Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ASTRONOMICVM 
CAESAREVM 
I 
ENVNCTIATVM VICESIMVM PRIMVM 
Omniumplanetarum inter fe afpe&us, Luna: prscter, 
per inftrumentum preiens cognofcere. 
Sto nihil exigat,cur illius fi gurae vlum 
iterem,cum antea latis fuperqj tonftet, 
attamen ne longius tibi ad priora difeur 
rendum fit,illius quoq? inftrumenti pra 
xim verbo vno aperiam, Horam minu 
tumqj alpedtus cuiufeunq? intellectur* 
ante omnia confidera enundtiati ) 9 
fubfidio poffibilitate eius,id eft,an 'pofc 
fit llatuto tibi die alpedtus contingere, 
quod fit hoc modo. Index X locis pia 
netarum inducitur,quando fi planeta* 
rum aliquis lineas afpedtuum contige* 
rit vel prope fuos fines inciderit,ab alio dicetur alpici,fin minus, non. 
Hoc adto abunde nofces q> inftitueras. Planetarum igitur biduani 
curfus,vtpra:diximu s,id eft,duorum dierum motus,pryparandi funt, 
e quibus verior cognitio afpedtuum lurgit. Certus cum iam fis de ali 
quo afpedtu,quocunq; tandem die futuro,eorum planetarum loca in 
Zodiaco luftra, Principio illius diei & fini competentia,id eft, merU 
diei praecedenti,meridieiqj fequenti congruentia,vnde non difficulter 
motus planetarum diurnos venaberis. Sifint diredti vel retrogradi 
ambo,minorem a maiori demes,fi alter retrorfum alter antrorfum per 
gat,coniunges vtrunq?, Subtradtionis vel additionis refiduum in Ii* 
nea F G repetes,inuentoqj vnionem fuperaddes. Dillantiam mox 
planetarum requires 8c in limbo numeratam cum filo aequaliter tenlo, 
exprimes, quo retento, margaritae locum obferuabisin lineis horariis 
P . comprehenfum,illic enim Sc horas Sc minuta alpedtus fadti vel futuri 
pf|>7?r i cernes. Id quod Cadaris exemplo adhuc aperiusdifees. Diuus Ca= 
i * rolusfemperAuguftus Francofordia: Moeni, anno domini )f)9, 
Imperatoris die i 3 Iunii, Rhomanum Imperium lufeepit, Quo in die alpedtus 
planetarios feire laboro,quero igitur loca planetarum vniuerfa, meri= 
diebus 27 & 48 diei debita (dico fignanter 27 praecedentis & no 
lequentis',nam alpedtus antemeridianos i 8 dieiquyro,q> fipomeri- 
dianos velim,iam 29 diei motum cum 28 examinarem) quibus in 
uentis, ad inftrumentum accedo iuxta enundtiati j 9 prsefcriptum, 
video cp planetarum inter fe nullas irradiationes praiter % 2f. & ¥♦ 
N unc ergo horam Sc minutum illius alpedtus fcire gelliens, motum 
24. ad diem 47, qui eft gra; jj ivi 3f Et ad 28 diem, quo 
fuit gra. jj mi: syo ligno. Veneris quotprurfum in 27 die gra: 
]0 ni 3* P, indievero 28 gra )j m Si, exiftenteinuenio 
excipiocp, Cuiullibet motum diurnum ex fubtradtione cum teneo,vt 
Iouis m s, Veneris j gra: )* ivi, minorem,id ell f m a ma* 
iori,idell, j gra: \z m, demo, (quia diredti ambo limt) refidu* 
umep gra: j mi: 7 efle reperiens,in linea fimulac F G cum vnio 
ne ligno. Demo pollhac locum ? jo gra: 3^. mi: dloco j) 
gra: 35" mi: remanent j gra: j mi: diftantia didta,quae in limbo 
dinumerata,filoep exprella cum fuerit, margarita horas z j mi: 3 9 
poli meridiem 27 diei demonllrat. Qua: Ii adnoftrashoras reduco, 
hora 9 mi: j 9 ante meridiem diei 28 Iunii alpedtam hunc, 2*. Sc 
