Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ASTRO NO MIC VM 
CAESAREVM 
Eridanus* 
Lepus, 
Canis maior* 
Tempus Ca#> 
niculare, 
Canis minor, 
? 
Nauis. 
Hydra, 
Crater, 
Coruus, 
Centaurus* 
Lupus, 
Thuribulum, 
Corona meri= 
dionalis. 
Algeutze z$* Aprilis occidit. Prima lulii rurfuscfi Sole attolitur. Se 
quuntur deinde tres ftellx,ferein vna linea coprehenfx, de fecunda 
magnitudine,cineulu Orionis efficientes, quas Sanbi lacobi baculu 
vulgus appellat. Prima earu,& polo noftro vicinior, M aii,fecuda,7. 
tertia S.eiufde occidunt, z7, aute lunii iteru prima, z S.fecunda z9.ter 
tia oriuntur. Praeterea in finiftro humero ftellaeft fecundg dignitatis, 
qup dicitur Bellatrix,illa occidit 9 Maii,) 9 lunii oritur. Dexter hume 
rus orionis Bedalgeuze arabib, vocatur, cui primx magnitudinis ftel» 
la ineft,ea occidit j e.Maii,oritur z$ Iunrj.Prxter has, lingulariter ob 
feruaturhic,ftellanebulofacapitis,queoccidit j 1 Mat),& horizonten 
rurfusfcanditZ3 Iuntj.Pofthacnoueadhucftellefudarioli,alias corq 
bouis di(fti,numeratur,quod (iniftramanus fuftinet,Has, quiafaltem 
3 8cq- fplendoris locum habent, praetereo. Poftremo dextra clauam 
quandamgeftat,qux pariter duas ftellas continet. 
^Eridani figura,ftellis trigintaquatuorconcinnata,duabus lplendiV 
dioribus,vna primae, altera fecundae claritatis exiftente, tertia quocp 
Eridano Orionicp comuni,qprincipiuEridani, finiftrumq? Orionis 
pede poflidetjde qua antea, reliqs ftcllis, vitra tertia dignitate,nihil libi 
alfumentibus. Vocatur Eridanus alias Padus, Gyon vel Nilus,Ocea 
nus etia,Stellacuruature Eridani inferta, Angentenar Arabice diba, 
occidit > 7 Martii, Oritur jf lunii,Extima Eridani primti luminis lo 
cum tenes, Acarnarnomine, Februarii abfcondif, z8 lulii furgit, 
^ Lepus jz ftellarum eft, tertiam claritatem non excedentium. Qua 
tuor ftellx leporisauriculxvtriqs bina:, inlidentes, zz Aprilis occi^ 
dunt,e lulii rurlus emergunt. 
^-Canicula, Canis maior vel Canis fecundus,ideeft,) 8 ftellas cople* 
bens, Informes j j, Vnaomniufixa^ftella^fulgentiflima,Arabice 
Alhabor,vocabulo fatis vifitato. Dicitur & Syrius fiue Syrion, Afehe 
re, Aliemeni. Huius fub ortu, Solaris calor augetur multiplicatur^, 
adeo vt tellus quali vratur, caneftp in rabiem agantur, Noftro climati, 
occiditfere8 Maii,Rurfusz<5 luliicuSolealcendit,cu jz feregra» 
du SI,hoceft,circa feftu Sanbi lacobi,quandoinitiu paritercft dieijt 
Caniailariu, Illabi aute principiu fubinde, iuxta regionu climatum^ 
diuerfitates,mutatur, Hippocratis fxculo,quiquartu clima habitauit 
annatuChriftu^-oo, fere annis principiu illud 73 vel j ^ lulii eucnit. 
Sub Auicenna,quiidcin4 Climatedegit,a Chrifto 3 j 00.annis quo 
damodo,coepit hoc,) f'vel j <5 lulii. Ia noftraxtas, &feptimo Clima 
ti fubieba,j f &) 6 lulii experit,quo tepore etia Canicula Cofmice ele 
uatur. Apparet primo 9 fere die Augufti,Poftcotinudmagisanteor 
tum Solis cofpicua,que apparetia fine canicularib^paulatim inducit, 
%Procvon,qui Canis minoris nome gerit, duas ftellas tantu praefert, 
dicitur & Canis primus,&prxcanis,quia aliuin ortu prxueniat, Ara» 
bibus Afehere,Algomeifa,Afeemie, Hanc Plinius Canicula efle vult. 
