Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

1 
AVG VSTISSIMIS CAESARI* 
RIBVS CAROLO ET FERDINANDO, IMPE- 
RATORI ILLI REG1QVE HVIC RHOMANIS, FRA* 
TRIBVS INVICTISSIMIS&c. ILLVSTRISSIMIS PRiN* 
CIPIBVS, AVSTRIAE ARCHIDVCIBVS &c. DOMINIS 
SVIS CLEMENTISSIMIS, PETRVS APIANVS 
a Leyfnick, Salutem obfequentiflimus prxcatur cliens. 
OS EST, INVICTISSIMI CAESARES, AEDITVRIS ALIQVID, 
vt quos fui patronos ftatuunt, laudum nominibus, virtutum# infigniis operofiflime defer ibant, quo videlicet, 
& Mxcenates feribentum prarconiis iIluftriores,ipfi vero rerum traditorespatrociniorum preftantia celebriores 
euadant. Quod equidem vtrum# mihi tam foeliciter ceiTifle dum veftris maieftatibus hanc dedicationem paro, 
pergaudeo. Cum enim maiores (itis, quam qui encomia admittatis, ego vero indignior quam qui inferiora 
audeam, indoctior# quam vt paria poflim, plane veniam huius cofuetudinis me impetrafle reor, Nifiveroquis 
nodum in fcvrpo querere malit, quam nihil ageret Atii Horatius ille Flaccus Poeta difertiflimus fagarilfi* 
mul<p Agrippx carmen negauit, metuens fe laudes eius culpa ingenii detriturum, quid non trepidationis mihi 
homini abomni arte, eloquentia# alieno aliquid hic aufuro, putet quis impendere/ etideumnondefintinnume* 
ri buccinatores in hoc dies & noctes incumbentes ftrennuiflime, qui elogia, vitas, 8c aCta veftra totis viribus,om* 
-J ni# orationis varietate orbi praedicent, proclament, longum# in acuum diffundant, adeo,vt fi poft tatos8c tot 
praeclaros viros, in prxfentia quid moliar, merito iuxta prouerbium, ne pictos quidem adhuc nouifle Cxfares argui quxa,quare ne ta turpis 
infimuler ignorantiae & quali coelum mathematicus non videam, plura nuc addere fuperfedeo. Cacterum cur veftris maieftatibus, & Caela* 
ribus, & Auftrix Archiducibus, potillimum allertoribus gaudeam, hoc malo perfequi, Conlideranti mihi paulo altius Qefarum Impe* 
ratorum# Rhomanorum in excolendis, prouehendis atq; adeo perpetui tandis, vtlic loquar, mortalium ingeniis, ftudia&operas, no inuenio 
alibi gentium gloriam parem vnius nominis exiftere. Ne# vero eft q> hic fe iaCtet vel Grpcia, vel Phcenicia, vel Eegyptus,quantumuis 
litterarum artium# principia fibi vendicent. Quandoquidem ille non minus conduxille videtur qui inuentum probe in vfum humanum 
tranffundit,quam illequi rem primus oftendit. Inuentor proddle cogitat, alter re ipfa prodeft. Vt enim architectus non magis am# 
plexatur, vbi opus ftruCtura eft,gnomonis doCtorem,q datore,fic puto nemine requirere, quando exiguntur artis opera,potius inuentorem quam 
artis traditorem prefentem. A t qui melius tradunt haec in manus hominum, htjs qui curant alFdue, vt optimi quique autores in orbem 
diuulgentur/ qui# ingenia hominum, vt cum Plinio loquar, rem publicam faciunt/ lam vero hac in parte qui plus contulerint multis iam feculis 
populo rhomano et populoliflimx certe orbis parti Europe, quam rhomani Cxfares nullifunt., Vt enim a primis ordiar, Nonne Auguftus 
ftatim, tantum non gentis huius & nominis princeps, ii luliu demas, ille (nec fine deo quidem) Apollinem fuum palatinum voluminibus 
tumgrxeis tumlatinis magnificentillimeinftruCtum, perpetua: vtilitati confecrauit/ ibiqt non modo lux,fed & omnium linguarum & aetatum 
authores leleCtilfimos ipfe eruditillimus, luis quantumuis grandibus coemit fumptibus, falutiqp hominum gratuitodedicauit/ Inde eniminnu» 
merabiles viri, & in omni dilciplinarum genere conlumatilllmi prodierunt ledulo, cui rei fi casteros taceam, argumento certiflimo vel vnicus 
Cellus poeta efle poteft,qui quantus quantus fuit, ex Bibliotheca redditus eft Augufti. Dum enim feripta palatinus quaecunqj reponit 
Apollo, Luftrat, vt inquit ille,quatu no dii boni cognitionis haufit/ Atqui hic mihi optarem, eam eloquendi vim quantam neqj Graius, ne^ 
latinus orator habuit, vt hanc tam fandam Carfarex gentis pietatem dignx admirationi adlererem, vere^ fulpiciendam mortalibus edoce# 
rem, quod equidem, quia non licet, admiror vnice interim, exolculorq*, optans, imo deprxeans ab omnibus parem religionem in adorandis 
Caefarum virtutibus. Sed vt ad rem redeam. Auguftus Rhomanorum Imperator fecundus primus ftuduit libris xternitati confecrandis, 
& certe primus, cum nemo fit qui Alinrj Pollionis operam (quanquam prior Marci Varronis bibliothecam Rhomx exhibuerit) cum Cx» 
faris thefauris conferre audeat, quis enim priuatum confuli, confulem Imperatori gentiumqj domino preftitifle crediderit/ Quos autem 6c 
