Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ASTRONOM1CVM 
CAESAREVM 
0 
ENVNCTIATVM VICESIMVM SEXTVM 
Aroumentis Solari & Lunari mediis, ad media’ con* 
iundionis & oppofirionis tempus habitis,vera: quoq; con 
iumflionis vel oppofirionis terminos,id eri,horas & minii* 
tadifquirere. 
Hmporibus ArgumentiTcp medrjs in * 
uentis per enunCtiata ante dicta, ve 
ra eadem nunc indagaturus. Princi* 
pio Lunx Argumentum medium in 
linea huius figurx, fcz E F, Signa 
vero argumenti tam dextra quam \e> 
ua obuium require. Illud autem dex 
tro in latere offendes argumento e 
Signis minore exiftente, inter nume* 
roseiufmodi. j. £, 3. 4. v. <s. In 
finiftro autem, fi argumento 6 Sig: 
maius fit, reperies cum numeris ligna 
tum talibus VII. VIII. IX. X, XI. XII. Argumento Lunx 
In dextra alcendendo in Zifris, j, i. 3, 4. f. tf. accepto, tum 
Solis argumentum, vel in modico circulo centrum prope, vel inli> 
gnis qux in interna limbi parte Ziffris j. £♦ 3* 4*. * uxta C 
Iiteram inchoantur, delcriptis, inquirendum erit. Si in leua parte 
fumitur argumentum Lunx defeendendo in linea E F, iam Solis 
argumentum inter partis extrema: ipfius limbi, Signa, qua: initiu 
habent iuxta D litteram, Sc his numeris lignantur I 11 IIl IIII 
V VI &c, requiretur. Ambobus iam Solis Sc Luna: argumentis 
collectis, filum line» F E inducens, margarita argumento Lunx 
fuperlocetur, rurfufq? filum argumento Solari adiungatur,quodin 
limbo tum exteriori tuminteriori fiet, vter eorum argumento Lu* 
na: in Zifferis vel litteris refponderit, confeftim enim margarita ho 
ras Sc minuta addenda vel fubtrahenda, c/nis vel c^nis media: tciw 
pori, vnde vera </’ vel refiliet, oftendet, Illud autem fic intclli 
ges volo, quod quoties Luna: argumentum e Signa non fuperat, 
obleruandum paruum illum circulum, cui aferiptum eft medietate 
altera, MINVE, altera ADDE. Iam fi margarita (filo Solis ar 
gumentum in circulo C exprimente) prope circulum paruum ccci 
derit, ita, vt pingue nigrantem peripheriam, cui ter ADDE ver* 
bum ineft, intra fidat, tum hora: Sc minuta ab vnione exprefla ,fub 
trahenda funt a tempore coniunCtionismedix vel oppofirionis.Sed 
fi margarita circulum extra inuenitur, neqi arcum illiun cui MI» 
NVE ineft, iuxta littera C quoq» incipientem, intrat, hora: 5: mi 
nuta vnionis tepore medix </■ vel oppofirionis addetur, Sivero raar 
J parita intra arcum MINVE, & limbum exteriorem inciderit,ritu 
o MINVE vteris. Subtractionis enim vel additionis titulumlc 
queris illum, qui Solaris argumenti circulo proximus eft a marga* 
rita, id quod iam paruus centrum penes indicat,quamuis illius gra 
dus, propter illorum euidentiam maiori, in limbo fumantur. Ac 
fi Luna: argumentum in finiftra queritur parte, quod fit argumen 
to 6 Signa fuperante, margarita huic adduCta, Solis argumenta 
in limbo exteriori luftrandum eft, inchoanti a D littera. Filo fini 
argumenti impolito, margarita horas Sc minuta addenda vel lubtra 
hendaoftendit. Vtrum autem facies, fic fcies. Titulum MINVE 
vel ADDE confidera,a limbo extremo centrum verfus margarit£ 
proximum, is enim fequendus erit* 
Exemplum' 
CAROLI 
Imperatoris* 
Cxtktis Ca* fT^xc hactenus praecepta illuftrabunt paradigmata confueta.Cx 
rdi praeuetio* f arcac natiuitatis prxuentionem fuifiediximus 14 Februarrj, Me* 
^ * dip vero oppofirionis horam e pomeridianam cum mi: o. Argu 
mentum Solare s 8, d 1 m 44, Lunarx s £> ci )4 m 47 
enunCtiatum praecedens dedit. Luna: itaqi argumentum, quoniam 
6 s minus eft, dextro in latere videndum eft, gradus autem in Jinea 
E F, Filumqi vna cum margarita huic fuperponendum. Arguta 
mentum Solis nunc in paruulo iuxta centrum cyclo requirendum 
itidem in circulo C in gradus minutaqi accipi poliunt. Huic ar= 
f umento rurlus fi filum fuperieceris , margarita fimul in area j 3 
loras, z 3 minuta adrjcienda prodit, adrjcienda eo, quod paruus 
circulus reprxfentator Solaris argumenti, proximuftp d centro titu 
Ius eft. Ea poftq medix c^ni adieceris, horx redundant j 9, mi* 
nuta £3, veraqi iam vocatur. Tempus hocce duplici ratione 
infuper ratificabitur. Prima, per f enunCtiatum, vnde aequationem 
dierum mutuabis hoc paCto, agens. In limbo J4 diem Februari) 
dilquires, per quem filum rranunifium, minutum vnum in circulo 
aquationis abfcindit, id quod tempori poftea inuento additum,tem 
pus vera: oppofirionis, aequatis diebus dictum, meridiano Ingolfta* 
qienfi conucniens, horas IC3; )?, minuta conftituet. Secun^ 
da 
d a temporis verificatio eft eiufinodi,vt tempus ad meridianum nati* 
uum, id eft, Gandauienlem reducere ftudeas, quod ita facies. Re* 
gionum in tabula Gandauum,limulae legerisiub titulo </ f Ctalpc 
ctuum, Horam o m 3 9 cum M littera, confpicis* 3 9 diminu 
tis a tempore iam «quato vltima verificatio refiliet, diesfc^ 14, ho 
M )8 M 44. 