Sextilis 24. Sc ? ^ fuifle inuenio, A deo aftraCatiari benigna fepra:buille,prad}e 
% temporeele reqjindies nemo non fatebitur. Sextilem enim Sc Trinum iam olit 
dtionis Caroli A llrologi dignitatcs,poteftates,maieftatelqj portendere,certo cogno 
Imperatoris, uerunt,conuiceruntqj, id quod fi nullibi alias certe in eledtione Caroli 
Quinti verumcfie certo certius intelligipotuit. Addequodnon mo^ 
dolextilis 21 Sc ¥ interfe,quorumvterq;planctafgliciffimus,fed Sc 
Lunae Sc Iouis lextilis, Luna: Sc Veneris coniundtio, eodem creatio* 
nis die concurrerint. Ita cadum ipfum delyderafle, Carlarcm Caro^ 
lum non perperam quis affirmauerit. Idem per numeros quoqj, (t 
ftT Recens fortalTsquilpiamita malit,exequi docebimus. Motus 24. diurnus 
alpedluumin«> f mi: lc^ refolutus, 2: 300 efficit, $ motus ) gra: j 2 mi: 
quifitiopernu diflolutus z 4320 conllituit. Minore numero iam a maiori 
pieros, dempto, propter diredtionem vtriufq; ^.200 z. fuperant, ea per 
ZC4. fedta, diuilorem jey remittunt, Diftatiavidelicet gra* j mi, 
j pari proceflu regulatur. Multiplicata enim 3^00 z dat,que 
partita cum diuifore, horas z\ relinquit, Refiduum deinde y 3 
lolutum pariter Sc diuilum, mi, )9 reddit. Hoc peradto liquet 
vtrum bene nec ne, cum inftrumento operatus fis, Si autem vtrauis 
parte, fiue inftrumenti opera, fiue calculi opere diuerlum eueniet,cer 
tus eftote erra ile, vtrifqi vero concordantibus,neutiq. Hunc cano^ 
nem nemo non huius artis ftudiofus vehementer amplexari debet, cu 
' !^ e r ad Ephemerides admirabilem vfum afferat, 
^IAWnr Exemplum aliud. Die natali Regis Ferdinandi,lc^ 9 Martii ex 
j\ Au i, p ronU net;iato j 9 reperta fuit □ b Sc 0, Saturni motus ad 9 
diem eft gra. 28 mi. 3^ 3r, Decima autem die gra. 28 mi, 37 
n Motus G in 9 die, 28 gra. j mi, X. Decima die it 9 gra, 
o mi: X. Motum b diurnum reperis duorum mi. Q minutoru 
5-9,quare minorem fubtrahenti, ambobus fcz diredtis, fuperfunt 
$7 mi. Hsccrcquifita,in linea F G vnio exprimat. Poli illud di= 
flantia qme eft gra. o mi, sf in limbo accepta, cum filo fignetur 
extento,margarita^, horas jf mi, z% notans obferuetur, tantu 
. i, enim 
enim temporis poli meridiem vendicat fibi □ b Sc 0, quod ell 
2 hora decimi diei, mi, 22 ante medium noctis. Illud idem ad* 
huc per calculum probabo, Diftantia O & b erat 3-3- mi. Diur 
ni motus amborum O 99 mi, b 2 mi, qua: triaprecipuenecefe 
faria moneo, vt fcitu cognolcas. Iam ergo quoniam diredti fint 2, 
a S9 demo,& f 7 relinquuntur, qua: iterum in z redudta,faciut 
3^2 o,totidem diuide per 2*, Sc diuilor furget, Similiterdiftantiam 
3* per <so multiplica,& 20^.0 reloltabunt, Dillribue eadem cum 
diuifore iam noto, redundantqp horje j*. Refiduum ?z rurfus 
multiplicatum diuide,& 22 minuta horaria prodibunt. Ita falli no 
potes, quin □ hunc, hora j* mi, 22 contingere certo aflerere 
audeas. Regulam hanc non ideo adieci,vt ea vti debeas in legniori* 
bus vfq? adeo motibus, Sc fibi inuicem proximis, fed velociorum gra 
tia planetarum, Sc longiffime dillantium videlicet, ne hac in parte 
quicq omnino ad perfectam motuum indagationem defiderari vi 3 
deretur. 
