MANTVA.
ANTVA , peruetufta Lombardiz ciuitas , medio ftagni , ab Ocno, filio Tiberij,& Mantus Tirefiz
l'hebani vatis filiz,ad Padum condita, & à nomine matris eius, Mantua, Virgilio Mantuano,poétarum
Principe afferente, eft cognominata. De cuius primordio , f.eander in operofa,& accurata Italiz fux e-
narratione, variorum opiniones prolixius referens , hanc tandem fuam , vti veriorem, interponit fen-
'entiam, De Mantua, inquit;principió, vt ab diuerticulo redeamusad rem , noshizc adferimus, Vrbem
intebelllum Troianum,annis LX, conditam reperio,temporum huiu(modi fupputatione, Thebis Oe-
lipus regnauit , quo tempore Hierofolymis Abimelechus Iudex. Troia euerfa cfl quarto anno regni
Abdonis fudicis: & inter vltimum Abimelechiannum , VÍqueab Abdonis tertium, medij feére LX,
lam Troiz excidium vrbem Romam annis CCCCXXXI, antecefsit, vti D, Hieronymus teftatur:
Romam conditam à Romulo DCCLII, ante Chrifti Seruatoris natalem , au&or eft Orofius ; Itaque,
noncomprehenfoeo tempore;quod ab interitu Thebarum,quo Mantua recentior, vfque ad excidium Troiz intei fluxitexocie
fumma colleGa, Mantuam, ante C, N.annis MCLXXXIII conditam apparebit, In Mileti tamen Chronicis traditur,edificatam
poft natum Abrahamum annis DXXX.quiante Vrbem Romamconditam feré DCLXYX, fünteAbrahamum autem vrbe Roma
MCC. annis fuperiorem fuiffe D, Auguftinus perhibetzex qua fumma fi DXXX.demamus, qui natalem Abrahami nimirum, €
initia Mantuz intercefsére,dein DCLXX.fumamus,quibus Mantua Roma antiquior,additis DCCLII.qui ab vrbe Roma cone
dita, víque ad C'hrifti N, vt Orofius tradit, med iJ fuére,Mantuam,ante C, N.annis MCCCCXXII. ed.ficatam Corfequetur, Et
quidem extra Controuerfiam eft, quin antiquifsima, nobilifsimad; origo Mantuzfit, vtpote,quz ab Ocno condita, icuti pradi-
Eum» Itaq;abinitio Thufci,qui autoresfuerant, rerum in ea potitifuntzab his autemad imperium Gallorum deuenit,quum illi
inTtaliam ab Arunte Clufino axiti, in vltionem ftupratz ab Lucumone vxoris , circa Tarquinium Prifcum CC, anteRomam
rematam annis , poft etatem auream pauló minus MD, Hetruf:zosfenfim T'ranfpadana primüm regione, poft etiam Cif padana,
pepulére, ex qua tum Rhetus gentem reliquam Thufcorum, vltra Padum in agrum Rheticum, qui nunc vocatur,eduxit,vt Ca.
:o,Polybius;ali]q; fcriptores perhibent,Itaq; poft Hetruriam Galli bic dominati fi untà quibus Tranfpadanz, Cif, padanz; Gal-
[ie nomina: quia veró Cenomani ex vltimis Gailiz Tranfalpinz finibus profe&i,has erantdortiti fedes,Cenomanorum nomen
hic remanfit-De Gillis dein agrum bunccepereR omani de ijs inclinata rc Romana, Gothiyatq; Longobardi: (ed hisexpulfis.Im-
peratorum Czfarü poteftas redijt, qua rurfum labante, cum totius Italiz ciuitates fub nomíne f.omani imperi] pro liberis fe ge-
*erent, eodem Reipub. ftatu Mantua fuit,donecab Otthone II, mper. Thedaldo, Comiti Cancflino,propter officia patris eius
AG) erga Romanum [mperiumfingularia, donarctur, Succefsit n dominatu 1 hedaldo Bonifacius filius qui cum abfque libe.
ris maribus obijffzt, Beatrix vxor praefuit, ac poftea Mathildis filia perilluftris mulier. illi imperium huius vrbis Henricum II,
Imperatorem Aug.eripuiffefzribit Aequicola. Sed in Germaniam reuerfo Imperatore, cum fuam fibi poteftatem Mantuani rur-
lumarripuiffent,ea tamdiu potiti funt,donecà Mathilde Comite vehementer & peracteobfefsi, rebus diffidentes, voluntariam
deditionem fecerunt prid; Calend, Nouemb,annoà C. N.MCXILI. poft vfurpatam libertatem XXIII, Mathildetamen anno
[equenti intercepta fatisfub nomine Romani mperi] vicifsim in fuo efTe iurecoeperunt, Ea ciuitatisforma deinad annum à C.
N,MCCXX. durauit , vt Volaterranus & Aequicola perhibent, tum enim dominatum occupauit Sordellus ex Vicecomitibus
Goitinis, vir ftrenuus,& prudzns,qui primus omnium polt Mathildem Comitem Mantuz princeps fuit, Deinde ab anno Chrifti
M,CC,LxxllIl, víquead Saluatoris annum M,CCCCXXX'!II, decem exordine Principes, Mantuanam Remp. adminiftrárüt.
