’■ 1 li \ \v>. J
.
. V-.. V
ielicim vel seruaou *si aut fuit
fuit simplex aut colligatiLJUrapltix i foro U
Vidalifns gofpuat be,,esia^.^v »e - et^Ur^f* '**
tu f; t peitedali impcrfi?
q K sacro* VI*
cau n*qn 2 inHiiaS; ve piilno slkae. sZe e chela
V bi VO prunn est sim p lex er eem eranu'
6 nec ifamis estiak ioq; ria test^fioio
vt ex-<X’ testi b? inamatus nec a promouAivs
ex e*sic usis-st pmr9 stipior cu sit mfats noj
pt pmoueriex-or accu epo-T^-l t repclLd a'
obtmccoibtlocuB pena vbiclcric9 ono 5Wa $
itirautt cu xiunn tiic vitari no poHuc*e^«tz qre
la - 6t esi boc crim e ma gio pumetfi
i ifertoribi-vt cje-erii qiieva Isiifl
ramenxu temeraria sibfolliga
7^
6° qs
a? casib? ni
e* io*ô vo
ricarione
oNib) vl’ :
»Hiaris si cl
ii Giurati;
v>|t mona
cacavi -•
tE pi ed
‘ Ür
ì Vvl
SprokMle»,
vèsti tri o, .ys sta
egfbu có
N restes ü
i malesi
'euvv^r
nrivtili*
méttculas •
csitz omiserit siit ccgra oaoi-st lata-
' ritftut infameskm cano* ii q* iW
c*oinrac6m * nec aonrittund in tesiimo
o simo-x tuas - ii agis? agri ali -am
fm ter rogent et, si o.icfit fti
iuertit oiimo p alios le~‘
a valet st et stra asios
cx re invi c i r-et ri
spirac6;aomittfttur et cogit
fifctut vt eis ve testi coge
dri rmaneat im|umtu..cs
punit singulas«iles ntvf
seu - ve pace teri^a •^aceri^tAli*^
S; sco; lege ana{n jri pscne#qUtaie ao furca;
tollutur an t bestijstsub < ci w tur -.m c in insulam
Veportank si-ve penis si sts'ali^H^* ?ntqres »et*
ipriit Vl vs
ssim.i pinu
:tri primis
vi
el ve pteri
fufo \\ vfe
[riiprxap;
s> n e in
-f-
f poti
rito vel pnri fiMsttrer vr'tEK^ub iiMMiS;
tofalsii afferat sine iurqnientuiri spote factu &
l aut facta Isii?*«-Quietia t
fenorit ocra vei iustiq*ie pena
tiri*-C-ve seoidosis • l v -st
sit in famis* viri si YiHiHi
Xi t cp pittr9 tn inran xto
to nô est infamis uÉgtp**
mat otra vuo i*7iui'atilWîtt :§r.
vo vixit qo piur9 ni tura
famis fa.pmifforiosicji r
et bossi vàrnt cpguirf est‘v
' ------------------------
ceni céloqU turata * vt baies 22.qq- inr-rneri
eccia jtn sarit <j2 mêbaxsimplex noir parié pea*
quoav infamia et repulsa a testimonio t a .p
mono« sicjneaaxttarit^et b tritdlige exqno e
ve crmrie emèoat9* vt exró testi * testini orini mi
jio: ed paia s ii
De^àri eo
On seqnèter osi^raiDri èst se veto • et
pmo susine Apter què vr sieri• z° d foj?*“
ma fnvguA-0pfteri*^oae riboL»; fiers*
j2® Hy est votit •i(®8c fpébo fiuforiis '
pt*Vónerè*/i®i»vptiobUg{?a*A‘,*‘>0 *
qbo pt a voto rc^'* 9° se ve
a onmtacóe* J-oe vilpèsacS _
cruris • Circa pmû qriitur psa k-vtN tcrieat
votft se mtàE« saetti Wter m al» fine* Isir5 <y y
^îboc pic^slM m aKs ve peu v; votii « sito fin e
qz a sita ^materia *qz si ni pBm -r-m etbapbi - fi;
iris est ef eày • Zeo votò saetti ce materia inala
.poter si,fé bonu ii tenet* vt infra orioéfg° ml!
to magis n otenpvotû ve materia bona saetti;
h*- gpter fine malli vii tale vota voues gius pec ;
cat*pitta siquis voueret se iemnafm.fi ocrioèe
-----faù-iniimcrsvtyc rido- V^r teneat votii v re,
bpna saetti tiri .poter tpale bojiu puta stqs ^pc
corporis sanitate rehtganoa voueat se fatai22
aftqò bona * |fef si voués bona ilio no afseqf no
tenet*TU itigli voto unpUc^fbuiói svià
se; si ilio asTequatur et votutriooiriòale n^ * s
net no evi siete odi eòe vt infra ofìcXt S; i
rik qr votii ce re bona factù ¡poé firié rii alti ri te
net vt vietimi est-st bonbtpaletstboni stonalis
finis mal9 qr finis invobit9 ergo *7C- Isir? min9
bonii ri è maioris^pm finis psenec vebtt911 ec
inTébit9qr iniqua?st finiLH^M UitLS^ 4Ui9^
pisapalit' mstituit orvte; tri bois*7N0 tri sé'cplì.
stìtu idei9 finis ex inala iur“ *—--
e vosi cris * ep est
tpm este fine ei9 x a co oés* q òverepoffi t viri eé
maifesttì bec rido* v- àà-...•* """>* ~u
4p poter fine ino risei
Bifferès respectu atvp
vouet iütqo .poterai
dovali9 ri
véro.hii
at^pW___________ — ..
le estpl qo aliqs tntéoac se obligure ao a|qo zo 9.'.
iliàr9 ve* snri? ii?%?nrnî I* il üaK?DfÔ^\3ûÎim
Mr vouere postet ali
e* Isii?-cp sic funTeoo in
viq^teriieyt cu qs
ale qobabere no
eo carere • funi en vo
olutate vouenris
vouere pt pot sine io in té rioosstbi
Danao vel fa devo • volés* fâ gta t * (Ó
t li s cm mortaliter pecc.ifTgoc
sam ta canonica • 6 q- T - tt%jbV*Jre
meli -ex e*qrelà-ergo est fariiosii'v
aùt* v* in epl’a vo*T\ec o
gni - cri o t lect9 in st qr test
.pb ìt riiter infa u " u
ni stinfamia'
Eimef
chnistn
Jmrai é cri
•2q,(f- urie
rxordis
tmo^ re;
à
rica
1 atxpcp; l’ ii avrpco; votim
babefbec rtclì* J *
qo te mi curii tei
pmno ouriicimn
vel cÀlri siri tc "
g ples otrjtrttT
qo liete ve nd *
"A 1
. «t X
fatTU
Wkoj
rs bri ìfócvbèt
Uqgiiattàiin
jècancnca^Ml ìoicrftum
iti rept af • ncccv Ivc sci/svcc
vtfi negoooapba nòjwrae
onp mia/fxstà no fa osa t vel
ak • Ixc'bssti * ec gas-.Aob
it oram tacer loquela simpUj
a^c9 m af j
ioistere.itai
riiik vivéWtz r^^c;sforma volitar
ve qrùtpla -s- vt^ ve forma veri sit qo
Isir? qo si c Eè -eim a g]|c* 1 - TU bo i vo
[gii t se ao fadécp? aliqo bonu - nnllianee;
sovkbóseiàAoblHgare totti -qrsibi.
foli Siiétz ve im e
pt reape uire obligaoS; n'Oiieia
fila
loquèao ve voto
e; totst • et nuli9
testas rii fila ré-et riuscii peo pt fieri votii' po'e
oued p oracoes fàc^et ill6 àltquo moro
&
m
&
'ì
ryS r7* 9 if ) ^ L u
f- 77 J.U T à.
U/fei-
i
7,'.í &
"¿¿A * ■' .. * 4 ■ ■■ ■'?;
' W ' »,J V *
j
Jncipit Cablila slip libas Doety de con-
^solanone pbilosopbie secundum oìdinem
XJttte]'
>y y)
z? ubai \ibv
cidiosi tardi 96 uitiosi arguuntT
ibzo • iiii. metro • vii •
cusetto crudelis libro • i • p • iiii.
iboety erga regem habuit tria
»titia libro • i - prose • iiii •
Actus quilibet requirit ordinem temporis
& loci li * i - me • vi • ~jn vere flores 96 auc
tumpno vue colliguntur . li. me • ut sepra
Aestua sequit conditione potcntle culus est
aestus libro • v • prose • iiii - -
Adueria sortuna plus prodest^ probem
libro - ii - prose. viri -
Aduerse bonis. ptolpcramalis quare con-
tingant libro - iiii. prose. vi.
Aduerse 96 proseera adiiemunf bonis 96
malis libro * iiii. pse • vii ♦
Aduersitas veros amicos ostendit libro -ii
prose. viri. .
Aduersitati soutune dolendu no est ¿jpter
quincp libro ii ♦ prose • i •
Aduersitate no debet sepies molestari nec
sertis multitubine bormnii terreri libro-irii
prose - vii -
Adversitate 96 in proceritate ut se borno
eqliter habeat hortat exemplis libro- iiii.
metro - vii.
Asisoc^iones quattuor gaudiu spes timor
dolor iipediut' cognitione veri li - i - me - vii
Afsocstus qttuor sent require ifra catbene
Ager mete hominis designat TT- iii * me • i
Aliena pbitas 96 pulchritudo homine nort
decorant libro • ii -prose - v -
Amantiba quis dat legem li - iii me • xii.
Amicitia dissimilitudo bidoliut li • i • p ♦ iii
Amicop triplex genus libro ♦ ii -prose - iri.
Amicus verus require aduersitas sepra
Amicos sertuna - nrsertumum mimicos se-
cit Irbro-rri.^pse-v-
Ammimtioms. exemplu de septem stellis
96 eclipsi lune Irbro • iiii • metro • v *
Amrrrimnf bomines de illo quod raro sit
ibidem
Ammirari secit senes pbilosopfoari ibidem
v
Amor diurnus tria secit in bominib libro
ìi metro-vii».
Anaxagoras pbilosopb? stultitia borninu
sole p deo colentiu repbendit li i -p -rrr.
Anni simt quattuor partes li • i -me-v-
Anui partes quattuor require regime bei
Animi transsermario peior est corporis
libro - mi - metro - iiii.
Antiquop etas siiit sine cupiditate libro ii
metro • v ♦
Ajpetiit omina pmancre require borni est
Ajpctitus require pmanenria
Appetitus est duplex li • iii * p • xi «
Ajpctitus require desiderium
Arca sertune quare mudrrs didi' libro - ii
prose • i •
Arma phrlosophie libro - i - pse - ii.
Artes liberales dicunb lac ibidem
Asinus ad liram est bomo sine attentione
verba secra audiens libro - i • prose • iiii •
Asin? dicis piger seu tard? li - iiii • p - iii
Auari dicunt: canes libro • i • prose - iiii. 96
ide babef libro • ii • metro • ii *
Auari insatiabiles libro - iii. metro -irr ♦
Aires tenebrarli require tenebre - Auriga
require currus
Auams require lupus
Autzimpnus require tempus autumpiiale
Auxiliu diurnu se minimis debet inuocari
libro - iiii - * prose • ix *
Auxily dirum iuuocatio a Doetio libro • iit
metro - rx -
Arbitonsor require msecuritas
date tue refpttblice simt si per se >
pientes 96 studiosos regas libro
i - prose ♦ iiii •
Deatitudo sine selidtas e duplex libro-ii •
s* • i i i
pia . uu -
Deatirudo no e t digiriratiba li • ii • p - vi *
Sbeatitudo sine soli citas no consistit se bo<-
ms sortuitis libro • ‘u. prose • iiii • 96 probat
triba rationiba ibidem
Sbeatitudrnis deseriptio libro. ri». prose - i»
^beatitudine ad veram omnes vacas libro
»ii - metro • x •
Heatitudinem attingete require ambulare
fl?eatus omnis deus est libro - iii • pse - x •
metro -1:
V
ctjeatitudo require patria • Item omnes •
Item in verbo voluptas
Aellum tu seu licet libro • iiii • metro • ilii •
ffceseie no beatificans libro . iii - pse. vii.
Dibliotbeca vnde dicit libro - i. ¿pia. iiii.
Doedo multa nomina anertut m pbemio
fboetius oedinauit aestus seos ad comune
vtilitatem patet septe exemplis libro • i •
prose. iiii.
Aoetius quare infirmus ‘radicabatur libro
i • prose. vi •
Aona corporis simt tnlia libro • iii • p • viii
fifiona bominis sent rado SL intellertus • no
temporalia libro * i • prese • vi •
£j>ona temporalia somniantur eile selicitas
libro - iii • prose i
Dona temporalia qnerens in varia incidit
libro - iii - prose • viii.
Dona teporalia nec iuffibietia nec potentia
preseant libro • iii • prose. ix.
Doni semper sent potentes. mali vero mv
potentes libro • iiii - prose • ii.
Donu ese duplex - libro. ii - prose.vi.
Donopr. preima require premia
Doni premio bic pduans require rufii.
Doni veri imagines vbinvuemuns ♦ libro
iii • prose. ix •
Donum dt vnum idem sent require vnu
Donu ese quod omnia appetunt libro • iii •
prose • xi.
Donu semmu cuilibet uides id quod ajpetit
libro iii. prose-ii-
Doreas ventus significat pbilosopbiam li-
bro * i. metro r iii.
Dreuitas uite bumane libro. iiii pse»iiii
Drntum require vlixes
Alamitas vnde dicatur libro. ii.
» prose-i«
dicit rixoses BC lupus auar?
libro * iiii. prose ♦ iii *
Claro nibil aliud e rrifi senguis coagulatus
libro «i*metro«i .
Cases non ese euentus prorases libro * v •
prose. i. Cases diffinitur ibide
Catbene rationis sent quattuor assertus
libro «i«metro ir«
Cfanse mali require nibil
(Telu quare dicis seabile libro • i • metro. ii
Celu moues duplici motore ibidem
Gelu quare dicit" seare cm% seelle libro • i
metro • iii
Circulo compamtur mta bominis libro * iu
metro - ii.
Circe dea require vlixes
Claritas solis require prouidentia der
Cognitio firnimi boni fit per creaturas gra-
datim transcendendo libro. iiii. metro • r *
Cognitio sequis natura cognoscetis libro
V. prose • v *
Cognitionis veritatis nnpedhneta require
turbationes
Cognitio veri repellit cedtatem ignorande
11020.1111* prose.mi.
Cognitiua uirt? aliter i nobis mtellertiua
BC aliter sensitiua libro * iiii * prose • iii ♦
Cognoscit rotundu alit trise BC alis tacitu
libro . v * prose iiii •
Cognoscit bomine aliter senses alit ima-
ginatio alis ratio aliter mtclligetia diurna
ibidem
Color pbilosopbic libro * i • pse * i • m;
Comedere paretes m certis partibalau&ac
bile ese libro. ii. prose. vir.
Concordare no pofiunt mali cu bonis. nec
etiam inter se libro * iiii«prose • vi *
Concordia elemento^ require regimen dei
Concupiscentia terrena seperata bomo fit
diuinus libro • iiii * metro. vii *
Confitere ne abscondas • fi medicatis o p?
expertas oportet ut vulnus detegas libro
i ♦ prose * uri *
Consciende Ubertas 5L conscientia Ubera li -
bro • i • prose * iiii *
Conscienda praua punit malu intrinsece
fi exterius non punis libro * iiii • pse • iiii
Consolatio pbilosopbic libro * i * pse * iii.
Conseles elerti durti m ptoriu sedm con-
sectu dine romanoV libro . ii. prose. iii •
Contemplado sepernou ese noseru contra
seultos peopugnaculu Ubro • i • prose * vii •
Contingens require nccciseriu
Conuirtus require damnad
Crapula bomine debilitat Ubro • ii • pse * v
Cupiditas inulto^ malo^r causeese libro
libeo • U - metro - v •
<£upiditas veri bom naturaliter efe inferta
bomimb? lib:o • in • p zofa • ii •
(Jurrus per aurigam necessario non vebif
Jibeo« v • proia • iiii •
^ ^ 7^. mnart nullus debet miß couirt?
I libeo • i • proia • ini-
_ T^mnatoie pcna require pena
ÖOeßdcrium ßue ajpef itum eorum implere
soli (apiente® poßiuit libzo • iui • proia. ii •
C&eßdery Si Ubidrrri» differentia ibidem
ßpcusmtucf omnia libro • v • proia • vi *
Opeo ßmt preces offerende ibidem
LPcii» preßdet ut conditor mundi libro - i -
proia - vi«
Epeus comendas' de gubernatione celefeiu
Si terreferiu libro • i • metro • v •
CDeus fine siimmu bonum non mucmf m
terreni» ficut nec aurum in arboribus libro
iii. metro • viii *
Deus re git omnia libro • iit • metro ♦ ix •
Deus a nullo compulfiis - fed siia bonitate
fecit omnia • Si comendas ex parte iapietie
fite ibidem
Deus omnia gubernat libro - iu - ¿pia • x\\ •
i^eo omnia reda ftut libro • iiii • pia • t *
Deus rotat orbem dicit permenibes libro
iii. proia. xii -
Deus tonans require tonitru
Deus verissime efe require eile
Deus fens omnis bonitatis x ommpotena
index equitatis p infeitia libro • iiii • metro
vi.
Dei regimen libro ♦ iiii • metro • vi •
ipeu eternu omnes iapietes dixerut libro
v. proia . vi -
0)011» omnia indet libro • v • proia. vi •
Dignitas ßue potefeas e duplex libro ♦ ii •
proia. v» -
Dignitas reddit malos peiores ut patet
de romanis libro ♦ ii • prosa • vi»
Dignitas reddit peiores patet de Nerone
cuius pomt quattuor malitias libro * ii •
metro • vi ♦
Dignitas fi eilet bona no adueniret peilir
mis libro - ii - metro - vi ♦
Dignitas collata improbis non efficit digs
nos feb ofeentat Idignos libro • ii • pía • vi
Dignitas non reddit borrrinc bonoubile
fi non efe mrtuosii« libro iii-proia-iui-
Si probat quadruplici uia
Dignitas pzefecture dignitas fe nator ia
ibidem
lDiiplicere malis laudabile efe libro - i pia
iii-
Diuitie in qumq confifeut libro - ii - pia > v
Diurne diiperfe minuuntur - feientia vero
diiperia augmentatur libro - ii - proia - v -
Duútie non fimt ajpetende triba mtioniba
probatur ibidem - Si ¿pter duritias multi
perierunt ibidem
Drmtes soli reputans bonore digni ibide
Durrtie non auferut indigentia libro ni •
proia ♦ iii *
Duúnatio qnid fit libro - v - proia - iiii •
iputma promdentia require ingemu
jptrano amore tria reguf icZ a fera elcmeta
Si tempora libio • ii - metro - viii
Cbtuinus amor tria fecit in bominiba ibide
Dolendii non e ile require abuersitati
Cbolere fecisit tria Éboetiñ libro- i • pia- iiii
Dolor ira meror libro - i • proia • v •
Dolia duomrn i limite loms libro - ii - pia
n
Duo pnneipia reru bonu Si malu require
pitagorici
Durale malum require mi ferior
flbetaf Si ingrossai mcs bumana
temporalibo libro - i - metro . ii -
Drins volens ire domu fic errans
ad felicitatem bbro - iii - proia- ii -
Edipfis lune require ami rationis
Eget omni» eo quod desiderat libro * iii *
proia • iii -
Elemento^ concordia require regimen bei
Eloquentia fine lapientia Si eloquentia cum
lapientia libro • ii - proia - i -
Epicuri feoici libro - i • proia - iii -
Equaliter fe babere require abuerfitafc
Error lapientis efe duplici de caufe peior
A insipientis libro • i - proia • i •
Eile malos simpliciter no concedis' • feb eé
homines malos sicut cabauer eile bominem
libro • iiii • profe • ii •
G
&Re veriisimc babet pmu ens quanto ergo
aliquis magi« j> iritia recedit a primo efle
tanto magis besiirit efle libzo • iiii • ¿pia ii •
Stas pbuofopbie libzo • i • pzola. i.
States quattuor per poetas distingunn?
libzo • ii ♦ metzo • v •
Sternitas deo attribuat • ppetuitas mudo
libzo • v ♦ pzcfh • vi <>
Etermtatis diffinitio libzo • v • pzosit • vi •
Eternitatis cognitio habet ex cognitione
temporis ibidem
dtmtatis vocabulo multi simt abusi ibide
Etemu triplex libzo - v • pzola • vi •
f) Euemfe require liberum arbitrium
/ Euentus require casiis • "Jtcm feztuiti
Exilium require miseria
Enffatis BC tigris duplex ozigo libzo • v •
<S ^\^met^4«
J Acies siue vult? pbilosbpbie libzo
fl J i • pzola - iii.
j ^^Alli non potest beus require pzor
wlndeutia diuana
Wifalsit felicitas dicitur mendax libzo . iii •
W pzola. ix«
- d ^ma popularis non ¿puemt ex recito m-
dicio rationis - libzo • iii • pzola • vi -
{familiaris mimi cus efficaciflima pestis li-
bro • iii - pzola • v.
{familiares regu require potens
{fatalis ordo libzo - iiii - pzola. vi»
{fatu m duplex notificaf ibidem
{fatum ab pzouidentia babet differentiam
ibidem
{fatu dependet a diurna ¿prudentia exeplu
ibidem
(fati dtucrfe opiniones ibidem
jf ato omnia que (ubsiint etiam brinne ¿pmr
dentie siibsiint ibidem
{fatum se babet ad pmdetiam sicut ratio-
cinatio ad intellectum ibidem
jf atu incipit vbi motus ♦ BC quicquid siipm
motum est fetum est ibidem
(felicitas e buplex fcg politica BC ¿peculatu*
na libzo • i. metzo • i •
felicitas temporalis m tribo consiltit libro
ii - pzola .iiii.
{felicitas nemini totaliter aduerrit ibidem
(felicitas fella libzo • iii * metro * i •
{felicitatem a vezo bono errantes in qum$
pofeerut consistere libzo • iii • pzosit « ii ♦
{Felix quantum^ quis sit tamen alterius
status ajparet felicior libzo • ii * pzola ♦ vi.
(Figura sitie ferma bomims BC etia bzuto^t
libzo . v-metzo. v.
{frrns cu sit caula causinz ideo mbil potest
pfecte sciri nisi fine cognito libzo * i • pzofe
vi«
(finis BC pzmcipiu in vnu coincidut patet
m circulo « ergo cognito principio cognosci?
sinis omniu rem fez deus libzo - i ♦ ¿pia • vi
(fletus duplex verus KL fiestas siue adular
torrus libzo . i « metro « i •
(fons bonitatis require deus
(fortis require aduerfitate
(fortitudo siue potentia vera require refrec
nare
(foztune bona tmsitozia BC becéptozia nulli
feruant fidem libzo * i * metro • i *
(fortuna caduca jptev duo duplice babet
feciem ante albam BC retro nigram ibidem
(fortuna ceca depingis duplici fronte ca-
pillata BC calua libzo « ii • prosit - i *
(fortuna ño est in potei fate bominis ibide
{fortuna depingis cum rotba'ibidem
{fortuna no asiiefcit m oppositu nec natum
ibidem
jfoztuna quelibet dupliciter considemtur
libzo * iiii - prosit. vi -
jfoztuna essi bona vel mala stat in volutate
bominis libzo. iiii ♦ prosit. vii *
(foztuna sitperba quia nulla vere? libzo * ii
metzo • t *
jfoztuna muebitur contra aviàri tiam libzo
ii. metzo it«
jf oztune bona non efsiciut quod ¿pmittut
libzo • iii. pzola. iii.
fortuna omnis aut tocunda aut alpera li-
bro • iiii. prosit , vii -
Jfoztuiti euentus declarantur per flumina
paradisi scilicet tigrim BC ettfratem quoza
duplex est ozigo libzo • v • metzo « i «
{fuga paflionu siue affeesUonu libzo • iiii.
metzo ♦ vii.
futura ex neceísitate eueniut require spes
#
#
■*
Loaa mudana no dicis beatitudo
libzo rii - pzofh ♦ vi •
Itoti andu non est in \xstito libro
ii - pzofa • v •
Gloriandu non est in multitudine senio#
libzo* ii*pzoia. v*
Gloria siue fama non Recitat ad uirtuoso«
libro - ii • prosa ♦ vii •
Gloria fouana no est appetenda ¿pt quat >
tuor libro ♦ ii * prosa * vii ♦
Gloria vana ex nobilitate sanguini« libro
iii • prolà • vi.
Gubernatio celi & terre require deus
Gubemaculu quo deus regit mimdu est
bomta« dei libro • i « prolà. vi •
Ì ubcrnare omnia require deus
•v Erculis labores duodecim libro
: \ iiii metro . Vii.
m Omo duun? require cocupiscetia
ormiti» bona flint ratio 3C intellectu« no
temporalia libro • i • prolà . vi •
sgomini ¿pziu require ratiocinatio
lDomiues mali naturam amrttut bttmana
SC in bruta conuertuf libro * iiii • prolà. iii
lHomims ferma est siirsum ad celo« creata
brutoru vero deorfùm ad terra libro . v.
metro-v. *
lDorno nonmlis fèd nobili« par« mundi
libro • i * metro • v.
Womo vere scit qui feipsiim scit H ignorat
qui feipsiim ignorat libro ♦ i * prolà • vi •
Domo non est bomo nisi rationali« libro
iiii • prolà - iii -
lD umani aàs reguntur a deo libro « i •
metro - v *
Gnorantia e duplex intenta (tue naturali«
Se bec e iuucnu • externa fine extra natura
bec est fenum SL negligentiu libro i-
tetro » ii.
ignorantia fili ipsius require bomo
Ignorantia require cognitio veri
imagines veri boni require boni veri
infelicissimi require imiernmi
Inclinatio capitis signu est ¿pfùnde ima-
jinaticrn« libro • iii - prosa - ii.
à Ingeniu bumanu no valet ordine durine
>mdetie compbendere libro. iiii. plà. vi
^mpedimeta cognitioni« veritati« require
turbatione«
Impunita« rcqnirc pena
Impuniti mali require verita«
Infecuritas regie potestati« patet rn dtoc
msio libro. ni - prola. v.
Intellectus require sol
Inuemre deii require deus
Judex equitatis require deus
Iuuidus eornpams vefcuo monti ardenti
libro - i - metro - iiii«
Ira quid fit libro «i * prosa • v *
Judices monens ad misericordia duplici
de cauiä libro • i • prola • iiii *
Judiciu vulganu dicit mfettunatu nufe >
rum ♦ fortunatu felice. libro • i - peda - iiii *
Judicium naturale • Se rationale differunt
libro - v. prola. ii.
Justitia quid sit libro • ii. prola«i •
iuiti siue boni nofolu hic prrriy« prinab
\fcd a mali« calcans libro • iiii • ¿pia • i.
luuentu» ttiridi« Se felix differut libro • i
retro .i. "
ebores duodecim require bereulis
^c require artcs liberales
_______L/Ubbzmtu« domus multis circuli«
bruexa libro ♦ iii * prola * xii -
Laudare presentem dupliciter contingit
libro ♦ ii * prola. iii •
Lecto si ue tboro {tudtu assimulas libro • i ♦
prola. i.
Lema documenta pcedere debent difficilia
libro. u prosa ii.
Liberu arbitrium est rn rationali creatura
libro, v - prola .ii>
Liberu arbitriu alit e x angeli» - alit in ho>
minito bom« Se aliter rn praius ibidem
Liberu arbitriu non ncccssitatur sed deus
omnia prospicit ibidem
Liberum arbitrium fecuns premia Se pene
libro -v-prola'iii.
Liberi arbitry Se pzouidentie diurne non
est discordia sicut aliqualiter ajparet libro
v. metro iii ♦
Libero arbitrio possunt re« sic Se aliter e^
ucnirc libro • v * prola * vi *
Libidinis Se desidery differetia libro - iiir
Ligatu« catbems require princeps malus
Letargia quali« ifirmitas libzo • i • pia « ii
Lumen require tenebee
Lupus dicii auarus libro - iiii • pia i ii.
Luxuriosi wmparak' rabiei mari« libro • i ♦
metro.iiii.
Luxuriosus require porcus
JKgiseratum quare asTumpsit Do5
rtms libro * i • prose * iiii *
Ua simt i mudo libro - iiii • pia • i
ilti non simt timendi libro . i •
pro!a> iii.
/Halo« efle no simpliciter concedis require
eile
/Halum pofle sine velle require polle
Malitia eternaliter duraret libro • iiii * pia
iiii *
Malum nusq» ese libro. iiii. proia. vi.
Manu« pbiloibhie libro-i • proia * i *
Malum mibil ese libro • iii • prose * xii *
Medicus qualiter mueseigat morbu libro
i - prose, ii^
Medica dicitur philosophia libro • i • proia
iii -
Medicus no solum per signa vrme querit
morbu sed etia x interrogationes libro. i.
proia. vi *
Memorari require recordari
Mendatiu ese triplex libro * i. proia * iiii •
Mendax require selicita« selse
Meror require dolor
Meretrici aflhmlas' muse poetice li • i • p * i
Metro bC proia utit" Doetius propter duo
libro - i - metro - i.
Miseria bC exiliu libro - i - proia. v •
Misericordia require indices
Miser e omms malus libro. iiii. pia. iiii.
Miserior tanto quis quanto siqplicio dig-
nior ibidem
Miseriores eflent mali si no punires ibide
Miserrimi simt mseliciflimi si malitia eter<J
naliter duraret libro«iiii. proia • iiii •
Mors require piodi
Mons etbna semp ardet libro * ii. pia * v.
Mors libro - ii. metro. vii ♦
Mors selix bC inselix secundum vulgare«
libro • i • metro • i *
Mundus require area sertune
Mundus comparati mari libro i- pia.iii»
Mundus require deus
Mundum posiiit fBlato mcepifle libro * v •
proia - vi-
Mure velle mtiribo dominari ridiculosum
ese libro • ii * proia - vi *
Mutabilitas reru probab trito exemplis
seg sole sloribo bC mari libro - iii. pia • viii
Mutabilia omnia pter deu libro. iiii • pia
Atura no assuescit in ojpositu nec
^sertuna libro - ii. proia - i« 1
~\tura ese triplex libro . iii. metro
Itatura humana paucis immrm% conteta
ese libro * ii - proia • v •
Natura si interdu uaoletatT tame quanboq
ad id redit quod naturaliter sibi conuemt
ut patet de leone vcgetabilibo SLvolatilib)
libro * iii-metro. ii •
Haturale inbiciu bissert a ronali liv-p-ii
Itecessirare require pseientia • Ite require
signum
Necessitates simt due libro. v • proia • vi *
flleccflariu idem pote se efle bC contingens
ad dinerse relatu libro - v • psose . vi *
Neroms quattuor malitie require dignitas
Neronis luxuria libro se. metro-iiii-
Neseire require homo vere
Niioil ese cause mali libro - iiii. pia - vi - Ex
nihilo nihil fieri quomodo mtelligif libro
v • prose * i *
Uligromanticu psiimserut Doetiu propter
duo. libro - i - prose - iiii. .
Nobilis quinis preter illu qui ese deditus
uit)?s libro - iii - metro. vi.
Nomen significat siibseantia cu qualitate
libro • nn - metro - uu.
Non ens ese duplex libro • v • prose - vi •
stouu antiquu require pati
Nox e duplex accidentali« bC naturalis li-
bro «i • metro • iii •
O Aediut deo curta naturaliter ex-
iseentia libro ♦ iiii - metro • vi *
dium dicitur seudium secundum
vulgare« libro • i«prose - iiii*
0culi pbilosopfoie latio Bi mtelleiitas • Bi
triplici ratione dicuntur ardentes libro * i •
prola i.
(J>diu non babet loeu apud lapientes libro
iiii • ptosi * iiii *
(Amnes laborant licet dtnerso calle ad vnu
beatitudtiris fine pttemre libro • iii * pse • it
Dmnes tendut ad bratitudmem iri naturali
compulsi sed varie libro • iii • prola • ii.
(Dpririo vulgariu rcqirire veritas
Opus quod jacere iris requiris volutas Bi
potestas libro ♦ iii • pzcfa • iiii *
Oratio sitic depeatio qirid sit li • v ♦ p • iii •
Orationes siue preces simt deo porrigende
libro - v. prola « vi •
Oratores qui sint libro • iiii • prola • iiii •
Ordo debitus temporis Bi loci bebet esie iri
quolibet opere siue attu libro • i • metro • vi
Ordine debito seruanf' res i suo esie • ibide
Ornamentis ornari est error li - ii - pia. v
Orpfoeus dtbarilsa libro > iii • metro • ocii •
jfoei fabule moralitas ibidem
Arentes require comedere
Aripotetici libro • i • prola iii.
Alsio est qirida mot? cellnle a^pe >
] tititte libro « i • prola • vi •
jjDalsiones amnri impediuntredu rationis
wdidn Iii« pia -vi« Et ibide metro > vii»
Mati lapientes non est nouu sedantiqiin
libro. i. prola. iii.
¡Datria est beatitudo • rria ad ea simt irirc
> tutes libro • v * prola. i.
pauperta® duplex libro • ii. metro • iiii *
(DaulmuS (enatos Aomauopr li • ii. pii •
Pax seu traquillitas metis li • i * pia ♦ v •
jDeccata requireuitia
(Dellende sunt affectiones li. i. tnc * vii.
jDe na malo^ bona«impunitas mala libro
iiii ♦ peose ♦ iiii ♦
¡Dene damnato^ siue purgando^ no simt
ediflerenbe libro * iiii * prola • iiii.
¡Dene malo^r quare sieri pnrittutTfooms &
malis iocuda q debens borris li • iiii * p. v
{Dene require liberu arbitriu
¡Dene metis Heculatio ratioris li. iiii p i
¡Dericlitari libro. iii. metro. vii.
Periodi mortis siue mete uite libor «iiii.
metro * iiii ♦
¡Dermancntia est appetitus naturali« non
voluntarius libro * iii * prola. xi *
¡Oiger require asinus
¡Ditagorici posuerut duo principia rerum
bonu Bi malu libro * iii • prola • xi •
¡Dbilosopbari require arrrirari
¡Dfoilosopbia dicis' mulier propter tria li-
bro 'i.prola-i.
{Dfoilosbpfoie statura ibidem
(Dfoilosopfoie partes tres mathematica na
tutulis metfoapfoisica ibidem
¡Dfoilosopfoie vestes artes liberale» ibidem
¡Dfoic vestes erant filis temriflimis ibidem
{Dhilofopfoia mambo filis texuerat vestem
ibidem
¡Dfoilosopfoie vestes obscurantur qtria non
vsitata ut gladi? i quiete rubiginoius erit
ibidem
(Dfoilosopfoia duri di b i pradicaBi Ipccula^
tinam ibidem
¡Dfoilosopfoia pradica babet: m etfoica yco -
nomica Bi politica sed lpcculati.ua seu tfoe<j
orica triplex est seZ pbisica • mathematica
Bi metfoapfoisica Bi \talibo est ordo p mobu
Tcale ibidem
¡Dfoic vestis scindis' vario modo ibidiem
¡Dfoilosepbie ornamenta ibidem
(Dfoilosopfoie ira ibidem
¡Dfoilosopfoia magistra omtriu irirtutum Bi
est a deo libro * i * piola * iii *
¡Dfoilosepfoia eis iria ab cognoseenbu veru
lumen libro • iiii • prola ♦ i *
¡Dbilosopb? fuisses si tacuisses li * ii * p • vii
¡Dlato require scire * 'Jtem rcqirire mubus
fDoeta rcqirire meretrid
fDoetica ars a philosophia fugae li • v • p«
• ¡Dopularis rcqirire fama
¡Dorcus dicitur luxuriosiis li * iiii * p • iii •
Posse malum peius est <j> velle libro * iiii *
prola» iiii * qualiter mtelligif'
¡Dofle malu non eis posse libro * iiii * pia • it
(Dosie implere rcqirire besiberiu
Potentia non potest m liberu arbitrium
libro ♦ ii • prosa * vi ♦ 'XTt patet de illo qiri
momordit linguam
Potentia vera rcqirire refrenare
potentia sufficientia rcucrcntia claritudo
locuditas sunt vnu m re libro • «i • pia • ix
P>otentia ligata require princeps malus
|3)otcntia plus require aCtus
potentiu familiaritate L eneca • SC plurcs
mortui sunt libro • iii - proia. x> •
potentes Ionius mundi non sunt timendi
libro - i. metro - iiii.
Dotens ccontra patitur potentia excmplu
de Dvsiride interfecto ab iHercule • ^tem
de l^egulo i^cmano libro • ii. proia. vi.
potestas regia non est vera po testas libro
iii • proia •' v.
potestas gladio fup caput pendenti com-
parat ibidem
Potestatis mfecuritas require Tfecuritas
potestates conccduf malis li. iiii .p.vi.
Potestas plus require dignitas
Preces require orationes
Premia nnF beiunt bonis nec malis siqp«
licia libro - ini. proia. iii -
Premia require fibern arbitrm
Peerrriu extrinfecum non curat bonus cu
habeat m ammo mtrinfecu li • iui. p. iiii.
Prefeientia dei libro . v - proia * iii •
Prefeientia dei nullam necessitatem tmpo*
nit futuris libro ♦ v • proia • iiii.
Prefeientia dei non mutat panctatem rei
libro - v-proia. vi-
Prefentialit omnia simt \ deo li- v*p • vi
pretorio mducebanf consiiles romani re-
qnire coniiiles
principia duo re quire pitagorici
Principii malorr potentia ligata e multis
catbenis libro-iiii. metro - ii.
Prodigin quid fit libro - ii • proia i
promittere require sapiens
Propositionum veritas est (uper naturam
rerum libro * iiii • proia * ii«
Propriu bonu bc minii require ratio reCta
Proiopopeya est fictio noue persone libro
i > proia . i -
Prospera require adueria
Promdentia dei felis claritatem excellit
fibro • v. metro • ii •
Promdentia diurna quo ab diversos act?
homims no fallis libro • v * proia. vi •
proia bi metro utit bocti? duafo de causis
libro, i-metro, i-
Prudens tria redicit tempora li • ii * p • i.
Pulchritudo quadruplex libro-ii. ¿pia. v«
Pulchritudo corporis velociter rapit: fibro
iii • proia • viii»
Pulchrum videri non reddit natum - sed
oculov debilitas ibide exeplu be Alcibiabe
Pumutur alibi gravius mali hic impuniti
libro . iui • proia • mi •
Puniri mtffnsice require conscientia pum
Puniri non require miferior
IFies mentis require pax
7inc£ vnu m re require potentia
jr ^Wid nominis bC quid rei diffemt
hb2p • v * pzofa. i *
, Atio reCta est homini proprium
bonu libro • ii • proia. v *
~itionalis require homo
f\ecozcfefi^uid sit libro «iiii * proia • ii •
f\efrcnarc animum est potentia vera libro
iii * metro. v •
fKegendu tria requirit" libro. ii * ¿pia. vii
fregere require dens
(Kcgimen bei in concordia elemento^ ajpas
ret bC x ptibo ani libro * iiii». metro ♦ vi.
fVespublica require beate
ffeixoiiis require canis
f^otare orbem require detis rotat
ffuigc cji^i fembo no i iuuembo li i. me • i
icrilegiu libro. i * proia • iiii »
Anitas corpis triduane febri sol i
uitur libro • iii • proia. viii«
E>apiens habet se vmfermiter ad vtran^
fhrtunam libro ♦ ii • proia. i.
Eoapiens require tetragonu
sapietis no est promittere que no potest
implere libro ♦ iiii • proia • ii.
sapiens require deside riu-^tem require
aduersitate ^tem require odiu
sapiens non odit stultu fi. iiii * p - iiii.
Sbapietis c beclararc difficilia fi nii- p vi
Aapientu est simplicibo arridere cum iac
pientia adquirant ibidem
Sbdentia’ dispersa augmenta? oppositum
de duutys require duutie
Stcietia divina qualis sit nominanda libro
v.pzofà.vi*
<3bcirc require finis •
$$xire fèipsiim require bomo vere (cit
Azcire feetm fDlatoncm lib20*V*met20.iu
Axnes quare rugosi libto. i • inetto • i •
Sbcrriu generat?' triplicit libto • i - metto. i
3benii multa incomoda ibidem
9bensiialitas contrarias rationi li . i.me. ir
sermones accipiendi stmt sedm materia
siibicrtam libto ♦ rii - metto • xii »
Averenitas vespertina libro. v • prosa. iiii.
3bex dolorosa require dolere
Avi gnu offendit signatum • non neceflitat
libto ♦ v - prosa • iiii •
Avverates pftus in nomine vrrius bei bibit
vtnenu 96 rribil sibi nocuit libto • ». pla ni
Avocrates docet semper pandere veritate
libro • i - prosa • iiii •
Avvi qnc£ sigmsicat itctlcrtu li i me > iii •
Avolis color libro ♦ i • metto • ii •
Avoirs claritas require pzomdcntia. dei
Avpcs 96 deprecatio cesiàrent si futura de
necessitate euemrent libro • v • prosa • iii •
Avtatus non placens require felicitas
Avrelle septem require amiratioms
£btoyci vnbe bicant libto « v • metto * iiii *
Item plus require epicuri
Avtudimn duplex florens 96 aridum libro
i. metto. i. Item plus require letto Item
plus require otiu
Avtupor quid sit libto • i • prosa. i.
Avtupvr bcety ibidem
Avtupor 96 pudor bis strut libto • i * pfa-ii
Avuperbus comparas fùlmini li ♦ i • me • iiii
(lontra siipbos vana gloria querentes li •
vii • metro • vii «
tèbujplitia require premia
;f à Aciturm tas dupliciter ptowenit
M libro. i. prosa. ir.
V^^^^citurnitas triplex li • ii * pia. i •
fartus require cognoscit"
tardus require ann?
temporalia ebetant 96 ingroflant mentem
bumanam libto « i. metto. ii *
tempus vernale cotienit «ite buane ibide
Tempus autumnale dat vuas ibidem
tenebris assiieti no queunt lumen intueri
ut simt certe arres libto. iiii * prosa. iiii.
Terra habitabilis solum ab tres paites li-
bro ir prosa.vir-
Terrena bona excecant vulgares li • iiii.
p:oia. iiii ♦
T effis conditiones libto * i * ptoia. iiii.