f Enumerauimus enundtiato liiperiore generaliora alpedtuum di» 
ferimina,& ea quae principalia vocantur. Nunc autem Ipecialiores, 
Sc fi mauis,minus principales nominare differentias recenfebimus* 
Huiulmodi autem funt, Combullio, Opprcffio, Vacatio, Obfefr 
fio, Applicatio, Separatio, Prohibitio, Luminis tranliatio, eiul« 
demqprelatio,vel,vt fic dicam, Redditio, Pulfatio, Receptione* / 
Combullio. 
ffCombuftus plancta dicitur,qui minus jf gradibus i O hinc in* 
de politus dillat, tot enim gradibus Solaris continet orbis, tantoq? 
interuallo potentillime radios circunqua^ fuos diffundit. 
Oppreflio. 
Opprefilis planeta vocatur, quando minus j2 gra, d O abeft, 
hoc autem declaratione non eget, cum fit nemini non obuium. 
Vacatio* 
fVacuurh dicimus planetaiii, ratione curfus, tudi enim vacua* 
ell, cum ab aliquo afpedtu exit,nec in alium redtalabitur, fedomni 
irradiatione priuatus incedit, 
Obfeflioi 
ffObfeftb nomen eft, quafi occupato Sc irretito,eutt ab alpedtu 
vnius planeta: malignioris in alium alpedtum, maligni quo^ (mali 
autem planeta: dicuntur b Sc cT ) incurrit, ita enim de vno malo 
in aliud defertur, quali inuitus. Exempli caufa, Si cum con 
iundta, d abiens in □ b incidat, quale quiddam fieret, li 3) Sc 
principiumcancritenerent. Saturnus autem tertium vel quartil 
libra: gradum, hoc padto enim 3) malum malo addere videretur, 
ideoq* obfelfa, vocabulo apud Altrorum peritos recepto, diceretur. 
Applicatio* 
^[Applicatio contingitinter duos planetas, quoties enim inter ledi* 
flant in tantu,vt curfu citatior centro fuo orbes ardioris pertingere pp 
teli,id eft, tardi oris orbe fuo cetro attingere, tu velocior applicare fe le* 
ori dicitur,vt Iupiter radios fuos proficit 9 gradibus, a quibus li 
quiotyor in motu (fi modo retro non erat,} abeft tanto Ipacio. 
Ia radios 24. contingit,eidem applicari dicitur,quia coniungi appetit 
Ioui. Ptolema:us tamen non nifi per 3 graduum dillantiam appl» 
cationem vocari concedit. Sciendum pra:terea applicationem non 
modo in coniun&ionibus, verum |fed in aliis alpedibus vfu venire 
foleat, 
Separatio* 
^[Separari contrarium priori ell plane, Separatio fit [quando pia* 
neta: a coniundtionibus digrediuntur, velocior^ a tardiore penitus 
(ita vtnon amplius cum radiis fuis contingat alium) difcedit, id 
eft, feparatur vel defluit. Quidam adhuc praecifius examinant, Sc 
feparari velociorem volunt, poflcf vnum dumtaxat minuto i tar» 
do remouetur. Plures adhuc recenferi polfint ^pedtuum, vel pafi 
fionum differentiae, ficut, Pullatio, Luministranllatio Scc, ad prae 
fentia autem, quia nihil faciunt, omitto* Legere li libet fii prom» 
ptu ell libri Auenzre ca,7,