Exemplum 
fcxemph 
FERDINANDI 
Regis, 
fln Regia natiuitate, die ij” Februarij, hora jf m 31 tefoa 
pus media: fuit. Argumentum }) T 4 g m 34. Illud Regiari^ 
qu.xras in finiftro l.ucrc alcendendo, in linea vero F G gradus ar tas Conii 
gumenti, cumcp vnione eofdem exprime. Iam paruum circulum ar Aionalis^ 
gumenti Solis fignificatorem non ignora, ideo cum Sc argumentu 
y> & circulus ipfe pariter ambas cum numeris j. £, 3, 4, Scc. in 
feribantur, licet cyclus,quoniam Sc ipfc Zifferis huiulmodi j, u 
3. 4. &c. conftat, pro alio vfurpetur ob magnitudinem fcz gra^ 
duum,titulus tatnen additionis, fubtraCtionilc^ vitra paruum circu» 
Ium accipi debet. Argumento Solis in G orbiculo $ lc^ 8 g - 
13 m 4£ fumpto, fiUnn per idem ducatur. Quo facto, horas in 
area figurae addendas, nempe jo, m j 9 vnio dabit, fic enim titu 
Ius additionis centro vicinus exigit. Hinc dierum aquatione,quae 
eft ? m 40 z per enunCtiatum f repete, quam fi addis, verae 
</ tempus ad meridianum lngolftadianum,dies videlicet £<?, Ho: 
j, m fo habes. Adhuc «qualius vel magis conuenicns Medine 
vrbi habiturus pueeepto EnunCtiati 3 Medinam examina, illic enim 
fub titulo </ 0 ° Sc afpectiumi, Hora j m j£ cum nota M of» 
fertur. Diminutis igitur hora ) Sc m jz, vera: o"nis tempus, 
dies videlicet hora o m 41, id quod quxfieras, relinquetur* 
Exemplum ante Chrifti 
tempora ab Alexandro 
obeunte mutuatum. 
. Exemplutti 
Huius rei vt cxefnpluiii quo^p afferatur ante Chriftuih deluto* te Chrifti to 
ptum, Alexandri magni obitum delegi, ante Chriftum natum 3 j | pora 
annos Sc 93 dies factum. Nunc fi Icirevelim,vtrum </ an ftio 
mortem hanc Alexandri proximi anteiuerit, quocp die, hora A: 
minuto contigerit,annos 3?) dideff P3 ab 400 annisfubtraho, 
d proximo vic? cctcnario maiore, relinquuntur igitur 88 anni £72. 
dies. Huncce dierum numerum fi a prima Ianuart) luce numero, 
recte in £9 Septembris coincidere videtur. Hoc aCto,radicem ceti 
tenarii 400 e radicum tabula </nislc^ O Sc prcefidio enun# 
Ctiati t £, eximo. Quo exempta, dies <?, horam vnam, minuta 
40, offert. Ea iam in lanuario requifita,indice^ X exprefta, Sc 
hoc in draconum inftrumento. Refiduos inluper annos 89 (oCto 
gintaocto enim anni cl.tpli iam funt) poftq in limbo rotulx X co 
fidero,indkem<p Y fuperloco, vicefimumfecundum imitatus enun 
Ctiatum, tum proxime ptxcedens Z9 Septembris diem «^tto cer 
nitur, diem zo incidens, ciultkm menfis. Hxc autem ^riome 
dia dumtaxat fuifie ex enunCtiato ££ conftat, hora vic^ <? mi: 
j<s pomeridianos. EnunCtiatum ££ iam ixpe dictum prxeepit 
vt indicem Q horx vni, minutis 40, vcluti radix 400 annoru 
poftul.it. Indicem prxterca P anno 8<? videlicet affigebam,filum 
adhxc nonxcfni (nona enim illa <ftio a lanuario in ordine ex* 
titerat)tranfmiler im,quodinlimbo,horas 5, minuta jtf (iampau 
Io ante memorata) referebat. Per zf deinde enuCtiatum huic diei 
horx Sc minuto, Argumentu'Solis Lunx$ competentia inueftiga* 
ram. Solis quidem Sig: 3 gra: j 9 mi: 8, cuius ratio fuit aux 
Solis, qux Sig: £ gra:' 6 mi: zo habebat. Argumentum vero D, 
Sig: 4 gra: )7 mb ^4, Quibus ambobus prxparatis, diftantia 
verae Sc medix f^nis per hoc inftrumentum deprehendi fic. Argu* 
mento Lunari minore 6 Signis, Argumentum Solis in paruo ckr* 
culo recipiendum erat, filumq? per idem tranfmittendum,quotranf 
miftb, margarira, qux iuxta argumentum Lunx iam ratificata eft, 
in area inftrumenti horas z mi: 3^, tempori d^nis media: adden 
da, oftendebat. Oppofitio hxc igitur Ingolftadienfi meridianoliib 
horam 8, minutum f z apparuifie elicitur. Quod «fnis tem 
pus, (i lubet, ad quemlibet alium meridianum per prediCta accom^ 
modare poteris.