Tetragonum cotpus comparatur lapienti
libto ♦ iiii . prosa« vii •
Tigris Flumen require eufratis
Vyresies vaticinandi require vaticinatio
^onitru bicitur beus tonare ut sic diurna
prouidetia recogites libto • iiii metro • vi
Transfbtmatio require animi
Vransfotmat? require vlixis
Turbationes animi impebiunt cognitione
jBeritatislibto.i. metro. vii •
gf Aticinatio Vyresie • quid dicam
I boc erit vel non erit U * v • p • iii ♦
nuc /fabriciusvbi (lato libto
ii.metro" vii *
Huelle malum require polle
Venenum bibere require Avocrate»
'Wenti quattuor principales a cjttuor ptiba
munbi quilibet duos babet collaterales • 96
sic siint buobecim libro - i. metro • iii •
'Ventos generatio • libro • i • metro * ii •
Veritas require socrates
'feritas qualiter latet \ principio \ noffro
mtellcdu libto. iii. metro. xi *
"Veritatem non omnes cobc mobo capiut
na quida demonffratitte quidam attrotic
tatiue quiba p mobu fabule si. iii • me * xii
Veritas ppositionu require positio
Veritas contrariae oprmom vulganu qui
putat malos ipumtos felices si * iiii • p iiii
Vertex capitis tres babet partes - santa j
sia in anteriori * cogitatiua m media • me-
morati ua m occipite libro, i «prosa. i.
Vespertina require serenitas
Veffibo no eis glotiandu libto • ii • pia • v*
Via ad beatitudmem require patria
Vitia simt spernenda libto - v • ptoia. vi *
Vitia no simt sine penis libto • iiii * pia. i *
Vitiosiis require accidiosiis
Videre omnia require deus
Vrni duo dolia i limite Iouis li. ii • p • it
Virtutes simt colende libro «v-ptoia. vi»
'Virtu® mterptatT libro • tin* prolà. vii.
Virtutes simt ma ad beatitudine require
patria
Visti® require cognoscis
Vita humana require tempus vernale
Vita uirtuoia e statu® mediocri® propter
similitudmem edificy libto - ii. metro - iiii
Vita homini® require circulo
Vita homini® require periodi
Vlixi® soty per potum Circi® \ biuta simt
tmnsfbimati libro • iiii. metro. iii.
Vlixe® pin® require aduersita®
Vnu H bonii ide simt libro • iii * ¿pia • xi •
Vnum manet interim op eft vnu ibidem
Volitum nihil nisi cognitu li-v-metro-iii.
Voluntas require opu®
Voluntas SL potestà® requiruntT ad omne
acshxm libro • iiii - prosi - ii.
Volupta® duplex libro-iii - prola. vii - In
voluptate non est beatitrudo ibidem
Voluptas coniugali® habet anxietate an r
ncxà rude exemplu notabile li ♦ iii ♦ ¿p • vii
Volupta® eft sicut stimulus apu libro • iii
m etro • vii ♦
Voluptatem quid mali scqvtif ibidem •
Vulnu® detegere require confiteri
Vultu® require fede®
Vultu® reuerendi dicit' philosophia quia
sicut vult? bonestu® facit homine reuereri
sic philosophia amatore® siiosli i- pla.i-
P
o
o
f
Amty Manly ^ozquati Sbeucrim Doety (Dzdmary fDatrity
snrt exconsuli» de consolatione pbilosopbie liber primn? incipit
' — 'imum eroicum elegiacum. ,,,., _ , . M
•mina qui quonda studio florente pegi.. flebilis ben^^"^^ ^ ""/^
+++*£*& u*zi3 **
viole merent
hryV
loria
srestos.cogor mite modo» ? Scce nubi lacere distant
vd¿^ «de t«« '
ribenda camepe-fet y?ris elegi fletito ora rigant. Das
»ite nullus potuit pnincere terror . Ite noftru comite«
Ifi**-*^ P ~&p*
fäfei» olnn uiridi% rnuente. dolans mesti nuc mea ^^T®*"**
feta feins . 4\e quoqp debilitat feries 'mimenfe labozíí • Ante meu tempus cogor
-x: r‘jy^„’ —«srr
KL eñe senex • /V7emt enim iperata malis inopina (enectus - Et dolor etatem tussit
*2 r- <yth: <vy*lU ™^ y/Zp/n /¿fU«.
♦** {Vjy\b¿ <x*jti[Ia
¿ , / . 4^
ineile feam • Hitempestim fenduntur vertice cani - Et tremit effeto corpore laxa
yCp/’ -~vrvf*ey¡> <p 1
*v—mT *-*♦/**►<* ^
cutis • /fW« bormnufelix que fe nec dulcibo anis. Hnferit. SL mestis fe^e vocata^ /
(ynt^Ur " * ---.u-r
-*-*«.*»1)*
venit .Deubeu qp surda miferos auertif' aure . Et flentes oculos claudere feua
^c.p^w *£*« ~*As“‘- »tf/***
negat • ODum letuba male fida bonis fbztuna feneret' sDene caput trisU« merserat
f?*—* §» cy' ~~y3r«%
bora meü • Mine quia fellace mutauit mibila vultu • Drotmbit ingmtas impia uita
me felice toties iactafei« amici * Hui cecidit stabili no erat alle gradu ^«fvjuvfo«*
Expofitio vulgaris tituü
[e hebt sieb an das puecb von dem troff der weif bait des maiester«
-boecy - der aueb Aniciu» was genant von gar einem ebeln rdmer
»er anicius bies • das als vil gesprochn ist fern der vnüberwunten
raun er rrit überwunden wart in ebayner wiberwertibait •'V'nb
__ ____[itUlfP80'1^ ^ueb Manlm® ro einem ebeln rdmer der aueb also genat was
der als gsosie wirdibait erbriegt da er der rdmer veint überwandt das er im vnd
feine gescblecbt ein guidein balf iing erwarb. ^nd da xo was er aueb lorquar?
genant vo de wortlin das Zn latein torqnes baist - vnd Zu teutsch balfring • Auch
Ust man von im das er überwand mit besimderm streit eine man der da was von
gallia. vnd nam rm eine gülden balfring - Es was auch Dcecins gebaisisn Eoe -
uerinus . »das Zu teutsch so vil gesprochen ist fern der streng ober der befftig
fenerus von feiner gereebtigbait wegen • derer nut fleyfe vnd mit bestentibait
m dem gcwalt des geriebtes pf lag vnd man maynt das sey Zum ersten fern nam
gewesen. Aber fein Znnam was ffrocciu» genant • das als vil gelproeben ist Zu
teutsch fern ein helfet * warm er ein helfet was manicber die mit vnreebtem ge<?
walt vrrdruebt wiubn von dem nbln bayfer der leut gotbopr • der ^Tbeodoricus
StB
was genant -iynb auch aller mayst des erbergn mans der Kymachus Kress der
sein ay ben was de er gar bylflicb was. Er was auch gehayssen exconfül - wan
dre warn exconsirles genät - die yecZund vo der wUbikait dre Zu latem consülat?
baist vnb Zu teutsch ratperkait • waren abgrfecZt • 'Vnb was ein solche wrrdikait
bte erbeb person betten em gancZ rar fonb mochten das f^ormscb reich gewalc
tigklieb ausrichten *vnb warm sie dau abgefäcZt wuzben so bet man sy darnach
m grosser erwitbikait • Er was auch genant Ordinarius • das Zu teutsch als.vil
gesprochn ist (am ein ozbnltcber an der wizbikait. ober em ordn lieber ausziebter
wan die da ozbinary Kressen • die warn als gar edel. das sy yetlicber ordnüg der
czwubikait wizbig warn • vn richtn auclo alles ding ordnlrcb aus - Er hies auch
^)atricius von der veterlicbn wiebigkait • wann patricy warn genant wn gar
aine ebeln romer der aueb patzicius was genant • vnb warn barumb patricy ge-
baysien • wan sy mit veterlicber lieb bas volk aufriebtent • vnb sein patricy als
vil gesprochn • tarn dy veter der ptizger • /fUich sol man wissen das der erwizbig
bert vnb mayster Doecius bas pueb gemacht bat da er in iamer vnb in bezegn5
lait versaut wart • vo dem obgenanten künig ‘Ubeobozico • vnb lag gefangen in
der skat gu jDauy • |vmb barumb bub er das pneb cbleglicb an vnb sprach.
Metrum primrrn
e getiebt die ich ettwen mit wuniamen f leis verpraebt bau •
cb nu wirb ich betwungen das ich cbleglicb anfacb. laybtge
as Zu richtn. Wann nemt war dy gottin der puebtiebter. dy
tflpzecbet mir in Zerisner weis • was ich getiebt sebzeibn sol •
nd mit warme wainen meins yamezeiagens • machend ly mir
den mund nak • "Vnb dy möcht doch werlicb ebain Zerscbrekung überwinden
das Ire vns gehrten mt wepn ♦ vnb vezr nach volgentn vnferm weg • Wann dy
ere etwan ber seligst vnb der grünten urgent. troshmt nu mein vng-lück • (am
geschieht dem laibigen altn • Wan das gecb vnb vngewet alter • ist ey lenb ebo -
men mit übel • Usib ber schmercZ hat gebayflen • das fein alter in mir sey • vnb
ce der cZeit geent mir die graen bare aufs an der scbaiteln • Vnb die lose ober ge<-
rümpfen baut erpidempt mit vnchrefstigem oder vnfzuebparm leib. Wann der
tob der menschn ist selig. der sich nicht einmischt in süssen raren • vnb der da von
den laibigen oft gezüfdn wirt ♦ vnb darnach kumpt • Ticb mit gar tauben ozen
veriebmeebt er nu die lärmigst • ton versagt das er mt Zu woll thun dre wainenbn
äugn fraisfamlicbn * Wann da das mistrawig gelück günstig was > den geringst
ober Zu ergencblicbn güten • da bet nabent dre trawzig stund. das ist der siebtum
der ein pot ist des todes mein haupt vezlenckt • Wber wan nu bas vinftcr geluck
bat verwandelt das trügehastig anrlücZ - so verzeucht mir das vngütig lebn die
rtbancknemen weil • CD ir szewnt wes habt ir mich als ofsc aufs gewozfc • das
warm der gefalln bat • der ist mistet gewesen an dem aufsteigen *
” . ^jioiloscpbia alloqnif fl>oetcum in habitu mulieris
~ iDzola rzima _ ^ <,/
p, ■ int
c dum mecum tacitus ipic reputarem • entenmomaer lacrimabilem
ili officio designare. astitisse im’hi siipm verticem uifa est multer • re >
.
1
U. /hùC
uerendr admodum vultu« ♦ ardentibus oculi« .»& vitra communem hominum
valentiam perf icacibus • colore mmdo • atq> inexhausti urgoeis •lÿmsitaeui
plena sinet ut nullo modo nostre crederet e tatis ♦ statura discretionis ambigue •
îflam nunc quidem ad <5munem lefebonrinum mensiiram cohibebat • Iflunc vero
pullare celum summi verticis cacumine rudebas ♦ 4^ue cum caput alcius extuliflêt
ipittm etiamcelumjxnetrabat• ref icientiumc^hominumf tutabaturintuitum.
IFestes erant tenmflîmis filis • ftibtili artificio • indissolubili materia psecte * quas
uti rosi eadem peodente coenoui • (uis marribo texuerat • antarum feciem ueluti
fùmofàs rmacine« solet - calico queda neclette vetustatis obduxerat Daru m
5<u^Îr y
extremo margine {D grecu • in ftipmo vero î legebas intextu • Atcp inter vtra%
y ^ • *•. ■ i - ■ ' •
litteras in scalav modu gmdus quida insigniti iridebanf • quito ab inferioee ad
stiperius clemetu edet aicenfiis. Cande tame vestem molentoia quornda sciderant
manus X particulas quas qui% potuit abstulerat • Et dextera quidem eius libeU
los* scepteu nero imistra gerebat' c^tcc ubi poeticasmufas uidit^nostro assiftetes
thoro. fletibus^ meis verba dictantes cbmota paulifer »ac torvis inflammata
. :,V i u;.v î li.'rs i.scbvro:/ i,: : i-t.
luminilo ♦ ¡3) • C\uis iquit has scenicas rmretrimlas âd biïcegrû prmfrt accedere
S^lte dolores éius no modo nullis spuerent remedys • ueru duldlo miuper alerent
uenenis • lOe ftmt enim que mfeucstuosts afrìctuu finis vberem fruttilo rationis
flyjxnitè * f*—/2 xL^O
segetem necant. «hoininuw mentes aNàcinnt morbo non liberant . At It quem
¿pbamtrn • liti vulgo solitum nobis • blandicie vestre dctmbe^et-mjjrus moleste
ferendu putare • Nihil quirpe m co nostre opere lederci • lOuc vero eleaticis • at<g
aebade micis studys enutritum * icd abite potius (yrenes u% m cxicium dulces •
mei% eu musis curnndu lànanducç relinquite • D • Dis illc chorus merepatus de
C\
iedt humi mcstior vultum 7 confessus* rubore wrecucAa limen knstis excessit. At
ego cuius acies lacrimis merla caligaiat .«nec dinofeere possem cprena eflet muvler
tam imperiose autoritatis obstupui ♦ anstieg m termm defixo ejuidnam deinceps
yly^
esset actura expectare tacitus cepi. ‘TCn illa apius accedens in extrema lectuli mei
wT <77*^ t v
paite confedit • meu<$ intuens vultu luctu gmuem at<$ in buMu merore deiectum
is versabo de nostre mentis perturbatione conquerta est *
lb da ich die getiebt mit mir selber betracht still sebweygent. vnd ein
I ^jjbewamlicbe eblag ober ^eberlicb mit bem scb:eibampt beegaiebet. da
rard nur gefebia ein fran peysteub aufF der scbaytel • garerwizdiges
~ ^liitlic^es. mit prinnendn äugn. vnd,über die gemain brasst der men-
sscbeiidürcbpbcbend. mit roter varb-svn was aneb vnZergencklicber brafitvia
wiewol sie boeb was vols alters. das sie in beinerlay weis würd gelanbt das sie
vnsers alters wer.. Sbo was sie doch an der grofi cZwemelbassttger erbentnüfi •
Van yeZund beweiset sie sieb. ober hielt sieb Znsanime • nach der gemainen mas
der menfebe. Aber nu wart sie gesehen. das sie an der hoch der obezstia sebaitel
den bymel züret - nd da sie das haupt hoher aus bub • da burebgieng sie auch
ober arnürt den brmel • via machet das die menschn ir nimmer gesehen inocbtn.
"Vnd yre blaider die warn gar von dnnnzn faden. vnd mit bebender ntaister<-
scbast. via von vna nfZulosenlieber materi verpracbt. die sie mit iren benden sels
ber geweben bet - als sie mir selber darnach osfenwart - da ich sie erbafit . 'Tnb
der selben blaider gestalt bet ein vinster der altsebaffenbeit vmbZogen • fern die
rauebuarben pild. die da belfenpainen oder gnldem sein vnd tuncbel werden.
'Vnd na dem ausser tail der selben blaader was ein bricbisch sD vnd an de obern-
tail las man ein 'X. das drein geweben was . vnd pey dem sD sol man verneine.
das wortlin practica feie na. das Zu teuscb baist d ie wurcbelich bunst > Aber das
‘T- wedeut * als vil läm theorica feientia • das ist die wefebeulicb bunst ^nd
Z wische yedwedern puchstabey- fach man etlicb stasfel weZaiebent. in der weis
sam ein laitter. ^nd an den selben staffeln. was ein aufgang. von dem vndern
puebstaben pis Zu dem obern - Anhauch baflclb blaid. beten die hendt etlicher
fzcucnUcbez menfehen Zufehmten * vnd bet ycblicbez die stueb bin getragen * die
er wegr eififen möcht. ^nd in der rechten handt trug sie pncblein - vnd in der
blieben trug sie ein feepter. T^nb ba sie eziaeb - das die gottin der pucbtichtezin
stunden pey vnferm pett. «end von mir ticbtetn mein blagwort. da ward sie ein
wenige weil erZnznet vn fach sie mit pzynnedn äuge gzeulicbii an vnd sprach ♦
JD * V^t bat die vnslekigen pnlerin her Zulassen geen Zu difein braneben - die im
nun mebt allein feinen febinerZen nit pusient. simder sie nern in auch dar Zu mit
fufler vergift * Vaim das sind die dy mit vnsruebparn dornen der wegerung -
erdriiebent die wlbumen frucht. der sät der wesebaidenheit. rvnd macbent der
menfehen gemiit. das sie ir gewonet -ivnd erlofent sie doch nicht von den such -
ten - Vann bet ir mit eurem liebbofen. mir einen gar eyteln ober werntlichen
endogen. als es gemainglichen vnter dem volk gewon isl: -io bet leb es mt als
gar venibel • Wan so wirt mebZnit vnfees f leis an trn verfett. Aber ir babt vns
den endogen der da geneet ist worden. in der kriebiseben stat Ebda do Aeeffo»
tiles gelert bat. vnd in de dorff aebabenria da |Dlato gelert bat • vnb dauon get
nu pillicber bin ir sussingeten frrene - die mit eure gelang pringt die börer pis in
den tod - vnd last mir in meinen maiskern d künstn bail vnd gelirndt Zumache.
D-^nd da die sebar der selben firenen oder gottin der puebtiebter • wart mit
solchen Worten also gestrafft. da hielt sie das antlütg trawriglicben mder Zu de
ertrieb.vnd wekant die rot rrer schäm ^vnd gieng über das tnicbeufel trawrig
bin ans. Aber ickf* des äugen mit Zebern wegofien vnd tunckel warn • das ich
nicht erkenen möcht • wer die fraw wer. als gar gewaltiger bewerter maister-
schaff t > da erscbrack ich vnd hielt das geliebt nider gegen dem ertrieb-^nd
wegunt skilsebweiget paite. was sie den darnach wolt tun - lDa gieng Ire neber
her Zu. vnd las an das auflertail meins pettleins -<vnd lach mein antlntZ an das
mit schwerer klag in bercZenlaid gegen dem ertrich genigen was. vnd klagt vo
rrtrüblal vniers gemntes - mit den verfen die man Zn teutsch also mag auf»
MmEÜMrräu
En ÿ precipiti merla profundo , Mens hebet Sö propria luce relitta
1 *¡rZ rr r
'¿rfy*** ¿rvrì
- rv
U^r
r A
lendit in externas
frmmenlùm noxia cura * Die quondam celo liber aperto -äonetns m e>
tbereos ire meatus - Cernebat rosei lunaria solis - silebat gelide sydera lune • €t
2«
r
V
© *»»"* i, /(ç
cmccunqg vagos stella recurlùs . Cxercet varios flexa per orbes . Conprenssam
mmîens mâor habebat. suin etiam caillas vndesonora MaminA soUicitant e<r ^ ^ ,
—^ - w U>f^
.««Kv
' . .
vndas .Calùrumrutiloftirgatabortu .a^ísveri^placidas tempethoras •'Tt
terram roseis florido ornet. Guis dedit ut pieno fèrtili« anno • Autumpnns gra-
mdis influat vms » hvimari follitus atee latetis * Itature varias reddere caulas •
' . «—^5 /2**4*¿~
Itune íacet effeto lumine mentis » €t preli'us grauábo colla cathcnis JlDeclmem^
gerens pondere vultum * Cogis' heu stolidam cernere terram •
Metrum lècundu
'b Doeci wie gar in scheblicber tieff • ist dein gemut veesmcke. vii
'Ttumpff wordii • vnd bat das aigen liecbt verlanèn • vnd eylt Zugeen
iin die auswendig vinstcr. 'V nd wie gar off t die gar schedlich sorg •
wemi ñe vmgetriben wirt von den yrdiscbn wmden so wechsk ñe uber die mas
x
£ti cttwc gros - Warm der ettwen ftcy -was ♦ unk den brmcl erkant • un gcwont
bet Zu geeir • m die lauft der gestuen oder b planctcn-^nb fach die siecht der ro-
sen varben farme • un begeht Zu leben • das geftizn der kalte mands ♦ Vn welicß
siezn übt mancbeelay umblaufiF ♦ vnb wider umget > durch mancherlay circkel.
Vnd da er bey 'im selber was - oder ein nberwinter was da begiaif er die Hern -
nacb 6 Zal irer iar Vn bet auch das Zu begreifen dre iacb - wan die schnelle wint
betruwent ob bewegent - das schlecht oder stil mer ♦ Vnb welcher gei.sk umreid
den steten unrkmis des sirmamentz . <Dder warumb die lene dunck. das die farm
Zu abend mder fall in das mer - das an bysparria lande stest • und das sie den des
morgens als glantz wider aufget - Vnd was fach das mache das der leneZ -so
memg linde Aeie bat das er das ertrich. mit roienuarbn plumen ziret. Vnd wer
das gegeben bat. das der fauchtper berbsk. in einem fruchpern iar ♦ gibt als gar
roll weinper • Vn bet auch gemeint das er kirnt beweisen mamcberlay fach der
heimlichen namr. Ü)er leit nu mit Zergängem liecht des gemueZ -?rnd mderge-
druckt mit den schwere ketten an dem hals Vnb bat das antlvttg mder gemgen
rem der schwern pürd^un wirt nun laider weezwunge. das er das eöret ertrich
an sicht ♦ ■* ^ ^H>v |De0fa seawda-
Cd medicine,'nPiie potius tepus esk cj> qnerele. D«%n yero totis in
ine mtgnta lumimbo . M • ‘TTn es ne ille ait. qui noskro quonda lacte
+1 —7 v f
nutritus. noskris educatus alnnetis in uirilis aninn robur euaseias. Atqui talia
cotuleram? arma • que nisi prior abiecisies • inuicta te sirmitate tuere?. Agnoscis
ne me. fluid taces. Dudore an stupore siluisti»mallem pudore. ied te ut itideo
stupor oppressit -D. non modo tacitum ied elinguem prorfas me mntuqe
uidisiet . ^dmoarit pectori meo Ic^iter manum . sD- Et nihil inquit periculi esk
letargum patif. wmune m illufarum mentium morbum - A)ni pauliiper oblitus
'7>
est. f^ecoedabif facile • siquidem nos ante cognouerit. «uod ut possit agnoscere
pausiiper lumina erus mortaliu rerum nube caligantia tergamus .D . iDec dixit
oculos meos fletibo undantes contmcta in rugam reste siccamt •
jDeofa facunda
Vnder es iprach auch die weikhait. es iit nu mer ein Zeit der erzney
^ denn der klag - ft> • 'Vn ba sie das geiproche bet. vn mich anplicket.
mit ganAn iren äugen - da iprach sie. fD. jDistu es nie der. b etwen
'genert iit worden mit unser milch«und erzogen mit unser narnng. das du ge r
wachsen walt zu einer melichen kraft des gemutes. 'Vn auch werliche solche
waffan fam wir dir ulihn beten heitu die irrt vor ro dir geworsfan sie beten dich
bewart mit vnubeiwuntnee vesligkeit • kcstu mich aber mt. Vanimb sweigsse
still. fOastu gescbwige vo scbarn wegen oder vo erscbrecknng • Mir wer libez du
betest es durch sebam wegen getan • Äbee als icb sieb -dich bat die ersebreckug
überlegt - das du wn dir selber piss klimmen -E> - Vnd da sie trrieb also ersecb •
das icb nu mt allem slilscbwaig • send allzumal. on red vnd stum was - da hielt
sie ir band Imdigklicben Zu meinem bereZen vn fjpixcb • (D. Im gewirrt niebZn
er leidt die seebt der vergessenbait. vnd den gemeinen seueben der betrogen ge--
müt-wnd hat lein selbs ein wenig vergessen-Vnd wirt leicht gedencken. das
er vns xoi cekant bat. vnb das er das getbnn mtig • so soll wir nn wischen sein
äugen • die rm ein wenig tunckel seind worden • von der wölken der tätlichen
dingen. A - Vnd das sprach die Weisheit. vnd vielbt ir klaid Zu lammen • vnb
trücknet «mir mein äugen *jbie von warnen nas warn.
Vnc me disellila liquerunt notte tenebre . lLutrrimbu% peior rcdyi
i itP fhMs- ^¿S
fi?
gor. Vt cum precipiti glomerans sydera choro < Nimbosis« polus n-*0**?:r*~
stetit irnbribo • 3bol latet. ac nodu celo verrientifo astris * CDesepm in teeram nox
ujjr***V ****** i*f■v***? ^
■<Sfr—&
sendit: - ipac si traiceo boreas ermjlüs ab antro - 'Verberet • KL clausiim reseret die.
Cmicat KL subito iribratus lunfinc pbebits • Mirantes oculos radys serit •
, MMMLLMum
W M M verliessen mich die vinstcr da die nacht vertribn wart. vnb die erst
M kraft ebam wider in mein äugen - Ungleicher weis sem wen die ge<-
ssirn vwickelt werde vo de schnelle wind - d gehaissen ist wesknordn
vnd die sinnt verpoegen ligt • vn die gestim am brrnel nicht seind kamen • vnb der
bYmel schencZlich ist von dicken wölken - vnb die nacht oder bievrnstcrniis des
vngewiters sieb ergenft w oben her ab ause das erttteieb • Vnb wenn der norm
wint foerausser kumpt von den holn tellcrn • des landes das traciä iss genant • so
vertreibt er denn die vinster -jvnb ofsenwart vns den beschlossen tag weim vns.
die sinnt scbnelligklicbn aus gewnest iren liechten glancZ • vnb gibt veberlingen
' fen schein - wenn sie der menschn äugen anplickent •
. 'fxrffie-fjjl
Aud aliter trissitie nebulis dissolutis bausi celum §L ad cognoscenda
L medicantis seciern mentem recepi. Itacg vbi in eam deduxi oculos iit'
\ jUt~ r J [i^Cf ¿~**f*ky
leftxi. respicio nutricem meam • cuius ab adolescentia lariba obuersiitus
seemm philosophiam. Et qnid inqua tu in has exily noseri solitudines o ommu
pr-fp' tJpb
magistra ttirtiitum a siiperno Cardine delapse vemski ♦ Rn ut tu quocg meaim rea
falsis criminatiomb agiteris ID-An inquit te alumpne deserere. nec sarcinam
r¿»dc
qua mei nomini« nnndia sustulisti comumcato tecii labore partirer - Atqui pbilo«
sopbie fas no emt mcomitatu relinquere iter innocetis - mea scilicet criminatione
P Ct k vW.S: -.C^’ ^ q2"
vererer .SL quasi nouu aliquid acciderit pbomscercm - lf unr errim pfrmu censes
f'4^’ ' au—^
apud improbos mores lacessita periculis cfle lapientia - Hieme apud veteres qiiocg
cv^ fb~U^& irSih)
ante nostri Platonis etate niagnu (epe certame cu stultitie temeritate certarum? •
Sodemc^ superstite preceptor cius 9bocrates miuste indrona mortis me astante
-Sy*«vM-V f~p * eji O*/4__^ . ' . ^
,>«ifvK ¿pmeruit. (Lucus hereditatem cum deinceps epicureu vulgus ac stoiaxm. ceteris
1«H? Pam upturn ire molirent . me$ reclamante remtentcm$ uelnt m
partem prede trafoerent. vestem qua meis texuera mamb difeiderut . arreptis^
ab ea panniculis totam me sibi Cesiifle credentes abiere • In quito quotria queda
x--n •/'S ^^ * | ---*
nostri babitus vestigia indebant * meos esse familiares imprudentia rata - non
<XUj-+'ls ^
nullos copipbane multitudinis errore puertit. «2 si nec Anaxagore fugam • nec
jUr*». c^vcA.4
Sbocratis venenu - nec Renonis tormeta - qmode iitnt pegrina nomsti - at camos
at /enecas - at soranos . quo^r nec pnetusta nec incelebris memoria est - scire po-
<yfr"**ls k’ ^ x^/o-r+r*\h'
tuisti. quos nibil aliud m cladem detraxit nisi <p nostris mprito mfljtuti/ studys
y <cu+-ji
rmpzoboy. disitmillimiuidebantur. Itaq^ nibil eft quod admirere - si in boc tute
v ^ ÍT^V “^*7 ^ ^**ia4v *^»kLv
>\^ü »»v * k-
(alo circuslatib agitemur pccllis. quibo boc maxime qpositu est • pessimis diipli>
v*va/,
>' t|<iA4a^*
cere - c^uop quidem tam SL fi numerosiis exercitus est * (pernendus tame est -qm
M<y\f * /W*« V^VK > popSVe coi
'VÍVvvv Wr>^»»é*vPo C*Oi>
L^fjyc
nullo duce regis. sed errore tantu temere ac pasiim limpbante raptab * Sui si qit
contra nos aciem struens valentior incubuerit nostra quidem dux copias siias in
tj^ <vllxg%* VVMlt 4r0y£Hxl*%r
arcem contrabit • Illi vero circa diripiendas inutiles larcinolas occupantur • At
i CX'fhz Í) y^Wv^vT t^^tílZr>-n^.xÁ¿oY
nos desiip irridemus uilissima rept que<^ rapientes. securi totius furiosi tumuit?
1
cV
mi MMlyiM**!1
s y * / / O st"^.v /r < j
«05 vallo mutriti quo cmHantt stultitie aspirare fits non sit
Ud da min nu die nebel der tm wrigkeit nickt anders Zergiengen. da
tack ick an den Kamel >§vnd nam wider da» gemüt - da» ick erkent das
.antlütZ der weiFkeit. die nn'do ertZneit. Tnb da ick meine äuge ge -
gfcnu aaiff wazff via sie f IciFlicb anplackt • so erbeck ick mein amen die weiFkeit
in £> kans ick von taget atiPF gewont kan vn sprach • CD du naaisterm aller tuget
warab pistu herab kante • von de obersten bimel toz in die einlnc^igkeit vnsezF
eleds. D6 pistu dar Zn her kume das du sam schuldig amt mir in falsch besagug
weest genant • vnd da sprach sie • fÖ • fcolt ick dick detm verlasen den ick erZogn
kan -«via iblt nit mit dir tail kan - an der azbait Zutragen den last den du durch
den neid mein» namen» auff dick geladen hast. Tnb auck wezlicb es wer der
weiFbeit nat Z amlick • das sie den weg des vnscbnlbigen solt on gcaieztn lasien •
fcolt ick dan fuzebtia mein besagug via sebeubn sinn etZwas neüs amr begeget
biet. ItVeiasfu den das Zu ezstvi die weiFbeit gemnt sey wordn mit vderbnnF pey
den siten der polen naenseben ♦ 'Heiaastu denn nackt ob es bey den alten auck sey
gewesen • Wan wir dock oft ciaac grollen streit babia gestziten mit dfreatenlickn
leicktigkeit der torn vor de cZeitn vusers Dlatonas -tvnd da der selb danocb lebt
sein meistee fcocrates verdienet den sig des todcs den man in vngerechtigklickn
an legt - kalt das ick da pey gegenwfaetig stund • 'Tn darnach da das volk d' die
Epicuri feind genant .«die da spreckent e» sey die bockst selligkeitZubaben den
wollaasi des leicknams. vnd sprcchcnt dar die sei mit dem leicbnana vezbezb •
Tn auch das volk der die da stoici warn genant die da sprachen all süaad werra
geleick. vn es geboret ein geleicke pein für yedlicke Fund - Tnd da sich darnach
socratis erbtail die epicuri vnd sloict auck ander ietlicber f ürsick selbes Zurauben
vnterstunde • mich wider meinen willen vnd schreyende etlicher maF an den-
selben raub Zugen • vnd Zusckmten mir das klayd -das ick mit meinen Kenten
ge weben bet. vnd namen die stücklein da von vn giengen ir straF • via gelaaabtn
icfo wer nt gar entwichen. vnd da von dar etlicb geleicbnuf vnser klaider an in
waren • da wolten die vnweysen lent weiten sie wczen mein diener • >vnd also
würdn etlicb vo 6er törichten simalug in irsiil vkert Tnd ob du nickt mochtest
willen die flucht des maisters b> /ftatazeagozas Kies • b in das elend gesimt ward
l$ocb die gift des maisters bzr fcocrates bieF • der gift tranck • das er nickt wolr
schweren bey dem got Jupiter • Tnd hast auck nit czkant die peiat des maisters
der 2üenon bieF ♦ da von das sic in ffaren landen geschehn sind • Tnd auck was
geliten haben die keieebisebn Meister die genant warn camns von dem fern nach-
itolger seiaat cany genaatt. vnd auch sene • des nacbtaolger man senecas haist vn
auch de maister sora des nacbtaolger ma soranos haisb • fco mochtest du es dock
gewiss: habe vo des wegen das ir gedektnüF noch rrit alt ist • vn ist auch weitn
nit vnkunt • die nickcZen anders iaa den tod gebracht Kat dann das sie amt vnsern
sitten beclaidet den bösen menschen gantZ vngeleicb ersehnten sein. Tnd da vo
ist mcktZn des du dick verwunderat soltest. ob wir m dem mere des lebcns werdn
vo den ünden vmbgetriben. die der wiaat bin vnd ker treibt - den dock allezmaist
ist d füriatZ. das sie den gar poseat welle miFatalln •W'h ob halt ir beer gar ma
nigucltig ist *rso soll man sie dock versckmeken • waim sie riebt kein keersürer
aus. fünder sie werden km geZuckt iaa irsal Freuenlicken • vit verlauFkn sich weit
, C;
\ \ Vv'H« rti .♦i.wfcv■*“ t*»
nacb izes beztZn willn • "\Fnb ob sie vntezwciln bie beezfpitZ gegen vns kzePtig -
blieben ziebtent. so iament doch vniez beezPuzezin izes volks beer aufs die boeb
ber puzekbitt • Aber sie bekumezn sieb bey ben vnntttgn reiebtumezn des spottn
wir von obenberab * bas sie sieb bes ezgiten vntezwmben so wir sieber lein vor
allem bebrang ber vnsinmgen aueb mit ben scbzancken beueshgt bo wir Zu ber
wutenben tozbeit girmlicb kein verlangen gehaben mugen ♦ *
/M^tommuartum c\
<9H$*ru\h\S>itA
7iscruis composito Srenus euo JFatum sitb pedibo eeitjtipbu. (Foztu;
ö*q %c-
rnamcr tuensutraq? reestus > "|nuittum potuit tenere^vultu. Ilo illtim
rs tmneqj ponti * 'Tersiim funditu» exagitanti? estum • T|ec mpti? quotiens
vagus camims ♦ ‘Tozquet furmsicos vefeutis ignes Huteelias solliti ferire^ur»
rabies
r
res
- /Ardenti« tua fulminis monebit. ©uid tantu mijeri iettos tyranos • /VVirant
sine uaribo furentes. Ree jperes aliquid nee exttMseas. Sxarmaneris rmpotetis
y—N wLuJ* ^*Ur
ira . Ät quisqui« trepiditsqpauet uel optat • no sit stabilis stttep mns. Abiecit
jlc~*+€%ke iUt^Ctttte *- «S bs-fiinP^
clipeum * l6coc$ motus ♦ Wecsit qua valeat trabi catbenam •
- Metrum quartum
&v nu lein leben lauter vnb ozbenlicben bat angeriebt • vnb bie bob-
artigen gefcbicbt bat vnd bie Pusle getreten *rvnb sibt yotwebeze ger
schiebt auPPgezecbt an • 6 möcht em vnubezwnbn gemute ob antlutZ
babn ♦ In moebt aueb mt ubezwmbn bie wutung vnb bie bzoe bes meres • bas bo
bie bitZ gruntlicb auPwillet vn aueb ber scbwcPlig perg vefetms genant in bem
lanb liguria gelegen • ber bo oft aufiwuzPPt bie raucbmacbenbn föwze * warm er
oPPt erpibempt als ob bas ertzieb ba vmb gee • so feine scwzlocber auppzeeben •
Soo bewegt in aueb mt ber weg bes pryimenben plitZen Pirols • ber bo gewont
bat bnzcbgeilaben bie hoben turne - r nb bazumb von wes wegen suzebtent bie
bnzPtigen bic ubeln wutzieb ♦ vnb vezwunbezn sieb ber bie ba wirten ot> toben on
krepte ♦ £2>auon solt bu iricbt bopfen in bas gelrrcke. so wirbelt bu sebweebe ober
entwa^pen ben Zorn bes vnmeebtigen • Aber wer ezsebzoekn sieb Puzcbtet • ober
begezt bes geluekes . ber bat von nri gewozffen ben scbilt . vnb ist bewegt von
fiat. vo be^ wegen baser mt siet ist - vnb lern lelbs gewalt int bat. vnb foePtee
sieb mit ber ketten • barrrit er mag getgogen werben •
In cocilio reeozdario benesiteji siri H accuiätoyjuop -{Deofaquarta
—¿¿Zs' eHerses Irre
Entis ne inquit bee atq> ammo illabuntür tuo *
iconfitere mibi ne oc cultes
ay.iid Ples. quid lacrimis manas
CS
u/>
Z^i opem medicatis cxpecstas • oportet vt vuln? detegas • 2)«^Tu ego collecto m
"-“T***4 ^jyr-
rimo. An ne adbttc egct ammomtione • nec per se latis eminet seztunc m
rures ammo
J?*v
T
nosserüétisameritas.TlibilneteíplasecieSlocimouet.Deeeineest bíblíotbeca
mía ceetiflimá tibí sede ín nostris larib ípla. delegeras • m qua mccu sepe resabes
de btimanau dimnaucx rerum scientia diflérebas . ‘Talis babítus talifcr vultus
emt • cum tccum nature secreta rimaras cum rmbí siderum rúas radío bésenlas •
cum mores nostros totiviscr itíte ratione ad celestis ordinis exemplar formares *
^ ^ ' p¡^Síu^s
IDeccine premia reserimus tibi obsequentes • Atqui tu bañe sentetiam {Diatonis
o:e fánxistí. beatas seré respublicas. si eas vrl studiosi íápíentie regerent. vrl
ea^r rectores studere íápíentie contigisiet ♦ ‘Tu eiusdem inri ore «bañe íñpíentiio
capeíTimde reípublíce nccejjáriam cau/ánt este momtísti • ne rniprebís flagíaosisq
cirnb vrbium relicta gubernacula > peste bonis ac permtiem mserrent • ÍDanc igit
autoútatem secutus. quod a te inter secreta otia didiceram • transsene ín attum
publice amimstraticrns optará • ‘Tu ntibí S6 quí te íápíentiu métibo inseruit bens
r,
conscy estis niillu me ad magistratu nisi comune bonon ommtá studíu detulísie •
4_„£> r>yr cJfcjiUj' LM<&
Os** /V
Inbe cu mi probis graues inexorabiles^ diseordie venerut 24 qd coscietie Ubertas
babet p tuendo ture Ipreta potentiou semper offensio • Quotiens ego comgastum '
imbecillis cutu% sertunas impetum faciente obiuus excepi . Quotiens triguillam y
regte ppositu dom? ab incepta ppetratac^ ia prses aiuria deieci. poties miseros z
*wv ^xyfUzK
quos infinitis calumpnys impunita barbaroru semper auaritia vexabat. obiecta
»•r-S?
<CH^«vOsi?
piculis autoritate protexi . IslunK me ab ture ad inmria quifg> detraxit • fflvot *
uintialiu sertunas • tum priuatis mpiins • tum publicis vectigalibo pesi undari • no
aliter cj> qui patiebant" indolui • Cum acerbe famis tempore grauis at<$ inexplW
V^^Wv^rA.
cabilis mdicta coemptio profligatum inopia campama promnriam rriderek • ccr;
‘
' ' iVcrvifXt» l ^l^ìr
*. 3 Os (O
TCrWvjpYw>J
tame aduerium pfectu pretory co munis comodi mtionc (ufeepi. rege cognoscete
contendi •3Cnc coemptio exigeret ernei * si)aulinu consularem rurum eurus opes /
'p*+~*U<u(4?jso*j^\k^k%L ii u(sesta**u. *
palatini canes ia speatcE ambitione deuoraslent • ab ipsis biantu fiincibo subtraxi •
Ile albmum coftilarem turum peeiudicate accusationis pena corriperet ♦ odys me < ^
<«rtySW ^ ^t**. ~*
cyptiant delatoris ojposui • 3>atis ne m me magnas trideor exacerbasse tjprias,*
!?bed esi e apud ceteros tutior debui - qui tmbi amore iustitie nihil apud aulicos
t <fi+*£n£ <***xy&f%6y
quo magis eilem tutior rciceuam. ®uibo aut deferetibo pcuTsi siimus • Guorr vnus
baliltus olrm a regio depulsus mimsterio in delatione nostri nominis alieni eris
necessitate copulstis est. Opilionem vrro at<x gaudentium cum ob innumeras atcx
multiplices fmudes ire in exilium regia censum decreiuflet • cunq? illi parere no-
lentes sacras scie edium defensione tuerenk • compertu^ id regi foret edixit uti
jL***M*h0*to
nifi intra prescriptu die a rauenna vtbe decederent. notas insigniti frontibo pelle5
E <k& «**±/XbLtj
renf' • (^iiid buie feueritati posse astrui uideb ♦ Atqui code die defeiMtibo eisdem
nominis nostri delatio iiifccpta est « Quid igitT • Nostre ne artes ita meruerunt •
An illos accusatores mstos fecit pzemissa damnatio. Htane nibil fertuna puduit
¿L\_** t
/C'
si minus accusate innocentie. at accusantium aulita» puderi debuisset • At cuius
criminis causa arguimur summa queris ♦ senatum dicimur saltiu esse voluisse •
jpbuvcV-
/Hs2du. debdemZ • Delatorem ne documeta deferret. quibo senatu lefe maiestatis
/* * /a/
reum faceret. impedisse criminamur • Quid igitr o magistra censes • ^nsxciabtmur
crimen • ne tibi pudori simus. At volui. nec vn§ txlle desistam. fatebimur • sed
rmpediendi delatoris opera cessabit. An optasse illius ordinis salutem nefes vo-
cabo. Ille quidem de me decretis uti boc nefas esset effecerat ♦ sed sibi femp
tncnttcns imputdetia reru merita no potcfl immutare • lice tmbi socratico decreto
* ^
fes eil« arbitror • \\d occulrafle veritate • uel conccssiflc mendatiu • 'Verum id quo
fit. tuo fepientiuq iuditio estimandu relinquo ♦ Cuius rei lenem atq? veritate* ne ^
tv-iT ’ <pfe±-2~y*
latere posteros queat • stilo etiam memoeiecr wmendani - Ha de compositi« fei so
litterio quito libertatem arguor sperasse romanam « quid attinet dicere • c^uaru
*&**+£? «‘"ytoeeJ y.^ c—^ ..-S—»vi^
frau« apta patuiflet. si nobis ipsop. cofeflione delato^ • quod m omirito negotys
maxima« babet ttires. uti licuiflet • l|am que sperari reliqua libertas potest ♦ At<$
vtina posset vlla • Respondiflem cany verbo ♦ qui cu a gaio effere
confcius cojitra se fette conmratioms feifle diceretur • n ego mquitjciitem' tu ne?
Icisses, <^ua m re no ita sensus nostros meror befcetaint ut ‘impios scelerata wtra
vririrate cmomv molitos ^ sed ea que {perculerint effecifje rebementer admiror. Wa
deteriora velle nostri fuerit feetasie defert? * (Dosie aut cotra innocentia q scelerat?
quifq conceperit . inspectante deo monstri simile est • Vnde baud inrnria tuop
yjfyal^ i"
quidam femiliariu quefimt • siquidem deiiS inquit est. vnde mala • Dona vere
vnde si non est • 3bed fi fes feerit nepbarios bormnes qui bonoru omnium totiusqe
(enat? sanguine petut > nos etia quos ¿pugnare bonis senatuiq uiderat pditu ire
volmsie. ßoid nu ide de patribo quoc^merebamur • tVemimsti ut opinor • quomä ..