Nos aute veteres fequuti 7rtWov«,id eft, Antecanem vel Praecanem 
vocamus, Incipithaec j 9 Maii Vefpertinaobfcurari j die lunii poft 
vere occidere, j 6 tandem lulii rurfuspraecife cum Sole eleuatur, 3 j 
lulii a Sole elongatur, id eft, heliace oritur cerniturq? in oriente, 
%Nauis,Argo,NauisIafonis, Argonauis, quibufdam ArcaNoe, 
appellatur. Haec ftellas complebitur,Tres eminentiores, quarum 
vna eft quantitatis primae,in Remo fita,noftro climati lemper operta, 
quocirca, eandem huic cartae non inferui, Ratione namq? latitudinis, 
hanc cartham multo capatiorem defyderaflet. Vocatur eadem Cano» 
buSjiWoo', id eft, aequus, Subhel aut Suhel Arabibus, Praeterhanc 
Canobum adhuc Nauiinfunt^. ftellae,quantitatis fecundae* 
jfcHydra,Hydrus aquaticus, Anguis, Magnanimus Anguis arecen» 
tioribus vocatus. Componitur ex z? ftellis tertia magnitudine non 
fuperioribus,prxter vnam,queein fec unda claret,& dicitur Alphart 
Hvdrx,id eft, lucida Hydrx. Cuius occafus Cofmicus z^-,lunii, ort* 
j s' Augufti fit. Sunt prxtcrea duae quoq; informes iuxta liftentes» 
^Crater fequitur (licet aliqui Craterem, Coruum, Hydram vna ima* 
ginem faciuO qui & Vas & Patera dicitur,7 ftellis conficitur, quarta 
magnitudine omnibus.Prima Hydrae Crateriqs communis eft, Bafis 
feu fundus vafisdiba.Hxc occidi f lulii,oritur j j Septembris, 
^Coruus habet 7 tertio lplendoris gradu non maiores,quarum quae 
in ala dextra, Arabice Algorab vocata,tertia eft dignitate prxdita.il» 
lius occafus cotingit cu Sole ^ die Augufti, orCcu eode zf Septebris* 
^Centaurus 3 7. ftellas poflidet.Ex illis fex clarent f,de fecuda quan 
titate,&vna deprima. Spatula Centauri dextra zc luliifefubducit, 
7, Nouembris rurfus emergit, 
%Lupus,Fera,BeftiolafeuBeftia,^f/fiop, )9- aftrisconftat, 3 4 8c 
quintx luminolitatis. Sed quoniam nihil hic eft notatu dignum, plura 
dicere fuperfedeo. 
^Thuribulum frequentori notioriq? vocabulo Aram vel altare appel 
Iant,Sacrariumquocp,Larem,Templum,Puteum & Focum .Illud 7 
ftellxconftituuntjdux quinti luminis,reliquxquarti. 
^Corona quo<^ meridionalis habetur, qux& Corona notia, Coro» 
na auftralis, grxeis Af«vi'?Kc{j,id eft, paruum coelum, aliis rota Ixionis 
nominatur.Cuiusftelte, quoniam quartum magnitudinis ordinem 
non excedunt,fuperfedeo. 
Pileis notius poftremus eft, meridianus,auftrinus magnus patitef Pileis Noti 
vocatus)) ftellis,quarto & quinto gradu, luminofas gerit, E quibus 
qux in dorlo eft }<s Ianuarii occidit z) M artii oritur 
Breuiter itacp ftellarum fumma eft meridianarum 3) <?,prima lumi* 
nofitate infignes feptem,Secunda ) S.Tertia 63, Quarta j <5^.Quinta 
f Sexta 9. N ebulofa vna. N umerus vero ftellarum omnium obaui 
orbis ordine nuc enumeratarum tam maiorum quam minorum j o zz. 
Sic ergo trabationem de ftellis fixis,abfolutam habes, 
ENVNCTIATVM CLVINTVM. 
