Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

\ 
MICI CAESA 
REI PER PETRVM 
apianvm concin 
NATI PARS SE* 
CVNDA, 
STRONOMICI HVIVS PARS 
altera totius primi mobilis commodi 
tates feuvfus completitur, quae omnia 
prius per inftrumentu, meteorofcopiu 
planum nuncupatum,oftcduntur, poft 
denionftrationibus geometricis firmit 
fime approbantur,&• hoc fubfidio finuu 
cordarumqt computi. Admonitum ta 
mcn lectorem pium hic volo,ne omnes 
meteorofcopii praifentis vfus arbitre 
tur fimul tradi, cofmographicos nem=« 
pe proprio in volumine eft vifurus vber 
tim, vbi etiam difcet non mode per hoc Sc i ftiufmodi meteorofcopia 
plana, queuis huius negotii deprehendi polle, verum etiam per nume 
rale quoddam meteorofeopium infuper adhuc adie&um, Praeter hgc 
tamen fiquisdefideretmeteorofeopiorum a me repertorum vulgato» 
rumq?ftrui3uras, feu fabricam, illum ad planifphxrium noftrum rele> 
go, vbi preeter illud, Sc alia Icitu digna, omnium pene aftronomico 
rum reperiet inftrumentorum ftrudturas,vt fic loquar, fiue com- 
pofitiones. Sed quamuis nemo non cordatiorum reliqua pri 
mi mobilis commoda, ex iam proxime fequenti triangu 
lorum enunttiato fufficienter hauferit, nihilomi* 
nus tamen adhuc rem magis apertam rudia 
ribus efle cupiens, obferuationes quaf 
dam cometarum pro colo- 
phonefubnexui. 
ENVNCTIATVM PRIMVM 
Inftrumenti partes fiimmatim eiuIHemqj vfum omnerfi 
breuiflimis colligere* 
Organum 
i 
ASTRON. C AESAREVM 
RGANVM HOC CVI NO- 
men meteorofopio eft, eo quod ea qux 
cumqp infublimi confiderantur, in hoc 
vclutiob oculos ponimus, quatuor par 
tibus conftat. Lateribus duobus, lim 
bo 8c area» Per hxc enim quatuor,(phe 
rici trianguli negotium omne,vius,co* 
moda vniuerfa ad vnguem patent, cu# 
ius equidem trigoni fingula commoda 
quadrantibus quinq;, oftenfarus fum 
clare, eandemq? exemplis euidentilfi^ 
— mis approbaturus, (imulae inftrumen<* 
ti membra dedarauero. Sciendum itaq? duplicem abitum adhoc or 
ganum patere, quorum primus arealis, fecundus lateralis dicitur. 
Arealis in inftrumenti area, Lateralis in linea A B feu limbo BC 
abfbluitur. Duo autem ad ingreflum huiufmodi defiderantur, per 
qux alia duo velut adhuc incognita eliciuntur. Adhxc, quia in om.* 
ni trigono redtangulo fphxrico quinq? fcitu neffariafe offerunt, id# 
circo duplici opus eft ingreflu, quando fimplici hoc idem confieri ne^ 
j quit. Lateralis introitus bifariam haberi poteft, Primoii numerus al 
ter lateralis in linea A B inuentuscummargaritanotetur. Dein 
de filum in limbo promotu laterali numero alii fuperducatur, fic enim 
margarita numerum arcualem oftendit, qUl inter lineas tranfuerfas 
continetur. N umerum itidem fundamentalem, vt fic dicam, feu ba< 
fim in linea A C per circulum ex B litera cadentem, perq? marga 
ritam in A C vlq? porrectum indicat,vt m exemplo liquet. Nume 
rus lateralis alter 40, alter vero 5-0 graduum fit, vnio 40 teneat 
in linea A B inpun&o E, Filum autem latus aliud, gradum fc^ 
yo in limbo, quod fit in puncto L, exprimat, Sc margaritam circu 
lum tranliierlum 30 vc^ graduum in punito G dederit, quod fi ex 
quifitius traftes, gradus 2.9 m 30 occurrent. Cui rei demonllra» 
tionem apertiflimam tertius quadrans exhibebit. Secundus introeu 
di modus ifte eft. Gradus fo requirantur in linea A B, cuimar 
garitaluperlocctur,pofteafilum fi tendatur per 40 aeque ac prius 
3 o gradus ab vnionefeindi videntur,id quod in primo quadrante per 
literam h infinuatur. Adhxc quomodo verius cognofcantur nume 
ri areales, qui per tranfuerfales circulos fignificantur,quarto in qua 
drante propoli». Quin etiam noto iam altero laterali, arealiq? ingref 
fus arealis dicitur, idem duplici via abfoluendus. Prima, laterali nu= 
mero in linea A B quxfito,margaritaqi ad eundem indufta, filoq? 
in limbo donec arealis circulus i margarita contingatur, hinc inde 
promoto filum in limbo numerum lateralem alterumdefignat, quam 
rem fecundus quadrans habet; Secunda, lateralis numerus iam no 
tus accipitur, per eumq? vbi filum tranlmiffiim eft,quoinloco area 
lis numeri arcum fecet, obferuatur, illuc enim vnio figitur. Poftea ve 
ro filo fuper lineam A B deduco numerus alter lateralis d marga 
rita ofteditur,id quod in quadrante etia fecundo imaginari licet,fi pun 
ctum e ignotum fit, Iam per numeros binos cognitos tertium igno 
tum inuenire didicifti. Quartum igitur vt habeas pariter, quadratem 
primum inlpice,in quo numeri omnes tam noti quam ignoti continen 
tur, vbi etia quartus offenditur, qui in triangulo eodem bafis dicitur. 
Nunc ad numerorum nomenclaturas veniendum, Quorum primus 
eft,qui VTnnKvifOKp trianguli reprefentat, per A B lineam indicatus. 
Lateralium vnus fuper iinea A B quxrendusfemperlinex A C 
M referens, quod .trianguli K£»9vr©-', quali dicas latine perpendicu 
Ium, fignificat. Quartus vocaturtriaqguli bffis, id eft fundamentu 
Sc in linea A C quxritur, hxc bafis nofeiturfedulo per pumSu H, 
Nam H D linea totidem, gradus quot linea A M continet. Hiis 
ianumeris adiicerepotes,quintu infuper,per angulu H iftiustriagu 
Ii intelligendum, quem fi reperire forfan malis triangulum inuertas ne 
ceflumeftjitavtex H M bafim conftituas, A M vero Kathetum, 
hoc enim fafto angulus H inpudtum A recidit. Et arcus R C 
quantitatem anguli A exhibet, Hocigiturpadto, Sc his regulis to^ 
tius primi mobilis negotium, fi modo non plane communi fenfu ca* 
reas adamuflim examinarepoteris. Huic vni intentus vttriangulum 
fuperficieig? fphxrali congruum tuoproinftituto effingas. 
rngrelTus i n . 
ftrumenti du. 
plex, 
Arealis, 
Lateralis, 
Duplex intro 
eundi modus 
lateraliter Pri 
mus. 
/ 
Arealis ingref 
fus Quid. 
Que 
iriai 
fCtt 
duill 
Noftienclatu 
ra numerord 
trianguli. 
'triar 
reft; 
alia 
duo: 
los 
teft 
Bafis quadrantis Primi Bafis quadrantis Secundi Bafis quadrantis Tertii Bafis quadrantis Quarti Bafis quadrantis Quinti