«vV
me diCturu quid feCtu^ ue • presens ipfe semp dirigebas i /Keirrimsti mep verone
cu rex auidus wmunis exity maiestati« Crimen in ajbinu delatu ad cunCtu senat?
I <***> U/2ßa*j
ordinem transferre molires • vniuerfi innocentia senatus quanta rrtei periculi se^
l+bc*>+~*£?
curitate defenderim ♦ .^beis me bec H veía pferre • KC m nulla vn^ mei laude iac-
a^tasTe. /Kinmt em quodamodo fc jpbantiscoscientie secretu * quotiens ostentando
.< -----------......................... ............. ^.......¿/J-.......
/ -qaisfedru»recipit femc pretiu. 3bedinnocentia nostram quis excepent eucntu«
—^yú-i
mdes . (Deo vere uirtutis premys. felsi sceleris pena« febimus • St cuius vncp
sachions manifesta confessio ifa indices habuit m seueritate concordes • «ut non
aliquos uel ipse ingeny error humani ucl sertun^ conditio cunctis meetalibo in
y
£*£** -cerS^y ^ 7 ^SK<
certa siibmitteret • E)i mflamare sacras edes voluisse. fi lacer dotes impio tugu^
—ri> /LS
lare gladio • fi bonis ommbo necem struxissi diceremur • prdentem tn sententia
confessum comuctum ne punissit • If une vero qumeentis fere pafluti nrilibo pcul
~ *~*U*~Py «*^L*&er
moti atqg indefensi ob ftudiu ipêsius in senatiî morti pferiptioniq? damnamur •
©meritos de simili crimincncminem posle comnnci • Cuius dignitate reatus ipsi'
etiam qui detulere uiderunt. Quam uti alicuius sceleris amixtione fuscarent. ob
ambitu dignitatis sacrilegio me wfeientia mea polkussi mentiti simt * Atqui 56 tu
insita nobis omne reru moetaliu cupidinem de nostri animi sede pellebas 56 siib
tuis oculis sacrilegio sirs Iodi esie no erat • Instillabas em aurito cogitationibus^
ideo nscL-dys.
quotidie meis pitagoricu illud •: ~ .»seruiendu-. Ifec coueniebat uilifsi-
ZK+^i^K <^ytT^s
mou me fpintuu psidia captare que tu in hac excelletia coponebas ut wsirnile deo
cyTn ^
faceres - JDreterea penetralis innocens domus • honestissimorum cetus amicop
socer etiam sanctus • 56 eque actu ipso reuerendus • ab omni nos criminis huius
/Vv^t€*■
siilpitione de send iit
Illi vero de te tanti criminis capiut side • at<£
hoc ipso rademur afsines siiissi malesicio. quia tuis rnsticuti moribo. imbuti discis
/r*<
plimis siimus. Ita ue non est fatis nihil mihi psiiisie tuam reuerentia. nisi vitro
tu potius mea offensione lacereris* At vero bic etia nostris malis cumulus aece-
dit * cp estimatio plurimo-» non reru merita • sed fortune spectat euentum * ea<£
tanti! indicat eslê prouifa que felicitas comedauerit. chuo sit * ut existimatio bona
fUr 8a.~~e. ^fheZ&Xxs
prima omnisi deserat infelices chiri nnc populi rumores * que diflonc multiplices^
sentetie piget reminisci. Doc tm dixerim ego vltimâ esie adueise fertune sarcina
cp dum miseris alicmod crimen affigif . ejue persemt meruifle credunt • Gt ego
cpiide boms olb pulsii£ > dignitatib exutus. exiseimatione sedat? ♦ ob bencsiciu
yJZ ~*£~6’j£c^z
tuli lujplicium «^T iderc aut uideor neferias scelezatop officinaiS gatidio letitiacx
Ruitäte? pditifsimu cju% noms dclationu fraudibo tminenteiaccrc bonos nosen
^c^c^pjs y>n*+S^ y'
discrirrrims terroze proseratos • flagitiosiim cju% adaudiendum ejuidem fhcinm
rmpumtatc • ad efftdedu vezo premys indtari. insonte» aute no modgsecuritate
y&t*p> y6*fck- SU kiCk <&e& « ^
verum ipla etiam desensione priuato® - 1|tac£ Übet exclamare ad detim cclt ♦
Pyia cjiiazm
trnacb sprach die weisbeit • verseeeseu iebt dise wozttc ♦ vnb vallent
sye dir iebt in dein gemittc • vnb Ipracb kriccbiscb dise wozt ♦ ßbise du
es dann ein esel Zu der leiren • “Warumb weinese bu > warumb abrinne
dir"8iezeber • vnb sprach auch Zu rm aber kriccbiscb - Dekemi. vnd verpirg mir
mt bemen sebmertZen • jibaruacb volgcn in latein die wozt • die Zu beutseb also
fpzeebn - (Db du peytese die bilfs des ariZs. Io rnuseu aufdecken die wunden. ft.
y »ab da icb nun gefamet die kreffte meines gemutes • da Ipzacb icb. zfcarift du
aber noch iebt der tnanung • vn iid es mit selber genug sebeinpar * wie gar bert-
tigklicbn das gelucke wib »ns wuttet • Jäbewegt bieb triebt das angesibte biser
(dat. Iid baim das die puebkamer dar Imi du dir gar gcwislicbcn einen Idul in
vnsern beusern betteid ausczwelt • dar Jirne du ofst mit mir lasset • vtt knnsdeid
von der ktmid gotlicber vnb menschlicher ding • Dett icb denn ein soliebs claid
vnb ein soliebe gestalt • da icb mit dir erkundigt bie beymlicbkeit der natur jvn
da du mir mit der mesgerten oder wmckel mas der Idernseber anZeygtese b ger
stirn lauis. j\m bo bu anschickest vnsere fiten vir die besebeibenbeit des gantZn
lebens • nach dem ebenpilb der bimcliscben ozbnting *%mb das sein die tone * die
wir dir wib bzingen nach dem das wir dir gedient haben - 'dPnb du bist es doch
die. die mit dein selbes mund beuestigt bald bisen syn ob vzteil platonis • 3belig
wezben die gemeynen nutze. ob sie die fleißigen der Weisheit ausriebtent • oder
ob es geschehe das ir aufrechter die weisbeit lernten • üDu base auch aus dem
mund deßelbn manns gemanet - es sey ein notbuzstige lach ausZericbtn den ge-
meinen nutZ. das man nicht lief die ausribtung ober reg/crung • den vnbiderben
vnb ubeltctigen bnzgern der lotete. das sie iebt pzecbtn ob Zufügten den gutn
sebmertZen vnb den tob. oder die vezderbnüs . ^nd der bewerten lere ban icb
geuolget. aufs das ich vndter ben beymlicbn mussiggengen • von dir bette ge--
lernet das ich wegert mich Ze vnderwindn b ausriebtug des gemeyne nutZes.
!Du vnd auch got der dich dem gemute der weisen bat eingepflanzt . seit nur
getZeuge -send wise auch wol • das mich Zu der meiseersebaft der ausriebtung
des gemeynen nutZes niemant pzaebt bat ♦ dann atleyn der gemeyn Reis aller
gutn ding ♦ Aar vo icb gar schwere vn vnabezpitlicb Zwitrecbte ob misbellug
gehabt ban mit den bösen • jrnb als es bie f rciloeit der gewissen an ir bat • das ly
vcrscbmccbt alle belaybigung der gewaltigen • durch des willen • das sy das
reckt beschämten • wie gar offt bin icb wiberweetig gewesen (fonigasto von
dem land Gotia - vnb nam an mich den Zusei. vnb das übel geschickt ein« yeg>
liebn armen ober vnucemugenbn. Me gar oft kan icb abgeworsen ^eiguilla
be« konigklicbn bawses flbeobst vo bem vmeebten ♦ ba« er yetgunb angebaben
vnb volbeacbt bet • O wie offt bab icb mit ge walt beschirmet bie arme • ober bic
iamerigen bie bie vngesfrafft geitigkeit ber Darbari - ba« sein bie bie weber Ko*
mernoeb @eeci gewest sinb • mit vntgellicben vnrecbtlicben gewaltsamen ge<r
müct bat ♦ vn stics rmcb in sebabn ber rnicb baiumb von ieen wegen an gierig ♦
Mich bat auch nymät von reckt Zn vmeebt gezogen • Sdo aneb etlicb armlewte
Zu Zeiten vo ben amptleüten mi lanbe bie ir selb« nutZ nn pflagen vn nymmer
ritteesebaf t übten • Widerwärtigkeit getiten baben • so bie ye Zn Zeiten von ine
baymlicb beraubt • vnbeeweilen mit ofsenbaren Zöllen beschwert. vnb vnber -
weilen sebmecblicb vnberbrnckt würben > ^st mir bas nicht mynber sebmertZ-
lieb vnb laibe gewesen ♦ barm ben Hhenen bie da« erliben haben. Tnb Zn einen
gefeiten • bo gar ein schwerer vnb bester billiger was. vnb ber kunig ^?heobe<-
ricus gar ein schwer vnwibcnnfflicb gepott gethan bett ♦ allein barnb bas man
sein getmibe bester tewrer mochte verkaufen. bannt er bas lanb (tapania gar
hart beschwert vn Zu armnt praebt bette - bo na icb rmcb vmb gemeines nutzes
willen an ♦ eins krigs wiber ben vitZturnb ober wrweser des konigklicben sei«
vn kriegt mit mi • das auch das der konig wol verstund • vn überwand irr • ba -
durch bie tewr wrkanfseng nicht genordert würde • Auch ben Aatsemen wei-
sen man (Daulmtim ber bie wirde ber auseiebtung des ikorm sehen reich« bett •
des reiebtumb bie bunbe von bem pallast • mit boffmmg yetZunb verschlacket
betten ♦ Zobe icb ans bem giel ber geitZigen bunbe ober amptlente • Tn auff das
auch Albinü den f msiebtige mä kein pein vmccbtlicB vn geuerlicb vsegug be^
grifse * so han icb mich gesetzt wib ben baf cipriani des selscbn besegerf • bückt
es nw nicht. bas icb grosser krieg vn wibwertigkeit gntig wib mich selb« get
macht vn geübt bab. AB pey ben andern seit icb sichrer gewest sein ♦ nach bem
icb mir aus lieb b gereebtigkeit. pey ben bofleuten nichts damit icb bester sich-
rer bet wesen mügn vor behaltn han • Ton ben wir ab vsegt vn geurteilt wor-
den fern b ist einer fbasiltu« genat • b ettwan vo de« konig« binst vtribn. vn vo
bürftikeit frombes gelt« Zn selscber vsegung vnser« name« gedrnngn ist • vn
da auch bas komgklieb vrteil erteilt hefte bas (Dpilio vnb Gaubencius durch ir
vnZellicb vnb manigtieltig vntren * in bas eilend geen selten • vnb sie de« nit
geborsem sein wolten • vnb sieb in ber besebirmüg ber heiligen beiiser bewarfen
jDo ba« ber konig erfur. gebot er. wo sie innerhalb de« gesagten tag« ♦ von ber
Sbtat Uvatiemia nit Zügen • ba« si aisbann mit einem prynnenben eysen an iren
sUrnen selten beZeicbent werden.Was mag nw biser strengen fraysmutigkeit
geleicb geachtet werdn. bie über mich ergangen ist • wann sicher an dem selbn
tag bo sie vn« verfügten • ward ans genome die selseb versegung vnser« name« •
"Warumb bin icb nu also verurteilt woebn * haben iebt bas vrrdmt vnsere kitnste
ober bat die vorgenant wmrteylüg iebt rechcucettg gemacht die versegcr .'Tn
ist ba« also * bat sieb barm bas gelücke nicbtZen gesebambt • so seit e« sich doch
gesebambt haben ber sebnobigkeit ber bie vn« versegt haben vnscbulbigklicbn
vnb my nner ban e« recht was • (Fragst du aber gentZlicb. vmb wa« schuld man
vn« straft. so sprich ich * ba« man giebt icb bab gewolt bie alten wubikeit des
rorrrìscbn. rates an irei’ sreybait bebake • Degerlì bit ab gùwisecn wie es ergagn
ist * so lag icb bir • man schulbigt vns wir haben gebmbert einen poten ob Kries-
tinger. baseriebt preebt dieKries unebener diealten römischenwubtgkeit
schuldig macbet wider die königkUcben maiestat . (D maisterin was vt teile st
bu barumb • Sbnll wir ber fcbulb laugen. das wir bir icbt ein sebam sein * Aber
wir wellen bekenen • das icb foan gewblt • vnb will des willen nyramer absteen
bas die alt römisch wiebikeit wer in ir seeibeit belibn • Aber ber sleis Zebindern
ben tinger • des königs briess. wir aufhörn « bas ist wir wellen lein nie bekene
wann wir des vnschulbig lern ♦ (Dber sol icb bay Ren das ein vnreebt . das icb
begert ban das bayl ber selben römischen w'ubikeit • wann sie doch selber mit
inen gesetZen ob veteilung. bat das gemacht fäm es ein vnreebt wer • aber die
vnvtfeisbeit. die ir alweg selber leugt • die mag nit verwandeln die guten ver-
dienen der ding iam sie. pös sein • vnd icb wen auch das mir nit gnu lieb sey. das
veteil des maistezs der Eoocrates bics • das icb die warbeit verperg . oder bas
icb die lug las Zn gen sur die warbeit. Aber in welcher weis das ergangen sey
das las icb v ¿teilen dein geriebt vii ber weisen • ^nb das die weis vn die war-
beit . des selben bings. ben naebkumen nit verporgen sey • so ban icb es ber ge -
sebeist vnb auch ber gebzebtmts empselbcn • Warm von bcnbiicsen.bie man
selscblicb wiber vns gemacht bat • in de icb gestraft wirb icb hab gebosfent die
römischen seeibeit. was gehört bar her Zu bas ich es säg. so doch die vntren der
selbe Kries. wer ossenwar gewesen • wer es Zini lieb gewesen das wir genossen
betten • der bekennng der trager der selben briess. wann bekennen vnd verhören
gibt gar grosse krasst » in allen gesehensten ber klag • \faim was anber feci bat
mag man gebossen • den die die romer yetZund babent • 0>ot wolt das ma moebt
etlicher grösser freihat gebossen . Icb bett geantwnrt mit dem wort des mans
der canins was genant der von dem keisér der gams was genant vii germanici
sein ♦ der also bies von des wegen das er das lant ubeewant * das geemama baist
wart geZigen er west wol das etlicb wiber in Zu lämen geschworen betten. da
antwuet er vn sprach • bet icb darüb gewist * icb bet also gethan das du sein mr
gewest best. Zoo bat auch in meiner vmteilug bertZnlait vnser semi nicht also
betäubt • das icb klag allein das die pósen haben fündige vntat selfcblicbii wib
die taget ertraebt. aber irrido wudert gar ser das die das vpringn möchte des see
gebossent betn • Mixn das wir pose ob arge ding weiln. das geet villcicbt von
vnsers preebn wegn Zn. Ab das ein yeb übelteter vmag wib die vnfcbiilbigkeit
waser enpfängn bat m seine gemut das ist geleich ein vnpild ob vntier vor go r
ter angehebt * ^nb da vb int mit vnreebt fragt einer deiner diener. vnd sprach.
(DK got ist. vo wan kume den die pösen ding. Ist ab got nit. vo wan kttme den
die guten ding « AFnb ob es nw Zrnilicb deuebt • das die pösen menseben die da
begern das piut aller guten. vii auch der gantZen römischen wirdikait das ger
wölt bahrn. das wir in verdürbnüs giengen das laben das wir Zu nutZ fkebten
für die gute * Aber wieselt wir das vbient feüx • das wir als gros übel neme vo
ben vetern . AVarm als icb wen du basì gedacht. dar du mich selber laitest sàm
gegenwärtig. wenn icb ettwas wolle spreebn ober thun • Ì3)n pi ft auch inbenk
da ber kbnig was m der stat Zu veron . die etlicb Zutentseb bailsent ^Dern - vnd
begert gemainklicben Zesürn die sebuld aus alle Ordnung der alten römischen
wirdlkeit . von des wegen das der ob genant man albinus ver lägt was worden
fam er der todes schulbig wer der kbnigklicben maiestat • wie gar mit grosser
sacberbait icb wesebirmbt bab alle die ♦ bie der (eiben wubigkait warn • vnb du
waist wol dar die ding war lein dre icb lag. vnd dar icb nnch nye beenmbt bab
na meine lob • Warna er mirmert nn in etlicherrnas die bcymlicbkcit der bewertn
gewissen als oft yentant nympt den Ion des guten leumutZ • wen er lein tat be-
weist das man in lob ♦ Aber du siebst wol • was vngeßebt vnier vnsebulb en<-
pfñngn bat • Wañ vmb die Ion b warn fuget gee wir in die pein b fälschn vntat
IPñab wes viatat offembare bekatnmas bat die Richter in bertikeit oder streng*
beit also eynbcllig gehabt • bas mit ettlicbe • eyntweber die Irrläl menschlich»
syirnes. oder des gelückes Zu val. das da allen todbicben vngewiü ist. von der
warbeit abgeflogen bette • Weren wir beschuldigt worden dar wir die heiligen
heüser woltii angeZünt. ob die peiester vngutlicbn mit dé swert entbaubt había
ob Zuhabn berait den tob aller guten • sölt doch die vrteil den b do gegenwertig
de« bekentlicb vnd überwunden gewest were gepeinigt haben • Run seyn wir
aber Zu dem tod verurteilt. vñ Zar b echt . da wir vo der stat wol als verr waren
als nahent fünfhundert tavalent schrit macbent ♦ vnd vnbesebkmbt daarch grollen
sleis den wir betten • Zu der alten römischen wirdigkeit ♦ (¡) land aber inbeet* die
verdienten * die memant haben vnder in der auch maag überwunden werdn von
gleicher schuld. Wann doch die wirdigkeit der selben schuld babent auch die
wol geloben * bie mich veeiagt haben • Aber das dar sie sieb besebonten mit der
Zu Mischung etlicher vntat. Ib babent fíe gelogen vía gesprochen * icb bab mein
gewissen verunreint * mit der vnbeiligen übaang der scbwartZen kamst durch die
grollen begerung der wirdigkeit • Aber wer lach du wcisfoeit * die vns ein pist
gela nt * daa traabst von dem I tul vnlers gemaatZ alle begir b tödlichen ding * wan
er mt Znnlicb was. das vnder deinen aaagen * die vngotlicb Übung der kamst
stat bett * Wann du eintmist hast teglacb. in die oren vnd in die gebenck * den
fpntcb der maisters genant Ditagoras * der nach kúecbiscbeml lawt gelpiochñ
ist von den die nít gbter fínb • Es getZam auch nit das icb * als der den du geor í
dent bettest in solieb erbobung • das du in gotgeleicb machtest • seit begeren
die bilffe der gar schnoben geiste. tpa von das Inwendig foeymlicb vnicbul«-
big gemach vnlers bawlle» * vnd maint villcicbt Doeciaas banrit sein baaassmu^
en die Elpben bies * vnd lein vnscbuldige kint * die ytZund an seiner wirdikait
warn * "ITnb turbas spricht er in dem teoct. Auch die schar der gar erwergen
seewnt via auch b heilig schweb Ñoymach? b auch an seiner tat gaeich erwirdig
ist gewest * beschirmen vns vor allem arkwon diler Icbaalde * Ab o b schände *
Wan ñe gelaubent von dir solicb großen schulde * vnd w der wegen werdn wir
unge lebn als ob wir vns nabgesreündet gemacht había der Zaubernüf. wir die
ádocb amt denaer lere angeweist • vn mit beiaaen laten angeschickt sein • ^Tn also
ist fern nicht genug • das mir dein erwubikeit nicht nütZ gewesen ist * es wer
daü das du danocb in meiner beleydagug williglicb bas Zerrissen wordn werest *
Auch so geet Zu vnferm übel diler bawfp das b wone maniger menschn nit an*
saht die verdientn ding * sünb die geschacht des gelückes vñ vrteilt allein die ding
die die lelikeit loblach machet * als ob die fürgelehn vnd gerecht lein 'Wn da ge¿
schiebt es das b gut wone aller Zaa dé erstñ vías die vníeligñ Raa verdreust mich
Zaa bedeckn bie mere die vnb dé volck lern Vn die gar misbellig vn mamgueltig
vetail * 3bo wil ich das doch allein speeebn das das sey die letss Überladung * des
Syf^-a \\>fW
fiLL *p
■3
cr^x*/2"^sri~^ i5-¥V
5V»yW^V| ^
IWpv^vi
1«Vätern /
,ÖUw*^V
wibezweztign gcluckes. i^bo man den yamczign ober büzf tign ein lasier fälscht
lieb gnrrriflet. das ban bie leute gelauben - bas bie selben . bas sic leibent verdient
haben • ITn also auch pin ich vb allii meinen gutem vezftoflen ♦ von alln wizbn
ausgewogen ober entsetzt. vn mit falschem wonc vezunremt. vn hab empsimgn
/)ber geringen penr - vrnb guttat. ^n nn'do bunckt auch • ich sehe bie schnoben
amptbeuscr brr übelteter • bas sie ubezFlufsige f zettb vn fzoliebkeit habent • vn
einen yeben gar schnoben sibe ich f leiflenb. der newen vntzcw der vezfagung ♦
Mich bunckt auch ich sehe bie gutn vor erscbzeckung vnfers schaben? mb liget
vnb einen yeben pos willigen mit lone bazZn an pzaebt werben • Zn volbzmgcn
poslichen bie vntat • vmb bie er vngeft rafft ober vngepust bleibet. Äber bie
vnscbtilbtgen sind yetznnb ♦ rrit allein beraubt der sichezheit. funber sie fein auch
one besebtzmun g vnb da von gelüst mich Zeznffen §n got •
o ^ Metrum quintum. •
stelliferi coditor ozbis. <*ui ppztuo nixus solio. f^apido celu turbme^wt^^
ff cf> t«USvV Xmty ~4p*****
verlas. Lege<$ pati sydera cogis .TFt nuc pleno lucida cornu .^tokis
fratris obuia flarrris. Condat stellas luna minores. Urie obscuro pallida cornu -
jia ^ lo, h'~n~r I
fDbcbo propior lumina pdat • Etaui prime tepore nodis. Agit algetes be&er?
ort?. Abolitas iteru mutat habenas. fDbebi palles lucifer ortu . ^Tu frondiflue
Frigore brume • stringis lucem bremore mora • ^Cu cum feruida venerit estas •
SL-
>V
r
Agiles nodis drnidis horas, ^kua aris varium temperas ammm»'Wt eruas boree
foiritus aufert • flkcuebat mitis wephirus frondes ♦ «futecg ardurus femina indita
,9biiius altas vret fegete^s • THiloil antiqua lege solutu * Linquit proprie dationis
**—if
opu%* (Drrinia certo sine gubernas • IDominn solos resimis adus • Merito redor
cohibere modo • Ha cur tantas lubrica versat . (Fortuna uices premit insontes •
CDebita sceleri noxia pena • At puetfe resident Celso • Mores folio landaqe calcat •
Xyc**-)
Inmsta rnce colla nocerjpes • Latet obscuris condita uir t?. Clara tenebris • ius-
tus» tulit. Crimen mi qui . Hil pturia • ml nocet ipsis • (Fratts mendaty compt^,
colore. Sfeed cum libuit uarib uti. onios innumeri metuunt populi • furnos gau >
^ klhx^h*r
-t^vs tZb
dent siibdere reges ♦ G iam mi feras relpice terras • c^itisquis reru federa nedis
>6 &
y-S-, V ,, . 3‘
(Dpzris tanti pars non Es • Domines quatimur fortune folo • lapidoso redor
r4^y)W%"^> tov
comprime fludus • Et cjtio celu regís immenfom > (Fuma stabiles foclere terms.
/^MWNVBltum
L)u schopser des gestirnten vrnkreys des sirmarnents - der du siegest
aufs ewigem ftul. vnd bewegst o# vmbwenbst mit schnellem vmb¿
gangk den bymel ♦ vn betgwingst ine gestirnc ir gesetge gehaltn. vn
den monde das der gu gelten sey mit vollern hörne« so er entgegen körnet dem
gantgen siecht oder stmyrnen seines bruders > das ist dem schein der simnen - vnb
verpirgt die rnymiern (ferne. viid ettwen wirc er plaich vnd tunckel • also das
er (ein liecht verteilst • so er den formen nahend körnet. vnd der ahmt stern • der
an der geit der ersten nacht ♦ machet die kalten auFgenge * vnd aber verwandelt
er seinen ge wonlicben lawFF • vnd erscheint m dem auFgang d simnen pleycbsiir
vnfc> heisset morgñstern • (p sebopfor du machest enge den tag nnt kuetger weil
in der kelte oder Frost des winters. der do macht das lawb abfallend . Ziber so
der bitgig fommer körnet • so teilst du die schnellen stund der nacht Vnd dein
kmFt. messigt das gar in mamgerlay weis • das der wint der weit ron ist genat
her wider Furt das lanb. das den nordwint hinFnrt - Vnd das gestirn das arc r
turus halft gu latem - vnd gect auFF in dem weinmond . das da hat gesehen
ytlichen (amen - vñ da von mag es auch baisien der stern des fomens • vn macht
auch das das gestirn das sirius haist. vnd ist bey dem Fites des gestirns das der
bunt halft - vnd get auPf in dem heumond vñ in dem angst. vnd macht das das
getmid geitig wirt. /^ber etbch (prechenrdas der stern sey in dem mund des
hunds. oder des gaicben das der leb ballt ♦ vnd scheint auch wenn die form ist
in dem gaicben. das der krebs halft. vñ dauon spricht er in dem text. das d' selb
stern prenn das hoch getmid. vnd mebtgen ist erlöst von dem alten gesetg • vn
hat auch kein ding verlassen das werck (einer gesetgten Ordnung. 0 got du pist
auch ausrichtent alle ding mit gewissem end. veescbmechst du deim allein die
werck menschen • (D du ausrichtet du solt pilleicb gehalten werden in rechter
weis. wan warurnb verwandelt das vnstet geltick so vil stett. vñ die schuldig
pein die dy sibclteter verdient babn die truckt die vnsehnldigri - vnd die verkerte
siten babent die si'tgent aufs dem hoben stul vnd tretende die bcilligen ding • vnd
an vmeebter stat schadent sie den hellen der menschen • vnd die klar tugent leit
verporgen das man ir nit siecht in der vinstcr • vnd der gerecht hat gelibcn die
schuld des vmeebten ♦ 'Vn kein rnaineyd noch kem schwezii schadt in nicht • vn
ir vntrew ist gegiet mit folseber varb. aber weit sie geltist gu gep rauchn ir kreFt
das ist wann die polen gewaltigen gelsicklamer ding pFlegent - so macbent sie
das sie Furchtent die vngellichñ leut vn Frenenr sich - das sie vnterterng machnt
die höchstsi könig. (D got sieh yetgund an das yamerig ertnch - du der als geos
pist. das ich dein nit genenen mag - der du da gefomen fugst die gesetg S ding.
IVan wir menschn sein eins als grossen wcecks nit ein schwachs teil vn werdñ
hin vnd her gewoefon anfs dein mere des geltickcs. CD du auseiebter. betgwing
die grossen (farcken undñ. vn als du aufriebst den vnmesiigen oder greisen hy^
mel. also mach auch fost das ertnch • das es stet beleih. an seinem geding oder
gefotgter Ordnung ♦
LUà
A
Ec ubi continuato dotozc dclatmm • illa vultu placido. nibil« meis
%tv- wvjw' ^
luestibo mota - ¡D. (Jum te inquit mcstum lacrimante mq uidisicm.
1*4^4^^»^ /1ÌCA*v0h*
ilico un serum exulemq cognoin. £bed L id longinquum esièt exilium • tritìi tu a
prodidisset omtio - nesciebam • E>ed tu A procul a patria no quide pulses es • sed
aberrasti. 6 te pulsum existimari maius • te potius ipse pepulisti • sila id quide
L^> idp -(Us r iUiuf 1 «?
de te nu q> cuicp fas fuisset •Jbt. em cuius oriundus sis patne rennmsearis - no uti
‘&T* vnus dominus est et
atbemesiuquondamultitudimsTmpioregi^.sed
vnus rex vnus et princeps ^ ^ ^***^£¿2
qui.Frequentia cimum non depulsione
O^cSvH-C
T
letes • Cuius agi frenis ater obtemparc inflitte semma libertas esi. &n ignoras
illa tue curitatis antiquissima lege qua simttitu esi ei ius cxulare no esie. quisquis
,-^MM ^ % —1* # 1
ir^fs^^a scdem fttndare maluerit. Illa qui vallo cius ac munimine contiijef • nullus
¿*J^^~~^Mffictus esi ne exui esie mereas. /Rt, quisquis inhabitare eam velle desierit • pariter
desinit etiam mereri • Da« no tam me loci burus S tua fàcies monet • Ijlec bibito>
~~*f WMKDE W . *^*2^ A
tbece potius comptos ebore ae nitro parietes K tuemetis sedem requiro .In qua
r*p"
no libros • sed quod libris pretiu fàcit. libroxr quonda meo^t sentetias collocatu.
¿*wn ,
Et tu quidem de tuis in comune bonu meritis vera quidem sed pro multitudine
geston tibi pauca dixisli • Ite obiettori tibi nel honestate ttel salsitate cilcstis nota
memorasti De sceleribo fmudibus^ delato^ rette tu quide strictim attingendu
putasli ep ea mclins vberiufcg recognoscentis omma vulgi ore celebrentT * Hncre-
puisli etiam vebementer mlusti sudum senatus « de nostra etiam criminatione do r
»* ^ i A ' n ^
s,r***w»4rtW |ivi»c w <v»***\ a
luisli. Ilese quoq opmioms damna Flemfti . ¡Doslremo adtterius sertuna dolor
incanduit. conquestus« no equa meritis prernia copenfari . %n extremo muse se^
uientis ut que celu terras quoq pax regeret vota pfuisli • ,%ed quorria plurim?
tibi aFseduü tumultus mcubuit . CDiacrftim^ te dolor • im • meror distrabnt. uti
nüc mentis es • nodü tc validiora remedia contingunt • Ita^ leniorito paulilper
UufWx^yf jfcncHoZs
utemur. nt que in tumorem pturbationilo iufluentito induruerunt • ad acrioris
ymm medicDm'ms recipiendam • tadu blandiore molbsfcmt •
fDädäjpinta-
Ad da icb feile getiebte in stetem schmerzen vnrefelicb bet verbracht
da labe rrrieb feie weisbeit an mit gütlichem antlütZ ♦ vnfe ward wn
^meiner klage nit ertgüznet • vit ipracb Zu mir • (0 ♦ ipa icb feieb leifeig
fab vnfe weynenfe ♦ fea ezkant icb Zubaut das feu iamezig vn eilend warst • Aber
wie gar verre das eilend were • das weis icb nicht • nnr bette es fean dein red gr-
ossen wart - aber du bist so gar verre von feem vattezlanfe nit vertriben - limfeer öu
bist irre werfen * Ist ab das feu lieber wilt • das man wene feu seist vertribn wor-
den - so sprich icb das feu selbs feieb vertribn habest. MH an das wer nymmer key ne
Zimlicb gewest * von dir * das er feieb veztribe * MM arm ob feu gefeenckst • von was
vatterlanfe feu pür tig seist. so pzüsest feu wol. das es nit ausgesiebt ob geregiezt
wizfet in feem gepot ob regiment feer rnenig • feie ettwan ausrichtet feie buzger vo
Athen als feo waren feie kunstreicbn meii ter {Ditagoras fplato Arestctiles * vn
andre meister ♦ Aber in deiner stat ist ein bezr . ein konig • vnfe ein fürst • feer
sieb freuet von feer menig feer purger vnfe nicht vo Irer Vertreibung. fers bobstr
freibeit auch ist. das man an seinem Zawm gesüzt werfe . vnfe feer gereebtikeit
nacbuolge • (pfeer warft feu nicht das gar alt gesetZfe deiner Sfbtat * In feem ge -
setZt ist worfen das keiner in das elend verlaut leite werfen - feer in feerselbn Hotat
lieber ein stetg gesetZe wolt babn. “Wan welcher Innerhalb uer schmucken vn
beuestigüg wizfeet enthaltn • b enfeazif sieb nicht füzcbtn das er eilend werd. Ab
welch fear innen nit wonen wil - b kompt auch baiton das er fear inne nit buzger
sey. 'Msrx fea vo so bewegt mich nicht als vil das angesiebt feiser ftat • als feo tut
feein antlütZ • ITnfe icb vorder auch nicht lieber feie wende deiner buebkamer. feie
feo mit belfsenpeyn vn mit glas getZiert seint. simb mer feen stul deines gemütes
in das icb nit bau gelatZ feie pücber • simb das das feo Ion bringt - das ist feie fyn -
ne meiner pücber . feie ettwen fear Inne gewest fern * IFnfe feu hast mir auch von
feemen veefeienungen in feen gerneynen nutZ ♦ wäre ding gefügt ♦ aber derselben
nach irer mem'g gar wenig ♦ "ffife feu hast auch gedacht. feer ding feie man dir
mit erlämkeit • ober fklscbeit Zugemessen bat. feie dann allermenigklicb kirnt
ist. Du hast auch gewent ♦ das feu in rechter weise • vnfe gar küztglicb soltest
begzeif sen feie vntrew vnfe posbeit deiner besager • vnfe das feie ding alle bar
vnfe off ter gelautmezt würden • in feem munde fees gemeinen volcks. das dis al-
les wol ezkent * Auch hast feu gräflichen gestrafft • feie getat fees vngereebten
spätes feer tVomisebn wüfeigkeit ♦ vnfe ist dir auch laifee gewesen • das man vns
gelestert bat. vnfe hast beweynt feie sebefeen deines guten lewmunfes • feen man
vezsezt bat • ^Fnfe darnach bat feieb entzündet feer sebmert^ • wider das geluck
vnfe hast geclagt. das nicht gleiche lone ge wegen werfen feen verdienten dingen
'T'nfegu feem letsten-hast feu gesetzt • feie Innigen flebnng . feer meisterin feer
puebttebter . feie wider got klaget«das feer ff ibe fülle aufrichten . das ertrieb
als da» brnieUetch • Äber vo des wegen • bas gar ein geof gesebeey • ber veile
ber leibenlicbkeit bes gemüts bir sein eingefallen * vnb ber febnaertg. gotn • vnb
beetgenlcibe bich Zu mancherley hingen gersheuet macbent * vnb als bn yefgunt
bist mancherley gemuts • so geborene bir noch nit Zu bie sececkeen ertgney. Ai so
was hrrt ist woebn vnb geschwollen. von ben cnasellenben beteubnusìèn. bas es
waieb werbe von linderm angzeiffen • Zenemen die kraft einer steeckeen ertZney.
vnb gibt die weif beit des ettlicb ebenpilb • vnb speicht also.
/Petrum sextum
‘r *** ^
Ym pbebi radys graue‘ Cancri fydtts meftuat • Tum aiti larea ne >
gantibo • fulcis semina credidit «Elusos cereris fide. ©tiernas pgat
° sUso fc~x * ¿5V
' ' I V
ad arbores « MunJ purpuren nemus . Ledrurus artolas petas « En seans amrilo-
p.Q- xwser<W<
mbo « 3) tridens campus inboeruit ‘lflec queras anida manu •'Ternos stringere
palmites «sarisse libeat frui ♦ Mutumpno potius soa«Dacbns munera contulit.
Wis
gignat pempoea ¿jptys^ /Aptans officys deus • Nec quas ipse cobercuit - /yUseeri
patik atices • 3aic qd peipiti tua • Certum deserit ordine • JLctos no habet exitus •
Jfc-TTrtU ^LWsextum
s Eam bas schwer gesehn. bes Zeycbens krebs genant • erbitZt in bem
\ A i schein ber sonnen • wer ban bie nrilten ober volkumen seinen enpbol-
Y ^ ben bat den f neben . bie rm feucht veesegent • ber wtrt beteogen an
b teew bes geteeibes. wer aicbeln. wolle semen b besuche bie aicbpawmen • E ii
btt solt aucb nymmer nat geen in ben pueperfarben walb seyel Zelesen * so bas
gefroren vclb ♦ ober bas vor feose klinget • von ben beeten noebwmbn fcbewtZ-
licb gestalt ise « jDu solt aucb mit begieiger foanb mt stieben • bie lentZisoben
wemeeben«Wann ob bicb gelüftet Zenadlen ber weintrattben • so bat bir ber got
des weins billicber gegeben sein frucht in bem herbst • IFnb also beZeichent got
bie Zeit vnb Zn orbent ße iren eigen ampten« vnb bie veewanblung ber Zeit bie
er gesonbeet bat • bie last er mt gttsemen gennsoht werben • Ynb also welcbs
hing verlass soin gewisse Ordnung in schnellern weg - bas hat mt frdliche auso
geiage. fDeose sexta
iKnamm agis pateris ne me paatculis rogationabo ftatum tue mentis
attingere atc£ temptare • tat epai naod? sit tue curationis mtelligä • fib«
nt vero arbitratu inj tuo q voles avt relponsoru rogato • fp. ‘Xtn illa • l^unccine
fmepait mundum temerarys agi fortuiti% caßbo paatas • Än vllum credis ei meile
regimen rationis • D ♦ Atqui inj mallo exiftimauerim modo«ait sortuita temeri *
tare tam certa moueanb. Verum open suo conditozem preiidere deum scio - lice
vnep luerit dies qui me ab bac sententie veritate depellat • (D. Ira eld inquit. Ua
id etia paulo ante cecinisti •ibominesq tantu diurne exortes eure cstc deplorasti -
Ram de ceteris quin ratione reverent niknl mouebare • fDape aurem vehementer
admiror cur m ta salubri sentetia locatus egzotes • Veru alcms pscrutemur ne<-
scio quid abesse oomecsto. feed die rnibi quonia a deo mundu regi non ambigi« •
quito etiam gubernaculis tegas aduerris • D • Vix inq> rogationis rue sententia
nosco. ne du ad inquisita responde zc quea D. Au me iquit fefellit abesse aliquid
J? quod uelut byante valli robore in animu tuu pturbationu morbus impient
E>ed dic nubi . meministi ne quis 1st rerd finis. quo ue totius nature tendat in»
V
tetio. • Audiera inqua. sed memoria tnezor bebetamt Atqui scis vnde cuncta
pzesscrint . D • Hom inA • deuq else respondi • (D • Cc quid fieri potest ut princi-
pio cognito. quis sit rezu fenis ignores. Veru bi pcuzbationu mores X ea valctia
est ut monere quide loco homine possint. euellere ante ftbiq totu exstirpare non
possint. feed hoc quoq rcfpodeas velim • homine ne te esse meministi - D - <^uid
ni inH meminerim ♦ ¡0 «€^uid igtf homo fit poteris ne pferte. D • IDoccine in*
terrogas an esse me sciam rationale animal atq mortale • fecio. X id me esse com
ftteor D-Et illa • nihil ne te aliud esse nomsti • D • stibii • fI • Jam scio inquit
morbi tui aliam uel maxima causam. quis ipse fis nosse desisti • friare plenissime
uel egritudinis tue ratione uel aditu reconciliande sospitatis innem • Usam quoma
tui obltuione confundens X exulem te. X expoliatu proprys bonis esse dolmsti •
qm vero quis fit rerum fenis ignoras nequa holes atq ne Fazios. potentes felicesq
arbitraris. chiloniam veto quibus gubernaculis mundus regatur oblitus es «sfoas
t
s)
fbitunam urces estimas fine recitóte fluítare • mazne non ad motbü modo • veril
ad interim <pto<£ cause • Sbed sólpitatis auttori grates te nodu tetu natum
destituir. Dabenrus maxnníí tue fbtrritem íalutis wmm de mundi gubernatione
íententiá * cp eam no cakm temeritati . sed ditúne mtioni ßibditam credis • Tlibil
tgitT pertimefeas • Ham tibi ex bac minima santillula ítítalis calor illuxerit - Sbed
Piorna firmioribo remedys nodu tempus est uti • BC ea mentiu constar este natum
ut cjnotien» abíecerint vera • ßilßs opiniombo índuanr. ex cpúbo otra pturbaticnñ
calizo. veril íllu confundir mtuitu. Dañe paulisper lenib medioeribusc^ fomentís
attenuare temptabo • ut dínotis fmllatiü aflécftonu tenebtis iplendote vere lucís
>fsis agnoscere •
jDrosa sexta.
itnacb spmcb bie weisbeit * leibest bu aber ícbt Zum ersten • bas icb
nucb etlicb frag erkundig bie weise deine? gemines • durch bie icb
versteen muge bie wlge beiner gekmtmaebug • D • ÍDo antwort Do-
ecius vnb spmcb. Du magst micb nacb deiner wilkur fragen was bu wilt • dar
AU wil icb dir antworten ♦ fD • iDo sprach die weisbeit • wenest bu bas bisé werlt
aufgerichtet werde mit vngewarnten vnb vnuerbenten gesebiebten • (Dber ge<
laubst bu. das bar Innen seyen etliche ausnebtung ber besebeibenbeit • ober ber
ewigen Ordnung gotes • £> • ODo antwort Doecius. vndspmcb-In keyn weife
wene oder verßbe reb rnieb des - das so gewisse ding mochten bewegt werdn - w
vngesebiebt • ob von vnuersebner ausricbtung • Sfntnb icb gelaub. das ber war
scbopfér - seinem werck mit bilF vor ist • vnb b tag wirdet auch ny mer fern * ber
mi cb von b waebeit bis sinn es abtreibe. ¡D • Öo spmcb bie weisbeit • Ss ist also
wann das hast bu ein wenig vor auch gclautmert. vnb haft geclagt • das dir
menschen vnteilbascig sein. ber gotlicben besorgung ober auseiebtung • f\her
von den andern hingen bist bu Zn klag nit bewegt worden • vrsacb halb das du
waist vnb daran nit Zweifelst • barm bas bie von gbtlicbcr ornung würden auf-
gerichtet - f^ber des wunders vnb vnpilbes wundert micb gar sere • wanimb
bu b so in gar beylsamen sin gelatAt bift • Itecb seyest. \Vir fidlen vns aber noch
geuntlicber ersaren ♦ warm icb nit wais wes icb micb stets (idl verleben • bes bir
gcp’ecbe - f\ber lag mir • bie weil bu nit Zweifelst bann bas bie werlt werd aus-
gerichtet von gor. d>b bu bann nit westest • mit was pf Icgmis ober rcgieuuig
sie werbe ausgepicht • D • Do spmcb ffroecuts* Uwn erkenne icb kawm den ßn
deiner frage - wie mag icb dir den Zu den bmgß ber bu micb fragst geant woetn
(D - IDo spmcb bie weisbeit. 9bo bin icb doch nit betrogen gewesen an dem • bas
icb mich versehen ban. bir gepreste etwas. durch bas ber séuche ber betrubug
beymlicb ist eingegangen in dein gemute gleicherweise ♦ als durch einen geos5
senten schmücken • Aber seg mir • gebenckst btt iebt • was bas enbe btser hing
sey. ober wohin raiebe bie mehumg ber gantgen natur- ß> • Doecius sprach ich
bab cs gebore -aber bas bettgenleib bat stumpf gemacht mein gebecbmüf. p •
it>o sprach die weisbeit • wie warft bu vo wänan alle bmg körnen fern • 0> • !Do
sprach Doecltts - ich ban es erkant • vnb ban btr geantwort es sey got. von bem
sie bekomen seinb • |D. CDo sprach bie weif beit • wie mag bas gefeilt. bas bu ben
anseng erkannt babst ♦ so bu mt waist was bas enbe ber bmg sey. 'V'nb ba von
ist es also. bas bte siten ber bmnbtmg vn ir macht bar an ligt • das sie ben men-
schen von flat mugen bewegen. sie mttgen Ine aber mt gar bingegiben • noch
im selber allzumal xo gründ aufs entfremdn - Rw will teb auch bas btt mir bar
Zu antwortest. bastu iebt gedacht bas du ein mensch pist • D • tHo sprach Do-
ectus . Eoolre ich des nicht gebaciat haben. p. Do sprach die Weisheit - magst
du iebt atisgespeecben * was em mensch sey > D • Do sprach Aoecius . jpragst:
btt des. ob ich wisse • bas ich sey ein selbafts • empsintlichs ♦ vemunf ftigs.
lebendigs hing • vnb bas bo totlicb ist • Ich wais das wol • vnb bekenn bas ich
es bin - (D • sprach bte weisbeit. hast bu iebt erkant ob bu bargn iebt» anders
seyst. . Do sprach Doecius - Ich han mt erkant bas ich etwas anders sey -
fD. ßPo sprach bie Weisheit yetZund warf ich wol ein andre lache • vnb halt gar
ein grosse • deines setteben • warm des ist dir gepzocbm - bas bu gen tglicb nit er>
kant hast was du selber seyst • vnb barurnb ban ich gar volligclicb erfunden die
fache deiner kranckbeit • vnb auch wie bu wider einen zu ganck haben mugst
Zu bemer gesitntbeit ♦ Warm ba ton. bas bu Zerstrewt bist in bem selbs Verges-
senheit • vnb ist dir laide ba» bu eilend bist • vnb beraubt deines eigen gutes • vn
ba vo das du mt warft.-welches das ende der ding sey - H>o wenest du - bas die
bösen lewte vnb die bösen gewaltigen. gewaltig vnb selig sein • TTnb auch ba
von - das bu vergessen hast. mit welchen auseichtungen bie werlt regiert werbe
so wenest bu. bas die wanbelbur Zeit des geluckes oder der geschieht - in Irr-
seiner weise one regieret vergeent-Wnb es sind auch grosse fache - nicht allein
yetZund Zu bisern sewchen • senber sie Ziehent auch Zu dem tobe - Aber man soll
bem gemerer ber gesimtheit - banck segn ♦ das dich die natur mt gentZlich ver-
sassen bat - fflw haben wir gar ein grosse vrlach - oder naning deines heyles - an
der waren vrteil ober sirrne - der ausnebtung ober regierung ber werlt - das du
gelabst - bas die vnderterng sey. der gotlicben oebnung. vnb nicht ber vnbe»
stenbikeit ber Zuvallenbn geschickten. "^nb barurnb seit du dm rncht fürchtn -
Wann yetZund aus bisern gar kleinen funcklein - ist dir eesebmen die hitZe ber
leblichn kraft - Aber sinbenmaln das es noch mt Zeit ist steeckere ertZney Zu ger
brauchn - vn auch bie natur b gemnte also ist - wie offt sie verwerfsen bie warn
ding - bas sie ban Zn selsebem wone kumeh • darauf bann entspringt ob aufgeet
ber nebel ober vinsternus ber trubsei - vn scheubet ben waren anplick ♦ A>o will
ich nw mit linden vn mittelmeisigen senfftigumgn versuchen - dünne gemachen
bie betrubnus ba mit die vinsternus ber selschen bewegung des geinütes von
dir getribeu werbe - vnb du rnngest erkennen - den schein des waren lichtes - vn
ba von se gibt bie Weisheit ein cbmpilb • vnb spricht also.
ytktf u septimu
Wbibus atri» condita nttllum sondere possunt ♦ ^bydera lumen • 9bi
V.