Dies inter fe naturales(caufi's earundem inaequalitatis ina 
telledis) conferre vel tequare, 
VONIAM DIES NATVii 
rales de meridie in meridiem numeren* 
tur, fcilicet, a momento Solis meridia*» 
num contingentis, in quo meridies eft, 
q<f fittanto fpatio,quato Aequinobia 
lis vniuerfam terram ambit, & paulo 
plus,hoc eft,tanta portione xquinobia 
lis refpondente zodiaco,in quo Sol mo 
uetur,quanta xquator integre circum» 
uoluitur. Portio aute illa xquinobialis 
additamentu nobis vocabitur in pofte» 
rum,quod quidem additametum, quo* 
niam no omni diei f quale eft,fequitur neceflario eafdem dies diffimiles 
fieri oportere, ita dies quoqi naturales motibus aftrorum inueniendis 
inidonex funt. Duplici aut ratione contingit huiufmodi dieru diuer* 
litas, Vna,quod cu lol vniformem motum in circulo eccentrico abfol 
uat,in zodiaco non poflit,teporibus iifdem arcus eofdem deferibere* , 
Altera,quod quantumuisZodiaci arcus pares/ficutno fit,vtdibu eft, Diuetutati 
a Iole indies defignarentur,illis tamen propter obliquitatem diflimili» dierumnatut 
tudinemuedechnationualbenfiones yquales vel additamenta xquato liumcauf*, 
ris fimilia non (int. Iccirco dies naturales,qui ab vno meridie in alte* 
rumcomputantuqfibiin quantitate dilcunueniunt. Eadem de caula, 
alpebuum inquilitioni, & planetarum curlibus inueniendis nihil con* 
ferunt.Dies autem illx apparentes quoqi&differentes vocantur, Ad tes c. aDDarei 
motus ergo fvderu certo inueftigandos opus erat dierum paritate leu t “ 
mediocritate, Tamctfi vero diei naturalis 8c aqualis dilcrime videatur * 
quali nullum,pluribus tamen collebis, lenfibilis differentia temporis 
efficitur,qux in motibus velociorib’ 7 ,maxime Iunx d-eius alpebibus, 
non negligenda eft. Quo autdfecundx huius theorematis parti latis 
fiatjinftrumcru fequitur,ab hinc alquot centenis annis feruies. Cuius 
circumferetix extima pars,dies anni,intima vero minuta xquationis 
refert, Principiu illius iuxta Februarii die primu,lignatu cum littera, 
B eft,a B autem vtrinq? gradus nigrid albi coloris occurrunt, quo 
rum cuilibet decem fecunda temporis cotinet, fextus quilibet gradus 
cum zifra,minuta temporis notante, lignatur,ita vt a B vfq? ad L dex 
trorfum 10 minuta habeantur. Ab L vfq?ad E linguli gradus zfe» 
eunda indicant,fed a fo fecundis vlqjiu E litteram, quxlibet diui* 
lio j fecundum notat. Eadem ratio eft ab M vfqsad E. Prxterea 
numeranti d B liniftrorliim quxlibet graduu pars jo fecunda, zifra 
cum lineis fuis minuta (ignificat,v% in O quod 3z minuta comple 
bitur,ab O autem in C vfqqfebioquxuis ) o, fecunda Similiter ab 
N vfq?ad C, nili quod proximus gradus vtrinq? apud C 8 fecuda 
plufquam 3 z minuta notet. Sciendum eft quoqqgradus fingulos in« 
tra litteras F D G vnufecundum referre,quorum initium D eft 
cum fz fecundis, id eft, vitra jf minuta. Filo enim precifefupra 
D literamcadente,dierumequatioerit )) minutorum 5-z fecundo 
rum. Deinde reliqua fecunda vftp ad <5o id eft, jz minuta iuxta F 
8c G reperies. Vfus inftrumenti eiufmodi cft. Si curius plancta^: 
velociores (tardiores enim non egent) ad certum aliquem diem requi» Inftruflient 
ris,quxre primo diem quem conftituis extimo circulo inferiptum, cui vfus. 
filum a centro propendens applica, fimul aduertens minuta & fecun* . 
da in interiori circulo a fiIotaba,qux tempori tuo fubtrahe,tum dies Aequatio teffl 
8c horx xquata erunt,cum quibus motus,vt infra audies,inueftigare Ii poris, promor 
cebit. In coniunbionibus tamen & alpebibus alia eft ratio, vbi enim tu planetarum 
(vt in fequetibus difees) diem,horam minutumue cuiulpiam afpebus fubtrahedaefli 
inueneris,afpebus adhuc dicetur diebus noiyequatis,quando per tem Aequatio ad» 
pus inuentum inquirenda funt primum minuta & fecunda aequationis denda,in con» 
in inftrumento, inuenta autem tempori non xquato addenda, & tum iunbionib' > Si 
afpebus diebus xquatisprodibit, Exeplo res patebit.Pone Z3 diem afpebibus* 
Februarii jf hora minu, natale Imperatoris CAR OLI efle, Exemplum 
ad que curfus erroneos certo cognofeerevis, Dieitaqiquxfito, filoqp CARO Lh 
huic aptato z minuta 5-<5 fecundat filo interiori circuli parte feba, 
cernuntur. Ifla cum fubtrahis tempori natiuo proueniunt z 3 dies 
equati ivhor^<j.) fecuda, ffAIiud, Rex FERDINANDVS 
jo die Martii Jicet anno non eode genitus eft,ideo eius xquatio 7 m _ p t V c ^P IU ® 
3 o fecunda erit. Illam demes d tempore uatiuitatis fcilicet horis z o 
minuta ^.7, fupererunt zo horx 39 minuta 30 fecunda, Et hoc NANDI* 
dicetur tempus ^quatu regis Ferdinandi.Quod fi eodem N atiuitatis 
die coniunbio vel afpebus eueniflet,ad certam aliquam horam 8c mi* 
nutu, hiisiam addenda forent 7 minuta 30 fecunda. Et fic tehipus . t 
illius coniunbionis vel afpebus tempus diebus xquatis dici poflit.