quales rerum fontes mundo prxparaucrit, facile colligere eft ex tanti principis iuditio. Quantus enim ingeniorum dei edus in eo fuerit, vt 
reliquos preteream, Virgilius nofter, qui etiam hodie omnium conlenfu, parens eruditiois appellatur, teftis eft, quantusitemdodrince fauor 
amorq; penes hunc extiterit, partim 8c idem Maro docet, quem ex mediis flammis, (dum eius opera contra teftamenti verecundiam ere;# 
mari vetat,) eripuit, partim alii. Anthonio namq? Mufe medico fuo ftatuam erigi iuxta fignum Aefculapii pafius eft, Cornelium Gal 
Ium poetam eximium ad prxfedurx gradum vfqt promouit. Frontonem philofophum ob infignem fcientiam Confulari dignitate 
donauit. Neqs illudquo^ obfcurum eft quod Alexandrinis pepercerit non magis ob aliam rem vllam,quim Arrii philofophi amorem. At» 
qui huiufmodi fexcenta ni longior elfcnolim, in re aperta,fuppeterent,quibus Auguftu & litteras & litteratos ornall'c,auxill'e, ditalleqs, palam face 
rem. Verum enimuero quid in vno immorer/ quali non venerandum hunc, neq? fatis laudandum morem, omnes ferelequentum ecquali 
ftudio, fimili ardore, nec minoribus expenfis, continuauerint. Vt enim aliquot dnmtaxat exemplis cnam lingula fingulorum patrocinia re* 
cenfere infinitu foret) rem probem. Nonne Tybcrius Claudius Nero, Vefpafianus vtenj, Anthonini ambo, Traianus Tacitu% Im* 
peratores, Valeriu, Senecam, Lucanum, Andromachum theriace inuentorem, lofephum, Plinium vtrumq;, Plutarchum,Cornelium Tati* 
tum authores orbi dederunt / quorum vltimus non modo vt in omnibus bibliothecis collocaretur, verum fed decies ad vfum publicum quot# 
tannis transferiberetur, edido cautum eft. An non legimus-lulium ipfum didatorem omnes medicinx liberaliumq? artium profelfores, 
quo libentius vrbem incolerent, duitatedonafle/ Vefpalianum latinis grxcifqi rethoribus, annua centena Cq«* duorum milium, quin* 
gentorum^ aureorum nobis fummaeft) perfoluilfe/ Anthoninum pium rethoribus philofophif^ nonfalaria tantum, verum fed honores 8c 
prouincias decreuifle/ Gordianum deniq? fexaginta duo millia voluminum bibliothecx fux intulifle/ Antonius Imperator Seueri filius Op# 
pianum poetam pro opere de pilcibus fibi dicato, tot aureis donauit, quot verfus dederat. Domitianus Statium et Sylum vates, hunc 
tertio cofulatu illum corona infigniuit. Pofterioris memoriam Martialis poeta his verfibus celebrat. Augufto pia thura vidimafq» 
pro noftro date Sylio camenx. Biflenos iubet en redire falces, Noto conlule nobiliq? virga, Vatis Caftaliam domum lonare, Rerum 
prima falus & vna Cxlar, Gaudenti fupereft adhuc quod optet, Fylix purpura tertiufip conlul. Theodofuis Aurelium Prudentium ad 
militix prefeduram perduxit. Aulonius a Cxlare Gratiano cuius filium erudiit Conful eft fadus, Quintilianus ftipendium meruit fub 
Domitiano e fifco accipere, Adrianus & Antonius Arrianum hiftoricum propter Alexandri hiftoriam fcriptam ad Confularem dignitatem 
euexerunt, Traianus Dionem Prufieum philolophum curru fuo non femel dignatus eft, Cyrus Pannapolita poeta Theodolii iunioris bene 
ficio facftus eft Epifcopus, Conftantinus Ablabium philofophum vna cum filio rectorem imperii fecit,Claudiano ftatuam erexerunt Archa# 
dius& Honorius, quam in foro Traiani collocari prxeeperunt, Marcus Anthonius Imperator Iunio ruftico philofopho,confilia fuapubli^ 
cauit omnia, confulatu^ viuum, ftatua mortuum decorauit. Dies me citius papirufip deficiat anteqomnia omnium Imperatorum prae 
conia, qux litteris earumq» cultoribus fouendis hactenus meruerunt, fingulatim perlequar. Breuiter ita omnes reliqui diuinitus certe ani» 
mati ftudiis profuerunt,omnes inquam, paucis exceptis, quos aut mors maturior, aut valetudo iniquior vetuit, nunquam non commodis 
mortalium inuigilando, optimilqj indolibus iuxta extollendis incubuerunt. Emulantes nimirum peruetufta maiorum fuorumveftigia. Siqui# 
dem Pergami reges,vnde rhomana origo, primi omnium iam olim hoc inftitutum, ftudioliffimecoluerant, quibus maximis certaminibus bi* 
bliothecx femper funt inftitute, Plinio tefte, imo vt Plutarchus tradit grauilTimus author, ducentis librorum millibus coaceruaty, adeo pia* 
ne genuinum, Cea proauis v% ingenitum, fuit Cxlaribus, honeftis artibus ftudiifp hominum adelle, confidere 6c prolpicere. Ad noftra 
propius tempora veniamus, atq; adeo ad imagines veftras Auftriacas centum iam perpetuis annis Cquxlaus nulli alii domui cum veftra 
communis eft) Imperio rhomano felices auguftal^, in quorum annorum lpatio, quantum bon* littcrx & artes omnes ab Imperatoribus, u=