\
j
mare wlvicti« turbidu« atister nrisceat estum ♦ 'V'itrea diidu parq^ lerenis vnda
diebus. Mox resoluto soedida sccno uisibiis ob flat. <$uic£ vagatur montibo altis
deflucn« arnpnis • Sbeperesiftit rupe foluti obice laxi - quoq si ui« Itinrinc
claro cernere veru ♦ brannte redro Carpere callem • Sandra pelle • pelle timorem •
Sbpemcp fugato ♦ nec dolor affit • Itubila men« e • uindac^ frein« ° l<Dec vbi regnät
MR« bie gestime . die in den viusteen wolcken verporgen fern rnügen
Äwm lieebt geben. ITnb ob der trübe Anden windt vrnbweltZet da«
—s mere • vn mifebt fein bitZe oder atiffwelltmg • so reizt §u bände das
walser da« vor gele'ieb was • den bayttern vnd bmebsiebtigen tagen • vnfletig
vnb trübe • wenn sieb der pfui oder kot entlolet. vnb wider stet dem gesiebte -
"\Tnb aticb da« wafler. das do von den hoben pergen lauffrt > vn zu tal flewilet
das bestect off t von dem widerftant eins fkems der Zerprocben oder darein ge-
ilalln ist. "Wile du nw mit claecm lieebt an sebawen die waebeit. vn mit recb -
tem fiif steig begeeifitn den rechten weg ♦ Ao vertreib die fr end«vertreib aneb
die vorebt. vnd veriag die boffnung - vnd das laid fol dir nit bey sein • sfan das
gemnte ist dunekel * vnd auch gepnnden mit den ^awmen wo bife Zuuelle des
ge mute« beeicben • IFnb also endet sieb bie das erst bneb des Kleisters Doecy.
Explicit liber primus Doecy de consolatione pbilosopbie . Incipit fecundus
Màpnma. I-1/ ^
)ft bec paulisper obticuit • at<£ vbi attentionem Meam modesta
taciturnitate collegit sic exorla est • (D ♦ Ai penitus egritudini«
tue calila« habitus coglioni. iòitum priori« affrdu desiderio^
rabefei« • ea tantum animi tui statum sicuti tibi fingi« mutata ptiertit • Intelligo
lultifbemcs illius prodigy fiico« • eou% cu bis quos eludere nitif blandissi'
mam familiaritate exercet. du intollembili dolore confimdat eos. quós incelata
reliquerit ♦ Eum« si natum ♦ more« • ac meritu reminifeare • nec babniflè té in ea
pulebru aliquid • nec anrisifiè cognosce« • Aed ut arbitror • band multum tibi bec
in memoria reuocare laborauerim • Aolebas em plèntem quoq blandienté turilibo
incessere verbis . eam^ de nostro aditù prolati« infedabare fèntenty« ♦ 'Verum
omnis subita mutatio reru non sine quoda quali conf licitu contingit animoru. A)ic
fedum est - ttt tu quocx paulisper a tua tranquillitate discesseris • Sbed tempus est
foaurire te aliquid ac degustare molle at<$ iocundu • qct ad interiora tranfmidum
validioriba bauftibo uiam fecerit • Adit igit rhetorice suadela dulcedinis • que
tuc tantu calle recito procedit • cti nostra instituta non deserit. Cuq bac musica
laris nostri vernacula • nunc lemoees • nunc grauaoees modos siiccinat ♦ c^uid est
igit o bomo quod te in mestitia lucUim<q deiecit. Iflouu credo aliquid musitatuH
iridisti. %i fertuna putas erga te ede mutata • erras * i©i semjo eius mores sitnt -
ista natura • Sberuauit circa te qpeiam potius in ipse sei mutabilitate constantia •
^alis erat cu blandiebar cu tibi False illecebris felidtatis alluderet • Cbephendisti
ccci numinis ambiguos vult? • c^tie sese adbuc velat alys * tota tibi prorses inno*
tu it. 9bi ¿pbas. utere moriba ne queraris • 3bi pftdia pbomseis. sperne atq abice
pernitiose ludentem • ITarn que nunc est tibi canse tanti rneroris bec eadem tran >
quillitatis eile debuisset - iKeliquit em te • qua non rcliduram nemo vnep poterit
ede securus . H.n vero tu pretiosem eltimas abituram felicitatem ♦ & cara tibi est
seutuna presens. nec manendi fida • cu diseederit allatura merotem • 9^ si nec
arbitrio retineri potest. AL calamirosos fugiens secit. chuid est aliud fugax fu-
ture quodda calamitatis indiciu ♦ em quod ante oculos situm est suffecerit
intueri • fkeru exitus prudentia metit. eademq m alterutro mutabilitas • nec fer -
midandas fertune minas • nec exoptandas secit ede blanditias • fDoshemo equo
amnio tolleres oportet quicquid intra fertune aream geris' > cum semel iugo eius
colla sebnriseris • 9^ si manendi abeundis scribere legem velis • ei qua tu tibi do^
minam sponte elegisti none mturioses seeris • SL impatientia sortem exacerbabis
quam jomutare non possis • Sbi ventis vela corrrittere« • non quo voluta« peteret.
sed quo Flatu« impelleret ¿pmoucreri«. ibi arui« (emina crederes • ferace« mter se
aimos steriles^ pensare». fbetune te regendum dedidi ♦ domine moribo oportet
obtempe«. ^Tu vero voluenris rote impetu retinere conari« ♦ Ac ommumoetaliu
dolidiisime si manere incipit sor« eile desidit •
M Arnacb scbwaig die weisbeit ein wenig dille * vit do sie mit sirigem
R W scbweigit • mcm Fleißige begeeung Zeborit gefammet bette. ü>o bub
^ ^—* sie ir rede an vn sprach also. ¡D. (f)b icb gentglicb * die fache vnb ge;
legenbeit deiner kranckbeit eekant bab • 9bo verdee icb das du Zergeedob mder
ligd - von der liebe vnd begirde des vordern geluckes. vnd bie weil dafielb < als
du dir f uernmbd • verwandelt wordn id - so verkert es dir die bedndikeit deine«
gernutes. Icb veedee auch die mamgueltign falschen vazbe des wuderZeichns •
vn das es sieb bey den ibenen die es begezt Zu beteign mit fenff ter biendbeekeit
so lang übet. bis es mit vntreglicbem scbmertZeit Zu schänden bringet • dy die e«
vnueeleben verlad • vnb ob du gebcnckd (ein natur. siten • vn web men. so wirr
bed du erkennen • das du an im nichts schon« gehabt ober verlaren bad ♦ Aber
als icb weite . so bab icb nie vil darnach gearwit ♦ das icb dir bise ding Zu ge^
bechtmts peinge. "Wan du etwen das gegenwertig vnb liebkosend gclücke mit
mcnlicben Worten drafFted • vnb fachtest da« an mit den sinnen • die vo dem in *
nern Zu ganck vnseer Weisheit Fttebracbt wordn (ein ♦ Aber da vo • da« alle gebe
Verwandlung nicht geschieht • als one ein irre beteubnus des gernuts • Also id
es geschehen das btt von deiner gedumikeit. ober (enfFtn detikeit des gernutes
bid abgesebibit • Aber es id nw Zeit. das du etwas schopkd. vnb koded. das
waieb vnd lulpar sey. das da geiant werde in dein inwendikeit Zemacben einen
weg der deeckeen ertZitey ♦ 'Vnb da von sol nw hie bey vn« (ein ♦ die ratiamkert
der sufstkeit der kund i\etboeica • die da Zierlich vnd schon lernet reden - vn die
denn allein in richtigem engn wege berFur geet so sie vn(ere gesetge tut verlat •
Wnb mit derselben • sol bey vn« fern die dienerst vnsers baws die kund des ge<-
langes. die etwen sol singn geringere weife des geeichte«. das id die scblechtn
gedrehte • die text weife volbracbt werden • 'Wnb Zu Zeiten die schwerern weife.
das id. die geeichte die mit veeien wol geiatzt vn getZiret fest • tDarnacb sprach
die weisbeit. 0> mensch was id das ding • das dich st bertZenlaid vnd in clage
mb geworffen hat . Ich gelaub du babd villeicbt etwas newes ob vngewon<:
lieh« gesehn. Ü>u wened das geluck sey bey dir verwandelt • aber du iered bar
an. Warm das fest alweg sein fiten gewesen ♦ vnd das id auch fest natur * Es
bat auch bedeebas bey dir behalten fern eigen detikeit ♦ in (ein selb« wandelber-
licbkeit • Warm also was es do es dir liebkoset - do es dich vmbFurt oder betröge
mit den voolluden der falschen felikeit. vnd du bad begeiFfot die Zweifblbalten
antlutZ des plinde geluckes. das sich ettlidoit noch verdecket • vn dir vor gantZ
kunt gethan id- vnd ob du es nw lobd ober beweed. so solt du gebrauchen
der fiten • das du iebt über es clagcd * Id aber das du fest vntrew gmwfamlicb
aufnymbst • so veefcbmebe das -vnb wenn cs mit birfpilt • so wizif es bin ton
bir • vnb veracht bas • als ein feheblicb hing • Wann bas bas bir yetgunt ist: ein
fache so gar grosses bcetgenlaibcs baílclb solt bir gewest fein ein feche ber stille
vnb ber fribfemkeit - wann es bat bieb verlassen. vnb keyner wirt bes nymmer
sich bas es ine tracht verlasse. (Ab achtest bu bas bie abgeenbe felikeit bobfebetgig
fey. vnb ist bir lieb bas gegenwertig gelücke • bas nicht gerrew ist gubeleiben •
vnb wenn es absebaibet • so bringt es tmweikeit • Tn ba ton bas man bas nach
willfi bes bersten nicht behalten mag ♦ só es bau fleübet. so macht es bie feinen
toi bartleibe ober bsuFtikeit. was ist: anbees fein fluchtige weife • bann ein an*
Zaigen ober wartgeicben Zukünftiger müefelikeit ♦ Wann es ist nit gntig. bas
man allein anlebe bas. bas voz äugen ist ♦ 9bamber bie füesiebtikeit mist bie aus:
genge ber hinge • vnb bie selb wanbelbeelicbkeit bes gelnckes bie es ton eyner
Zeit Zu ber anbem bat machet bas man seiner broe nicht fürchtet. vn auch sein:
er liebkostmg nit begeet -Tnbbato Zu leiten mus bas sein • bas bu mit gleich-
em mut leibest * was man banbeit aufs bem termen bes gelnckes • feint benma*
len bu feinem Joch beiuen hals ein malen vnteewoefen haft • Wann ob bu wilt
beschreiben ein gefetZe Zebeleiben. ob hrnZescheibn ber frawen ober herein bie bu
boeb wilkmlicb auseewelt hast • Was tust bu anbees - ban bas btt bem gelücke
vnreebt tust • vn bas in vngebult mittest • vn magst bes doch nit veewanbeln •
IHes nym ein ebenbilb ♦ d)b bu bie E>egel ben winben besülhest • so mochtest bu
an bie enbe • ba hm bein wille begeet nicht körnen • fenber wo hin ber winb bie
feget teibe. Auch ob bu ben lamen empf ulbest ben ftaeben fm acker. bu würbest
praafen bie fruebtbaen vn vnfrucbtbaen iare nach be bie vnter einanber geeietft •
Vast bu bich auch ergeben ber frawen bem gelücke bich Zuregieren • so anta sVbu
auch tolgn iren fiten • Aber bu arbey tst baenach bas bu behaltest ben sebwiaabn
lawfs brs vmbwaltgenbn gelückrabes • d> bu aller toeehster aller totlachn men -
sehen ♦ Ijst bas das geluck anhebt Zubeleiben • so ist es fürbas kein gelück mer ♦
Metrum primurn
Ec cum feperba verterít naces dextra • fj-stuantis more fertur euripi *
C£)aajlü tremendos feua pterit reges fáümilem<£ meste febletaat fellax
vultum. Klo illa am'feros audit • band curat sletus ♦ TltroP germ’tus • dura quos
fecit ridet • E>icP illa ludit. fíe feas pbat anees. Aiagnüc^ fei s mostrat ostentu *
E>i quis uifee vna stratus ac felix hora •
O/fletrumpennum
As gelücke hat solich weife • wenn es mit bobfemger rechter banbt
veekeet bie vezwanbelung feiner stat. so wirt es gefüet ungleicher*
weife als ber auffwallent strubel bes meres • bey ber stat Athen bes
giofleeung Zn Zeiten mynber wirt nach bem aufnemen • (Aber mag heissen ein
abliebe wütung bes meres. bie vnteewcilcn grosser ist ♦ vnb heisset Zaa latean
malina • vnbeeweilen ist sie kleiner. vn heisset Zu lateiaa lebona • Tn bas fraifem
gelücke schlecht beember bie künage ♦ bie ettwen gefeeebtet gewest fein • Tnb
betneglicben bcbt es aujf bas bemutig antlutg des ubezminbtcn • Ss hôzt aucb
nicbt bic iamcdgen obcr bmftigen • vnb acbtet mt b es waÿncns • vnb es lacbt
aucb willigclicbber berztenfêwffr^cn bices gcmacbt bat* Titbalsofpiltes
vnb vezftcbt ob be wezt also fom krePtc. vu beweift cm gzof vnpilbe ben icm -
en • T^nb obÿemant von im begizlicb wizbet angeicloen • ber ligt bezmber • vnb
w'xzt aucb sèlig ♦ Zu emer stunb •
—W''x (Drosaicamda
1 Ellem autem pauca tecum fortune ipsius verbis agitare . %\\ igitT an
ms postulat ammadticrte • d^tiid tu o bomo ream me quotidianis agis
querelis . criant tibi fecimus rnmriarn . dtiiz tibi tua detraximus bona ♦ C^ico tris
indice de opum digrntatÛP mecum poilèiïïonc contende* St si cutufqi mortaliu
propziû qnid bozu elle monstmuens • ego ea tua fuifle que repetué sponte coceda •
(Xttm te matins vtero natum produxit * nudum reto ommbo inopem^ siifcepi. te
meis opito foui • &C quod te nuc rmpatiente nostri fkcitsititote prona mdulgctius
educam • St omniu que mei simt ittris aFPluetta 3C fptendczc etreudedi * Rue rrnbl
retmloere manu libet • babes gmtias vel ut ttsiis alienis • Ho babe» ms querele taÿ
tua pdideris prorsiis * quid ergo ingemiscis • nulla tibi a nobis illata est tnolctia •
d)pes. honores cetemq taliu simt mei turis * Donnna famule cognoscunt ♦ mecil
vernit t * me abeunte discedunt • Audacder affirmem si tua forent que amisi a con-
quereris nullo modo perdidisses. An ego sola meu tus exercere pbibeor * Licet
celo ¿pforre lucidos dies * eosdemq tenebrosis ncttilo condere • Licet armo terre
vultu nunc florito frugibus^ redimire * Huc nÿmbis frigoribus^ confindere *
Ius est mari nunc stmto equore blandiri • nuc procellis ac fluttibo mborecfccrc •
Ros ad constantia nostris rnoribo aliena mexpleta bominu cupiditas alligabit ♦
Dec nostm tris est * hunc cotinuu ludu ludimus. iLotam volubili orbe verlam? *
infima siimmis * sitmma infinis mutare gatidem? • Ascende si placet * sed ea lege
ne «tri cu ludicri mei ratio poscct descedere inturia putcs . Än tu mores ignozabas
meos « Iflesdebas (Xrelum regem lidoutm Cyro paulo ante foentidabilem. mox
demde miserandu rogi flarrris traditum missb celifus yrnbre defbnstim . Rum te
preteric (Dattlii persi reges a sc capti calamitatifo pias impcndifle lacrimas. <^iud
tragediai?. clamor aliud deslet ♦ msi mdiscreto ictu sbrtuna selicia regna vertente •
duo dolia autem vnu quidem maln aliud
Klone adolescentulus
autem bonvim
in Jouis limine iacere dididsti • d^tiid si vberius de bonorum
parte (timpsisti. <$uid si a te no tota disceflt • d>uid si bec ipa mei mutabilitas insta
tibi causa est sperandi meliora • ‘Hamen ne ammo contabescas • & mtm commune
omniba regnum locatus proprio iure innere desideras •
Drssadbelmda
Ud darnach sprach die Weisheit • Ifhv wolt ich ein wenig mit dir redn
vnb rmt den Worten des gelückes clagn. vnb da vo folt du bedeuten
ob es das recht vorder. das du über mich clagst. d> mensch • warnmb
gibst du mir die schulde d teglichn clage. was vnrechts haben wir dir gethan -
Welche deine guteec haben wir dir entzogen. iDarumb vor welchem dichter du
wilt so krieg mit mir. von der besitZung deiner reichtumb vnd der wirdikeit -
Wnd ist das du beweisen wir best. vor eynichem tätlichen menschen. das ichtes
derselben ding dein eign sey. 3bo wil ich willigklicb veeiehn • das alles das dein
gewest sey das du vorderst - öDo dich die natur von muter leib herfue bracht. do
hab ich dich empfangen nackent. vnd durstig an allen dingen - vnd dich genert
vn ertZogen Zertlich. vnd bin Zu dir geneigt gewest in meiner gunst gutwillige
lieber • vnb das macht dich nw gegen vns vngebultig * vnd ich han dich vmbe
geben mit guslussikeit vn schein aller der ding die ich in meinem gewalt hau od
die meines rechten find • Ilw gelüst mich das ich dir mein band entziehe . vn du
haft mir wol Zudanckn«der du gebraucht haft säm d irombii guttere • |pu hast
kein recht d clage über mich als ob du gantZ vlorn habst das dein - Warumb er«*
senkst du. dir ist doch kein vnrecht vo vns geschehn. Wan reichtumb • ere • vn
and (bliche wirdikeit die sind vnd meine gewalt. vnd als die dienerin erkennenr
ire (rawen - also körnen sie mit mir. vn wen ich bin gee • so scheibent sie auch vo
bannen ♦ "Heb wil es für war kunlicb ieben • weren die ding dein gewest die du
clagst vlorn babn • du bettest ir int verlorn»d>d wert od vbewt man mir allein
das ich mein recht nicht übe • Klw Zirnpt mir doch • das ich den liechten tag am
hirnel her für bringe . vn die selbn in finstern neebten wid verberge • Mir Zirnbt
auch das ich das antlütZ des ertrichs Zu Zeiten im iarc mit plumen Zire • vndwei-
len mit srudoten • ettwen betrüb ich es vnZierlich mit siegregen vnd mit kclten *
3x> ist auch mein recht. das ich das mere ettwen stille vn ebn mache • vn etwen
bas rrrit unben vnb fluten grawfäm remacben • vnb bis vnezsettlieb begizlikeit b
menseben ml vns pinben Zu ber sfetikeit. b'ic ba fromb ist vnlern ixten- bas ist
vnser kraft. vnb bss fpiIs fpilen wir stetigclicb • Vnb wir keren vmb bas mbr
in ber vmbgeenbn wezlt. vri wir ffewen vns bas wir verwandeln bis vnbezsten
hing mit ben obersten. vnb bis obersten rrrit den vnberftsn • iHw steig auflf ob es
dir geueilet • doch rrrit dem gebinge ob geictge • bas btl nicht wenest dir gefebeb
vnzeebt. wenn du wizbest absteigen • so es die gewifbeit der vmbzeibitng des
rabes wirbst vorbern- Ober waift du nicht merire s treu. Daft du nicht gewisiet
bas Creftis ber kbnig. ber lewt genant iLibi • der ein deine Zeit ba vor • shuebtfam
was Cyzo dem korrig > bes konigkreiebs prrlarum . Zubaut darnach ^emerlicb
gefangen - vnb geantwozt warb in bis Flammen eins grossen rbseben feuzs ♦ vnb
doch beschirmet warb mit einem regen. ber von hrmel herab gelant was. Es»
benckft du seht bes erwizbigen fDauli • ber ein weil was ein aufrechter bes flvo^
mischen fkeichs ♦ bo er gefangen warb von bem konig perfarum wie er gütige
Zehere bat mit geteylt. ber iamerikeit ober burftigkeit bes gelingen • Was bc<-
weynt anders bas gefebray der cleglicben gebiebte der schnoben mere • barm aU
lein • bas bas geluke mit vnbefebeybem schlage vrnkert die felign komgkreieb.
i$>ast btt nicht gelernt bo bu dennoch ein ^ringlinglein wärest - bas auff den turr
geschwelten • ober tryscbeyfdn • des tempels des gotes Jupiter ligen Zway vaf
ob weintguber • ber was einer gut ber ander pole • "Von den man kziecbifcb nach
deutschem lawt also speichet. Ewe,i Zuber - aber einer böse. ber ander gut • Wie
ist im berm • ob btt genugiamlicher von bem teil ber guten hing bast genomen •
Vnb was ist es • ob ich vo dir nicht gar bin gesebibn • Was wirt es beim fein ob
mein selbs wanbelberlicbkcit dir ist ein rechte lache geboffon bessere britg. Doch
bas du in deinem gemute vor laibe iebt vertragest • vnb bu ber bu bist gelatZt in
bas l^eicb bas allermenigclicb gemeyn ist • vnb iebt begerst reichen nach deine
eigen ge walt . A>o bett ich bilUcber Zeclagen über die vnerlcttlicben geitZikeit
ber menschen • vnb ba von spzieb ich •
/tlctrum fecundum
3 quantas rapidis flatifo incitus • fDontus versat arenas. Aut quot
stelliferis edita noctibus - (telo iydera fulgent. Vantas fundat opes •
nec retrahat manu * fDlcno copia cornu. flDuanu miferas haud ideo gen? • Cessat
flere querelas • Huams vota libens excipiat deus • multi pdigus auri • Et claris
aitidos ornet bonoribo. Mil ia parta indent?". 9bed quefita vorans fetia rapacitas ♦
&lios pandit foyatus * o^tie iam peipitem frena cuyidine . (terto fine retentent ♦
Largis cu potius munerib fluens • ibitis ardescithabendi • liliup dtues agit qui
trepidus gemens - Sbeic credit egentem •
r
Metrum fecunbum
fl) die gottín ber gnugsamkeit mit vollem footne • ais man ñe molet •
si aufgeusl so vil gutes vnd reicbtumb «ais vil bas mere auswirfst
_ W griefes - so es bewegen die schnellen wínbe • dS so vil al» fieme sebean
en an dem brrnel • wenn fíe auffgecn an den fleentnagenben neebren ♦ vn auch vo
sóUcber auf gieslung ♦ fein foanbt nit abtgewbet • Noch bann so bort int aufs bas
menschlich gescblecbte • gewaynen Jemerlicbe clage • TTnb wie wol doch got
gerne auf nymt ir begerung • vnb den geubisefoen gibt vil golbes • Äueb die er<-
geitgigen gieret mit sebeinparn eren • bcmiocb buncket sy niebtes fein bas. bas
fíe yetgant gewonnen haben - simb die ffayfam rawbikeit frißet bas • bas sy ge-
avonnen babn . vnb tut darnach anberwey t iren giel auf • Was gawme mochten
y etgunt an sieb halten die vmbflurtgCnben ober gacb fälligen girikeit. ober wie
möcht man sy fletes halten in gewissem ende • A>emt doch der - b bo überflüssig -
dich bat die gäbef bester ee inbitgtg wirt. von dem buril b begirikeit mer gehabn
warm der f^eiefo erlanget nymmer bas ine nach feiner begiebe er fettige • siinber
er ifl bamiocb fbeebtig vnb erseüfftgenb • vnb gelaubt sich selber dürftig - ÖDar?
nach fpracb die weif beit. fDeofa tertia.
Is igik ß ¿p fe tecu fíntuña locpet: ♦ qnidpflcito cotrabifceres no habe-
Jk
pj * res - Ant si quid esl quo querela tua iure tuearis • ¿pfbras oportet • da >
bim? tibi dicertdi locu. fl). ^Tu ego Metióla quide isla fünt inep oblitacp rbctoeice
ac musice melle dulcedims - tum tantu cu audiunf: oblectát. ¡3bed miscris rúalos
alcior eil ienlas • 'Jtac^ cu bec aurita insonare deßerint. insitus animu meror pre-
gmuat D Et illa • vta eíl ínquit ♦ ÍDeeern nodu inorbi tui remedia • sed adbuc
contumaci» adneríum cumtione doloris fomenta queda fünf • Ua que in pfímdu
feie penetret cu tepeíliuu fuerit admouebo. W^erutn ne te miferu existiman vetis
an numeru moduc^ tue fblicitatis oblit? es • ^Taceo g¡? defclatu párente summo^r
mrHy- te cura iufeepit. deletlus^ in afsinitaré principa ciuátatís • qct pretiosissimu
¿pmquitatis genus eíl. prins carus K próximas elle cepiíli. <^uis non te fÄids-
fíinu cu tanto fplendote sóceroru • cu contugís pudore . cu masculino quocg prolis
opoetunítate pzedicabit. (Deetereo libet em preteriréwmuma • fíimptas in ador
lenscentia negatas senibo dignítates • ad singulare fblicitatís tue cumula venire
deledrat • ,9bi quis renl moztalro fruttus vllu beatitudim's pondus habet • Dota-
nt ne Ulms memoria lucis quantalibet mgruentiu malo^r mole deleri* (Xû duo*
pariser cofttles Ubeeos tuos domo peouebi fub frequetia patm siib plebis alacritate
uidistt cu cisde in curia curules inßdentib) • tu régie lau dis orator ingeny gloeia
fäcundiec£ meruisti. cum in circo duo^r médiats consiilum circufufe multitudmis
expedratione trinmpbali largitione siiciasti ♦ dedisti ut oprnor verba fottune dum
te illa demulcet • du te ut siias delirias fouet. AUmus qd nultt vncj> priuato w-
mendauemt abstulisti . 'V'xs ne ergo cum föetuna calculu ponere. Httnc te prirnu
Imienti oculo perstrinxit. E>i numeru moducç letoeti tristiuc^ considérés - adfouc
te fèlieem negare non pofsis • <^, si ideirco te fbttunatii esiê non estimas » quoniam
que tue leta uidebayb abierunt - îfon est qtto te nnsem pûtes ♦ quoma que nunc
mesta credimf prêtèrent • An tu in banc uite scenä nuc primu siibitus bofpesj
vemfti. vllam ne humains reba melle constantia reris • cum iepe ipsiim bonrinem
velox bora disioluat « Tarn Sö si mm est ftntuitis manendi sides . vltimus tarnen
uite dies mors quedani fortune est etia manentis * Hu id ergo reförre putas ♦ îu
ne tllam meriendo déféras. an te Ula siigicndo deferat ♦
■ Dromtertia.
DK 5l) ntn das gelûckc fur sieb selber mit b'isen werten mit dir redet - so .
bettest du on Zweifel nichts damit du deinen munt gegen im aufte-
test - (Ad ist iebtes damit du dein clagc rechtlich beschirmest - so must
du es auf speeeben - so wollen wir dir geben stat Zeredeu • ß? ♦ îîtospracb ich • das
sein schone ding - gegiert ♦ vnb vmbstricbn mit dem bomg d siiflîkett • der kunst
der Zirlichu aufspeechitng ♦ vnb auch der kunst der süssen wollautendn rede • die
do alleyn luftig sein so man die hört -Aber den dürft tigen ist ein höhere syn der
ubeln ding • vn wenn die wort m den oren nymmer lauten - so beschwert dan gar
sere das hrrtZenlaid • das in das gemute geuallen ist • {D ♦ 'Vnb sprado die weif >
heit . Es ist also - wann das fein noch nicht die ert^ney deines scnchen • simtf es
sein ettltcb linde fenfftmaebung des sebmert^ens * der da wrderstendig ist der
gefuntheit « Aber die ertZney die Zu gründe eingeen die wil ich dir her Zu tbun
wen fein Zeit wirdet. rDoch das du icht weneft das du durstig seist wi^ d natur
lauff - oder hast du vergessen die Zale vnd die masse deiner selikeit. ich geschwerg
des do du one tröst watst vater vnb mutet halben • die bir ab gegangen waren •
bo empfreng- hieb die pflege der hosten manne . -vnb watbeit auferwelt das bu
magensebaft ob ß'jpscbaft betest. der ffitsten ber stat. bas bann bas aller temst
gescblecbt ist ber ßfpsebaft. bas ist Azrmacbi des erwergn manes • vft b andern
mit den er frewntsebaft gewan w (einer bans frawen wegen > die belpes genat
was nach der tugentlicben frawen des voz genanten Shimacbi • die auch iDelpe«
bies. die entzogn wazb in de lanb %>icula genat • "Wer wirt dich nicht aufrufen
ober vertäuten für den allerieligisten mit den fürsten Zu Rome • ob mit den die
Sbenatoten genant seyn • non ber alten Römischen witbigkeit - Also bas btt ine
eer lieb warst. ee ban btt ine kwnbt ob ber nebst watbest nach b frewntsebaft *
Wer witt dich nicht auf rttffen ob bertimen für den aller!eitgistrt mit so großem
schein der schweren . mir der scharn ober keftsebeit der häuf frawen . vnbirn't
der begwemltcbkeit der wolgeraten menlicben frucht • TPnb das las ich vntte?r¿
wegen • wart nu'cb gelüstet Zu furgeen dein gemeyne witbigkeit • die btt in dein-
er iaigent hast empfangen • die den alten versagt gewest ist • vnb gelüstet ntieb
Ze körnen Zu dem bestnbetn bawffen deiner (elikeit • Hat iemant einniebe pueden
der (elikeit b frucht tätlicher hingen. /Aöcbt bann iebt die gebecbtnuf beßelben
lichtes ober gelückes -vertilget werben - durch den schweren last der einfrllenbñ
übel. bo du geieben hast dem Zwen Eoune nn't einander werben auf riebter des
Römischen reiebs. vnb gefütt werben van dem bawie vnber ber meníg ber ve r
tete ♦ vnb vnber ber froliebkeit be» volckes. bo bu wolgespteeber auf tftffer des
kbnigklicben lobes • hast verdient • die ere rm bofe. voz aller witbikeit. des alten
römischen rate». die dein ßmiltcbkeit vnb dein ge(ptecbeit lobten - da bu bcnieW
ben deinen kinbn ir lob aufsprachest • bo man ße (etZet attif die stftl b witbikeit
ber ibene n die et weit werben Zu auf siebtem des Römischen retebs • nb bo bu
in dem kraif ob icbeybeltem vmbgang Zu Rome Zwilchen deinen Zweyen 3ou-
neu. die Zu der notgenanten witbikeit erwelt waren • mit nrilter gäbe festigest
die meníg des volckes. die da vmb euch gelammet was in der gestalt. als ob ße
wartet attif die gäbe die ein kbntg ob auftiebter • des Römischen reiche aufgab
wenn er ben ßg bette • UTnb also hast du auch etfult das volck ♦ mit ber loblicbn
auftttfßmg beiner kunstreichen meisteesebafft geloben nach ber römischen ge-
wonbeit • W nb als ich wene ♦ so hast btt wort geben dem gelßcke <- bas es dich als
Zart beider. vnb dich Imbigclicb neret als (ein Wollüste - vnb hast von im geno-
riten die gäbe. die es keinem anbetn menschen • die es ßmberlicb lieb gehabt bat
ob beymlicb gewest ist • gegeben bette. vn da vo wilt btt iebt setzen ein reebnng
mit dem gelttcke nach ber tZal ber alten • bie nn't weißen steynen gelten so es in
wol gieng. Aber dich bat nw linbigelicben ergtiffen ob wtwunbt bas gelttcke
nn't schwarzem ober neibigem äugen • Aueb ob du merckest bie tZale vnb bie
maße deiner fr blieben vnb trawngen hinge. só magst bu noch mt gelangen bu
(eist selig. Aber bttnekest bu hieb battimb nit gelnckselig (ein • bas bie hing bie
da fr blich gebauebtn • abgegangn fein • 9bo ist nichts da v5 btt wenst bartselig
fern. wann die hing von den gelaubt witbet • das ße bertZenlaib bringen bie ßnb
vergangen. 0)ber bist btt nw Zum ersten körnen • als vnwißent. vnb als ein gast
in bisen winckelscbabten des lebens ♦ vnb bie rebt ber meister nach b geleicbnuf
b vinstern stat ob kamern um (pilbawf Zu Rom. bo man lief (eben mancherley
ftgur ob pilbe. nach der schnoben aufiptccbtmg mancher person • den scbentlicfoe
bofe hing wiberfiiren waren. vnb auch ettlicben gab man ba. ettlicbn nam man
ba. Also erhobt bas gelück ettücbe ♦ vnb cttlicbe rrtbert cs • Zurbas speicht bie
weif beit - Werft bu aber ícbt • bas inbert in ben menscblicbn hingen sei ein vcftu
keit ob beftenblicbkeit - feint bocb ben menseben offt hin nymbt bie icbnell ftuns
be bes tobes • wann ob wol feiten getrawen ift ben hingen bie wn gescbicbten
ober vnuerseben körnen fein • A>o ift bocb her letZt tag bes lebens ein tob • auch
des bleibenben gelückes ♦ Was vnberscbeib ift barni ba Zwischen • ob bu bas ge >
lück verlaft so btt ftirbft. ober wenn es hieb wrlat so es wn btr fleucht-Inb icb
wil bir geben ein ebenpilb babtuch hieb beftmynber wunbern sol • bas bas gcluck
vnftet ift. Ao aueb anbere dreatur nie ftet beleihen ♦
Ö/Hetmm tertinm
polo pbebns roseis eptadrigis ♦ Lucem fpargere ceperit. ¡Dallet
Iben tes bebetata vnltus • jFláirris ftella pmentiba > (kn nemus flatü
Zepbin tepentts. lentis irrubnit roñs. i^bpirat infänum nebuloñts aufter • Jam
fptttis abeát decus • Sbepe tracpiillo radiat sereno • Immotis mare flnttibo. Sbepe
seruentes acptilo pcellas. lerse weitat cqnozc. skara ft coftat sita forma mudo.
2bí tantas vartat nices ♦ Crede feetums bonrinü cadttets • Dorns crede ftigacibo*
Cfonftat eterna positum<£ lege eft.1t conftat genitum nihil.
Y Y' Metrum tertinm
i ^,rm bie fimn begyrmt Zeft reuen ir liecht am bymel mit ben rosem
\X / fiteben vier rossen. bas ift in einer gleicbnufi gerebt • nach her eigene
V 1 sebaft her fiirmen • wan Zu morgens ift ße rot • vnb bin baf aufs ben
tag gibt sie wirme • vnb Zu rmttemtag ift fie ser bitZig • vn aufs ben abent huckt
vns - fie gee vnber bas ertúcb • vn wn ires schein» wegen wirt her rnorgnftern
pleycb ♦ vnb nymbt ab an feiner glanzen geftalt • ba wn bas in vnbeebnickent
bie sebeinpaen flammen her fitnnen • Aueb wenn her walb mit ben pluenben
rosen w betn atiplasen bes wDbes her weftron genant vn her Zu Mafien warm
ift. rotfirrb ift worben wen ban her fitben winbt vngeftstmlicben ween wirbet
so geet barm bie geZterb in hörnen bin weck • it>aim berselb winbt ift bunckelfar
vnb wl regens. vnb verberbet bie plunten -Aueb so scheint bas mere offt gleich
vnb schlecht ♦ Inb ift auch ftille vnb lawter • so bas vngewitter ober her wint
nicht bewegt fein ttnben ♦ Aber offt so erwegt her norbenwinb bie wutenben
turnten ober vngewitter in bem mere bas es fieb wn grunb auff erbebt • vn nab
gar vmbkert- vn barub ob bas gelucke in b werlt in feiner weise seltti beftenbig
ift. Ob es auch so manig ftete ver wanbeit so seit bu gelaufen bem leicbtuellign
gelucke b menschn» vn seit auch gelauben bas bie guten bes geluckes fluchtig
sein - Watm es heftet also. vnb ift auch gesetzt in bem ewigen gesetZe. bas alles
bas. bas bo gesebafsen ober geporn ift. nicht befteet aUb bas es fich in etlicher
maf triebt vezwanbel.
/ Drofa quarta
v» f 'Tmego wra inqua comemoras o uirtutu ommu nutrix • nec infteiari
^/\poflum ¿pfperitatis ntee velocillimu cursom • sed boc est qcf recolentem
vebemetius coquit • Ma in omni adtterfitatc feztune mfelidllimu gentis est infer?
tuny suille felicem • D • 3bed cp tu inquit felso opinionis sojplicium Itus • id reto
ture imputare non poliis • Iflam fi te boc inane nomen fertuite felicitatis monet cj>
plurimis maximis^ babtmdes mecum reputes licet. 'Jgii Ii quod in omni fertune
tue censu ptiosilTimu poilidebas • id tibi dhuntf? illesom adbuc mvuolatuc^ ferunt •
poteris ne meliora queq> retines de inferturno rure causari . Atqui uiget incolo -
uris illud ptioiiilimti humani generis decus Soymacbus socer • $C qct tute pretio
non sognis cineres > uir totus ex sapientia turtutibulc^ fetius soap socurus - tuis
ingemiscit inturys. 'Ttuit vxor ingenio modesta • pudicitic pudore pcellcns • SL
ut omnes dotes eius bmtiter includa • patri similis • 'XTunt mep tibi<j tantu irite
huius exofe spiritu soruat. C^ttoc^ vno felicitate minui tua tiel ipfe concellcrim tui
desiderio lacrimis ac dolore tabescit > pttid dicam liberos consolares quop iam ut
m id ctatis pueris • ttel paterni uel amci specimen elucet rngeny • Eu igif peiptia
iit rnortalibo uate cum retinende* o te fi tua bona cognoscas felicem ♦ cui sojpetunt
etiam nuc • que uita nemo dubitat efle cariora • qiiare sicca iam lacrimas. nondii
eftadttun omrris exofe fertuna . fllcc tibi ninuu valida tempestas incubuit * qm
tenaces berent anebore. que nec psontis solamen ♦ nec soturi spem temporis abelso
patiant D Et bereant inqua precor • illis nan<£ nianetibo utcu<£ se res habeat
enatabtm?. 9bed quatu decus om ametis nostris decellerit tudes Et illa p-
mouimus inquit aliquantulu.fi te nodum totius tue sortis piget .Hoed dclitias
tuas sèrre no possum qui abeflè aliquid tue beatitudini tam luctuosiis atcg anxius
conqueraris • <^uis est cm tam composite felicitatis • ut no aliqua ex parte cu flatus
(iti qualitate rixet' « Anxia em res est bumanozu conditio bonozü. H que nel nsicp
tota piiemat - uel nsicp perpetua subsistât • Drue cenitis exuberat • fed est pudori
degener languis. Dune nobilitas notu Facit • fed angustia rci Farm liaris inclusiis
effe mallet ignotus • Hile vtroc^ circus luus tutam celibem deflet . Hile nuptÿs
felix. orbus Uberis • alieno censum nutrit beredi * Alius prole letatus ftlÿ fxlieuc
delictis mesi? illacrimat. Idcirco nemo facile esi feritine (tic conditione coeordat-
Inest em singulis • quod inexpertus ignoret . expertus exborre.rt • Adde cp felU
cissirm curustz delicatissimus fensiis est * H nisi ad nutum cuncta sii^prtant. omnis
aduersitatis insolens •minimis quibufeg pro! tenne - adeo pexigua siint que fertum
natissimis beatitudinis siimma detrabut * o^uam multos elle contectas qui fefe celo
proximos arbitrais' • si de fortune tue reliquÿs pars eis minima contingat Dic
ipfe lotus que tu exilisi uocas . incolenfiba patria est. Adeo nicbil est mi ferii. nisi
cum putes * (£ontrac£ beata fors omnis est equanimi tate tolerantis .Huis est ille
tam felix qui cum dederit impatientie manus statum Itisi mutare no optet. c^ia
multis amaritudinib) humane felicitatis dulcedo respersa est • que si etiam fruenti
esse iocunda tsidebai • tamen quominus eu velit abeat • retineri non possit. Liquet
igif ^ mortasisi rem mi fera béatitude * qtie nec apud equanimos ppetua pdu^
rar * nec anxios tota delectat * <$uid igif o mortales extra petitis intra vos posita
felicitate. error vos inscitias confundit • didenda bremter tibi siimme cardinem
felicitatis * Ì fi ne aliquid tibi te ipso pretiosius - nihil inquies -Hgif si tui compos
sileris possidebis qtiod nec tu amittere vncp vrsis. nec fortuna possit auferre > Atcx
ut agnoscas m bis feztuitis reto beatitudinem constare non pofTc . sic collige. 3bi
beatitudo est sitmmtt nature bonu mtione degentis * nec illud est lummu bonu qd
eripi vilo modo potest. quoniam pceilit id qd nequeat auferri.. mauifestu est q?
ad beatitudíné percipienda feztune instabilitas alpimre no podit‘Ad bec * quem
caduca ista felicitas vehit • uel scit eam • uel nescit ese mutabile • fí nescit* quena
beata soes ede potest ignomntie cecitati. Aoi scit metuat necelse est ne amittat qd
amitti pode no dubitat-quare cotinuus timor no finit ede felice - an uel si amiferit
negligendu putat * ^bic quoc^ joexile bonu est qd equo animo ferat amidiun * Et
quonia tu ide es cui psixaium est at<£ insitu pmultis demonstmtiombo * scio metes
borninu nullo modo ede mortales. Cuc^ clarum sit feztuitam felicitatem corporis
morte feniri - dubitari nequit si bec auferre beatitudínem potest* quin omne mor*
tabu genus in miseriam mortis sine labatT ♦ si multos (cimus non morte solum
veru etiam doloribo siqplicysg beatitudrms frustu quesidé • quona modo prefens
tata fecere beatos potest • que miseres transada non efftdt *
¡Deoia quarta
f ■ © sprach Doecius • © bu nemm aller tugent • es ist war alles das bu
J gcbcnckst ober fuzgibst • vnb icb mag fein nicht gelangen • bas gar
* schnelle gewesen ist der lauff meines geluckes • Abet bas peinigt rrrieb
gräflicher- A>o icb es bebenck * bas in aller wiberweztikeit des geluckes * bas
aller vnfeligst gefeblecbte bes vngeluckes ist. bas man selig gewefen ist* ¡D*
Ao ipmcb die weisbeit • !Da wn bas bn nw ordenst die peín bes felscben wons *
A-o magst bu bas mit recht irit ^ttiäcben den hingen die in ber war beit ettwas
sind. "Wann ob dich ber eytel namc ber gmxlligen felikeit bewegt ober betrübt -
&>o ist zmtlicb bas bu mit fembt mir achtest wie gar gräflich vn mamgueldg*
dich bu gereicht feist * ifcazumb ob bu in allem Zinfe des geluckes iebtes auf den
kostpazlicbsten hingen hast besessen - i3bo wirt dir badelb vo gotlicber scbickng
vnuerfert vnb vntzezbzocben noch vorbehalten * flochtest bu her ba die bedern
hing bebelbelt lebt rechtlich elagen über bas vngeluck ♦ Hoeint hoch bas aller
köstlichst ober bobgülfigst getziezb mcnfeblicbs gcicblccbts • bas ist 3brmacb?
bein Sbwefoer • den bu mit bem lone ob schätze bes lebens vnuerbrieslich feitest
kauften • noch gelimt gronet • barm her ist ein man gantz auf weif beit vnb tu-
genben gemacbet • vn barttmb fur sieb felbs sicher ist aller vngereebtikeit ♦ Aber
er crfeüftzt von deines vnreebten wegen • Es lebt auch dein bawf fraw von na-
turlicb wit^c sitig. an scbam der kewscbeit fuetreffent • vn das icb alle ire gäbe
kmtglicb begreift • so ist sie dem vater gleich • vnb ich ijpzxch. sie lebt • aber allem
dis. also das sie den geift des leben? also beibet • das sie rm xoz laib veinb ist. (Dber
ob icb das verlebe ober gtilieflc das dein selikeit an bisem einigen dinge als bieb
bimcket. gemyrmeet sey • das sie vo deiner begerung in Zebern vnb in sebmertgn
abnymbt • Was sol icb lagen • du hast noch die kinber ober die erben an der obge<-
nanten wubikeit • an den stbeinpaelicben leuchtet bas waztgeicben der claebeit
der finnreicbeit vnb guter fiten ires vaters vnb anbemn • üoerntmaln dami das
den tätlichen menschen die vorderst sorge ist das leben Zubebaltn - G wie selig du
barm werest - wenn du erkantest deine gütere . vnb wie glücklich dir beierben
dir ding «die da - als memant Zweiselt. lieber Zebabn fein dann das lebn * rHarumb
so drücken yetgunb d je ^cber. Wann das gelncke ist noch triebt gantZ feind allen
den deinen • vnb ist auch noch nicht ein Zn gros vngewitter über dich körnen •
Warm doch noch anhangen die anbastigen enckere - die do nicht leiden - das du
mangest des tröstes der gegenwärtigen Zeit - vn b bofsnttng der Zukünstign •
fb • v nb bas sie anhangen des bit icb«wan alle die weil sie beleibent • wie es bau
vmb vnserc hing steet so sebwy muten wir auf ♦ Aber wie gar vil abgeet vnsern
getZierden bas sibst bit wol • 0 • Ifft bafpmcbbie weisbett. die hing haben wir
ettUcber mas gefordert • ob dich alles beines geluckes noch iebt vrrdreüst • Äber
deiner Zartheit mag icb vit erleiden * da von bas btt als gar streitig vnb ängstig
dagst • das deiner selikeit noch ettwas Mangel * Wer ist aber so gar wol getZi-
erter ober geschickter selikeit. der mit der gelegenbeit (eins stats ober wesens •
etlicbeemas trit hab ettwas streit« ober wiberwertikeit • Wan ein engstlicb hing
ist bas geschieht der menschlichen guttcrc • eint web das nymmer gantZ körnet
ob aber nymmer ewigelicb beleibt • Warnt mancher bat guts genug • er sebambt
sich aber das er des gescblecbts vncbel ist * tPifen macht die edelkett knnt * aber
von der angst heymlicber anligenbcr fach weite er lieber vnkttnt fein * i3>er bat
diser hing yetweders gnttg ♦ er bewaynt aber das er kewscb leben bat * ^E>o ist
der an bobtaciten • das ist an eelicbem gemabel selig * er bat aber nicht kmber.
vnb lammet bie Zinse einem frbmben erben . Etlicher frewet sieb der erben • aber
laibiger beweint er bte rrrifletat des sims ob der toefoter • "bTn da w so ist nymat
der mit dem geding feines geluckes leicbtlicben über ein sey • wann yetltcbcm
gewieret ettwas - des er vncrfmren mt enways - vnb da vor rm gmwset so er es
ersert. nb thu halt bar Zn ♦ das ettwer der der allerseligst sey vnb den Zartstn
syn bat. es sey dann das Im alle ding nach feinem willen glücklich Zusteen -
sowirt er vngebultig in aller wiberwertigkett • vnb mit gar klcynen hingen
trtber gelegt * vnb also feind gar kleynebmg die den allcrglückseligsten men^
sehen abtZiben das loobstc teil der selikeit * Wie gar vil sein auch der von. den dn
dich versibst * dt« da deuchte sie weren alter nebest dem brmel ob ine von den
übcrbleiblmgen deines geluckes ttewr der myrmst teil mochte wtdersitren •
Ifnb die selb (tat die du baislest ein eilend * die Üb ein vatterlanb den ibenen die
darinnen wonen • vnb nichts ist also vngcluckselig als wen du des wenest * vn
dawider ist aller Zu val des geluckes oder vngelückes * glückselig dem * der es
gleicbtnütigclicben tregt * Wer ist der so seliger * so er sein henbe raiebt der vn<-
gebult das er nicht begere seinen staubt Zu verwandeln ob Zn verenbern * E wie
gar mit mancher pitterkeit ist die sufsikeit menschlich selikeit besprenget. rDami
wie wol die selb siissikeit den der sie neusiet wunfam ob lustpar bebuncket. ye?
dock so er wil das sie int wn im abgee mag sie nit bebaken werden ♦ iDa wn ist
es kirnt wie gar durstig sey die felikeit b tótlicben ding die da bey den geleich<-
mutigen mt ewig bleibet. vnd erlustet auch nit gantz die bedrängten. Dauon
ú> ir tótlicben ♦ warn mb siicbt ir die selikeit auswendig die doch in eucb gesetzt
ÍÑ. ££>ie irefal vn die vnwisienbeit betrübt ob sebenbet eucb • ^cb wil dir kurtz-
licben an zaigen den emgangk der bóhstíí feligkeit • vnb da wn frag icb dich •
Jsf dir mt iebtes kostparlicber« oder boebsebetdger« dan du selb.« • du wirbesl
sprechen niebtes • ÜDarumb ob du dein selb« geleicb meebtig wirbelt so wiebest
du besitzen das - da« du nyrnrner woltest verliefen. vnd da« dir da« gelück mt
mag benemen . Ifn da« du erkenen mögest da« in bisen hingen die w gelucke
Zugeen mt selikeit sey ♦ da« lile also zefamen . Areme die selikeit ist da« hobst
gut b natur - die die befcheidenheit gebraucht. vn da« ist nit da« hobst gut da«
in ettlicber wei« mag wenomen werden • wann da« trifft für - da« nicht mag
benomen werden . !Da wn so ist offenbar • das die vnsbetigkeit de« gelucke«
ye nit körnen mag znempfahen die selikeit. ^u dem - wen dife leicbtuellige fes
likeit füret. eint weder er waif oder waif nicht das sie wanbelpar ist * waif er
de« nicht - was seligen gelucke« mag beim fein der plintbeit der vnwisienbeit.
waif er aber da«. so iss rm not gefurchten • da« er iebte verliefe da« dar wn er
nit zweifelt e« mug verloren werden . vnd darumb so last in die stet wreht nit
selig- fein - (Tb er sie aber verleüst • so uermeynt oder schätzt er sich fein verfemn r
lieben • ITnd also so ist da« gar ein schwache« oder geringe« gut da« man -so es
verloren wiebet gleichtuntigcÜcb ober vngeaebtet tregt ober geduldet. ^u die
weil nw du der selb bist - dem. als ich waif - durch vil antgeigung geraten vnd
angetgaigt ist • das die gemirte der menschen iii key n weife tóbtlicb fein • ^Tnb
e« auch dar ob offenbar ist-das die selikeit des gelucke« mit de tobe be« leibe«
geendet wiebet - Ao mag man nit zweifeln-ob das geluck mag bringen die selb-
keit. dann das alle« geliecht der tótlicbñ menschen an dem ende des tobes valle
in die bnrftikcit der vnseltkeit - Warm wir aber wol wissen das vit menschn gef-
lucht habn die frucht b feiikeit - nicht alleyn in be tobe-simb auch mit fehmertzn
vnd mit peinlicbkeit • In was massi mag dan bis gegenwertig lebn selig machn
die • die es nicht vnfelig machet so es wrgeet.
Metrum qnartum
'Tiscpiis wlet pheimem Eautu« poneré sede. í3btabili% nec sonoñ-
Aterni flatibo euri ♦ Et fluCtibo minantem • (Eurat fernere pontum •
Monti« cacumen alti-fbibula« antet arenas- Mud ¿pteruu« ausser-^oti« aríriba
vrget- tt)e pendulu feinte - ¡Dondui ferré recufant • jFugíens piculofem ♦ Sboetem
fedis amene. tÜumili dornn memeto • Certus ftgere laxo. <^uaiu« tonet ruini« *
MÜcens eifnon ventu« • ^5u conditus qnieti * ¡Felix robore valli • ßDuce« ferentt«
q
cuum. Badens etberi® im® •
/yUtrum quartum
Kleber uw wolle sicbezlicben setzen einen ewign Aul ♦ vnb ber ber ba
Acet triebt wil geuellet wezben ♦ von bem plalen be® bellen ostltmbzon
winde®. ber sieb f leistet Zu veesebmeben ba® mere • ba® bo beoet mit
seinen ünben • rDer sol veemeibn die spitzn be® höbe n perge® • vn auch bie tmnek >
igen griefle be® mere® • As arm bie leiben perge bezwinget ber bobtragent
ben wint • mit gantZen kreften. vnb bie grief so sie entloiet werben ♦ vezlagent
Zetmgen bie leiebtbangenben pnzben • Öbazumb folt bti fliehen ba® verborbenlicb
gelucke be® Wurmfarnen Aule® • vnb solt gebencken • ba® bu gewif setzest bein
bawf auff einen vel* * ob barm wol ber wint mit feinen veilen ezbillet • vnb ba®
mere vermischet * H>o wirbeA bu doch selig vnb geztt&m uezfiuen bein leben in
ber bette Aigung be® sebmnekens* vnbwizbeA veelpotten die Zorne de® lüfte®
ober vnge witterf * A)zofä quinta
■ ^ ■ :' '
Ed quottia mtionu iam in te tnearu fbmenta descendunt • pavtlo valir
diorib) utendum puto* H.ge emm • si iä cadttca K momentanea fbztune
dona non csient • <yuid in ei® eA qd aut veArum vnq> fteri queat • aut no pfpedru
considemtuq uilescat. Cpinitie ne uel veAri uel siii natum pzetiofe sitnt • (Zriid eaZt
potiu®. aurú ne • an ut® conge Ae pecume ♦ 7^-tqui be effundendo magi® D coacer
nando melnts nitent. siquidem auaritia femper odioso® • claro® largita® facit ♦
Cfc si manere apud qucq> non poteA • necessi cA qp transfemf in alterum. tunc e A
pretiosa pecunia cu tmnflata in alios usu largiendi desinit possideri • At eadem si
apud vnum quanta e A vbiqgentiu congeras. cetero® lui inopes fecerit • Et vox
quidem tota pariter multoru replet auditum • ve Ate vero duritie nisi cominute in
plure® transire non possunt . <$uod cu factum eA • paupere® necesie cA ut faciant
quo® relmquut. O igir anguAa® inopesq duútia® qua® nec habere tota® plnribo
licet * 3¿ad quelibet sine ceterorn pauptate non veniut. An gemaru fligor oculo®
trahit > 9bed si quid eA in boc splendore peipm • gemar® eA lux illa no bominíí.
S^uas quid e mimri homines vebemeter admiror. Ttiid e A em caren® anime motu
atq compage qd animate rationabiliq nature pulchzu essi ture uideat • djuc tam
U si conditori» opem sui<£ distinctione posterme aliquid pulcbritudmis tmbnnt •
infra vetem tn excellentia collocate admiratione vestm nullo modo merebant *
An vos ag-roen pulchritudo delectat. D • <a\uid mi • Cst enim pulcherrimi operi«
pulebm portio • E>ic quonda sereni maris facie gaudem? • sic celu • fydern. luna
fclcq mimnmr-fD-lllu te borr aliquid attingit. Itu audes alicui? taliu splendore
gloriari. An verms floribo ipe distingueris. aut tua in eftinos fruct? intumescit
vbertas . c^uid inanibo gaudys mperis. c^uid externa bona kp tuis amplexaris •
ltu§ tua fociet este fortuna q a te natum reru fecit aliena • ‘Dsermru quide fruCtus
aiantiu pculdubio debens aUmetis • 3bed si qct nature latis eis replere indigetia
velis. rribil est q? fertune affluentia petas. (Daucis em mimmifq natum cotenta
e it - Euius sacietate si ittpflms vrgere velis • aut miocundu qct infuderis ftct aut
noxiu. 'Jam vero pulebeu varys fulgere vdtibo putas. chua^ si gmta intuitu ipe-
ties est. aut materie natum - aut ingenia mimbor artifteis. 7kn veto te logus ordo
iumuloru facit este Meem ♦ <$ui si tnciosi moribo sint -perniciosa domus sarcina.
ipsi' domino vehementer inimica • H>i vrro probi sint - qrrona modo in tuis opibo
aliena ¿pbitas numerabit: -Ex quibo ommbo nihil boru q tu in tuis computas bonis
tuu este bonu liquido motes. Huibo si rribil ieit appetende pulcbeitudims» quid
est q? amissis doleas ♦ uel leteris retentis»<£. si natum pulebm siint • quid id tua
refert-Tlam foec per fe a tuis quoq opibo fequeitmta placuissent -Ifleq^ em idcirco
simt pretiosa q> in tuas venere diuitias. Sbed qm ptioia rudebat • tuis ea duutys
armumemre maluisti • Huid aut tanto fertune strepitu desidemtis • fugare credo
queritis copia • Atqui boc vobis m cotmriu cedit • plttribo quiere ami >
mculis opus est ad tuendam ptiofe supellectilis varietatem • Terumq illttd est
indigentia
pmultis indigere eos qui jomulta possident - Contrac£ minimo indigere qui babrn
dandam tuam nature neceflitate • no ambitus siti siipfluitatc mctiantT - Ita ne aut
nullu est ^priu nobis atc£ insitum bonu ut m externis ac sepositi» rebo bona neftra
queratis • 9bic reru «erfa conditio est ut dmxnn merito rationis animal non aliter
sibi splendere nisi mammate sitpellertilis pofsifsione nide at . Et alia quidem fui»
rebus contenta sunt ♦ no» autem deo mente consimiles ab rebo insimis excellentis
nature ornamenta captatis • IHec mtelligitis quantam conditori vestro faciatis m>
turia m • Ille genus bumanu terrenis omnibo pstare noluit • nos digmtate vestra
mfra quecx infima detruditis . IHam si omne cutusq bonu eo cuius est constat efle
pretiosius - cu uilifsima reru uestra bona essi indicatis • eisde nos metipsos uestra
existimatione submittitis • qct quide baud immerito cadit* i^uane quijpe nature
ista conditio est • ut tu tm ceteris rebo cu fe cognoscit excellat • Eade tamen infra
bestias redigas si sc nofle desierit • Na ceteris animantibo fe ignorare natura est •
bominibo nero mtio uettit • Ostiam nero late patet uestcr bic error. qui ornari possi
oruametis existimatis alienis. At id sieri nequit. Ita si quid ex
luceat - ipsa quide que sunt ajposita laudas • Illud nero bis tertum at<£ «elatum
in sua nibilomin? it ditate pdurat • Ego uero nego illud essi bonum quod noceat
babenti • Iflu id metior * minime iquies • Atqui duritie pofsidetibo pfepe nocuerut.
Gum pessimus quisq eris alieni magis amdus quicquid usH auri gemmarumq?
est te solu qui babeat dignisiimu putat. %vl igif qui nuc contu gladiuq sollicit?
pertimescis . si xute btirns callem vacuus uiator intrasse» coram latrone securus
cantares • <D peeclara opum rnortalm beatitudo quam cum adeptus fueris securus
essi desistis •
aliquid
ajpositis
ß)zosä.qninM
Ébcr leint yetgúnb bie linben salben meiner reblichn bewerung in bich
ifoin abgeen • so wene ich man stille nw gebrauchen ein wenig stezeker
J f -fMl ertznev - Eya barumb ♦ wo yetZunb bie gäbe bes gelnckes nicht wern
leicht wllig - vn als aitgenplicklicb Zezgencklich -was ist baim in ine bas ymmer
ewr müg werben • ober so man es besibt. ober barauff merekt • bas nicht anioebe
gelaiben ober schwach Zewezben ♦ 'Vnb ba von frag ich. fern bie reiebtumb von
ewrer natur • ober von ber iren bobsebetgig ober köstlich - Mas sol man von me
pillicbcr halten ♦ ^st iebt bas golb. ober bie klafft bes Zusammen gelegten gelts
bar mne Zewegen* Aber also ist im bas sie bas scheinen so man sie aufgibt baim
so man sie baf Zn einanber lammet * Warm bie geitikeit hat all weg bie* bie ir beb
sig sein. vnb bie miltikeit macht bie ezwizbtgen ober löblichen * unb so bas gelt
bey nyemant beleihen mag eiaischt bie nottoefft bas es einem anbean wezb ♦ vnb
bef halben ist es köstlich • warnt, ber es einem anbern gibet vergciheit sich buzcb
solchen gobzauch ber Übergebung ber gewere so er baran gehabt bat • tPann wie
vil in einem yeben gesiecht einer gelts Zusammen bringet * so machet es hoch bas
fein bie anbern barben muflen. Mol mag ein gantZe stym erfüllen bas gehozbe
vil menschen * Aber ewze reiebtumber mügen one ir mynberung Zu vil menschn
mebt geen* Wenn aber bas geschieht so mnf von not sein bas sie arm machen bie
ihenen bie sie verlassen. 0 barumb * so sein enge vnb burftig bie reiebtumb. bie vil
menschen gantZ gehaben triebt Zymen • vn bie Zn keinem mehr kamen one azmut
ber anbern • besibt nw lebt ewze äugen ber schern ber ebeln ge steine • was ban
m bemlelben schein furberlichs ober achtbazs ist * basift bas liecht ber ebeln geä-
stem - vnb nicht b menschn • Vnb barumb so vezwunbezt mich ser ♦ bas sich bie
menschn bes vbunbn * wart was ist bas • bas cm hing bas bo mangelt b sel b be»
wegung vn Zufügung b gelibmaf sol schon bebttneken vo recht bie lelbaften vn
vnüfftigen natur • Wir ob sie halt an sich Zihent ettwas b bobsten schone burch
bilff vn auf teylung ires Ichopñrs. noch ban so sie gelatZt sein innerhalb ewrer
übertrefflichkeit so babn sie boeb nicht vezbient in kein weise cwre vezwunbzug
0b euch aber iebt erlüstcgt bie schone b eckere • • Was ligt baran * Ts iss ein
schons teyl eins gar schonen wezekes • Also sfewen wir vns Zu Zeiten des ge *
stnmen meres an gesichtes. vn also vezwunbezn wir vns ettwen bes hnnels * der
gestirn • des monbs • vn b siumen • JD • Eehozt bir ab b selbst hing ichtes Zu * ob
getarst du dich iebt bezitme bes Icheins etlicB solch geschöpft* Ob wizbest bn iebt
getgiert buzcb bie wutmigclichen plumen * Ober weebst iebt ob wirt grof dein
gnugsamkeit durch bie fumerlicbti fruchte * Was wizbest bu entzückt mit eiteln
ober vrmütZen ffeuben. Marumb liebest bu so gertlicben bie srontben güterc für
bie deinen • Maynst bu iebt bas bas gclucke werbe machen * bas bie hing dein
werben* die bie natur bat vo bicr ffombbe gemacht • Waim on Zweifel bie fruchte
des ertreiebs gehozent Zu narung ber löblichen (Kreaturen • ^Jst aber bas bu dein
brtrftigkcit ober notburft mit dem bas ber natur gnugsam ist wilt erfüllen • so
ist mchts bas bu pitest bie Zu flüssikeit des geluckes • wann bie natur last sich
benügen an wenig vnb gar an kleinen hingen • vnb ob bu ir gnugsamkeit mit
überflüssigen hingen wilt wetgwingen - so wizbet das das bu eingleisen wizbest
eint web vnwutmsam ob scbehlicb werben • ^nb ob bu dich nw yetgunt bttreb
schein ber matrigueltigen kletber schon achtest • ob wol derselben kleibcr gestalt
nach bc angesiebt ármeme ist • Sbo verwunb icb doch neuen bar innen • cintwetf
bie natur ber matcry • ob bie syrmreicbeit be® wcrckmans ♦ Macht hieb aber iebt
selig bie lang nacbuolge ob nacbganck ber knechte ♦ wo barm bie selben an siten
vntugclicb ob lestcrig sinb • so fein sie em fcbeblicber last bes bawie». vnb bem
selben irem beeren gróflicbíí verübt. Wceben si ab fr um fein ♦ In welcher weise
sol barm bie frömb frumkeit vnter deinen reiebtumbn gemalt werben. Tnb aus
bisen hingen allen wirk offrmbarlicb angezeigt • bas b hing bie bu vnter bemen
guten reebenst ober seiest keyns bem selb» ♦ ober bem aigen ist • 9bo nw in ine
nichts ist ber wegirlicben schone • was ist beim so bu sie verloren hast • bas bu
tmwrest • ober hieb frewest so bu sie behalten haft • Aber bas si schon fein von
natur was gebort bir bas Zn» i2Darm weren sie selber gesimbert von bemen reiche
tumb. bamioch betten sie gefallen • 'Wnb sinb auch barumb nicht bocbgnlbig ob
kostpar bas sie körnen sein in beine reiebtumber • Aber barumb bas sie kostpar
ob hohschetZig bauchten • sb woltest bu sie auch gerne Zu Zelen deinen reiebtumbn
Was ist es aber • bas ir mit solicber vngestnmikeit begert bes geluckes ♦ Ich
glawb bas ir durch bie gnugsamkeit siicbt bie btirffikcit Zu vertreiben - Aber für
war bas wirt euch in wiberwertiger weife ergeen • warm es ist not. bas man
berm mer beschirme bie manigueltigen vezenbrung bes bobgnltigen ob kostlicbn
bawfrats • 'Wnb ist auch wol war bas genteyn fprichwort . bas bie ibenen bie
vil gutes besitzen vast vil bebttrffrn • iDawib so bebiirffent bie gar eyns kleynen
bie ba gebrauchen irer gnugsamkeit nach notbtirft b natur ♦ vnb nicht mit über¿
f lusiigkeit irer begerung • Also habt ir iebt kern gut bas cwr eigen sey * ober das
euch sey eingepflanzt bas ir also eur gut siicbt in ten aufwendigen vnb gcsiim
bertn hingen ? Also ist bifer hing art vnb eigensebaft • bas das tier ber verminst
bas ist her mensch • ber ba an bem verdienen gotlicb ist • buncket bas es im felbs
anders nicht scheine - bann in her besitZung eins vnfelbaften baufrates . 'Yfnb
ander tier sinb benngig an irem gut« Ir aber • bie an bem gemirte got gleich feit
begert ber geZierbe ber ubertreffrnben natur ♦ von ben vnbersten hingen • vnb
versteet nicht wie grpf vnreebt ir tut ewrem sebopfrr • iper bat gewolt bas bas
menschlich gesiecht solt fein uber alle irdische hing • Sbo stoft ir ewr wubikeit
vnb ettlicbe vnberste hing* Wann feint bas em yebes gut eins yeglicben binges
als offembar bobgnltigcr ob kostparer ist bann bas gut des es ist. so ir hoch bie
allerscbnobisten hing achtet für eure gittere • !3bo vnowerfft ir euch selbes ben
selben hingen mit eurem won • vnb bas geet nit vnbillicb Zn • wann bas ist bas
gefrtZ b menschlichen natur • bas sie. so sie sieh selber erkeimt-andere ding üben»
tres fr . jDoch ob biefelb natur aufbort ober nachlast sich selb» Zu erkeimen so
wirt sie geschätzt vnter ben vnuerntifftigen tieren. wann bas bie andern lebend
bigen Csreatur sich felbs nicht erkennen bas ist von natur . den menschen aber
kompt es von vntugent • Aber wie gar weit praitet sieb eur irrial • bas ir wenet
bas ettwas muge geteert werben mit fromben Zierungen • vnb bas mag hoch
nit fein. Warm ist bas. bas iebtes scheint von Zugelegten hingen 'so werben ge-
lobt bie hing bie bo Zugelegt fein • Aber bas • bas mit denselben hingen bedeckt
vnb verporgen ist bleibt nichts bestmynber in ferner viifletigkeit - Auch sprich
ich bas bas key n gut ist bas bem schabet ber es bat • leug ich aber iebt bar an • bu
speichst mit nichte nit. Wan ich sprich sicherlich • bas bie reiebtumb oft geschabt
haben den ibenen bie sie besitzen • wann ein yeglicber pófrr bester mer ging ist
nach frómbbem gut - was er yenbezt bat golbs vnb ebels gestern» • so schätzt ob
achtet er ficb selb-© als ben ber bas rnnbat für ben wizbigiten ♦ £2>n aber • der bu
nw einen kolben vn ein sebwezt bey btr baft - vn bamiocb sozgueltig vn fözebtig
bist* Wezest bu als ein leicbtueztiger ober lerer weggeuezt eingegangen bas eng
getiezte bes lebens . bu Hingest: voz einem scbacber ♦ 0 wie gar über dar ist bie
selikeit ber tótlicben menseben wenn bu sie czwizbest so borst bu aufs Heber Zer
fein. Wie rebt ber lerer wibezwertigklicb* vn meint bas bie selikeit ber mensebn
triebe dar sey • /fletrum gninturn
Clix mminm prior etas • Contenta Hdelíbo antis • ttec merti perdí ta
luxu-facili que sera solebat. Jeimna soluere glande *lf ec bacbica mu-
ñen norat • Líquido confundere melle • Mee lucida vellera serum . ^kbirio miscere
veneno • A>omnos dabat berba lalubzes ♦ JDotum quoq> lubzícus amms -Ambras
albísimapínus. Modu maris alta seeabat Uee mercibo vndi$ ledis.Ifoua líttora
uíderat boHes * ^Tune clasica lena tacebant • (Ddys ne<£ fuñís acerbís * CEruor
bozrida tínxerat arma • C^iúd em furor bosticus vlla ♦ 'Mellet prior arma mouere •
Cu vulnera sena mderet-Ulec pmia fimgtúms vlla *Mtina modo nostra redíret *
In mores témpora priscos. A>ed temor ígnito etbne • perúes amor ardet haben-
di - Wen quís primus fúit ílle • /fturi qni pondera tedi • @emma% latere volétes.
(Dzetiola pzricula sedit •
ms ■ Míe gar vil telíg ist gewesen bas vorher alter ♦ bas sieb lies betrügen
i »ff an ben getrewen vclbern • vn rricfot warb wrberbet mit ber tregen od
vnertigen überslüfñkeit - vnb gewont bette Zeprecbn bas Hrat vasten
mit ber leichten aicbcln . vnb erbeuten nicht bie weingab of fenlicb vermischen
mit bem claren borrig ober ftisstkeit. vnb konbten triebt bie liechten tebepzer bes
volckes. bas tezus genant ist . vermischen mit ber sebwartZen purpur varb von
ber {tat tyzo ♦ ben bo bas krawt gab • bie beylfamen fleffe • vnb bas leicbtfallenb
wafler gab ine ben getranck • vnb ben schabten gäbe ine bie bobste tarnte • Auch
bie weil ber gast batmoeb tut gesehen bette ♦ bie newen gestatt mit kaussman -
schafft. bie er bin vnb her allenthalben Zeiamen gelesen bett * vnb bie weil ber
selb bie tieff bes meres noch mt erfmrén bet • bcrselben Zeit waren auch stille
bie erscbzockenlicben berbozner . 9bo warb auch von grymmigen bas nicht
vergossen bas plut ber menseben* noeb ba von bie grewlicfoen baibe nas gemacht
Warnt wazumb wolte bie veintlicb tobbeit Zum ersten bie wajpen erwegen • so
He würben sebrn bie grewlichen wunben ♦ vnbbocb keynenlon bes pintes .
Rw wolt got bas vnfere geit wibgieng Zu ben cesten fiten • Aber die inpetmibig
lieb gehaben bas gut . ist srayflämer bann bas fewt bes perges Ethna - Ach wer
ist ber ezsb gewesen vnter ben • bie ba gewollet haben bas bie gewicht bes ver-
borgen golbes . vnb bie ebeln gesbeyn . selten verborgen beleihen . ^fann ber
bat begraben bobgultig ober awtbar scheben •
(Prosa sexta
-Hz
%
K
'Wid aut de digmtatilx» potentia^ disseram • quas ws vere dignitatis
ac potestatis inscy celo exequatis • (^ue si in imptobissimu queq; ceci-
derint incendia que flamis cthne eructuatilo cp diluintt tantas strages dederint.
Certe uti meminisse te arbitror consulare imperiu quod libertatis pemdpiu fuerat
ob supbia cosultl vesbri veteres abolere cupierut • tf>ui ob cande supbia prms regiu
de duitate nomen abibulemnt * At fi quando • quod piarum efb ♦ probis honores
deferant^. quid in eis aliud A probitas utentiu placet. Ita iit ut non uirtutibo ex
dignitate . sed ex uirtute dignitatibo honor accedat • Aue vero efb ifba vefbm ex -
petibilis ac prcclara potentia • Ttone o terrena animalia consideratis quilo pstdere
uideanuni • Itu fi inter mures ruderes murem aliquem ius sibi ac potestatem pre
ceteris vedicante quato monereris cachinno ♦ <jy.iid vero fi spectes corpus ibecilltus
homine repire queas . quos sepe muscula^ quo<$ uel modiis ♦ uel m secreta que<z
reptantiu necat introitus. <huo vero quiH ius aliquod in quepia nisi m
36 quod efb infra corpus fertuna loquor posset exercere • l^uquit vnF Ubero im-
perabis animo • Iflit mentem firma sibi ratione coherentem de statu ¿jpeie quietis
amouebis. Cum liberu quenda mru sujplicys se quida tyran? adaCtup. putaret
ut aduerfiim se sucte coniurationis conscios proderet * linguam ille momordit at<£
abscidit 36 m os sementis tyranni abiecit • Ita cruciatus quos putabat tyrannus
materiam crudelitatis. uir sapiens fecit esse uirtutis. <juid autem efb cp in altum
quiscp posstt fecere quod susbinere ab alio ipse no possit fbufiride accepim? necare
solu corp?
boHntes solitií ab bercule bofpite fiussi mabtatum • fsiegulus plure« penori bello
capto« in uincla come cerat. sed mox ipse mrton catbem« manu« prebuit • iTlla
ne igit" em« bois potentia putas qui qct ipse in alio pótese ne id in se alter valeat
efficere non poflit '7kd bec -3bi ipsi« dignitatibo ac poteseacibo inessit aliquid na-
turali« ac qpey boni nucj> pessimis ¿puenirent * neqg em sibi solent aduersa sotiari *
Hiatum reluit ut contmria queq^ tunganf • Ita cum pessimo« plerucg dignitatibo
dubium non sic • illud etiam liquet natum siti bona non esse que se pessimi« babere
patianf • chtlod quide de cunesti« fortune muneribo dignius exiseimari pótese que
ad 'mipeobissimsi queq? vbenora puenint-De quibo etiam illud considemndu puto
cp nemo dubitat e fle fortem cui fortitudine inesse contexerit* Et cuicucg velocitas
adese marrisesesi ese essi velocem . A>ic musica facit musico« • medicina medico« •
rhetorica rbetor.es • /legit em cuiuscuq^ rei natum quod qpriu ese - nec contmria^.
rept misceat effeetibo • SL vitro que sunt aduersa depellit • Atqui nec ope« inexpleta
extingúete auaritia queut ♦ nec pote seas fui compotem fecit que uitiose libidine«
insolubilibo asendu retinent catbeni« • Et collata improbis dignitas non modo
non efficit dignos. sed prodit potius 5^ oseentat indignos • Cur ita prouenit.
Gaudetis em sese re« aliter babente« felsis compellare normmbo-que fecile ipsam
reru redargutis efsectu. Itacx nec ille dtmtie nec illa potentia ♦ nec bec dignitas
ture ajpellari pótese • Doseremo idem de tota somma concludere licet • in qua
nibil expetendum • nibil nature bonitati« messi mamseseum ese • oyxe nec se bonis
semper adtungit • SL bonos quibo fuerit admnbta non efficit ♦
'M ^ »y JiDiofe sexta
f A« sol icb aber aaffpeecben von der wiebikcit vnd uon dem gewalt •
\hj wellicbe > irbie da die varen virdisieit vnd gevalt nicbt wifsit. Zu
& \ " gleiebt dem bimel .Endoso sie foalt vallent in cmen yeglieben allero
poseen menseben • Aoo wirt es vmb sie ergeen * ais es nie gesebacbzu der Zeit do
bie flammen von dem perg Ethna aufpracben. vn das avtcb barZu bic Sbintfluf
soinl menschn plage ober tobe nie gubraebt • als bie wubikeit gethan haben* (Für
war so gcbenckst bu auch wol als ich mayn • bas ewre eitern begert haben auf -
getilgen • ben gewalt ber ibenen bie bas iKotmscb reich auff ein iar auf eichten ♦
bas barm was ein ansang ber ff eibeit • vn bas teten sie buech bie boffärc berielbn
wubikeit auf eiebtere • Welche auf eiebtere auch bureb ber selben boffart willen
vormals ben konigklicbn namen vo ber skat benomen betten • (Db ab nw ettwen
bie wubikeit gugewenbet werben ben ffumen • bas doch gar leiten ober wenig
geschieht . was geucllet ober behagt barm an me • anbers bann bie frümkeit ber
gebrauchenbn«ober ber bie ir gebrauebent ♦ 'XFnb ba von so geschieht es • bas bie
cre nicht Zugeet ober gukompt ben tugenben von ber wubikeit • ^ounber bie ere
gttkompt ber wubikeit vo ben tugenben. Was ist nw ewr so gar begirlicher vn
sebempar gewalt • Merckt ir nicht o ir izbiseben tier ♦ wer bie lern • über bie ir
buncket gewalt haben • Warm wo bu vnber ben rnewsen cm mawse lebest ♦ bie
ir selb® vor ben anbern recht vnb gewalt guaygente. wie mit gar grossem fipott
liebem gelechtere wiubest bu bewegt • Hst aber • bas bu ben leiebnam ansibst •
was magst bu barm schwechers Huben barm ben menschii. ben of ft bie pife ber
fügen ober mucken ober ber eingang anber krichenben wiumc in bie heymlich*
keit • tötet • Waeüber mag nw yemant eynichen gewalt üben • barm allein über
ben leiebnam • halt über bas bas mynuer iss barm ber leiebnam • bas barm bas
gelück ist. ob bie reiebtumher • /flöchte aber yemant ber seines gernütes freyen
gewalt bat iebt gebiten. (I>b wizbest bu icht bas gemüte • bas rm selb mit vester
beicbeibenheit ober vemunfft anhaftet. bewegen von bem stat ber eigen rwe •
jDes gib ich bir ein cbenbilb. Als Zu einem mabem wüteich vermayner ober vnb-
stunb. efnen freyen man mit marter ZnbetZwingen ♦ rm ertlich bie wib ine euren
punbt Zu lammen geschworen betten • Zu verraten ober Zuoffenbaren • ÜDo paif
ber selb man rm leib® ab lein eigne Zungen ♦ vnb waztf Ire in ben munt des wüt ?
enden tymrmes • Iffnb also bie pem bie ber wü trieb veemeynet sein ein materig
ober lach der grewlichkeit* bie machet ber weise man bas sie rm warb ein vriach
b tugent. "Wirb etlicb mcyircnt bas ber selb man gewest sey Anaxarcus. Was
ist aber ba® yemant gethan müge .wiber ben anbern«bas er selber mt geleiben
müge von einem andern ♦ Warm wir haben vernomen bas ItHisinbes ber korrtg
cgipti ber ein gewonbeit bette • sein gelte Zetoten • wtbenimb vo bem gast 1t)cr?
cules getötet warb • Auch Regulus ber aufrichtet bes sKo mischn reich® bet vil
gefangener rm streit 6 lewte pem genant ♦ geworfen in bie panbt ♦ Aber Zu haut
barnach raicbet er seine benbe ben kettn b bie er ba vor überwimbn bett • Wen st
btt aber bas yenbert sey ein gewalt des menschen. was ber vermag in ober wib
einen andern-bas bafselb iebt wibemmb ein anber wiber in veimüge- Ä>arZn wo
in ber wubikeit vnb in gewalt icbtes natürlich® vnb eigen® gut® were. so kö-
rnen sie nymmer Zn ben aller ergstn ♦ Wan es ist vngewonlich ba® wibwerttge
hing Znlamen gesellet werben-warm bie natur veesdomeebt ba® yettlicbe wiber-
wertige hing Zrisamen gefügt werben - 'Wnb ba von ba® nicht Zweifel® ist • ba®
offt bie allerbosten gebmuchent ber wubikeit • A>o ist es offenbar bas bie bürg
von irer natur mt gut lein • bie bie leiben bas Ire anhangent den allerbosten • Was
mag man sich bau wiebiger® verleben von allen gaben des gelücke® * bie Zu eine
geglichen vnbeberbsten ober vnfrummen übers lüsjigdicber koment • )3>a vo ich
wem das vermerckt werde • das nyemant Zweifelt das fe sey starck an dem man
die sterck ßbt . ^nfe ist auch osfembar • das den sey schnei an de feie sebnellikeit
ist. IFnfe also macht die kunst de» gelänge» Ringer • rVie ErtZncy maebt feie
ertZt vn feie kirnst fe gierlicbn auslprechüg maebt refelicb auslpzccb od gespzecb
f^ebner «Wann feie natur einsyeglicbn femgs würket das ir argen ist♦ vnfe wirt
nicht vermischt mit der wnrckung widerwertiger ding. Wunder vertreibt wifr
liglicb was ir wifewertig ist . ^nfe es mügen auch die reichtumber rrit crlescbn
die vnersulten geitZikeit * A>o mag auch fc> gewalt nit machen • das der semselbs
gewaltig sei • den feie lästerlichen Wollüste verstrickt halten mit vnausloslicben
ketten ♦ 'Vnfe feie wirfeikeit feie den bösen verüben ist • macht sie nicht allein nit
wirdig ♦ simfecr mer osfembart sie feie selben vnfe beweist sie vnwizfeig • Warumb
kompt aber das also . rDarumb • das ir euch freuet • das ir mit frischem namen
nennet feie ding * feie sieb anders halten dann sie an inselbs sind-vnfe feie fea leicht;
liehen gestrafft werden von feer würckung feer selben feing . Vnfe fearumb also
so mügen feie. nicht reichtumb • noch das gewalt • noch fers wiifeigkcit vö recht
geneimct werden • 3£um leisten getZymet mir ♦ das ich mein rede besiies von fee
ganzen gelncke ♦ 'Jn wellicbem feann • als ofsembar ist. nichts volligclich ist Zn
begeren - In feem auch nichts ist natürlicher gute • rDann es bat solche art das es
sich nit allweg Zufügt feen guten • vnfe auch feie ibenen feen es Zugefügt wirt nit
gut machet. Metrum sextum
Grnmus Piantas dederit rrrinas. 'Trbe flammata patribu% cesis *
i (Fmtre qui quondä serus interempto • Matris esfrso maduit emote.
(Lorpus^ uisii gclidu gerinn* • Gra nö tinocit lacrimi» sed esse • (Tensor extincti
potuit decor'rs ♦ Die tarnen sceptro populos regebat • c^rros mdet condens indios
fob vndas. Dhebrrs extremo venies ab ortu «c^uos premut septe gelidi triones *
a^Lios nochus sicco molentus estu • %oznt ardentes reqquen* harenas * (Telia nu
tande valuit potestas • Wertere pram mbiem neronis • Den graue forte quotien*
miqnus * /^iddis seuo gladms veneno •
Mst^lE-seEM
Jy^rm wir haben erkant wie ettwan fe fraysmutig keiser Nero so gar '
\hj grolle veile gemacht bat in feer Sbtat Zu iKome • feie er mit sewr an-
H I Zünden lies • Auch feie vetere cd Senatoren bies Zu tobe Haben • vnfe
seinen eigen buifeer ferusiim ertötet • vnfe besprenget ward von feem atisgegoflen
plut seiner leipliebn muter feie er feo tötet • vnfe frb an iren kalten todten leiebnä
vnfe machet doch feamb mit Zehern nit nas sein wangen. fe doch gleich wol bett
ein richter sein mügen ob sie ein anfeer getött bette ♦ vnfe feie auch sein Zierde seit
gewesen sein • wo er sie bett leben lallen ♦ iFnfe feerselb wütricb regieret feannoch
das volck • das feie 3burm ansiht so si kompt von feem leisten ausgang • vnfe ver-
pirgt ircn glantj; vnter das wafler • vnb berscht auch über alle die ob den lern die
kalten siben gestern • ^nd bett auch ge walt uber die . die da premit der sieden
windt. der dann mit truckner bitj^e freuet ist • vnb kocbt oder macbbsiedent die
dürren grief. /Aocbt aber icfot • der bob gcwalt darnach vezkeren die tobbeit des
posbaf tigeia Iteronis • Äcb wie gar ein schwere geschieht ist das • wie offt wirk
das vnrecht sch wert ob gewalt Zugefügt b pernuebn ob Übeln gift des willen -
ÖPbliÄpMl
ego scis inquam ipsä minimu nobis ambitionem moztaliü renim
friste dominatam • 9bed materiam gerendis reba optauimus • quo ne
mrtus tacita consenesceret. {D*$tilla -Ätqui hocvmtmeitquodprestantes
Pride natum mentes • sed nödn ad extremä manu uirtutü psettione pduttas aU
Ucere poflit. glozie salicet cupido . SL optimos m rempubticam frrna rneritoru •
<$ue P ftt exitis • St totius ponderis vacua sic considcm • Omne terre ambitu si'cuti
astrotogicis demonstmtiomba accepisti • ad ceti fpatiu puncti constat optinere ra^
tionem - idem tit si ad celefitis gtobi magnitudinem conserat • nihil spaty prorsiis
habere indicet lÄuius igib ta exigue in mundo regionis quarta sere portio est*
sicut fptolomco probante didicisti • que nobis cognitis arrimantiba incolat". Duic
quarte si quantu maria paludes^ premunt -quantumqj siti vasta regio discendis'
cogitatione subtraxeris • uix angustissima inhabitandi bonnnibo area relinquet *
Jn hoc igik minimo punCti quoda puncto circufepti at<£ conclusi de putilganda
fuma * de pserendo nomine cogitatis * Aut quid habeat amplu magnificus gloria
tam angustis exiguis^ limitibus artata * Adde <$> hoc ipsiim brearis habitaculi
septum plures incotut nationes. Imgua • moribus. totius ante mtione distantes.
Ad quas tu difficultate itineru* tu loquendi dmersitate * tu comerty insolentia
non modo fuma bominu singulo^ sed ne vzbiii quide puenire queat • 0tate dcui$
Marty tully sicut ipse quoda loco significat. nondu Caucasum monte remane rei
r
publice fama transcenderat. Er erat tunc adulta • partbis etiam cete ri% id locop.
gentib) fbermdolosa .'^Tide» ne igit <p fit angusta. cp compressa glona. qua di>
latare ac ¿jpagare laboratis »An vbi nomam nois transire fama nequit • romarri
bominis gloria ¿pgredief'. Quid cp dtuerfaru gentiu mores inter fe ateg instituta
discordant . ut quod apud alios laude - apud alios fti|plicio dignu indices • Quo
fit ut fi quem Iame predicatio delectet. femc in plurimos populos nomen gfkrrc
nullo modo conducat . Erit igitT puagata inter suos gloria qui% contentus ♦ SL
intra vmus gentis termino« preclara illa Iame immortalitas coartabitur »9bed A
multos clarissimos suis temporibus rriros scriptore iiiops delemt oblimo - Quacji
quid ipsa scripta ¿pliciat • q cu suis auCtoribo prrrit longior atq> obscura vetustas •
^os vero immortalitate vobis ¿pagare indemini cum futuri famam temporis co-
gitatis • Quod fi ad eternitatis infinita fpacia p tractes. quid babes cp de nominis
tui diuturnitate leteris • '^Fnius etem mora momenti fi' dece miliba conferas annis
quonia utru<£ fpaciu definitu est: • minima licet foabet tamen aliqua ^portionem ♦
Atbic ipsenumer? amioy. emsx quatulibet multiplex ad interminabile diuturni>
tate nec coparari quide ptest • Etem finitis ad se mvdce luerit queda • infiniti vero
atc£ finiti nulla vnK pterit este collatio. Hta fit nt qnaticucx plixi tempris fama
fi cu mexbausta etermtate cogites «noparua sed plane nulla este indeatT •'Wos
aut nifi ad ppulares auras inanes^ rumores rette facere nescitis * Et relicta con-
scietie mrtuti% p stantia de alienis pmia fermuculis pslulatis * Accipe m fouuis*
modi arrogatie lenitate A festine aliquis illuserit • Ra cu quida adortus estet bo-
rninem contumely's »qui non ad vere anrtutis ufiim sed ad superba gloria falsum
fibi pbilosopbi nomen induerat * adiecistetcx iam fe sciturum an ille pbilosopbus
/
/
eilet • siquide illatas iniurias lemtcr patieter<£ tollemsset • Ille patietiä paulifper
aflumpsit - accepta^ contumelia velut insiiltans • iam tandem inquit intelligi® me
eile pbilosopbu ♦ alle nimium moedaciter * intellexem inquit si tacuilles ♦ chilid
aut eil: quod ad pzedpttos atiros • de bis em lermo eil qui mrtute glotiä petut •
<$uid inqua eil qct ad bos de Fama post refolutum rnorte siipma corpus attineat ♦
Ham si. ejet noftre mtiones credi vetant • toti mortuf bomincs * nulla eil omrrino
gloria. cumiscinus ea eile dicitur non extet omnino ♦ 3bin vero bene sibi mens
confcia terreno carcere'refbluta celu libera petit ‘Hone omne terrenu negociu Iper s
net. que le celo fruens terrenis gaudet exemptam.
& . (feofaseptima
O antwortet icb Doecins * der weiFbeit vnb Ipmcb • kDu waiil selber
wol. das die begenmg tötlicber ding* allczmynst in vns gebe riebet
bat. Zbnnder wir haben ir also begert»das die füll tugent des bertZn
m vns iebt veraltet oder abgienge»vnb aufs bas sie vns were ein materig Znwr-
furen tugentUcbc werek • (3) • rn da Ipmcb die weiFbeit • Werlicb das ist noch
eins' bas die übertreffenden gernnte an der natur * die aber boeb Zn volkomebeit
der teilen band der tugent noeb nit gePttr t sein»Zn locken ober gernitZen mag»
nemlicb die begirbe der eren * vnb das gemein geeücbte der besten vezbienung m
dem gemeinen nutz • Wie gar dein vn alles gewicbtes lere aber die selb sey * das
merek also-wann als du mit den bcweiltingen der meisler der kirnst der flern-
febiing aufgenomen bast« den vmbganck des ertriebs. so dn bann den achtel 1
o£> sehe tZest gegen der weitten des bimels . so ist oFftmbar das er sieb da gegen
beibet neue als ein pnncktlem od ein vnteiliebe klembeit-CDb ma auch benlelbn
punckten reebent gegen der grolle d hündischen scheiben «so bunckt er allZemal
kein weitten begreifen -l^nd als du ro fDtolomeo der das bewert gelernt haft
Ä>o ist diF kleinen landes in der werlt nabent der vierd teil bamutf die lebenbign
creatur die vns kirnt lein wonent-^u ob du bemlelben vierdteil in d betmebtug
abt^eubil io vil • als das merc vn wallerprucbe bamn engmacbent * vn als leren
das land das von durft oder bitZe wüst ist ♦ sieb lenget • 5feo wird vns kawm ge*
lallen • gar em enger term -bamuFF die menschen wonent Tnbba von ir die da
in dem mynsten punckten des gar kleinen punckten des ertriebs vmbgeben vn
bescbloHen feit - gebenckt ober tracht barmoeb ewre namen vnd lewmunb weit
auF ZePnren via auF Zepmiten«Was weites oder aebtwars mag aber gehaben die
ere die do betZwungen ist mit so gar engen oder kleinen strichen der stete« vnd
thu halt darZu das der vmbgang ober begreifftmg der leiben kurzen wonung
vil geicblecbte haben die baraufF wonent ♦ Sjoo sind sie doch vnbeesebeibn an der
ipmcb. an den siten * vnd an der besebeibenbeit des gantZen lebens • Üfn den nw
nicht allein nit mag körnen der lewmunt ycglicfoer menlcben simber halt nacht
1
der stete • vnb das geschieht ettwen wn der schweren sert der wege • ettwen \x>
mangerley Sprache wegen. ettwen wn mueiamem Ziehen der kauff mansebatg -
Tnb Zn der Zeit /Aarcy ^sully als er selbs an einer stat bebewt • was bairnoch b
rufs oder gerächte des Römischen gemeinen nutzes nicht körnen ober gelanget
über den berg Caticasem • in dem land %>cithia gelegen • vn was doch Zn bleibn
Zeit Rome (bechrtiim den lewten partbi genant* vn anbem gescblechten die an
den selben steten wonten • ^n da von übst du nicht wie gar enge ♦ vnb wie gar
Znsemen gebmnget ist die ere nach bor ir arbeitet • das ir sie praitet • vn weit aus
übet • Oder meynt ir. das die ere eines komischen menschen da bin sitrganck
genemen muge • da hin der rufse oder leumunb des gantZen Römischen namens
mt gegeen ob körnen mag • ITnb da vo auch das die siten vn gesetZe mangerley
lente vnter ine misbcUent. alsi?^s das - das bey ettlicben löblich ist • das wirt
bey ettlichn andern geurteilt b pein wirdig -^snd da von gesehiht es - (Dbeyin
ichen gelüstet die ausrüfseng seins guten leümnnds - das demselben mit mehren
Zymet seinen namen sur Zebrmgen vnter vil Volkes . 'rfnb da von wirt sich ein
y eglichcr benugen lassen an der ausgepzaitten ere vnter den seinen. vnb bieselb
scheinbar vntotlicbkeit rres loblichn leümnnds wirt bezwungen innerhalb der
Zile eins gesiechtes. Aber gar vil seheinparer ob erwirbiger mernier bat Zu iren
Zeiten die dürftig vergelTimg b scheeib ausgetilgt * wiewol die schafften wenig
nutZe seinb • die mit 1ämbt iren siebtem ein langes vnb dunckels alter abtiliget
ob vernichtigt. Aber euch bebuncket ir wollet euch die vntotlicbkeit auspzaiten
wenn ir bebenckt den löblichen lennmnt der Zukünftigen Zeit . Isairn ob du bz>
trachtest die vntZellichen lenge oder weite der ewigkeit. was haft du dann des
du dich treuen füllest von der langkwerigkeit deines namens • wann ob ein weil
eines eynigen augenplickes Zugeieicht wirdet Zehen tausend iaren - nach dem ir
y e tt weders werung geendet werdet wie wol sie doch gar klein ist noch bau hat
sie ettlicben teil der geleichnus • Aber bieselb Zal der rare - wie gar manigueltig sie
sey. so mag sie doch rritr gegleichet werden Zu b vnentlicbn langkwerung - wan
eyns geenbten dinges Zu rm selber mag ertlich geleichnus sein • aber des vnnetc
liebn dinges vnb eines enttlicben mag keyn geleichnus ymmer gesein • vnb also
gesehiht es i3po das löbliche wort b Zeit. wie langk die halt ist • mit der vnuer *
gengklichen ewigkeit betracht wirdet • so bunckt sie mt allein klein • simber als
allZumal nichts * Aber ir kont nit recht gethmr . dann neür durch die gunst des
Volkes - vnd durch die vrniütZen ob eyteln mere. vnb ir verlast die furtrefsenbn
wirdikeit b gewissen vn b tugent ♦ vn haisebt die lone vo den frombn signiertem
ob reblein • Uu nym ein ebnpilb in b leichtuertigkeit solido hossersig Zuschreibug
wie gar sebrmpflicb einer einen andern Zu schimpf bracht ♦ Wenn do einer einen
menschen mit scbcltwoeten bet angelaren • vnd sich berselb bett angenomen des
falschen namens der Weisheit • nicht Zu gebrattchug der waren tugent • simb Zu
einer bof fertigen ere • ipo Ipmcb ibener • Er wolt wol innen ob wilsend werden
ob er ein Uebbaber b Weisheit were - H>esimb in de. ob er lindiglrchen vnd gednls
tiglichn lide das vnreebt das nn erboten wurde - í$>o name sich berselb ein weil an
der gebtilt vnd do er die lestrung oder scbeltwoit auf genam • do ward er läm in
Zorn ob laigheit gein rm äusseren - vnb ^>rach darnach Zu rm • versteest du aber
nw das ich ein liebhaber bin der Weisheit - ít>o ser rn ibener greulichen an vnd
sprach - ^ch bett es verstanden ob du bettest still gesebwigen - \fa$ ist aber beim
non dein lobe bas ba gcbozt AU ben vozbern ober furtreffenben memiern. wann
bie rede ist non ben ibenen bie ber eren begerent burcb bie tugent • was gcbozt
fíe bann an ♦ speich icb non eine guten gerucbte • so bocio b leicbnam an b letsten
Zeitbes tobes entlófet wírbet • arm ob es balt also were • bas bocb vnfcr rer;
nitfst verbieten ♦ bas bie menscben gentZlicben iburben mit leib vnb mit fei bam
noch ist bas gantz keyn ere . waim was solt ber eren haben . ber an rm lelbs
gantA mebtz üb . Ist aber. bas bie feie einer guten gewissen. non bcm irbiseben
kercker lebig wirt vnb freilicbn gein by mcl fert • wirt fíe barm iebt verscbmebít
alles irbisebiseb gesebesst bie ba nw gebraucht bes brmels . vnb freuet sieb bas
sie lebig worben ist non ben irbiseben hingen ♦
/ftetram feptiauL
I l^icucp sola mete peipiti petit • 9bümuc£ credit gloria • JLate patentes
Hbr^L L ctrkeris cernat plagas ♦ ArtuH terraru ñtu . Drene replete no valetis
ambitum . jDttdcbit ancbi nomims . <^uid o íiiperbi colla moetali tugo - jpmflra
leñare gestiut • lücct remotos fama p populos meas • Cpxffúík Imguas explicet •
ober guter leurmmt verte vnter bas volk geet • vnb bas ire Zungen sieb ergreifen
ausZeipreebn ir lob♦ Ifnb bas aueb ir baws scheine mit clarcn Überschriften ob
pilben . yeboeb so versebmeebt ber tobe ir hohe ere • vnb einwickelt mit ein and'
bas nabet ober demütig vnb bas hohe baubt . vnb geleicbet die imbersten ding
Et magna titulis fiilgcat claris domus • Mors Ipermt altam gloriam • Inuoliu't
culis ♦ Inane nomen litteris . ^>ed quid decora nouimus vocabula • IHum scire
Ulb ba von wer ba begert mit schnellen gemntc . vnb glaubt an bie
oberste ere ber sol ansebn bie weiten pmiten gegenb bes hoben luf tes
ber vnuernnsebet ist * vit auch bie engen stat bes eebtriebs - Hpo wirt
/Metrum fcptimu
er sieb sebamen lems gemerten ob bobfèr rigen namens • ber bo nit mag erfüllen
ben kurtZen vmbgang • D warumb begerent bau bie bofsertigen cíttelicbn aus<-
Zebeben bie belle bé tóttlicbcn loch • wie wol beeb ine bas Zugeet-bas ir geruebte
ben obersten • 'Wo beleiht nw bie gepayne fFabeicy bes getreuen au Trichters bes
f^omiieben Reichs • was ist nw f^mtus ber aueb bergleícbít wirbigkcit was*
V
Ober was ist der ernstlich otf gestrenge katbo • Ir leumunt der nach ine belibii
ist betgnebent iren eiteln naflaen mit ein wenig kleynen puchstaben • Aber was
Ast das ♦ bas wir haben erkant bte wolgetsterten namen • wirt vns icht ba von
gegeben • ba» wir wissen ober c:kennen die • die mit tobe verwesen sinb • vnb ba
von ligt ir allzumal vnkunbig ober vn wissend • vnb ewr lewmunt macht euch
tut kirnt. vn ob ir went • ba» sich ba» leben lenger solle vertZihn • vo dem praitn
rwFf des tätlichen namen. H>o paitet ewr doch yetZund der ander tobe - wenn
euch der spar ober lest tag. baslelb auch wirk benemen.
ffikofä otstaua
<£d ne me inexorabile contm fertuna gerere belln putes • Eft aliquädo
cum de bomirrito illa fellax non nihil bene mereat: turn scilicet cum sc
aperit cum frontem detegit inores^ psitetur • Hondurn ferre quid loquar intefe
ligis- /ftirü est qct dicere gestio. eoP sententia verbis explicare uix queo • Etem
plus reor ho minito aduersam F psperam pdesle fertunä • Illa cm femper specie
felicitatis^cum mdek blanda mentis* }|)ec semper vera est cufe instabile mutatione
demonstmt - Illa fallit. bcc instruit • Illa mendatin specie bonop mentes fruetiu
ligat. fOcc cognitione fragilis felicitatis absolvit • Ita^ illam indeas ventosam
fluentem sui<$ semper ignara • l|)anc sobriam succinttamq;. SL ipsius aduersitatis
exercitatione pendentem - (Dostremo felix a vero bono deuios blanditys trahit»
Adnersa plerus ad vera bona reduces vnco retrahit • An hoc inter minima estb*
mandu putas cp anneop tibi fidelium mentes hec aGera • bec horribilis fertuna
detexit > i$)ec tibi cereos sodaliu vultus ambiguos^ fecretut • Cjbiscedens (iios ab?
stulit. tuos reliquit. cjiiari hoc integer & ut rudebaris tibi feutunat? emisses • £t>c;
line nunc amissas opes querere* qd pfiosisliiuu diuitiaru genus c amicos innemsti
Der bas bu nit wenst. bas ich wiber bas gelttcke • einen vnaberpitt?
lichen streite wolle haben • H>o sprich ich bas baslelb gelttck • so es
igenbastig ist ettwas guts verdient von den menschn * öbestmber Zu der Zeit
es sich auftut *3ho es die stime entdecket-vn feine fiten vergibt-Ab villeicht
sägen. vnb mag mit Worten kawm atisgcsptecbn was firme es hat • Vf arm ich
< i
wenc ba£ das wi&erwertig gclücke den mensebn mer frummc dann das gelücb*
lam. As arm basselbig so das geleben wirdet - so leügt es albegen fenFFtiglicben.
vnder den gestalt der seligkeit • ^ber das wider wertig ist albcg war * wann es
beweist sieb vnstet an feiner Verwandlung • !Das gelückfam betreügt • aber ibe-
nes vnderweist die menleben - jDas findet das gemüte der ibenen - die ine damit
wol lassen fein die es betreügt vn# der gestalt der lügenbaFtigen gütsre • Xber
ibenes macht ledig mit der erkantnuF kmneker felikeit * vnb d a wn solt du das
sehen. das es Zerp lasen oder bobfertig bmFlieslent* vnb leiebtuertig ist vnb das
albeg lieb felbs irit erkennt ♦ Aber ibenes sibft dn meflig • ringkrtig. vnb klug
an der Zeit der nbung der widerwertikeit •^nm lestenZeuebt das selig gelücke
im't feiner liebkosimgdie irrenden von dem waren gut. Aber das widerwertig
§encbt oFFt berwib mit einem foaggen Zuden waren guten. die da ledig worden
fein w>n der wrdnrbnnF - (pder mahnst du das das vnter den kleinsten guten
zekbatZen sey -das das sebarpF vn grausam gelücke dir das gemüte d' getreuen
Freunde bat geoFkmwart - Epaflelbhatbir aueb vnderscbiedsn > die ge willen vn
die ZweiklbaFten antlutZ der gesellen - wann do es bin sebids«do nam es mit
nn die feinen«vnd die deinen bat es dir gelallen - (p wie gar tewr bettest du das
gckauFFt. do du dannoeb gantz oder wn dem gelnck vnwerürt warst - vn dich
felbs glückselig battebtest'AFnb da wn solt du yetgunb auFboren Zelücben die
verloren reiebtumb. wann du hast fünden die freünde dir da fein das allerkosts
barliebst geicblecbte der reiebtumb. Metrum schaun
Ifod mudus stabili side. Eoncordes variat irices * pugnatia femb
na • fFedtis perpetuü tenent. <3^ pbebus rofeum diein. (Iurru puebit
aureo ♦ 'Af’t quas duxerit belper? • ff)bebe nostifco tmpet. 'As t Flust? amdü mare ♦
(Jerto fine coerceat. He terris liceat vagis«hiatos tendere terminos. Hanc rcy
seriem ligat. ^serras ac pelagus regens . Ht celo 'imperitans amor • Hic si frena
remiserit • o^iiccpiid nuc amat inmcem • felium continuo gerit • <3b qua nuc sotia
side*(pulcbeis rnotibo incitant • (Jertant soluere machina. Hic fausto» populos
guoc£. ^unstos kdere continet * iDic U contugy sacrum Castis nestit amoribo.
lOic sidis etiam sita • LVistat tum sodalibus ♦ <J> klix bominu genus . E>i vestros
Emmos an^»r. c^tio celum regit regat -
Astrum ostaumn
Hd solt begeren die liebe des sebopkr» - die da scbaFFt ob schickt. das
die werlt mit steter trew verwandelt ir mitbellend verenderung der
*§cit. vnd das die widerwertigen element vnter ine baltent ewig« ge 5
dinge oder gelubde. vn das die siume auFF einem guldein wagen ber Für Fürt den
liccbten oden rofenferben tag. vnb das ber monde gebeutet den neebten bie ber
abentftczn bat ber Zu bracht « vnb aucb das das gcitgig oder vnutenb mere fein
siti ten oder nnben bet^wmge nnt emem gewillen cube - vnb das ben wuften cr^
tricben iebt Zyrne oder verbengt voezbe gucrftzecken oder Zu aveittezn die pzaiten
Ztle. vnb das die gcwaltig oder gepietenb liebe am brinci bie ban das emicb vn
das mere regiert • pinbet die ordnung brier ding. lHb aber bieielb den Zavmt von
ir laflèn vender. Ito veirbet Zrrbant. alles bas bas yefg aneinanber liebet • ftreit
baben* vnb krige wezbent Aezpzecben die groflcn wezlt- bte sic yetgunò ober nw ;
main bewegent mit gcfelliger tren vnb febonen bewegungen • !Hie vozgcnant
liebe belbet ancb die volckcze mit beiligem geòinge ♦ vnb pinbet bie betligkcit ber
ee mit keuseber liebe - vnb erteilt ancb séme recbt ben getrettcn gesellcn - (p em
seliges geseblccbt ber menseben ir seit. ob eur gemute regiert die liebe. von ber
d bimel geregiezt vender »^nd alio cnbctsicb bie bas anber pnclo von beni troft
' er vneifbcit • vnb bebt sieb an bas bzitt bucb . vnb vabt an (bocciti % Zereden.
nb ipziebt also. Explicit liber secundus cie consolatione
philosophic. Incipit tertius. '
pzcla pzrma
m cantum illa funerat cum me audiendi auidu ftupentemc^ arrectis adbuc auziba
ar mints mulcedo defixerat • Ita^ paulo posi (D ineptam siimmn lasto^z solamen
nnrnou quantu me nel sentential^ pondere. nel canendi etia iocuditate refetrifti
adeo nt iarn me poftbac imparem fortune idiba non arbitrer • Itacy remedia cpte
anlo ante acriora este dicebas* non modo non perbozreico. sed audiendi anidus
ebementer efFlagito • |D • illa sensi ineptit cu verba nostra tacitus attentus^
tpiebas • cu<£ tue mentis habitu nel expectant • nel <ptod esi verius i pia perfeci •
alia flint cptipae q reftant • ut deguftata quide mordeant. interius aut recepta
nlccseanr: • fed qz tu te audiendi cupidu dicis quanto ardore flagrares • fi quo
nant te ducere aggrediamur agnosceres • H) • Quonam mqua • jt) • dkd veram in<?
quit felicitate qua tuus qttoq somniat animus • 3bed occupato ad imagines miti
ipiam illam non poteft intueri • A> ♦ ‘tjum ego* fere obsecro U que illa vera sit sine
cunctatione dcmonftra • (D • (Faciam inquit illa tui cause libenter * 3bcd que tibi
caula notior eft eam piius designare verbis atqj infermare conabor • ut ea plectra
um m contraria partem flexerís oculos • specimen beatitudirrí® poffí® agnostere.
(D:o)apiima_
d> die weifbeit ir gebicbte yetgúnt gcenbet bctt • vnb die fufíikcit des
gebicbtes micb sam vnbeweglicb vn Zeboren beging • auch vor wuntf
erschrocken gemacht bette • Hoch dann mit aufgereckten oren fpracb
icb über ein deine weil gu tr * <D du boste kurte; weil des müenden gemutc® • wie
gar stre haft du mieb widerbraebt ober erquicket. mit 6 gemessen ob kostparn
attiTpeecbttng der fírme ♦ vrmb aueb mit der wurmiamkeyt deines gedicktes der
mailen • das icb ietZ nach be icb micb rnt vngemef achte den siegen des geluckcs
vnb das icb auch nw Zemal . die ertzney die du vor einer deinen weil sprachest
stberjpstr stinbe mt sebeiibe ♦ Zbunber ich bin nube ginger dich Zeboren - Warub
bit ich dich HeifligUcben das du mir furbas sagest • ¡D • tt>o sprach die weif beit.
Heb verstund wol. do du vniere wort stille fleiíligklicben vnb mit begerung
aufnamst • do ban icb eynt weder gepaitet die volkomenbeit deiner gemirte® ob
das do werlicber Zereden ist • ban ich dich selber bargü volkomen gemacht • IHocb
sein übrig soliebe ert^ney. so man fíe gekostet so peiflént fíe • Ab so man fíe bm
cm genymbt • so werben fíe fülle • Aber das btt sprichst du feist beging geboren •
wie gar mit snfler inpntnstikeit der begird wurdest du dann prynnen. ob du er-
kantest wo wir angeen dich Zefurn • fb. Wo sprach ich - wo bin • ¡3) > Wo sprach
die weif beit - 2ai der waren sdikeit • da von deinem gemirte trawmct * aber dein
gesiebte bat sieb also bey den pilben bekumeet • das du ir nit magst anesebavren.
a>. Wo sprach ich. ^cb bit dich f leilligdicb. ^oage vn beweist mir onc Zweistlug
was die war stlikeit sey. ß) ♦ Wo fpracb die weif beit. "Jcb will es gerne thun
vmb deinen willen • Aber icb will mich fie rílen das ich dir mit Worten vor be-
ziehen vnb mit einem mobel antgaige die fache die dir kuntlicber tst. Auls das
so bu sie uberstben • vn die äugen Zu dem widerteil keren wiebest das du als ban
mögest erkennen die rechten art der waren stlikeit * D7nd des gib.ich dir ein stc
lieb ebenpilde.
^lki strere mgcnuu volet agrum . háberat arua prius frutidb - JjFalce
rubos silicerncx restcat . notta früge grams ceres sät - Wnlcior est
apiu mage labor-Hoi rnalus ora pus fepor edat.Vratiusastra rn'tent vbi noth?-
Cpesimt rmbeistro® daré fonos ♦ Lucifer nt tenebras pepulcrit • (Dulcbra dies ro-
stos agit équos. %\\ quoc^ felfa tuen® bona prius . Incipe colla mgo retrabere.
Us era debinc atrimu siibierint - /Hetmiupeimu
^rr>fr einen geflachten acker besten wil • der cntlostt vor das vdb oder
\ I i sorben. vo den sirmerlatten - vnd irnt tí sicbel bawet er ab die stawben
fSJ vnd den ferm. aufs das das voll getreibe attfgee mit neuer fruchte ♦
* ’ 9&o ist auch die arbeit tí py neu vil suílér ob ein ttbeler gescbmack vor
den mund pitrer macht - Es scheinen auch die gestirne genemigclicber • weim tí
luden wmbt auf boet zegcbn • bie regcnpemgcnbcn boncrslegc • /lUicb warn ber
mozgcnftern wrtrcibt bie vinster. so fort bie scbon simue ire rosenfazb pfezbe •
'Vn also werm btt Zu wean sibst bie siilscben gutcr-so vabe an §u entgibn bcinen
bals - bem Iocb • fco wezbent baznacb in bem gemote komen • bie waren gote ♦
dpkoia fgainda
defixo paululo mill • SL velut m angusta sue mentis iede recepta
»sic cepit • (3> • (Pmms mortalium cum quam multipliccu studiop labor
exercet dtuerso quide calle pcedit • led ad vnutn tamen batitudirris ftnem iritis'
puemre • Jd ant eft bonu quo quis adepto mbil ulterius desiderare queat ♦ <t>uod
quidem eft omnium siimmn bonop cunda<$ intm le continens bona • (tin si quid
abfbrct siimmu bonu efle non poflet . quorria relinqueres extrinsecus quod pollet
optari • iLiquet i gi&esic batitudme statu txmop omrriu congregatione pfbtum.
, • - 'j ■''' * • .. ' -
iDoc uti dixrm? dtuerso tramite mortales omnes conant: adipisci * 0ft cm metito
bominu veri bom natumlit inferta cupiditas. led ad fiilfa demus error abducit •
Huop quide aly iummu eile bonu rnbilo indigere credentes • ut dhiitys affluant
elabomnt . TMy vero bonu quod fit digtnisimti veneratione indicantes • adeptis
bonozib retterendi ciirib sius efle intuntT • Aunt qui iummu bonu in siimma pot
tentia csie constituat • bi uel regnare ipsi volunt. uel regnantib dbaerere conant •
At quib optimu quidda claritas ttidef - IPi uel belli • uel pads artib gloriosiim
nomen qpagare festinant. ¡plurimi vero bom ff udat gaudio letitiaq metiuf • bi
felicifsimu putant voluptate diffluere • A>ut ctia qui bop. sines caulas$ alterutro
pmutent. ut qui duritias ob potentia voluptates^ desidemt ♦ uel qui potentia leu
pecume causa ♦ leu ¿pfeendi nominis petut^n bis igif ecterisq talib bumanop
aduu votoruq versas intentio • ueluti nobilitas sitttorq populans que indentur
quanda claritudine comparare • ^xor ac libri que iocunditatis gratia petunt.
Arm coii vero quod siindiisimu quidem genus eft non m ferfuna • fed m uirtute
numeral • l^eliquu vero uel potentic causa • nel delectationis asiiumT. "Jam vero
corporis bona promptum eft ut ad siipcriota reserans ♦ i^obur cm magnitudo^
indent p stare valentiam • pulcbtitudo atcp velocitas celebeitate . salubritas vo-
luptate . (huibo ornnibo sola beatitudine desiderari licpuct. Ita quod quisi^ pceteris
petit id siunmu esie indicat bonu * A>ed siunmu bonu beatitudine esse deferriinm? •
quare beatum esie tudicat statu quern pceteris qut% desiderat • 11)abes igif ante
oculos ^positam fere ferma felicitatis btimane • opes. bonoaes. potentia. gloria.
voluptates - <%iic quide sola consideras epicurus cofeqnctcr fibi summit bonu vo^
luptate esie constituit • q? cetera omnia iocuditate ammo indent afferre • E>ed ad
borrrinu studia rcuertor * quop. animus 84 si caligante memoria tamen bonu situm
repetit • fed velut ebrius do nui quo tramite reuertat ignorat • Ru em uidef errare
bi qui nibilo indigere nituntT • Atqui non est aliud qct eque jofteere beatitudinem
possit cp copiosits honour omniu status . nec alieni egens . fed sibi ipse fuf fteiens •
Mu veto labunf bi • qui qct sit optimu id ctia reueretie cultu digmflimu putant •
/Arnime • Itec^ em nile quidda contemnendus est qct adipifei omniu fere mortaliu
laborat intentio • An m bonis no eid mtmerada pocent/a • quidigit: • Vln irmhecillu
ac sine utribo estimandu est qd omniba rebo constat esie pitantius ♦ An claritudo
ttibili pendenda eft - fed sequestrari nequit quin omne qct excelletisiimu sit id etia
indeat esie clarissimi* * Nam non esie anxia triste^ beatitudine. nec doloriba mo<-
lesbyfcg siibiedra quid attinet dicere * quando in minimis quocx rebo id appetit qd
babere fruic^ delecstet • Atqui bec lunt que adipisci bomines volunt • caq de caula
duritias • dignitates. regna • gloria voluptates^ desiderant ♦ q? p bec sibi siifftV
cientia - mierentia • potentia. celebzitate - letitia credunt eile venturam • £bonu ert
ig-it" <p tam diuerfe rtudys homines petiit. ^n quo quanta sit nature ms fitcilc
monstras • Eu licet varie dilsidetesc^ fentetie rn m diligendo boni sine coicntiur-
{liidaJmmda
pArnacb als die Weisheit ir gesiebte em wemg mber geschlagen bette
mag furbasier nichts mer begeren «Welches gut dann ist das beste gut aller gü-
tete • das aticb mim begreifst alle gutere • wan wo rm iebts gepzerte so mochte
es mt fein das borte gut • wan es würde ausserhalb des ettwas gelasien das man
gut das man mebts betmrffe ♦ vn darüb arbeiten dieselben lere das sie überflüssi-
gen reiebtumb babn • Ettlicb aber die vrteilen das das sey das boste gut • das das
nach dar sie anbangen mügen den bersebendn. /^ueb bedunebet ettlicb das aller
beste gut sein - die bobwirdibeit ires lobes oder guten leümunds. vnd dieselben
essend iren namen auf Zepraiten- rmt den fünften des rtreites oder frides/^ber
gar vil menseben mefjent die fruchte des bohrten gutes mit ff ende vnd mit fr<$;
liebbeit. vnd dieselben wenent das sey das aller seligst ♦ mit ielibeit überflüssig
feiern otf überflüssig Wollust babn • 9bo fern auch ettlicb die das ende vn vrlacbn
biser dingZulamen verwandeln. Als do lein die-diedo begeren reiebtumb vmb
gewalts oder wollurts willen - Eder die do begerent gewalt gehaben vmb gelts
willen oder iren namen gu ofsrn oder bmfurgebriugen. ^nd darumb in diien vn
andern dergleichen dingen verwandelt sieb die meynung der menschlichen tatte
vnd begerung ♦ als do ist der abel. Vnd die gunrt des volcbes die da duneben das
sie gewynnen ettlicbermaf ein clarbeit. H.ber die bausiraw vnd die erben - fern
die ding der man begert von wnnniambeit wegen . Aber das gescblecbte der
freunde . das do ist das allerbeiligst gescblecbte. wirt nicht gemalt m dem ge-
Incbe- simder mder tugent . Wasaberübrigs irt- das wirdet eyntwedervon
gewalts . oder aber von lurts wegen angenomen ♦ A>o irt es auch offern war
das die guter des leicbuams gu den obgenanten guten getrogen werden • \fami
die rterebe • vn die grolle duneben verleiben die macht. Wie febone vn die schnei*
libeit bringen der eren loblicbbeit • Aber die gelünbibeit bringt den Wollust ♦ vnd
in den dingen allen brüfft man offenlicbn das man allem begert d Ielibeit wann
was ein yeglicber vor ander dingen begert ./das vrteilt er fern das bohrt gut*
damiocb begeren mochte ♦ "^nb da von ist es offembar. das die ielibeit irt ein be<
rtenbibeit oder ein i tandt d do volbomen irt an der lampnung aller gut den dan
als wir gesprochen haben alle tätliche menseben Vnderrteent guerlangen -doch in
mangerley ober vngelcicbem geferte • 'Wanti die begerung des waren gutes irt
natürlich ein gepeltgt der menschn gemuce «Aber die vnziebtig inlal fürt sie ab
Zu fälschen hingen • vn ettlicb vnber den selben gelatiben♦ das das sey das hobst
aller wirdigrt sey an ere crpictung vn f leiflent sieb deshalb ere guezbrigen * vn
erwirdig gelein iren bürgern - 3bo Tein auch ettlicb die fpzecbnt es rtee das bohrt
gut in dem bohrten gewalt - vnd die leiben wollen berschen. oder arbeiten dar-
Aber wir haben entfliehen ausgcfpeocbcn. das bie selrkeit sey das oberst gut •
ITnb barumb so veteilt ein yeglicber • bar bar sey ein seliger staubt des er wr
anbetn dingen wegert ♦ vnb also bast bu vor deinen äugen nabent die gantgen
fargelegten fbtme ber menschlichn felikeit • bas fein die Reichtumb • wiebikeit
gewalt ♦ loblichkeit. vn Wollust .^n die hing allein bat gemerckt 6 natürlich
meister Cpicurus. b im nacbuolgenb fürfetget fein bas hobst gut die Wollust.
nach be bie an£>n obgenatn hing alle bebückent bringn einen Wollust be geinute •
Aber ich ker wiber Zu ber Übung der menschen • ber gemüte doch voebert ir gut
wiewol bie gebechtnuf verbunckelt vn wozbn ist als ein trunckener d nit warf
an welchem weg er wib Zu hawfe keren sol • H)ebmrckt dich aber icht • bas bie
irren • bie ba arbeiten ober darnach steen bas sie nichts webürffen • Hoeürtrnaln
doch nichts anders ist bas also gleich ober recht die felikeit verbringen mag als
der gnuglam staubt • ober bie bestenbikeit aller guten hing. vnb bas man keyne»
fromben gutes bebiuf fe • fimber bie selb bestenbikeit ist ir selb? gnugfam • (pber
vallent icht an irem gemüte bie. bie ba wenent bas bas fei bas allerbeste gut bas
ba allerw'ubigst bebuncket an b Übung ber erwübikeit • Aller my mist sprich ich»
'Warm bas ist nit ein schnödes hing ob bas Zu verschmchn fei vmb basguerlangn
bie maynung ober wille nahent aller totlicbn menschen arbaitet • (J)ber ist vnter
den guten hingen ber gewalt icht ZeZelen • warZu sol man ine barm achten • Ober
sol man sich icht versehn • bas bas schwach vnb one keeffte fei • bas doch offen*
bazlich buncket übertraffenlicB fein bann alle hing ♦ <^b sol man bie clarheit ber
hobwiebigkeit für »richten wegen ♦ Aber bas hobst gut vnb bie hobst erwirbig-
keit mügen von einanber nicht gesäubert werben • Warm ein yeglich hing bas bo
ist bas allertreffenlicbst an ber güte ♦ bas gebuncket auch fein bas allerclerst
an ber hoben wübikeit • Warm was gebort ba von Zereben • bas bie felikeit nit fei
in ängsten ob traurig ♦ vnb nit sei vnbtertan den schmerzen vnb b müesamckeit
H>eint man doch in den myrmften bürgn begert des bas bo luftig ist gehaben vnb
gemessen • Wnb werlichn bas fern bie bürg die ba wollent erkziegen bie menschn
vnb vmb ber fachen willen begerent sie fCeicbtunrb > wizbikeit • konigkeeieb. ere
vnb wollust • vnb glaubent bas irre barumb Zukünftig sei gnugfamkeit. er wir *
bikeit * gewalt • loblichkeit ♦ vir froliebkeit • Ifnb ba vo ist bas gut des bie men-
schen so ür mancher Übung begeren * vnb wirt leichtlich bar inne angetgaigt ob
beweist wie gar grof fei bie kraft b natur • Hoo hoch ire syrme so in mancherley
weife uns heilig find • vnb doch m dem bas sie liebhabent bas enbe des guten über
ein sind» Aietuiuiiitmmdn
tantas rerü flectat habenas * ttatura potens quibo tmmesum • Hegtbo
. 3btringat<$ ligans inresoluto ♦ Ä>ingula nexu
placet arguto ♦ jTicUbo lentes ^pmere Cantu • choanas peni pulchra leones •Vincula
gestent manibusq» data» • (fcaptent escas metuant^ frucent * Aboliti verbena sèrre
magistru ♦ Sbi eruor horrida tinxerit ora . Aesides olim redeüt animi. jfrenn'tü^
gram meminere sui. Haxant nodi« colla solutis • (3)emiu% lacer dente cruento *
Domitor rabidas imbuit iras. Que carrit altis garrula ramis ♦ Ales cauee claudis
antro * lDuic licet illita pocula meile • iLargasqj dapes dulci studio-Undes bominu
cura mirriftrct ♦ 9bi tamen arto saliens tedo - fllemoru gratas mderit vmbeas.
sparsas pedibo proterit escas . siluas tantu mesta requirit. Zoiluas dulci voce
susurrat • “Talidis quonda uiribo ada • (Dionum fledit trirga cacumen - IDanc si
curuans dextra remiserit. Redo ipedat vertice celu.Cadit he^erias phebus in
vndas • £bcd secreto tramite rurlus . Currum solitos vertit ad ortus • Repetunt
¿fpáos que^ recursus - Reditúe^ itio singula gaudent . Uec manet vili traditus
ordo•Tliñcp ftin mnxerit ortum • Astabilem^ luí fecerit orbem • \
/flctrum fccundiim
Jemrnb so geucllet'od behaget mir ♦ mit wol lautendem gedrehte vfi
linden fäitcn • Zu eröffnen wie gar grolle panb der ding Zepigen hat
die gewaltig natur »vud mit was gelegen sie behelbet Hnsicbtigclicb
den grollen vmbkraif der werlt - vud wie sie nnt vnauf löslichem pande pelamen
helbet vnb pinbet alle bmg da VOn gib ich ebenbilde wie wol das ist das die
leiten in dem land as frica bey den lensen die peni genat sind tragen schone panb •
Tienten auch das eilen bas man me gibt von den henben- furchten auch iren pein-
lichen melfter ♦ vnb bahrn gewont Zeleiden ober Zetihgen ire schiege • yeboeb ob
das plut naf machen wirdet ire greuliche giel - A>o geeub sie Zu Zeiten so sie halt
trege sind herwider • mit schwerem grymmen Zn geÖenCken ires gemitfes .'Kffi,
machent ledig ire helfe von den Knoden ober panden da nnt sie gepunben gewest
sind - vn ir meifter ber sie geZamec bat wirt Zum erftenvo ine Zerrillen mit greu¿
liehen Zernien-Vit er fertigt oder stillet also treu wütenden Zorne mit feinem tobe -
Auch der Hessisch vogcl ber attflf den hohen esten singet • ob der wirt ein gelper -
ret in ein bol ob vogelbawf ♦ Wie wcl das ist das Vm b fpilcnb f leis der menschen
mit stiller Übung • hantraicbet bic gctranck mit borng gemacht «vnb auch die
milten ober rciblicbit eilen • yeboeb ob er wirt fpemgen vnbter dem engen bache
vnb wirdet erleben die genemen oder Inftparn schatten der weide. Äoo tritt er
mder mit den füllen das fmgeffreut eilen • vnb laibige vordert ober begert sie al-
lein die weide - vnb ZwisZert mit sufler Ityrnme Zn den weiden. Auch wirdet die
gertte Zn Zeiten so sie mit ftarcken Kressen angegriffen wirt ans dem gips fei ge -
bogen. 9k>o aber darnach die gebogen rechte band wider von ir last. äbo richtet
sie sieh wider auff ober sihet gegen dem hrmcl. Es uellet auch die siirme - als die
lente wenent « bey bifpama in das mere • Ab in heymlichem geferte keret sie iren
wagen wib Zu dem gcwonlicben aufgang • Alle bmg vorderem iren aigen wib
lauif des vrlprunges • vnb ir yeglichs freuet sich lentes widerganges Zu lernen
art - KTnò keincm bmg bleibet lem natiulicb ober gegebne ordnung • bariti allem
hem - bas semen aufgang sufitget bcmcnbe .'Vnb macbt secte ben vmbgang
semer nattulicbcn wiberlaufseng • Zu sentem ceseen begÿrm. ,
Prose tertia.