Quotemporeloannes Francifcus Gonzaga,Mantuz Princeps,à Sipifmundo Imperatore Avgufto, Marchio dicus eft, vti infcri-
puoturris horologij Curie, verfus plated patés indicat, vbi mar mor,ha: fententia legitur. X!X .Cal.Septemb. Mantus principa
fortifsimé cepit Ludouicus Gonzaga,abauus illuftris Marchionis Frácifci Gonzaegz,quiin principatu fucceísit die vir I4, Martij,
inno poft C, N. MCGCCVIL. natus ann. x 1. méf. 9. diesg.Hüc X, Ca! O&ob, MCCCCXXxXII LÀ C. N.ann o,SerenifiimusSi-
pi(mundus quartus,fuis manibus & ore Marchionem Mantuzdefignauit,in magnificétifsimo tribunaliin foro D.petri Mantve,
concefsis infipnibus aquilz nigre,albo in campo;cum rubente cruce, Vrbs i pfà in medio paludium pofita eftquas Minciusamnis
creat, vt adeó munitifsimü,fi vlla Italie ciuitas,obtincat fitum.A mpla,fplendided; edificata eft, & multis lumptuofifsimis dibus
ornatajinter quas eximiü pretoriü Andrez Mantegnz nobilifsimis pi&uris decoratü: vbi fe pténon modice tabulz cernütur,qui-
bustriumphus Cefaristam excellentiarte eft expreffus, vtinter celeberrima preclari(simaque fammorumi pi&orum opera, me-
ritó cenferi queant, Splendidifsima in CuriaSenatus pernobilis illelocus eftquem Cryptam vocant,tebus preciofifsimis confer»
tus,expletusd; ab I(abella Francifzi Marchionis vltimi vxore.Culta hic antiquitatis monumenta fingularia,multa figna mirabilia
cernere eft, Inter cetera, duo Cupidines funt, vetuftus vnus,alter recensthunc fi prius videas, opus admirabile iudicaueris, ficum
primo conferas,tantum differre videbitur,quantum ab viuo animal exanime,.Cum maximo etiam gemmarum & preciofifsimo-
rum valorum ex auro argentod; numero, cornu infigne cernitur Monocerotis, precipua proceritate mirabile,paulum tamen ad
extremum caput arrofum, Sunt etiam in hac regia firgulari artificio noftris tem poribusorgana facta, folido ex alabaflro, perin.
penti fumptu , quibus ego cani aptifsimé acfuauifsme audiui. Preterea quoque multe funt vtbe tota permagniticg domus, dese
que facre:viri cum ad litteras, tum ad arma, mercaturam, aliaq; negotia prompti aptid,; Ciuitas omnibusrebus ad vfum humana
vitz cum primisaffluit, Memoriameiusplurimi Hiftorici acpoete celebrant,nominatim,Ouidius,Statius, Martialis, Silius. Ma»
ximam fub Triumuiratu clademtulit, Crema victoribus deri pienda conceffa, propter cuius vicinitatem vna , magnam agri fui
partem amifit : quamobrem, inquit Virgilius : Mantua veh mifere nimium vicina Cremonz.Blondus etiam direpram tradit ab
Athila,item ab Gothis,& Longobardis,nimirum ab Agiulpho, vt Paulus Diaconus fcri pit, Alij pefsimé habitam à Cancano Ba-
uarorum rege,ac Vandalis & Alanisperhibent, Edidit vrbs hec illuftres, ftrenuos,ac eruditos homines quam plurimos,quorum
eximijs virtutibus,nonfolum patria fcd vniuerfa Italia decoratailluftrazad; efl.Fuit ex horum numero diuinus ille poéta Virgi
liusin vico Andis,qui nunc Petola dicitur,altero ab vrbelapidenatus,Qui autem hoctempore Mantuanam vrbem celebres viri
illuftrant,breui narratione recenferi non poteft. Extra v rbem Mantuam, alta latad; foffa cernitur , cum valido aggere millia fer
XXX.colligens,& agri Mantuani partem concludens, quam Seralium vocant,triquetra figura, quemadmodum Volaterranus fcri»
bit. Foffim hanc ad vrbistutelam, & munitionem Mantuani,anno poft C.N.MCCX Lincepere, MCCXLIX.abfoluerunt, vt per-
hibet Aequicola, Suntijs feptis,circa ripam ftagni cum hortisamoenifsimis & cultifsimis,ac nitidis aruis, que & vitium perpul-
chros habent ordines,edificia fplendida permulta,religiofeque domus,inter quas monafterium Angelorum,familig Predicatoe
rum habitatio, Tranfite lacu,przclara moxapparet villa, Marmirolijà Federico primo Marchione, magno p'anéartificio maio-
ti; fumptu edificata, Multitudinem opportunitatem; conclauium habet tantam, vt Principe vel Rege quouisexcipiendo,pro
tempore füfficiat, Locus hic arte mirabili fatus, magiftri voluntate , tam repenté per abditos quofdam fonticulos vndique pro»
rumpentium aquarum copia perfunditur, vt qui intus fint,euadere prorfi usnequeant,quin perluantur,opus mehercule fummiar-
tifictj,nec minoris voluptatis,precipué menfibus zftiuis, quum ad refrigeria maxime conuenit, Cipgunt villam peramceni acni«
tentes horti,fru&iferarum arborum varijs generibus ornati,cum pergulis vitium elegantifsimis Quasautumnali tempore,race»
mis,vua varie nobilis grauatas,fpeCtare eft.
SO:
