Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ftnxcg dadbus adiutx lint, didlu vt eft protfiptufh fic rurfus prar copia difficile; Initium autem lummenti d Diuo Alberto fecundo, potentilTi 
mo Caslare, Boemia:, Vngarixqi rege in hxc noftra tempora Imperium veftrum continua lerie demittente, occurrit praeter alia ftudia 
seque admirari Mathematicam tanta fide cultam nomini Auftriaco, Ioannem Gmundenlem, Peurbachium, Ioann. Regimontanum, 
Stabium, mathematicos incomparabiles, nec vili veterum diffundes, nonne veftri maiores tulerunt Auftria: duces, facratiffimiqj Imperato 
res Albertus, Fridericus, Maximilianus/ Vt interim Poetas, Oratores, Hiftoricos, Iurilprudentes, Medicofq; fileam, quibus profecto 
nulla aetas, aut vidit copiofiores, aut mirata eft doctiores. Nominarem aliquos,nili omnes malint, nominarem omnes, nifi complures nolint, 
proinde dum holce praetereo pofteritati nunquam taciturae cunCtos relinquo» Quis autem enumeret eos quos nunc vos Inuictiffimi fratres pro 
ducitis huic aeuo, indiefep excitatis / quosfane, ingenue dicam, qui referre conabitur, no aliud facturus,quam arenas Iftri, aut folia Hercinise 
diftinCturus eft, Atqui haec eft vna ratio cur Caefaribus potiffimum tutoribus geftiam, quia hanc aram non pluribus vfpiam,neq?tutius, neq» 
perennius cultam uideam. Sicut etiam altera quare Auftriacis Ducibus, quando mathematicis excellentibus faluberrimam hactenus an 
coram hanc extitiffe fciam. Nec minus animi mihi addidit Regum Hvlpanix beneuolentia longe lemperin Matheleos ftudia propenfiflima, 
quod abunde Alfonliis Rex Caftellae Clementiffimus, Mathematicufq* eminentiflimus, partim opere iplo comprobauit, partim Alfonfus 
rex Arragonu, dubiu an eruditior, an potentior, in louiano Pontano artis mathematica: fcientiflimo, Iplendidiffime per Iulium Malianpnlem p» 
feClum traCtato, oftendit. Idem lpei fecit Mathias Rex Vngarix Chriftianiflimus (quod nomen nunc alter veftrum induit, ficut & priorum 
regum nomina veftrum alter quoqj tenet) qui Ioannem de Monte Regio Germanum, mathematicae alterum Hipparchum ampliffimis hono 
ribus, diuiciifq? auxit, ita plane, Hifpania, Vngaria Sc Auftria Cqua: omnia vos Auguftiffimi Cxfareseftis) libi fimiles funtin alendis, fouen 
dis, honcftandifq? mathematum interpretibus, Summatim dicam, quam grati fuerint, fintq? nunc, harum dilciplinarum doCtores Auftria: 
Archiducibus, teftis eft celeberrima, taliu virorum, parens, Academia Vienna, Ducatus Auftriaci metropolis, vnde non lecus atq? ex equo 
quodam troiano,aut Amaltheae cornu, omni nationi, omniq; regioni mathematici fufficiunt. Ea igitur in arte cum nos quoq? videremur ea 
prxftitiffe, quas ante nos nemo, cupercmus autem hoc pacto mundo prodeffe, aulcultantes Platoni, non potuimus adduci, vt crederemus il- 
lud rcCtius confieri polle q Ca:faribus tutantibus» Cum enim alteri occafus, alteri ortus pareat, facile vtrinq? fperauimus nos, fub vcftra 
tutela, plurimum momenti hominibus allaturos. Adharc cum fubinde aftronomica in hoc opere tractaremus, occiduamqj fic 8c orientis 
partem afliduo contemplaremur, non potuerant non C«fares nobis ob oculos, m entem q? verfari creberrime. Quod poftremum medius fi* 
dius non mediocrem etiam veftris maieftatibus hoc muneris deferendi anfam iam pridem fingenti hoc opus.preftitit. Accedit hiisquodCo» 
mitia Auguftana me iam olim veftris maieftatibus deuouerunt integre,quibus non folum illud, led totum me deberi fateor. Nondu enim 
exciderunt veftra mihi indigno collata beneficia, pro quantulacunq? opella inftrumenri fcz per me veftris maieftatibus exhibita, vbi non mo 
do enituit veftrum in ftudia fublimis fauor, verum matheleos lingularis amor cognitus eft, ita vt omnino quod de Archiducibus Auftria: cele 
bratur, videlicet quod mathematicos nemo illis adamet fincerius, neqi honeftet largius, veriflimum elle iple comperirem. Qua: res me gratum 
quoq* in prxfens, volentem Sc nolentem, vt dicitur elle compulit. Habetis igitur quo conlilio Sc fcriplerim Sc inlcriplerim hunc librum 
Cxfares Sandtiflimi, proculdubio patrociniis veftris clientelam hanc non grauatim admifluri, Apianiq? non magis opus hoc, quam veftrum 
aflerturi. Delibri ordinenon eft vt quicquam addam, quando omnia fuo loco patent clariflime» Devfu vero Sc prarftantia eiufdem, ver 
bo 'jdicam* Qua: mathematicorum turba hunc vlqt in diem, difficultatibus, laboribus tediilqs non dicendis,pernumeros,calculationes,fpe 
culationefqj Scc, in motibus cocleftibus, ftellarum fixarum locis veris, longitudinibus, latitudinibulqj planetarum lepte, Solis, Luntecp ecHpli 
bus, breuiter, omnibus primi mobilis commoditatibus inueftigandis, tegerunt, ea tanta facilitate, citra omnem fupp utationem, & contem 
plationem, praclenti volumine traduntur, vt affercre audeam, vix vllibi fyderalis Icientiac ftudiolis, aliud quicq vtilius extare. Inter quas 
omnia, non vltimum opere precium reor, monftratum a nobis, quo pacto hiftoriarum mendae corrigi debeant, prius a nullo vnquamdictum, 
necp animaduerfum, quae res quantum momenti habeat,ille demum videbit, qui quid hiftoriaru ordo in rebus humanis quaeat, perpendet. Quo 
in loco etiam alia quarda recenlere no ab re foret,vti aequinoctii euidente cognitione,neq? antea a quoqua tanta facilitate relata, fimiliter cometaru 
obleruatiSes,nemini ante nos ita certe fincereq? proditas, pluraq; quae operis proceffus oftendit, led tamen ne vitro mea cantare, Sybarita^, iuxta 
adagium per plateas ferri videar, prudens omitto. Poftremo deum Optimum Maximum precor, vtyeftras Maieftates orbis humani bina 
fublidia, quam diutiflimepublicis commoditatibus releruet» 
DE INVICTISSIMIS, CARLO ET 
FERDINANDO Fratribus, Orbis Rho 
mani Imperatoribus, Epigramma Chri* 
ftophori Statmionis M. D. 
Ipfe fub affmi moderamine gaudet olvmpus, 
Terracp cognato gaudetin imperio. 
Sydera cum Luces noctes, fraterna gubernent, 
Ortus, Occalus, fratervtcrqj regit. 
Ambo Rhomanse gentis, hunclaffus inumbrat, 
Phaebus, eum vigili roridus orbe videt. 
Dic igitur coelum potius tellure quid ornet/ 
fioc habet, eft pofthac illa datura deos, 
EIVSDEM IN AVTOREM. 
Inucnit Hipparchus, Ptolemxus illuftrat,at illos, 
Eiuldcm faCti lingula fama colit. 
Nunc Apianus erit modicus/qui preftatvtrumq», 
Prima limul nobis &manifefta ferens/ 
Si meruit graiusftatuas puer arte Berofus, 
Quid ni germanus templa magifter habet/ 
ARGVMENTVM OPERIS PER EVNDEM. 
Quos peragant curfus errantia lydera, quofue 
Fixa: quibus phaebe fubtrahat ora viis. 
Quis litinxquato figendus terminus anno, 
V t numeret feltos litera facra dies, 
Quam varietgraius, quam nec latius libi conflet, 
Hiftoricus, Criles tempora quaecp ferant. 
CunCta bipartito led prima volumine cernes, 
Millequibus lpecies membra^ mille fluunt. 
Altera pars fubdet primo quotus vius ab orbe* 
Sit, veluti caudam d Sole Cometa ferat. 
Innumeros fructus Torqueri nobilis inde, 
Strufturamg;, fuo quxqi nitore decens. 
Omnia 
Omniaqux tanto IpeCtabis acumine nata, 
Quam poteras nufq li prius aCta forent, 
Adde quod eft numeris fine quiduis & fine caldis, 
Quod tenuit prilcos nofqp moratur opus, 
Eftimet authori quid IeCtor deb eat ergo, 
Eftimet Sc prudens hoc bene pofteritas, 
IN ASTRONOMICVM CAESAREVM P, 
Apiani Sebaft. LincKius ad ledrorem. 
Sedula qute fruftra quxfiuit fepe vetuftas, 
Abdita linigeri vatibus aftra chori. 
Qua: nec marmarici, perlpexitfenfus Atlantis, 
Suftinuit qui humeris fydera clara fuis. 
CunCta fuis numeris dimenfus quxq? lagacis 
Nelciit Euclidis calculus ingenii. 
Optabat radiis qute 8c puluere Icire notato, 
Confundens arrislanguine ligna fuo, 
Qua: nec Dxdaleae monimentum circinus artis 
Tortilibus gyris vel finuarepoteft, 
Hxc te cunCtadocent, Apianex rara Mineruas 
Pignora: tum facili (IeCtoramice)modo, 
LIBER LOQVITVR. 
Quid faciam/ vulgi fum memet in ora daturus 
Vitro, num tutus malo latere domi/ 
Pofterius certe latius: led publica cogit 
Quem magis vtilitas deprecor huic quid agas/ 
Huic ego parendo nil non lum ferre paratus, 
Nec fieri mundo fabula nota queror. 
Spes tamen eft ingens fruiturum lydere faufto, 
Te&umcaclareis non male nominibus 
Hiis etenim lemel acceptus, lemel hilce probatus, 
Iudicium vulgi nil moror inflabilis. 
Quem penes incerti cerri quoqp norma vacillat, 
Conlimili cenlens «qua & iniqua fide.