Ds quo$ o terrena ammalia reniti licet imagine veserû rame pîmcipiu
somniatis • veru<£ illu beatitudmis fine licet minime pfpicaci qualidûç
tamen cogitatione pfpicitis • co<$ vos K ad verum borni naturalis ducit intentio •
SL ab code multiplex error abducit. (Jouiidem nan<g an per ea quibo se borni nés
adepturos beatitudine putât ad destinatu fine valeat pucnirc. 3bi èm uel pecunia
ucl bonores ceteracç tale quid asserunt cui nibil bonop abefle irideatT. Hos quocx
seteamur fieri aliquos borri adeptione selices ♦ çp si ne$ id valet efficere qd pmit-
tut bom'% pluribo carent • Itone liquido selse m eis beatitudmis Decies depben-
dis'. Primum igif te ipsem qui paulo ante drnitys affluebas interrogo ♦ Inter
illas babundantissimas opes nuA ne atrimii tuu concepta ex qualibet incuria con-
sedit anxietas • A • Atqui inqua tam libero me seiise animo quin aliquit semper
angerer reminisci nequeo ♦ ¡0. Itone quia uel aberat qd abefìè no velles * uel aderat
quod adesse noluisses * D • Ita ese inqua • JD • Illius igic psentia • buius absentia
desiderabas. ib • Gonftteor inqua • (D • Eget vero inquit eo quod qui% desiderat
fb. Eget inqua • P ♦ <fy.ii vero eget aliquo no ese v% quacg sibi ipse sefficies. D •
/tmime inqua • fD. %w itacx banc mseffïciétia plen? inquit opibo seseinebas ♦ D.
c^iiid ni mqua • (D • Opes igif nihilo indigétê seffïcientéq sibi secere nequeut • SL
fooe erat quod pmittere mdebanf * Atpii boc quoq maxime considerandu puto
cp mfoil foabeat seapte natura pecunia. ut bis a quibo possides inultis nequeat atv*
serri. D • JFateor inquit • fD • Quid ni seteare ♦ cum eàm quotidie valentior aliquis
eripiat inuito ♦ Tsndc em serenses querimonie - Jlisi quod vrl ui vel fraude a no*
Icntilo pcume reptu t: erepte. D • Ita esi inA D Egebit igi£ inquit extrinsec?
petito peesidio quo sua pcCirna qui% tueas ♦ A? » d^uis id inqua neget • {© • Atqui
no egeret eo rrisi pssideret peuma qua pflet amittere * D • dubitari iqua nequit •
¡1) • In contraria igib rclapfr re« esi. nancx sufficientes sibi lucere pntabanf ops
alieno ptius psidio freiut indigentes • <$uis autem modus^st quo pilas drnitys
indigentia • llu em duutes esurire nequeut • 1flum sitere non pisunt • Ilum frigus
bibernu peunioso^ membra non sentiut • A)ed adesi inquies opulentis quo frrne?
freient • quo sitim frigu% depilant • ited boc modo consolari quide dtrntys indi
/
gentia pote fl • sed aufrrri pm'tus ñon prell • Islam si bcc foíans semp atq aliquid
pseens opilo expíes * maneat ncceíle esl que pflit expkri * ‘Tacco q? nature nu«-
rrimu. cp auaricie níbíl frtis esl * datare si ops neo sitmmouere mdígentia písimt
gCiplc (ña frciunt qrrid esl cp eas íufftcientiá preliare credatis •
{foeofr tercia
b ba ton o ir irbisefoen ticre«eucb trawmbt nach eurem anfrñg ober
ersten begyrmen • wie wol bas gesebibt vntcr¿kleiner empilbug • vn
irfrbt in ettlicber betraebtung bas enbe ber selikeit ♦ wie wol boeb bis
selb gar wemgburebsiebtig ist • vnbbie natürlichmeinung füreteücbZu bem
gemeinen ober waren gut * vnb bie mamgucltig irr sal laitct eücb bar ton • Wan
bu solt inerekn ob bie menseben komen mugen Zu bem fürgenomen ober surge?
letzten enbe • bttreb bie bing mit ben sie wenenb ober boffenb zuerlangn ober Zu?
erkngen bie lelikeit • "Vf arm ob das gelt . ober bie ere • vnb anbere güte ein sclicb
bing Zubringen» to de bebücket bas im nicbtZ b gütere geprelle »Ä>o wollen wir
auch vieben ♦ bas etliche selig werben wenn sie bieselbn gütere erwerben ♦ Ist ab
bas sie nicht terprmgen rnügent bas bas sie verbailsen. vn bar Zu auch mangeln
ob darbn vil gütere»Ist es dan mt ofsernbar bas man m ine begreifet ein frische
grslalt der sebkeit» ^nd ba von frage ich dich zu dem ersten als den der du vor
kurtger Zeit die reiebtumb nberflülsigelicbrn bettest. Db vnder denselben gnug-
fr men reicbtumber iebt Zu keiner Zeit die angst to was vnreebt du sie babft en<-
pfrngen Zn streuet hab dein gemüte. D- !Do sprach ich- Ich mag werlicbmt
gedeneken wie freyes gemütes ido ye gewesen sey • ich hab albeg ettwas angfl
bar Zu gehabt • ff) • Do lpracb die weif beit • Ist es dauon iebt gewesen ..» das dir
gepracb des. das du weitest das dir des nit folte geprecbü • dber das du bcttesl
des du woltest nit gehabt babn * D • tt>o lpracb flboecius es ist also ♦ [3)-ÖDo Ipach
bie weifbeit. 3>o begetsl du die gegenwertikeit bises» vnb bas abwesen des
tbenen. D • Do sprach ffcoecius • Das bekenne ich ♦ JO. Do fpracb die weif beit •
Ein yeglicber ist bíhftig bes > bes er begert. fl>. ÖDo sprach Doecius • Er ist ye
baran brirftig ♦ JD. ÖDo sprach bie weif beit • Was nw ettwas bebazff • bas ist ye
rm selbs noch rrít gentglicb gnuglam * D • ÖPo sprach ich • halt aller my ni t • JO •
ÖDo ípzacb bie Weisheit • %bo haft bu bife vngenugíamkeit gebulbet bo bu ben-
uoch vo\ warft b rcicbtumb ♦ íb • ÖDo sprach ich • was ist nw baaub. Ich sprich
werlich es ist also - JO. ÖDo sprach bie Weisheit - Ich säg bir bas bie reichtub mt
vermugen bas yemant nichres beburfse. vnb im selber gnugläm sey. wie wol
boeb behauchte bas sie baflelb gelobet betten ♦ vnb weelichen ich wene auch bas
bas am allermeisten zu mereken sey «bas bas gelt vo seiner natur nichts hat bas
den ibenen bie bas besitzen uB ireu bauch öS wib iren willen mt muge benomen
werben • fb • ipo ^rrach Doecms . Ich bekenn bes. JD • ÖDo sprach bie Weisheit.
íjDu seit bes halt ye bekennen - wann bu teglicben sibeft • bas etlicher mechtiger
dem anbem basiern wiber seinen willen irimbt • 'Von warman koment anbers bie
clage auff bem platz ♦ bann ba vo bas man voebert bas gelt bas ettlicben mit ge-
walt ober mit vntreü abgenomen ist barumb fie barm an gemeinem geriebte be-
clagt werben • D • ÖDo sprach Doecius. Es ist also - (D • ÖDo sprach bie Weisheit*
Jbebarflf aber ein yeglicber mt biten auf wenbig vmb bilse bamit er sein gelt be<-
halten ober beheben muge • D • ÖDo sprach fboecius. Wer seit bes in abreb sein •
p. ÖDo sprach bie Weisheit. Werlich er beboefft ye b bilis mt bette er bes gclts
mt innen bas er mag Verliesen • fb • ÖDo sprach ich fboecius. man mag baran mt
getzweisein ♦ JO » ÖDo sprach bie Weisheit • ÖDarub so ist bis bmg inwiberwertig
weise geiiallen ♦ Warm bie reichtumb bie ba gebauchten bas sie ire besitzen ober
Hnnhaber machten bas sie me selbs genugsam weren • bie machten sie vil mer
bnrfftig fromb hilfse • Was ist bau nw bie maf mit welicher bie burfftikeit mit
ben reichtuben wetriben werbe. Mag iebt bas gesein bas bie reichen nicht muge
gehungern ob gebueften ♦ ob empftnbñ nicht bie geliber ber ihenen bie vil gelts
habii bie wmteelicbn kelte ♦ ^kber bu wiebest Ipecchn bic reichen haben ettwas *
bamit sie ben hunger settegen ♦ vnb ben bürst vnb bie kelte vertreibent ♦ ^ibzr in
ber maf mag bie burf tigkeit getröstet werben mit ben reichtiimben • 3bie mag
aber allzumal ob gentzlich nit benomen werben • wann ob wol biser hunger ber
baun allweg geitzig ♦ vnb ettwas heyscbenb ob begerenb ist buech bie reichtub
erfüllt würbet ♦ so muf boch von not wegen ettwas burf tikeit bleibend bie ban-
noeb erfüllet werben müge * Ich gefebweig bas ber natur an einem cleynen bec
nuget . vnb bas b geitzikeit nichts genug ist • lÖierumb semtmaln bie reichtub
nicht gewenben mugen bie burftikeit. simb sie machn sich selbs bnrftig * ob bas
ir bebmfsent bie geitzigen. warumb ist es barm bas ir glawbet bas sie euch ge -
nugfämkeit verleihen ♦ bas boch nit geschieht •
Metrum tcrtiil
Väms fluenté dures auri gurgite Uo expleturas cogát auarus opes*
V \j f Ann wicwol ber reich gufamen prmget die reiebtumb. nt willen sieb
\ A damit Zu er fettigen • vnb ob er fernen hals beschwert mit den waffer -
V V perlern ober dem edel gesteyn ligenb an dem gestat de-roten mm«.
(Vb er auch sein vaistes ob’ fruchtbar« wlb pawet mit hundert ochsen • barmeeb
die peiflenb ob nagend so;ge vertat in rrit die weil er lebt • Sbo wlgen rin auch rrit
nach die leichtfertigen reiebtumb so er gestorben ist.
fSkßteupiaru.
rv
Cd dignitate« honorabile reuerenduc^ cui .puenerint reddut • Itu ni«
ea est magiftratiba ut «tentin mentiba irirtutcs mferat - mcia depellat •
Atqui no fugare sed illustrare potiu« nequitia solent • Huo iit ut mdignemur eas
fepe nequissimi« bomimba contigisse * Aritde catulu« licet m curuli noiriu sedente
ftriima tamen ajpcllit-l^ide« ne quantum mali« dedecu« adyciant dignitate« •
Atqui minus eop patebit indignitas fi nulli« bonotiba clarescant * ^u quoq nu
tande tot periculi« adduci potuisti ♦ ut cu decorato gerere magistratu pntzre%'Cu
m eo mente nequissimi feurre delatoriis redicere« • Hio em possumus ob honore*
reucrentia dignos indicare quos ipsi« bonoriba indicamus indiguo« • At fi que
sapientia pditu uidere« - nu passe« eu uel reuerentia ♦ uel ea qua pditu« est fapietia
non dignu putare • D • Minime ♦ f$ • Inestem dignitas M>ria uirtuti qua pttu?
m eos quiba fuerit adumtta transfundit • <A. quia populare« fecere nequeut bonos
re«. liquet eos qpria dignitatis pulchritudine no habere • $n quo illud est anime
aduertendu magi« ♦ Ra fi eo abiectior est quo magi« a pluriba qui% cemfempmt
cu reverendo« fecere neqat quo« pluriba ostentat * defpettiore« potius rinprobo«
dignitas fecit ♦ veru non impune. Aazddut nanq improbi parem dignitatib uice
quas sita contagione comaculat ♦ Afr£ ut agnoscas veram illam reuerentia per has
vmbratiles dignitate« no pofle contingere ♦ fle collige ♦ H>i quis multiplici cofelatu
fenct? m barbara« nationes ferte devenerit • venerandu ne barbari« honor feciet •
Atqui ft hoc naturale rnttn? digmtatsto feiet ab officio siio qquo gentiu Nulls ms
ceflaret • ifcicut ignis vbic£ terraru- nuq> tarne calere defistit. 3bed quoma id eis
no ¿pa xrissed borrrinü fallax anedit oprnio- vancscut ilico cu ad cos venerint qui
digmtateseas eile no cstünat * A>cd boc apttd exteras natioes. int cos vers apud
quos orte sitrtt nü ppetuo pdürat ♦ Atqui pfectura magna sinn potestas * nuc xane
nome • ^ senatozy censiis graxus (arcina • E)i quis quonda popxxli curailet änona
magmis babebaf • Wune ca pfettura quid abiettius .KPtem paulo ante dixmiüs
!
qct mbil habet qpiy deesris oprrrione xxtentiü * nuc ipledoze accipit • nuc amittit.
Ä>i igif reuerendos fecere nequeunt dignitates • ft vitro nnprobspi contagionc
soideseut . ft mutationc tempap iplcnderc desinüt . ft gentiu estimatione xnleseut
quid est cp m sc expetendc pulebritudnns babeant • nedu alys preftent.
fßröÜLquarta
£xr die wiibikcit macbent löblich vn erwirdig • die den sie Zu körnet
wan ist es iebt Zu verleben • das ber gewalt oder die krafft d meistern
sebaft oder ber obersten sey • das sie die tugent empeltgen - ober die vn-
fugent vertreiben vo dem gemute d ibenen die ir gebrauchen • vnd da vo werlicb
das sie nicht veitreibmt simber mer offenbar machen die scbalckbeit • barumb so
geschieht das wir offt vnwubiseb ober enteistet werden das sie gar bösen mein
sehen fein Zugegangen • vnd da von gesebaeb es • das der (tatulus d buebtiebter
von der stat verona Asmum den auf achter des l^önn sehen reiebs hief einen
rugkkoser« vo des wegn das er vngestalt vnd vntZierlicb machet die wirdikeit
mit der vnbcöerbikeit seiner vntugent * vnd was ausgesagt Zu der Zeit - do der
körrig Gstborü angegriffen bett das fvörmseb reich • ds machet man in Zu f nr*
ften d senatsr • .^bibeft du ab iebt wie die wirdikeiten se gar ein grolle vnZierde
oder laster Zufügen den bösen - vnd werlicb ir vnwirdikeit wurde destmynder
sf senbar - ob sie in keinen eren sebeinbar weren ♦ /Möchtest du aber darnach iebt
darZu in so vil geueilicbkeit gepzaebt ober geftUt werden . das dxr wönteit mit
tDeocorato auf berichten ober Zxi regieren die meisterlicbn pflege oder wirdikeit
des iseömiseben reich» • do du an demselben mann ifreocorato erlabest ein gemute
eins gar sebalckbaf tigen buben vnd versegers • "Wann wir mügen durch die ere
nicht vrteilen wirdig Zesein d erwirdikeit - die die wir erteilen vn wirdig Zesenxde
d selben eren. TTn ob du auch sehest yemant geteert mit d Weisheit • /flöchtest
du ine dann iebt achten vn wirdig Zesein der erwirdikeit oder der weif beit mit
d er getZiret wer • D« iDo H>rach ich. rDas wenet ich allermyrxst - {© * ÜDo sprach
sie • ÖDa von das die wirdikeit eigentlich ist in der tugent - so eigenst sie sich all-
zu baut nt die ibenen den sie wirt Zugefüget »vnd semtmalen dann das die ere des
volckc$ nit gctbun mögen. so ist offenbar das sie nit babn die aignen schöne #
wizbikeit • vnin de ist das mer gubebenckn • wan feint das einer mer vezwozfsen
oder schnöder ist. ye mer er vo an&cm versebmebt wizbet • fco ist es auch also
das die wizbikeit die vnsrmnen vil schmcB machet • so sie die selten mt erwizbig
gemachen mag • wenn sie dieselben manigem andern erzeigt. Ater das geet mit
An one pein . warm die pösen geten ein solieb widergelt den wizbikeiten • die sie
mit irem vnreynen wanbel wrmayligcn • l^nb das du auch erkennest das man
mit bisen ^ergencklicben wizbikeiten ♦ die dem sebaten gelcicb fern • mt körnen
rnvige zu der waren erwibikeit. fco nym des ein etenbilb ob gleicbnnf • Warm
ob ymant band wizbikeit b Rörmscbn pflege ob ans riebtung offt ob manig-
ueltig gewest ist • körnen wurde zu den Darbaren • ob den ihenen die vnter dem
Römischen gepicte iticbt sein • wizbet ine dann fern ere • Woselbst iebt erwizdig
machen. Ater werlicb ♦ were das ein natürliche gate b wirbikeit • so giengn sie
mit niebten ate ires amptes der ere erbiemng an allen steten bey allem volcke •
Als das senr auff welchem ertrieb das ist • so lat es doch nymmer ab ro ferner
hitge . vn da vo das das mt ist ein aigen kmft b wizbikeit • simb b trugenbafttg
wone der menschen hefftet sie an - vnb da wn uersebwmbent sie ob wezbent zu
mebt allzuhant so sie koment zu den ihenen die bise ding mt haltent für wizbi -
keit • vnb bafselb geschieht bey den auf wertigen gesiechten • Ater vnbtcr den
bey den sie einen vdpztmg haben bleiben sie iebt ewig • Ater werlicb das Rö«*
miseb lantgeriebt oder dis Römisch oterkeit was ettwan ein grosser gewalt •
nw ater ist es ein eiteler namc. vn ein seh werer last des zinses der fcenatozen
Auch ward ettwen gar für gross gehalten b . der das volck auss ein iarzeit mit
getmibc aufhielt ob versorget . was ist ater yetzen mer verbozfsen denn basselb
ampt ob wzwesitng ♦ Ifnb als wir ein wenig hie roi gelpzochen haben • fco hat
das nichte» aigner zier das m dem wone b ihenen die b wirdikeit geprauchent
ettwen nymbt den schein • vnb den ettwen verlcüst *^n bazumb feint das die
wizbikeiten nit gemachen mögen die ezwizbigen. vnb auch willigclicb vnfletig
werden von der vzzmayligung der vnfrumen . /vnb auch aussbözent zesehemen
nach der Verwandlung der zeit - Auch nach der schatzung oder wone b völeker
ober gesehlechte sehwach wezbent« Was ist es dem» das sie in ine baten seilen
so vil tegirlicbcr seböne • die sie doch andern nit verleihend •
Tkamms se tyrio siiperbtt« ostro ♦ Eomeret &C niueis lapillis • Hnmsiis
tarnen omrrite uigebat • lamme Itero sementis • fced quonda dabat
improbus verendis . Datrite indecores curules - q^lis illos igitur putet teatos.
«tzuos miseri tribuut tenores.
«44 Metmm quam
\\T f Arm wie wol Illero b tefsertig keiser ♦ der in b vnkenseb wntet ♦ vnb
Mu sich mit kostparm ob tehgültigem puzper • vn auch mit sebneweiflen
waflerperlein zieret ♦ so pösiieb lebet das nn allermemgklicb gram ob
heilig was • yeboch gab er ettwen den erwizbigen vetern vntzierlich ober on ere
bie wiebikeit b fvómiscben pf lege. aver iole bcrm wenen bas bte ere sòiig wercn
bie bie hqfbn ober burftigen geberv • MsàcpàtL
à 93t vero regna regumH familiaritas efficere potentem valent ♦ 4^uid ni
qndo aorj, felicita« ppetuo pdiirat ♦ Atqui piena e si exeplo» vetusta« ♦
In atipia plens età« - qui regcs felicitate calanutate mutaucrint. © pelata potem
kia q ncc ad confò ruationé quide lìti fati« efficax auenitf • si bec regno^. potestà«
beatitudinis aucstor est . none si qua parte defiierit felicitatem minuat • misòriam
ìmportet - ,9bed qaiaaris late bumana tcndantf imperia . plure« necefìe est gentes
relinqui quibo regii qnisc^ non imperet. <f\iia vero parte beato« fkcien« desinit po^
testa« • bac impotentia siibmtrat que misero« fàcit • Woc igif modo maiore regib
messe ncccfle est miserie portionem. Expertu« sortis sile periculo» tyraim?. regni
metu« pendetis siipra verticem glady teriotc simulamt • d^uc est igif bec potestas
que sollicitudinum orsu« expellere. que fbzmidmum aculeo« natare nequit • Atqui
vellent ipsi uaxifle securi * sed nequeut • Chetarne de potestate gloriank • An tu pò.
tentem cense« que audeas velle qct no possit efficere • potente cense« qui satellite
latu« ambit • Hui quo« terret ipse plu« metuit • Qui ut potens esse uideaf m fer<?
anentisi manu situs est • Na quid ego de regu fàrmliaribo dislemm • cu regna ipsa
tate imbecillitati« plena demostrem • Quos quide regia potestà« sepe incolumi« ♦
sepe autem lapsa ¿p sternat . Itero Exneea familiare pceptoreq siium ad eligende
morti« coegit arbitrisi • Dapmianusi dm inter aulico« potente militu glady« An<*
toni? obiecit • Atqui ntcr<$ potette sile rensitiare voluerut • <|uo» Seneca ope« etia
siia« tmdere Neroni sòq in ocisi confòrre conat? est: • ^bed dsi ruituro« mole« ipsa
trabit - neuter qct voluit effecit • cj^tie est igif ista potentia qua ptimescut babente«
qua nec cum babere velis tutu« sis • BC cum deponere cupias tutare no possi« • A»
pzcfidio sunt arrrici cjuo» wo mrtus fcd fbztuna conciliat • 2bcd quc felicita« amicü
tfzcit. aföttumü sackt rrrimicü • c\ttc vcio pesti« eFftcatior ad noccndü Farrriltari«
^minricusH) ^rosaPamta.
^ j3>cr mttgct bie komgkreicb vnb bic bicnstperkcit der korng mecbtig
gemachen • warumb mir warm ir selikeit ewigclicb weret • Warm Für
war bas vergangen vnb attcb bas gegen wertig alter wl ist der eben»
pilbc bas bie korng ir (elikeit veiwccbselt ober va wanbeit haben mit
baetielikeit ober büzFtikeit • O wie gar ein überclarer ge walt bas ist • 6 ba noch
nit gnugsam wirt siinben wurclkicb Zu lein lelbs bebaltimg - wan ob b gewalt
ber Komgkreicb ist ein fach ber selikeit. Ist es beit nicht also • ob er etrricbem teil
abgeet bas er myrmert bie (elikeit • vnb bringt bie kümcrnüF ober bürFtikeit •
Aber wie wol bie menschlichen gewelte sieh weit peaitent • yeboeb so mttF bas
sein • bas vil mer gescblecbte ober volcker geladen werben ♦ ben kein konig nicht
Zugepieten bat - vnb an welchem tail abgeet ber gewalt ber bie selig machet •
An demselben teil geet ein ber vngewalt ber sie arm ober bürFtig machet • vnb
da von in ber weise geet es von not Zn. bas in den kernigen ist ein grosser teil ber
bürFtikeit • Warm bo ein grosser wütricb • Wyomfiuz genant ♦ erFarcn bette bie
verberbnüF (einer wirbikeit - bo beweiset er die vorcht seines konigkreichs in der
erschreckung eines schwertes bas bo bteng ob ber schaiteln eines ber mit im aF •
vnb ba von was ist beim ber gewalt ber nit auFgetreiben mag bas leiben ber
soigueltikeit • via nit vermeiden mag bie stacheln b vorcht • via werlicb sie wolten
sicher leben aber sie mügenb des nit getbun • vnb darnach rüment sie sich des gc«
walte«. ober erteilst bu den fürgewaltig ben du siebst nit verpiingn mügen ba«
er wil «Ober maynst bu ba« ber gewaltig sey ber bie feiten vmbgeet mit ben
dienern ob boFleüren« via b sich selb« mer Furchtet ben bie ibenen bie er erschreckt
hat. vnb auch bas er erschein gewaltig sein steet er in ber hanbt seiner dienere •
Warna was sol ich aufsprechen von ben gebaymen dienern ober hoFgessmbe ber
kbnige • Zheint ich doch beweisen wil bas bie konigkreieb grosser vnmeebtikeit
so wl sind - bas der konagklicb gewalt ettlicbe ire dienere of Ft gerabe vii gesimbt
lat totten • via werben auch dick so ber selb gewalt völlig ober wlkomen wiebet
mit im bennber gelegt. wan Utero b tyrannisch keifet betZwang seinen baym*
liehen bienet vnb rneistet Aeneca ba» er nach sein selb» wilknr einen tobe wie
er ben leiben wolto kiesen ober erwelen must • A>o licF ber böF wütricb Anthem
mu« totten mit ben sch werten seiner ritter (Dapmiamtm seinen biener blang*
Zeit vnber seinem boFgesinb gewaltig gewesen was • '"Vnb ich sag bir wezlichn
bas ir yettweber seinen gewalt wolt auff gegeben haben ♦ vnter ben auch ber
rneister Hxneca fernen reiebtumb wolt übergeben haben dem keifet Nero - vnb
stellet darnach bas im verlihn würbe ein muffig lebn. ♦ Aber bie besebwerung des
gewalt» bat sie getrogen Zn dem valle - via ir keiner verpeaebt des nicht des er
begert ober wolt • was ist barm ber gewalt • ben ba f urebtent bie bie in haben
vnb wenn du in haben wilt • so bist du dennoch nit sicher • vnb wenn bu begerst
on ine Zubeleabeu so magst du sein nit vermeiden . Ober sein bie Freunde bie mit
biiFie beygesteen • bie nicht bie tugent siinber bas gelück vemynt • Aber wen
bic selikeit Zu einem sreünbe gemacht hat «ben wirt bas vngelück Zu einem (bind
macben • '"tfnb welicber fendo ist rrurcklicber guscbaben demi b behnlicb ièrnb
Metrum quintum
IPi se nolet eflc potentem • Ammos domet illc seroces. |lec incita lrbr-
dmie colla • (pedis dimmi ttat babems • Ctem Ucet indica lonze > Tèi*
lus tua iuratremifcat • Et ieruiat vltima tbyle • ‘Tamen atras pellere curas -
ilerasc^ fugare querelas • Ijlon polle • potentia non est«
Metrum quintum
Alò da non wer da gewaltag fein mòlle • ber sol das gemute gemei.
das io in bals nit ubermnnden merde. wn dem lust der vnkeuscb • vii
icb einlaf vnber die sfinckenben Zngel ♦ Mènu mie mol das ift • das
das ertricb wn India • das rene gegen bem aufgang ber siirmen gelegen ift •
ipvnb die letst miei Tbyli gegen bem mbergang ber lìinnen gelegn do bie pletter
gu kemer geit abfàllent - voi bemem gemalt ertgittern vii dir bienen • 3bo ift bocb
mt em gemalt mit bem man nertreiben mngc die greitlicben forge vnb vceiagen
die iemerlicben clage •
jfp2oiàfexta
ozia reto <jj> fellax {èpe • cj> turpi? est. Tnde no minria tragicus ex >
o gloria gloria milibus mortalium mbil aliud
clamat •
fetta nifi aurium inflatio magna
. jJDlures em tnagnu sepe nomen felli?
vulgi opmiombo abftulerut ' quo quid turpius excogitari potest Ram qui felso
predicali^ • siiis ipsi neceilè est laudilo erubescant. d>vue fi etiam meritis conquisite
sint ♦ quid tamen lapientis adiecezmt oonfeientie • qui bonum situm non populari
rumore • led conscientie reiitatc metis • o^siboc ipsiim propagaile nome pulcbru
indetur • coniequens est • ut fedum non extendillè indicetur ♦ &?ed cum uti
paulo ante didenti ♦ plure? gentes neceilè fit dìe - ad quas vinus fema bominis
nequeat peruemre - sit ut quem tu esthnas gloriosiim elle * pro maxima parte ter >
mrum tudeaf inglorius • Inter becreto popularem gratiam - nec comemotatione
quidem dignam puto * que nec indicio nero proiiemt ♦ nec vnquam firma pdumt •
'Jam vero P sit inane. A fùtile nobilitatis nomen Piis non uideat • Pre si ad cla-
ritudine refers aliena est: - hides' nancg effe nobilitas quedam de mentis veniens
laus parenti -<^si claritudine pdicatio facit. illi simt ciati necessi e Pii pdicant' *
chiiare splcndidu te si tua non babes aliena claritudo non effteit • A. si quid est ni
nobilitate bonù id essi arbitror folti. ut imposita nobili!» necessitudo uideaf • ne a
maiozu uirtutedegenerent.
ffksfkfegte-
.feer die ere. wie gar trugenbaftig vnd schnöde ist sie ofFt • vnd da v6
so aufschreit nit vnrecbtlicb der herolt in kriecbischer Zungen • bist
gtneyming Zu deutsch • (f> die ere • die ere ist tausent tätlicher menschn
it anders worden denn ein grosse Zerplasimg der oren . warm rnanige haben ine
oFFt genomen einen Falscbn grossin namen • nach de Fälschn wone des gemeynen
Volkes. was mag aber sehnobers erdacht werden • \f arm bic tbenen dis do felseb;
liehen werden ausgerupft den geet von not Zu • das sie sich irselbst lobes muflen
schämen • "Und ob es halt mit verdienen erworben wizfet •..was mag es doch Zu r
Fügen dem gewissen des weifen b sein gut nicht missit ob wigt nach b vermerug
ober gerächte des Volkes • simber m der warbeit b gewissen • "Un ob wol bafsilb
bebunckt ein schöner nam sein* barumb das man tue hat aufgepraitet • so volget
doch das darnach - das das ein vnsäubzer name sey nach b leut won ob vetailug
wenn man ine nicht weit auf geprait bat • Aber feint maln • als ich em wenig hie
vor ban besehibcivnot ist das vil gesiechte ob Volker seyen Zn den eines menschn
lobe oder guter lewmunt nicht körnen mug - so geschieht es das in dem maisten
teyl des ertriebs vnerber bebuncken wubet b den du beltst für erwizbig ♦ ^Fnb
vnb den dingen achte ich das des Volkes gnade vn ere erbictung halt nit wie big
sey das man ir gebenck* warm sie nicht körnet von dem vzfeil ber bescheibenheic
vnb beharret auch nimmer vest • Aber wer foltc yetz nit sehen wie gar eitel vnb
lere ist der name der ebelkeit* warm ob man die selben Zeuht Zu löblicher erwidi-
keit so ist sie frdmbb . wann das bebuncket sein ein ebelkeit. ctrlicbs lobe das do
körnet auf dem verdienen der eltren ob geperern * /fachet aber die auf rfif jung die
ersemkeit • so mussin von not die erwizbig sein der lobe ausgerupft wizbet • vnd
barumb so macht dich nicht schempar frbmbe erwizbikeit • ob du sie selber nicht
an dir hast • Ist aber an der ebelkeit iebts gutes. so bebunckt mich es sey allein
das das den edeln die mtteiäm naebluogung von not ist aufgelegt ob sie wollend
edel sein - das sie nit mifleraten von der tugnet der grossem. Aber von dem eiteln
namen gib ich dir ein sbliche bewerung • /Metrum sextum-
m |à, /jlne bonnnu genns in terris • simili siirgit ab oztu . 'Vnus cm rcru
H I fc * pater est ♦ 'ÌTnus qui curta mimstmt • Ille dedit phebo mdios • £j)cdit
SL eoznua Urne • Ille homines etia terris • Pedit H sydera celo • Hic clausit mebzis
animos • Celsä fede pctitos • Moztales igif amttoz • (f die nobile germen. quid
genus §ö g>mo% drepitis * Sbi prhnoedia vedm • y^udote^ deü spede* . Aullus
Jti uicy* peiora föuens • fDiopeiu deserat ortum •
aller manschen gescblecbte aufs dem ertrieb • körnet m einem
vtipatng* Warm er ist ein vater aller ding • vn er ist der ein
alle ding gibt • Derfelb bat geben der siumen iren schein ♦ vnd bat
auch geben dem monde leine borner . Der bat auch geben feie menschen attfF
dem ertrieb - vnd Vas gedirne an dem bnnel - dVer bat beschlossen die feie in den
glidern die gefordert od gebetn -worden sind ro dem bobden Hui der bftnels Vn
fcarumb ein edele fruebtung od wurtZel gepirt alle tätliche menschen • 'H'aeumb
schallet ir dann • vnb werfet für enr gescblecbte vnd eitern • als anbemn oder
vranbemn ♦ wann ob ir euren ezsten ansang • vnb got euren sebdpfer anseht.
so werdend ir mercken • das niemanf vncbel id • dan allein d der mit den lasiern
neret posere ding. vnd verlad seinen argen vrH>rung -
MosaLMML.
autem de corporis volupratibo lo-prar. quaru appetentia quidem
plena cd anxietatis * säcietas vzio pemtette • dniatcs ille morbos • J m5
tollembiles dolores • quasi' quedä frudu nequitie fruentiu solent referre corporib>
quau motus quidbabeat ioeuditatii ignoro. Arides vero eile Xoluptatu exitus«
quisquis reminisci, libidmu suaru volet - intellvget • ^tie 6 beatos explicare possunt
nihil cause ed qnin pecudes quoP beate esse dicanb - quaru omms ad explendam
corporale lalcutia fedinat intentio ♦ sDoncdiflima quidem coningis liberorüq foret
iocuditas- sed nimis e natum didu edmescio que Mos muCnisse tortores. quou
cp fit mordax quetueg «ditio • neqalras expertum te- necx nuc anxiu nccesse ed
amouerc • In quo euripidis mei sententia probo . qui carentem liberi* infortunio
.dixitessefeliccm*
Ml&Jfnfr- Mofa septima
\ h / s°l ich aber reden von den wdlluden des leicbnams. der begerug
\[y voller angd id * vnd ir gnugfamkeit voller reu -Afie gar vil seiieben
♦ | f«, vnd wie vntcibenlicb oder vntrcglicfoe schmerzen al* ein frucht der
bosbeit sie gcwanet haben Zu Zebrmgcn den leicbnamen. der die siebm ine er-
ludigen - vnd was wmmsämkeit ir brwcgung bringent-das warf ich nit.^ber
dar bie aufginge ber Wollüste trawug lern • bas wirc cm ycglicber wrfteen.
wenn er gcbencken wil seiner bösen euustung ♦ vnb ob bas ist bas bie Wollüste
offen wadieb ober in ber weise als ettlicbe ba von haltend * mügen selig machen
so ist kein facb ba wiber * bau man mttg wol gefpzeebn • bas bas vibc aueb selig
sey - Äreint boeb ir aller mcymtng eylct Zuerfüllen bie leiplicben gruben ober
kottlacbn ir vtbiseben begitlicbkcit ♦ Es weze aueb gar ein ersinne wurmsiimkeit
ber bans ffawen vnb ber erben * Aber icb waif rrit bas man yc gesagt bab cm
bmg bas so gar wiber bie natur sey als bas ettwer bab gefunben ♦ bas bie snne
finb gewesen perrriger ber veterc ober sie geschlagen baten -^Fnb wie gar pisiig
ober in feuchten Zubesorgen sey ir yeglicbs natürliche art • baiton ist mt not bieb
yetZunt Zn wrmanen ♦ warm bu haft es an andern enden • od Zn andern Zeiten
fcrknnbigt • vnb haft auch nw angst vmb deine kinb • vnb in demselben bewere
■icb den fyn meines nacbnolgers Enripibis • ber also sprach • bas ber selig were
‘ vngeluck der mit erben bette •
/tletru septimii
Abet boc voluptas omnis • stimulis agit {ruentes • Apiumcp par w-
antu • Ifbi grata mella fudit • (Fugit H rnmis tenaci - ferit icta corda
morsu ^ %tru^septimiT
^SAkJ^rAnn bas bat em yeglieber wollnst • bas er mit stacbeln ober sebmer<5
^Jr\f tZen vmbtreibt ober muet bie sicb bes gebeaucbenb ♦ vnb in ber weise
ber fliegenbe pynen*wo bie vor arnieme snssikeit bat anfgegosien bo
fleubt sie nw vn mit vasit fleisiige pisie trifft sie bie brrtZn bie sie buecbstagn bat
. jthoia octaua
^Jbil igic dubin ese qum be ad beatitudine me dema quedam (unt • nec
pdttccrc eo qnecp valeat ad qct se xducturas ee ¿pmrittut • suatis veto
implicite malis sint bzemsiime monstrabo • Huid em. pecunia ne congregare cona-
beris . sed eripies habenti .Lpigrntatibns fulgere velis ♦ danti supplicabis • Et <jui
preire ceteros honore cupis • poscendi humilitate mlesees potentia ne desideras
lubiectoZr insidys obnoxius periculis siibiacebis«gloria petis - sed x aHera qne<^
distractus secunrs e sie desistis . voluptaria natam degas »sed quis non Hernat
atcx abyciat uilisiime fragilissime cx rei corporis seruum ♦ Jam vero qui bona pre se
corporis ferunt K exigua • K fragili posiesiione mtunf • l|lu em elephantes mole •
tbauros robore siiperare poteritis • Utum tigres velocitate preibiti« • Respicite celt
lpatiu - ftrmitudme • celeritatem. SL aliquando definit« mlia rrrirari • ^uod quidem
celü non bis potius «st cp stta qua rcgtf ratione rrrirandü • j^oem« vero nitor ttt nu
pidus eit ttt vdox SL vernaliü flop mntabilitatc fugatior -<j^si. nt Aristotiles ait
linccis oculis borrrincs utcrcnmr • ttt eop, rnsiis obltantia pcnctmrct • non« mtro-
spectis lüsceribo illtid Alcibiadis siipficie pulcbcntmü coeptis turpifUmu uideret: •
Hgib rc pulcbzu mdcrt non tua natura • fed oculop spectantiü rcddit mfirmitas.
Sbed eltimate qua vnlfis nitrrio corporis bona * du sciatis boc quodcunq» imramim
tridnanc febtis igmeulo posic dislolm. Ex quibo ommb illud rcdigere in summa
licet - cp bcc que nec pitare que pollicentT bona poslunt • ncc ommü bonop. wgre<-
gation« perfecta sunt. ca ncc ad beatitudinc quält quidä Calles fenmt-ncc beatos
vseia perfteittttt • ffihofa octaua
lUb ba Von ist nicht Zweifels baran -• barm bas ye bic weg« pti ber felk
keit fern cttlicbe vnwege bic ba abtragen vo bem rechten weg« • noeb
jrmgent yemant ba bin bringn • ba bin sie ine pebringen gelobt babn •
Aber wie so gar vil Übels in ine verpozgen sey . bas wil icb bir gar kurtplicb
weifen«was wilt bu aber vnb bifen wegn atrferlefen • Wüt bu bieb iebt fleiflen
gelt pttfemen pepringen • bn wirbelt cs aber nernen bem 6 cs bat - Afilt bu bemr
scheine in b wizbikeit so wirbelt bu flcissigclicbn pitn ben b bir bic gibt* vn be<-
gerlt btt ben anbn xoi pegeen an b erc erpictug so wirbelt btt schwach ob febnob
an ber biemütikeit pepiten • Hegerlt bn aber iebt ben gcwalt. so wirbelt bu vnb;
ligen ben sozgfemen vezbürbrmssn b läge ober barm lieben nacbstellung beincr
vnbertanen btc bir an bem leben schaben wollend - Aegerl t bu b eren • aber btueb
yettUche herbe ober febarpfe gefebefftc wirbelt bu Zerstreüt- Hoo geet bir ab bas
bn sicher seyest. I&ab aber lieb bas leben b wollnit - wer sel ben ifit neefebmeebn
vnb verwerfen ben kneebt des leicbnams < ber se gar ein febwaebs vnb febnobs
hing ist ♦ Ab bie yetpunb bic gittere bes leicbnams vor ine tmgcnb ob fürfetpenb
wie gar mit kleiner vnb schwacher besitZttng arbeiten sie biefelben pnerkriegen
ober puerlangcn • As arm mügt ir iebt übezwinben ob übertretn bic helfend an ber
grosse. vnb bie stier an ber stercke»wert ir auch iebt vorgeen ben öliger deren
an ber febnellikeit • 9fc>ccbt an bie weite bes btmels • ir vesükett vnb febnellikeit
vnb bort vnberweilen anst schwacher hing pn veiwtmbcrn . warm sieb ist int
wer pn vezwunbern bes birnels berm so vil als man baran prüfst bie scbickenbn
orbnung gotes bie er von hn bat ♦ vnb orbenlich von ir regiert wiebet • Aber ber
schein ber schönen gestalt. ist leicht beweglich vnb schnelle ♦ vn noch flüchtiger
barm bie wanbelperlicbkeit ber wtttmiglicben plumen. vnb ob bie menschen als
Aristotiles sprach - betten lücbfeme äugen - also bas ir gesiebte bmcbbntnge ob
btirchgicnge bie wibcistenbigen hinge • beuchte sie bann rricbtbcr gar schon
leicbnam Alcibiabis vast grawsäm ober scheußlich fern • so sie fne inwenbig er-
sebawten • ber boeb an {einer auswenbikeit bauchte gar sebón fem*'\Tnb ba vo
das bu schon geachtet od geieben woeben bist. bas ist rrit vo deiner natur. sliiits
es macht die knanckbeit der ansehenden äugen * Aber sebeßt wie teur ir wolt
die guter des leiebnams • so wist bas dennoch bas- des euch verwundert - es sey
hatt welches bas sey - Zergeen ober Zerstört werben mag. in der hikZe bes beei¿
teglichen ftebees ♦ ITnb aus den hingen allen so Zimpt sich bas in ein ^jumm Ze^
sebtaben ober kürzlich gubcgrciPfen • bas bte hing die nicht gegeben ob verleibn
mugen die gütere die ñe gelobend - noeb an der lainnung aller gittere volkomen
fern • mebt Pitrenb Zu b selikeit. als aufs ein gerecht gefert • vnb macbcnt auch
mt selig die ibenen • die ir in solicber weise begerent ♦ rnb ba von speich ich •
«cflr
-M
$u que miseros tramité deuío. Abducit ignorada • Hio auru m tundi
qu eritis arbore • Ree nite gemas carpitis • Ifton altis laqueos mentibo
abditis •Hrt pisce ditetis dapes • Nec vobis capreas ñ libeat sequi • ^Tyrrhena cap-
tatis vada • "Hpsos quin etia Pluéhbo abditos. Norut recessus equoris. duc genus
mueisvnda semtior • ^el que rubentis purpure . Hlec non que tenero pisce • uel
asperis • fDtestent echinis litotra • Ñoed quona lateat qct cupi ut bonum. Nescire
ccci sustinent • Et quod sfcellismi tmnsabyt polum. tellure demersi petiit. <f>uid
dignu stolidis mentib tmpreccr • Dprs honores ambiant - Et cu falsa gratn mole
pamuerint • ‘Tfum vrra cognoscant bona •
Metrum oClauttm
ßh was vnwissenbeitist bas-bicbie mueseligenober dürftigen men-
schn ablaitet mit irrem wcggefért • Nw sticht ir hoch mt bas golt aufs
nn grünen pawm • ^bo nembt ir bas edel gestern nicht von be wein-
1 verpergt auch mt die stricke ober netze aufs den hohen pergen - aufs bas
ir bas essen mit vtseben reich machet- vnb ob euch gelüstet Zn iageh die rebgaif
so fürt ir mt in die fürte des meres girren genant-3do haben auch die menschn
erkant die haymlichen striche ober abgenge bes meres -*\Fn auch welches wafler
mer bringe ober hab her sebneweiflen gymme • bas sein die waflerperlem - Ober
welches mer hab der roten pttrpurParb • vnb auch welches gestatt tettrer ober
reihlicher sey an dem mürben viscb ♦ ober an den sebarpfen viseben die Echini
genant sinh. vnb bie eines halben schucbs lang vnb sebarpp ñnb als ein igel - vft
wenn sie an dem schiff hangend - ob halt grosser wind vu vngewitt: ist - so bal -
tn ñe doch bas schiff bas es vnbeweglicb ist - Aber wo vrrporgn lige bas gut des
sie begerenb. bas leibent ñe plmb nicht Zewissen • vnb ñnb verse,ickt auff bem er-
mcb. M siicbent bocb ba« gut bas bm gegangcn ise tiber bcn gcseirntn bimcl •
Wa$ sol icfo nw wubige« wnnscbcn bcm toecbten gemttte • S$>ic fulmen begcren
reicbfumb vnb crc • vnb werni sie Zuberait babe bic Falscbcn mit scbwcrem Iase oif
uberlabung • bas fi« bcim erkctmen wetben bis waren gtiter« •
,c/ ¡Deofa nona
H. Adenu« mendaci« formam selicitati« oseendifle fuFfecerit • quam fi
Mk ifexrfpicaciter mtuert* • ordo est demcep* que fit vera monstrare • Jt> •
Atqui uadeo mqua . nec opibo sufficientia . nec regnis potentiam • ncc reueretiam
dignitatibo • nec celebritatem gloria • nec seticia voluptatibo polle contingere. (D •
An etia caulas cur id ita fit depbendisei. f$> • ‘Aenui quidem veluti rimula mibi
uideer intueri * sed ex te cognoscere apertius malim • pD • Atqui ¿pmptiflima ratio
ese * Hpod em simplex ese mdcmsiimc£ natura • id error bumanuS separa,t. H a vero
at<$ persedo ad falsum rnipseduqv traducit • An tu arbitraris qd mbilo indigeat
egere potentia • ib • /Airrimc mqua • |D * flecte tu quide • Tlamsi quid ese quod m
ulla re imbecillioris valenti« sit • m bac psidio nccede ese egeat alieno • D • Ita ese
mqua ♦ (D - Igib fuftxcietie potentiea^ vna eadecg ese natura ♦ D • indet ♦ •
quod vero buiusmodi sit spernedum ne ede censes • an contra reru otnniti venera-
tione digrriflimu. f? • At boc mqua nec dubitari quide potese . (D. Addam? igib
siiFficicntie potentis cx reuerentia • ut bec tria vnu esis indicemus. D« Addamur
siquide vera volum? confiteri. (D • chuid veromquit ♦ obscuru nc boc at$ ignobile
censes ede • an omni celebritate ckriflnhu • Considera vero ne q? nihilo indigere.
q? potentillimu ♦ q? honore dignissimum ede concessum ese * egere claritudine quam
sibi pseare non possit. atH ob id aliqua ex parte ludeaf abiedius« A) - fto podum
mqua quin boc uti ese ita etia celeberrima esse confitear • A). Consequens igif ese
ut claritudine superiotibo tribo nibil diFserre fateamur • flb ♦ (konsequif inquam«
¡|). Huod igif nullius egeat alieni • quod (tiis cunda uiribo postit • qd sit claru at<$
retierendu. none boc etiam conflat este letistimu ♦ D • 9bcd vnde huic inqua tali
meror vllus obrepat • nec cogitare quide postum • quare plenu este letitie siquidem
lùperiora manebut ncceste est confiteri • {D • Atqui illud quoc£ p eadem necestariu
est fiifficientie • potentie . claritudinis .rcuerentie . iocunditatis • nomina quide
este diuerià • nullo modo vero discrepare subi lamia • D ♦ fllecestê est inqua • (D •
ÍDoc igib qct est vnu simplexq^ natum peauítas humana dispartit ♦ AL du reí que
partit» caret parte conab adipisci. nec portione q nulla est • nec ipia qua minime
affectat astèquif • D • chuona modo tqua « ¡D * duritias Iquit petit pénurie ftiga
de potentia mbit laboiat. mli<5 ebidirufeg este mauult • multa» etiam sibí naturales
quoc£ siibtiabít voluptates • ne pecuniam quam paiamt amittat ♦ ,^ped boc modo
ne siifftcietia quidem contingit ei quem valentia deferit • quem molestia pungit •
que uilitas abycit- que recondit obscuritas > <$ui vero folii peste desiderat • ^pf ligat
opes • despicit voluptates honore^ potentia carctem • gloria quoeç nihili pendit •
3bed huc quocj^ A multa afficiant rudes • fit em ut aliquado necestarys egeat ut
anxietatibo mordeas -Eu<^ bec depellere nequeat. etia id quod maxime petebat
potens este desistit • ^birmlitcr ratiocimri de bonoribo ♦ gloria ♦ voluptatibo licet •
Í|á cu vnuquod^ boru ide qd cetera sit • quisquis boru aliquid sine ceteris petit*
nec illud quide qd desiderat ajpicbedit • D ♦ 0|uid igit" inqua ‘{D • H>i qrns cunda
simul cupiat adipisci. summa quide boatitudmis velit. sed nsi in bis ea reperiet q
demonstiauimus id quod pollicens non poste conferre-D- Minime inqua D • In
bis igik que singttla qudearn expetendo^ prestare credunt béatitude nullo modo
muestiganda cft • ifc>- ¡fateor mquam • 5L boc nihil verius dici potest * fD. IHabes
igif mquit SL sbrmam false felicitatis H caaasäs ‘deflette nüc in aduersiun mentis
xH»icua est. eä<$ tu. patilo ante monstrasti du falsc causa« aperire conabark. Tlä
msi fellor ea wra est K pfetta felicitas • que fuffteiente. potente • reuerendu • ceW
bze lctu<£ pfteiat ♦ At-^ ut me interius animaduertifle wgnoscas • que vnu hon •
quomä idem cuncsta siint. vcraciter pstare potest. banc eile plenä beatitudme sine
ambiguitate cognosco • fD • (D te alumne • bac optrnone telicem • siqaube boc mquit
adieceris • f? • c(uidna inqua ♦ ß) • Äffe ne aliquid in bi« moetalibo cadticisc^ rebo
puta« qd btmtsmodi statu poflit asferre • fl> • Minime aqua puto • idq> a te nihil ut
ampliu« desideret ostensilm est* jD • kDec tgif uel rmagine« veri bom* uel rrnper*
feCta quedä dare bona rnortaliba andenf • vorn aut at<$ pfectu bonu conferre non
possunt. 2) * Asientior mqua. - fD • Qitioma igif agnoansti que vera illa sie • que aut
beatitudme metianf • nuc siipest ut vndc vera bac peterc possis agnosca« • 2? • ^|d
quade mqua ia dndu vehementer expedro • (D • Z)ed cu uti nattmeo platom naqant
nostro placet m rrrimmi« quo$ rebo dtarinu presidiu debeat rmploeari • qmd namc
faciendu censcs tat tllius (ummi bom ledern reperire mereamur • ß? * Inaaoeandum
mqua rerum omrriu patrem • quo pterrrriflo nullu rite simdaf exorbiu * (P • s^cCtc
mquit. ac sinaul ita modukta est*
^ V. [3kosa nona
Arnacb Hrach die weisbeit • Es ist gnug das man dir vor bisher be >
weist ober angetgaigt bat bic ftume ober gestalt ber lugenbasftigen
sclikeit* vnbob baa biebtarficbtigclicben ansibest * 3do ist darnach die
Ordnung ^ube weifen oder an Zu Zaigen* was die war sclikeit fey • H) • £)Do sprach
ich- Werlicb ich sib wol * das man nacht mag begreiffen die gnatgkmkeit mit den
reiebtumen • Iftocb den gewalt mit ben konagrcicben • noch die erloblicbkeit mit
den wubikeiten ♦ Itocb die löblichen preisiang mit b ere. Roch die sreaade mit den
Wollüsten. . ipo sprach sie. lDast daa aber auch iebt begriffen * die fache war-
umb es also fey • • iPö sprach ich • Mich bebuckt ich sehe sie an sam durch gar
«m bäume kleine klttnscn ob klack. ^ber lieber wil ich sie von dir offenwarlieber
erkennen. D - Do {peaefo sie • Werlicben das ist gar ein Ixmítte Ixwcmng • wan
bie menschlich irrst! sefoaibet bas wn emanber * bas von seiner natur einseitig vn
vngetailt ist ♦ vn fürt bas weit vo bem warn vn volkomen gut • ot> wenst bti bas
bas ein gewalt sey bas man niebtes beburff D Do sprach icb • tHes wene icb
allermynst- jp - Do sprach sie - ífcu wenst recht bamn wañ ob an ettlicbem hing
icbtes rst bas bo machet sebweeber sein • An bemselben hing ist not • bas es be -
bttrffe frembber bilffe ♦ f? • Do H>racb icb • Es ist alse • D • ÖDo sprach sie • ÖDauo
ist ber gnugstmkeit vnb bes gewaltet ein cym'gc vnb selbwesenbe natur • D •
£po sprach icb • Mach bunckt es sey also • jD - ÜDo sprach sie. Welches veteylst bn
solieber hing Zu versebmeben sein . ober ba wiber bas ba aller wubigst ist aller
hing an ber ere erptetug • fib »Do sprach icb * öDamn mag man mt Zweisein • (D ♦
Do sprach sie. |lw füll wir bargu thun bie erwirbikeit ber gnugstmkeit♦ vü bes
gewalts. vu sollen yrteilen bie breü als ob sie ein hing seyen • D • ÖDo sprach icb •
^Tbn wir sie bargu. warm wir wollen boeb gewislicben bie waren hing bekenn
nen • (D ♦ Do sprach sie * ^rteylst bu aber iebt bas bas vnloblicb vnb vnebel sey >
ober das es gar sebeinpar sey an aller loblicfokeit ♦ Aber bu seit mereken an bem
bas nerieben ist bas man nichte® bebnrsfe bas man aticb gar gewaltig sey • vn
auch aller wirbigst an ber ere bas bebürfse bamiocb ber loblicfokeit bie es im mt
verleiben mag vn bureb bafselb bebuckt es an ettlicbem tail bester mer verwei-
sen sein • D • Do sprach icb • Ich mag anbers nit iebn barm bas es also ist« vn be-
ben auch also bas binck gar loblicbn sein -ft)-Wo fpzacb sie • Darüb so volgt bar.»
nach bas wir bekermen sollen bas bie crloblicbkeit nichts vnbersebeib hab. von
ben obern dreyen hingen • ib • Do Hracb icb * Es volgt ye barauf- fD • Do H>racb
sie - Darumb bas bmg bas keiner seömbden bilfF bebarPP • vnb bas alle hing von
semselb? kreppten vermag- vnb bas m lob klar vnb barZu erwirbig ist. Ist ban
auch nie opsenbar bas bafselb gar ein freubenreieb hing ist -D - Do H>racb ich -
Wa vo aber bisem hing yenbert ein laib einfalle bas mag icb nit erbencken ♦ Darr
umb so ist notburPPt Zabekemien - bas bafselb hing vol sey ber seeüben-wo anbs
bie obgemelten hing beleihen - 0 • Do fpzaefo sie • bferlicben es ist auch not ♦ bas
bas hing bebeutet werbe burdo dieselben namen - gnugstmkeit - des gewalts -
ber loblicfokeit - ber erwirbikeit - ber wurmstmkeit * bie ba nach ber benetmung
mágerley sein • Aber in dem wesen in kein weise mifheilig • . ßDo sprach icb -
Des ist not- ¡D - Do sprach sie - Obation ist bas bas aymg vnb cmstltig bmgk
an bem wesen bas bo Zertailt die menseblicb posibeit - vnb wenn sie arbeytet Zu-
ge wyrmrn einen teil des bings -bas an teil ist so gewint sie halt alleemynst bas
teylber selikeit das an rrn selber nichts ist - noch bie selikeit selber ber siebe-
gert ♦ fb. Do sprach icb. In welcher weise geschieht ba» • |2). Do sprach sie -
Wer die reiefotumb begert in ber flucht ber armut ober buzPtikeit • vnb nichts
arbeitet ober stellet nach gewalt ♦ ber wil lieber schwach vnb vnebel sein • vnb
er entZeücbt im selb» auch vil natürlicher Wollüste • auPP bas er icfot Verliese bas
gelt • bas er bemitet ober gestmmet bat • Aber dennoch in solieber weise geet
nicht Zn bie gnugstmkeit bem den ba verlast die macht - den da peinigt schwe-
res gemute • ober bie trnbstl - ben bie sch waefoeit wrwuPPt ♦ vn ben bie tunckeh
heit ober vnerberkeit vrrpirget- Welicbcr aber allein begert den gewalt - der ver-
tZert die reiefotub - versebmeebt bie wolinste - vn die cre bie des gewalts mangelt
vii bie crloblicbkeit achtet re ir für niefotn • Aber bn siebst wol wie einen solicbn
íb gar vil birg» betrübet • warm es geschieht das er Zu Zeiten bebarflf notbnrf*
eigen hing > vnb das er von den engsten gepeinigt ober gepiflen wiebet. vnb io
er nw die bmg trit vtreihen mag so gest rm anclo ab das des er so gar lere begeet
bat - vnb m gleicher weile gymbt es - das man ein bewemng neme wn der ere •
von bem loblicbn wort ober gute gernebte • vnb von ben Wollüsten. Waíi feint*
malen ein ycglicbs ber selben bmg ist das bmgk bas bie andern sinh • Cpazutnb
werber leiben brng eins on bas anber begert • her begreift auch int bas des er
begert • sb. sX>o Ipeacb icb • "Was ist es den • (0 • Do ipracb ñe - Ob yernat begert
Znerlangn die ding alle mit einander vnb ber leib wolle bie Sbumrn ber felikeit ♦
iVirt er sie aber iebt ftnben in den hingen bie wir beweist haben - das sie nicht
verleiben mögen bas bing das ñe geloben ob verbaislen • f£> - )3)o ipracb icb • %X*
lennynst geschieht bas ♦ {$) • ÜPo sprach sie - Da von so ist bie lelikeit m keiner
weile Zefecben in ben hingen vö ben man gelaubt ba« fíe verleihen mugen ettlicbe
bing in limberbeit auf ben bingn bie Zubegeren lein. flt> • Do Ipracb icb • Des be-
kenn icb • vnb man mag int warlicbers gelpeecben • [D • Do sprach fíe • Davon
hast bu nw bie forme vnb bie lache ber falschen lelikeit • Tlw wenbe bas geliebte
beines gemntes in bas wiberteil - wann ba wichest bti Zu bant leben bie waren
lelikeit bie wir bir gelobt babn • sb • Do Ipracb ich • Werlicb fíe ist halt eine plm >
ben hurebsiebtig • bo bu fíe vor ein wenig hast beweist • vnb ba bu arbaiteft Zu-
offenwaren bie leicb ber falschen lelikeit. wan es sey ban das icb betrogen ley -
9bo ist ye das die war vnb volkomen lelikeit die ba macht genüget • gewaltig •
erwizbig - löblich • vn fr ¿lieb • vn bas bu ezkenest das ich inwebig gebaebt hab •
welicbc lelikeit werbebn verleiben mag eins bifer bing nach bé fíe alle eins lind
biefelben erkenne icb on Zweifel für bie volkomen lelikeit • JD»Do Ipracb fíe > O
kinb bar ich erZogñ ban bu werest selig an bem won ob bu bas auch barZu thun
wichest • 0fc> - tJ)o sprach icb • welches • fO • Do Ipracb fíe • weuest bu iebt bas in
bisen totlicbn vellige hinge iebtes ley bas bir einen sc liebn stabt ob bestenbikeit
muge pringsn * ib ♦ tpo Ipracb icb • Ich wenc des allcrmyrmst • warm bas ist bet
weist worben das man vo bir weiters mit begern sei • jD • tto Ipracb fíe • bie hing
fínb emttweb ein pilb bes waren gutes ♦ ob bebucken bas fíe ben totlicbcn geben
ettlicbe vnuolkomcne gut. aber bas wäre vnb volkomen gut mugen sie mit ver-
leiben . 0b • Do Ipracb icb- Ich vergib bas bas also ist D- Do Ipracb sie • warm
barumb feint bu hast erkant welches bie war lelikeit sey • ober welche hing ln-
genbafttgclicben beweifenb bie lelikeit • E>o ist nw übrig bir Zefegen von wem
bu solt biten bie waren lelikeit • fb • Do Ipmcb icb • belselben pait icb yetZnnt
lang gar emf igclicben ♦ ¡3) ♦ Do Ipmcb sie • warm nach bem als es gefeit ob be-
hagt vnferm platoni m tymeo be pueb vo b feien • bas man m ben allcrmynstn
hingen anniffen sol bie gotlicben bilffe • was erteilst bu bann nw bas wir thun
feilen bamit wir verdienen Zesinben ben stul des bosten guts ♦ dp * Do Ipracb icb
/Mian fei anrfiffen den vater aller bmg • on ben keyn anfenck recht gegruntfefe
tigt wirbst . (D . Do H»mcb sie bu haft recht. vnb darnach bub sie an siif lieb
zeipreeben also. /^LtiLMsnsnsi
<^i.u ppetua mundú mtione gubérnas ♦ ^ermru celi^ lator cjni temptis
ab ewo. Ire inbes • ssabiUsj manen» • dans cunda tnoticri . (Jauern no
externe pepulerunt fingere caule • /^aterie fluitantis opus • verum insita fiimmi •
(forma borri • Ituore cares«tu eunda siipno • JQbucis ab exemplo pulcbeu pulcher^
rimus ipse */^Lundu mente gerens sirrrilic^ imagine formans • (Derfedascg rubens
psedu absolnere partes • ^Tu numeris elementa ligas vt frigora flantis ♦ Arida
couemat liquidis * ne purior ignis • Enolet • aut mersas deducat pondem terras.
situ triplicis media nature eunda monente • (tormedens anima p consona trabea
resoluis. d^tte cu leda duos motum glomerauit m orbes • In (emet reditura meat
mentem^ pfunda • (Circuit K simili conuertit tmagme celu • ‘Tfu causis animas
paribs tuta% minozes Drouebis Bihvdbo sublimes currito aptas • In celu terra
H feris. quas lege benigna • Ad te. conuersas reduci facis igne reuerti Da pater
angustam menti conscendere sedem . Da fbntemdustrare boni * da luce reperta •
'Jn te conspicuos animi defigere tusus »Disfice terrene nebulas K pondera molis •
At$ tuo fplendote mica • tu nan<$ ferenu. • ‘Tivrequies tranquilla pys • te cernere
finis .fDimcipiú • vedor«dux * semita * terminas idem •
/Ikmlnonu
($ot der du mit ewiger Verschickung aufiriebtit die werlt • vnb bist
ein sebdpfer des ertriebs vnb des bimels • der du die Zeit baiflest geen
von ewig * vnb stet beleihen# macbest das alle dmg bewegt werden •
Den mt frombbe lacht betgwugen haben Zn machn das werck der bmfltesienbcn
materig • 9btin# von # innwesenben forme des fooften gutes ♦ die neibes mangelt
bringest du alle ding von dem obersten ebenpilb ♦ TFnb du selber der allerfchönst
hast getragen die schonen werkt in de gemute • vnb bist sie pilbent mit gleichem
pilbe* KFnb bti hast gebaisién das volkomen • ledig Zumachn die volkomen teyle
der elcment * vnb dieselben element pinbest du mit der Zal * Also das die kelte mit
dem frür. vnb die dürren mit den fruchten beqweme wetbent * vñ das das lauter
srur nicht auffliege - ober das die sebwerikeit nicht vnbezbrnckc das gelenckt
ertrieb * Aueb bist du Zufamen befftenb vn Zerlolend mit mitbellenden gelidern
dis Mitteln feie der trifültigen natur • die alle ding beweget. TTnb so sie getatlt ist
worden »so bat sie die bewegung vmbgefürt in Zwen vmbkreis • vnb geet denn
wiberkerenb in sieb selber * vnb vmbgeet das tieffe gemttte • vnb mit geleicber
pilbung bekeret sie den brmel ♦ IFnb mit gleicht fachn fürest du die feie vnb das
mynber leben • vnb bist Zufügend die hoben feie aufs geringen wagen • vnb die
mynbern feest btt auff das ertrieb • vnb die feie die mit gutwilligem gefetZe Zu
bir gckcrt sinb. bic macfose bu bas sic wibcrkcren in bcm wibertmgenben seiue •
(D vater gib bcm gemttte att%eseeigen 511 bcm cngcn seul ♦ gib vns burchsehn bcn
prurmen bes guten • gtb vns bas vtrir ftnberi bas liccbt • vnb in bicb bcfftcn bas
bescbculicb gcsicbtc bes gemntes • ^nb gcrtrcib bic ncbcl • vnb bic ptubcn bcr
ubiscbcn scbwerbcit • vnb scbcinc mit bcincm glantg • warm bit bise vnserc bait*
tcrc jjeit. vnb bise cin seille rwc bcn gutigen • vnb em cnbc bicb Zcsebcn • Efcit bise
bcr anfang. bcr f urcr • bcr laittcr - bcr seeig * vnb aucb bas gil. ifcarnacb fpmcfo
bi c \veisifoeit. (Diolidcama
TPorria igit que sit impersedi que etia psedi borri serma utdisei . nuc
demonsemndu rcor quona foce selicitatts psedio coseituta sit • In quo
illud prrinri arbitror inquirendi*. an aliquod fottiufmodi bonu . quale paulo ante
desimsei •• m rcru natum posiit Cxiseere. ne nos pter rei fubicdc veritatem casia <&<■
gitatioiris imago decipiat. Zfocd quin exiseat sit^ boc veluti quidam ommti sens
bono^r negari nequit • Opmnc em quod rinpsedu csic dicis. id minutione psedi
tmpcrsedu ec pfoibef ♦ <\uo sit vt si in qlibet genere nupersedu quid csic uidcaf •
i eo psedu qq aliquid cc ncccsic sit • Etem psedionc sublata vnde illud qd xpsedu
pbibetT extiterit ne ftngi quide potese • Recx erit ab diminutis mcosumatifq natum
rcru cepit exordiri • sed ab integris ab sblutifcp ¿pcedens a foce extremi at^ efseta
dilabif • si • uti paulo ante monsemuimus • ese queda boni fragilis rmperseda
selicitas - csic aliqua solida persedamq no potese dubitari • D • jjFirmisirinc inquam
verifsimeq conclusitm ese - fj) • ch^io vero inquit babitet ita considera • Obeunt rcru
omnium principem bonum csic communis bumano^t conceptio probat atrimop. • IKa
eu rribil deo melius excogitari queat ♦ id quo melius rrifotl ese bonu csic quis dubi-
tet . Ita vero bonu csic deu mtto demonsemt ut persedum quoq in eo bonum csic
coumcat * na ni tale sit • rcru ommri princeps csic no poterit ♦ Erit em eo pseanti?
aliquid persedu posi idens bonu. qd boc prius atq antiquius csic uideat • Emnia
na$ perseda min? mtegris priora csic claruerut • (Jtttare ne in msinitu mtio ¿pdeat
confitendi* est summu deu summi perf^cstte^ borri efle plenissimum • Aed perfectum
bonu veram ciTc beatitudine constituim? * TTera igit beatitudine m summo deo sita
efle necefle est ♦ flb • Accipio inqua - nec est quod contradici vllo modo queat - {£) ♦
iibcd queso inquit te. uidc <j> id (ancte at<x mmolabiliter probes . cp borri summi
siimmum deum diximus efle pleniflimu * D • detona inquam modo - A) » Ne bunc
ferum ommu patrem illud fiimmu bonii quo plenus esse jobibet: « vel extrinsecus
accepisse • vel ita naturaliter babere plumas ♦ qsi' babentis dei babite$ beatitudmis
dinersam cogites ciTc substantia • Ita fi extrinsecus acceptu putes • pecstantius id
quod dedent eo quod acceperit existimare possis. Axd btme esse reiu ommu prer
cellentiflimti dignissime confitemur, chiiod si natum quidem ineft • sed est mtione
dtuersum ♦ cu de reru principe loquamur deo • fingat qui potest quis bec diuersa
coniunxerit • {Dostremo quod a qualibet re dtuersum est • id non est illud a quo
mtelligii' esse dtuersum • quare qct a summo bono dtuersum est sui natum. id sum >
mu bonu non e »t * qct nepbas est de eo cogitare * quo nibil constat esse pstantius.
Omnino em nullius rei natum suo principio melior poterit existere • aquare quod
ommu prmcipiu sit id etia siti substantia summu esse bonu verissima mtione coclu*
serim - D • ikectiflime tqua • (D • A>ed summu bonu beatitudine esse concessum e •
D - Ita est inqua • (D • Igib inquit deu ede ipsa beatitudine nece fle est confiteri •
D ♦ Ree inqua ¿positis prioribo refragari queo ♦ U illis boc illatu consequens esse
perspicio-fD« t^cspice inquit an bine quoq idem firmius a^probek qr dito summa
bona que a se diuersa sint efle no possunt • E terit que discrepat bona • no efle altem
quod fit alteru liquet * quare neutru potent efle psectu cu alterutri altem deest •
E*ed quod psectunt non sit id summu no efle mamfestu est * UluUo modo igitT qne
stimma flint bona ca possunt else diversa • Atqui SL beatitudine bC desi slimmii bonsi
esse collegimus • datare ipiàm neceflè est stimma effe beatitudine que sit stimma di »
uimtas • D - ItUbilinquam nec re ipsi verrns • nec ratiocinatione simrius »nec deo
dignius concludi potest • fD. 3buper bec inquit igif • veluti geometre solent de-
monstmtis ^positis aliquid inferre que poeismata ipsi vocant ♦ ita ego quocx tibi
voluti coiollariu dabo • Ita quonia beatitudims adeptione fiunt bcmines beati • be*
atitudo vero 'est ipsa dtmmtas • dimmtatis adeptione beatos fieri manifestu esb *
9bed vti iustitie adeptione insti • sàpicntie sapientes sint • ifa dtmmtate adeptos
deos fieri simili ratione necefle est • Dmms igitT beatus deus * sed natura quidem
vnus • participatione vero rribil pbibet effe complttrimos Et pttlcbru inquam
boc atcx ptiosiim - sitie porisma siue coeollariu vocari matris. {D « Atqui boc qttocx
pùtòritis mbil est qd bis armedendsi effe ratio psiiadct • D • Huid inquam ♦ fD ♦
Cum multa inquit beatitudo continere ludeatT • 'Ttrum ne bec omnia vnu veltiti
corpus beatitudmii qtiada partisi varietate comnngat • An sit 009. aliquid quod
beatitudini siibstantiam compleat * Ad boc vero cetera reserans * D. 'Vellem.rn*
quam id ipsarum rerum commemoratione patefaceres «fD • llonc inquit beatitudis
nem bonum esis censemus D« Ac summum quidem inquam < ¡3) • Addas inquit
boc omntbo licet ♦ silam eadem sufficientia summa esi • eadem summa potetia • reuet
rentiaquo$ claritas bC voluptas beatitudo esse indicatur * D- chiiid igitur.fD •
àccine omnia bona *siif sitientia * potentia cetcraq» voluti qttedam beatitudimis
mebra flint • an ad bonum veluti ad verticem eunda referunt: * ifo • ^ntelligo \\xt
quam qmd muestigandu proponas « fed quid constituas audire desidero * Cuius
sei discretionem sic accipe . Ai hzc omnia beatitudims membra forent se quo$
irnûccm discreparci: • Dec e lì em parttu natum vt vnu corpus diaieria componat •
sb • Atqui bcc omnia ide esté mo idrata dint • ]® • Muri me igif mbm flint • alioquin
cx vno mcbzo beatitude indebiti" elle conuincsta. qct sien necuit . flb • Id quidem
mqua dubiti non e id - sed id qcf refìat expedro. JD 'Ad tonum vero cetem refèrri
pala est • Idcirco em flifdcicntia petit: - quonia borni effe mdicaf • Idcirco potetia
quonia id qtiocp esse credis bonu . Idem de rcuerentia. claritudine • iocunditate
comedrare licet • (Dmrriu igif expetendo^ (limma atq causa bonum esd • quod cru
necx re ne^ similitudine vllu m se retinet bonu id expeti nullo modo poteid ♦ (ton *
tm<q etia que natum bona non flint* tamen flesse uidean? * qsi vora bona sint ajpe?
tunf • chilo dì uti stimma cardo at^ causa expetendo# ommti bonitas effe iure ere ;
dat -Cuius voro causa quid expetis id maxime indes optari -selliti fi salutis
causa quifpia velit equitare - no tam equitandi motil desiderat q> salutis effettui.-
dum igi? omnia boni gmtia petanf non illa potius A bonu ipflim desidemus ab
omrribo -ifced qpter quod cetem optans beatitudine effe concessimus quare sic q<q
sola queri? beatitudo • ex quo liquido ajparet ipllus boni H beatitudini« vna at$
cande effe fübsdantiâ » D • Mibil mdeo cur dislêntire qui^iâ poflit • fD • 3bcd deu
vemmq: beatitudine vnum at<q ide effe monsdmirim?-il>- Ita inqua-fD- securo
igif concludere licet dei quoq in ipso bono ncc vsF alio lltam efle flibsdantiam •
ffleofa bccima
A von das du mv> gesehn basd welches die fbemc sey des vnnolkome
ynb auch des volkornen gutes . Aoo wene ich man fülle dir beweisen
an welchem dinge fdre die volkomcnbeit der felikeit • m dem ich wene
der ersten gefragen • Cb in der natur der ding • ynbert cm solieb gut als du vor
gcspzocbcu bald gefem möge • das vns iebt ein eytele ober fmlscbe pilbung des
gebancken one die warbeit des wesenlicben oder vnterworffen dinges betrige -
.Wunder das ye ettwas sey - vnb das das gut sey fam ein primn aller guten ding
des mag nit gelangend werden - wann ein ycglicbbmg das für vntiolkomen
gesprochen ober erkannt wirdet • das wirt beweret vnuolkomen feinde - von
der myrmerung ober der mynnbztmgbalb des volkomen . Vnd da vo geschieht
cs • ob in crmcbem gelchlccbt cttwas vnuolkomcn bebuncket (ein • so ist not das
in bem selben ett was volkomen sey - As arm wenn rm die vnuolkomcnbzit bc >
nomen ober entzogen wirt • so mag man wezlicben bald nie fürbringcn ober
czbenckcn • ton welchem ding bas bas da vnuolkomen bewert w'ubet gewest
sey . Warm die natur biser hing • bat vren anfing mt genomen von den gemin*
nerten vnuolkomen hingen • Wunder von gantgen ledigen dingen fnrgecnbe
ist sic gefallen in die äußersten vnb leren bing-ATnb semtmalen aueb bas ist bas
cttUcbe vnuolkomene ielikeit ist des schwachen gutes* als wir ein wenig bie vor
beweist haben • ^bo mag man mt getZweiMn * barm bas ettlicbe sey veffe vnb
volkomen - & • ÜDo sprach ich • it>as ist gar vestigcUcben vnb warbaftigclicb bec
schloßen * ¡3) ♦ ££>o Ipzacb sie• Also solt bu mercken war innen sie wonc • warm bie
gemeinen empffneknnf der menschlichen gemüte beweret bas got sey ein guter
surft aller ding • Warm feintmaln nichts beßers erdacht werben mag bann got*
wer mag barm daran getgweiftln barm bas es bas gut sey über bas kein beßers
iff-Tnb also bewert bie veemmfst bas got got sey • vnb überwindet auch bas
volkomens gut in im sey »Warm es sey barm bas dem also ley • siist mag er mt
e in surft gelein aller hing • warm ettwas bas da besitzt ober in im begreifst bas
volkomen gut wirf wizbiger sein barm er ♦ vnb baßelb bimcket barm vor vnb
elterfein barm er • wann alle vblkomene ding sein als kündig ist • vordrer ober
eer • barm bie mynern gantzen hing • vnb banon bas bie vefnunfft iebt fürsicb
gec in vnentlicbe hing-so sei man bekennen bas der host got gantz volley des
bobsten vnb volkomen gutes • Aber bas da volkomenlicb gut ist. bas haben
wir geletzt bas es die war ielikeit sey * vnb davon muf es nw not sein bas bie
war Ielikeit ley in dem bobsten got*D • Cbo Ipzacb ich ♦ Ich nymb bas aufs
vn man mag es halt in kemerley weile wibczlpzecbn-fD-Cpo Ipzacb sie • Ab ich
bit dich - sibe wie garbeilligklicbn vn vnuermailigt bu baßelb beweren solt bas
wir gelpzocbn haben bas der hobst got aller volleil: ley des aller bobsten gutes.
D - £3>o sprach ich * In welch weile»fO. v£>o lp racb sie ♦ bas bu dir iebt fürnemest
bas S vater aller bmg aufwendig genomen hab bas hobst gut des er vol ist • als
bas bewert ist •o'S bas bu iebt gebenckest bas sinn mangerley wesen sey gotes
der bie ielikeit bat vnb auch feiner Ielikeit »Wann ob bu wenest bas er baßelb ig
gut aufwenbigklicbn genomen hab ♦ so magst bu wenen • bas bas ding bas die
gab gebn hat wizbig sey den b’ es genome hat ♦ Ab wir bekenen gar wizbig<-
kliebn bas selb ley S fürtref Unliebst aller ding > Ab ist bas. bas er bas gut vo
Natur in im bat vn ob es ist mangerley an b vnbersebeib b Vernunft • ^beint wir
aber reden von got dem surften • so neme im für in gestifter weife welcher bas
vermüg • vnb sage wer bife mangerley hinge zufamen gefügt hab»rDocbziim-
letsten • bas hing bas von yeglicbem ding mangerley ist. bas ist nicht bas hing
von dem verstanden wizbet bas es vnbersebiben sey in mamgerley weife • vnb
da von bas hing bas von feiner natur vo dem hoffen gut mangerley ist * bas ist
nicht bas host gut • bas bo vntgymlicb ist gugebenckcn von de gegen welchem
kein wizbiger ist gesinben • Wann keins binges natur mag mit mclotc peßer ge^
fern den fern ansimgk • vnb ba vo ban ich mit gar warbafter bewerung beßoßen
bas bas selb gut sey ein anfhngk aller hing • vnb bas es in feinen wesen sey bas
hobst gut ♦ Ö> • £To sprach ich • bu baff es gar recht bewert • jD • Öt>o sprach sie •
es iff auch veziebn worben bas die ielikeit sey bas hobst gut ♦ A> • Do sprach ich
es ist also -p)-do sprach sic • so ist e« auch notZubekenen das got bicfclb selikeit
sey - fb - tto sprach ich - Ich mag halt den wcbern fnrgclegten bewerugen nicht
-widerstreben • vn fihe auch wol das das auf .denselben volget D • i£>o sprach sie •
Sbihe an ob icht darnach basielb vefter bewert werde das Zway oberste gut die ro
me selber mangerley sind nicht gesem mugen • wami die gut die von me selber
mifhrllend die sein- als osfenlicb ist • also das ye das ander also ist • das es nicht
ist das ander - vnd da wn so mag weder dises noch ibenes wlkomen sein • semt;
maln das ye das ander vnber ine gepsist dem andern »Aber es ist ossenwar was
nit wlkomen ist - das ise nit das hobst gut - vnd davon m kein weise mugen die
ding mangcrley sein die die hosten guter sind . vnd darnrnb haben wir warlich
guiämen gelesen das die selikeit vnd got sein das hobstc gut - vnd da von ist cs
not das die sey die höhst: selikeit die da ist die hobst: gotbeit - £> - Do sprach ich -
Es ist nichts das warlicbers beschlossen werden möge - dann dasielb ding noch
das do vester sey dann die bewerung noch das wirdiger vn ^unlieber sey dann
got • fD - Qbo sprach sie - über die ding wil ich dir (am auf kurzer bewerung vn
vmbrede geben ander leutmng einer schweren rede - die Zn latem haisiet corrolar
rium - vnd ist Zu deutseh gesprochen ihm ein Ion der krön - oder cm Zier das da
Zu gcleicben ist einem guidein halfpant - als ein gewonheit haben Zetbnn die in
der kunst von der mesiung beweisend etthefoe ding. vnb beweren dann ettwas
darauf mit offenbaren erleucbcungen eins bebenden sebweren dinges - die sie Zu
latein haisien perifmara • Wann darumb das die menschen selig werdent wn der
erwerberbung der selikeit ♦ Aber die selikeit ist die gotbeit selber - !3fx> ist es os-
senwar das man selig wirdet von der erwerbung der gotbeit. Aber als von der
gewynnung der gerechtikeit werdent die gerechten - vnd von der erkriegung b
Weis heit werden die weisen - Also ist es not mit geliehen bewerung das die ibe;
neu goter werden - die die gotbeit gewonnen haben- vnd da von ein yetlicber se-
liger ist got • Aber an 6 natur ist neun em got • vn an der tailhaftung ist nichts
da wider - dann das vil goter sein • D • Do sprach ich * Das ist ein schönes kost*
parlicbs getZierde der rede - vn mag haisien die grösier erleuchtung des synns •
oder krön geteerter kursier erlcntrung schwerer maserig. ¡0 • Do sprach ich-
die veenmisst rett vns das wir weelichn noch dar Zu das fügen seilen da nichts
seboners ist dan dasielb - D-do sprach ich - was ist das -fD-do sprach sie. ^oeint
maln bedüncket das die selikeit vr! guter ding habe - Ob dann dieselben ding alle
sie icht Zusammen fugen»ihm einen leicbnam der selikeit. m einer mamgücltikeit
der teyl • Oder das ettwas diser ding sey - das das wesen der selikeit erfülle vnd
das die andern dingdarZu ein widertragen haben • flb - Do ^oracb ich - Ich wolt
das du mir bas kirnt thetest mit b wedencknng der selben ding - fD • Do sprach
sie - Erteil wir nit das die selikeit ein gut ding sey • A. Do sprach ich - Sbic ist
halt t>as höhst gut- |D • Do sprach sie - Das Znnbt sich - das du das den dingen
allen Zufügest. wan die selb ist die host gnugsamkeit vnd d hobst gewalt - vn ,
wir tauch geurteylt bas die eiwirdikeit auch die clarbeit vn Wollust sein die se-
likeit - - Do sprach ich - was ist nn barub Ze^rechn • p) • Do sprach sie die gut
alle das ist die gnugsamkeit vn gewalt - vnd auch die anbn gut seint sie icht <a
ettlichc gelib ß selikeit ob werdn sie icht Zugetragen Zu de gut als Zu de haubt.
lb • tyo draeh ich ♦ Ich wrstee wol was du surlegest Zuerknren - Ab ich begere
zuhörn was du damit besehlisicn wollt -fD-Cpo chrach sie - 6 frag nym also ein
vnbscbcibn wan ob bie gut alle wcrn bie glib tí felikeit so gwitrecbtign ñe auch
vo infelb. wan bar ist bie nak tí gelib • bar mágerley gelib einen leicbná machet
ib. ípo sprach icb • ^>o fínt auch werlicbñ bie obgenáten gut alle beweist bas fíe
cm bingk fein - ft) • Wo sprach fíe «Tñbaw femb fíe allermynst gelib. cs wirk
anbs bücken. bar bie felikeit sey Zugesagt wn eme geltb. bar nit gefem mag.
D ípo H>racb icb an be ist kein Zweifel ab icb bit bar bu lagst bar noeb übrig ist
fD * Wo sprach sie er ist offenbar bar bie anbn gut ein witftragug babn Zu einem
gut. warm bie gnugiamkeit wirt barub begertbar sie bückt ein gut bingk fein
vnb ber gewalt wirt auch barumb begert bas man gelaubt bar er gut sey • vnb
also Zyrnpt es auch bas man sieb besselben uerwene von ber erwibikeit - lóblikeit
vn wunfemkeit ♦ vn bo bas gut ist bie hobst (ach aller binH bie wcgerlicb sint *
wann bas weber nach ber wefenlicbkeit ob geleicbnus in rni beit kein gut. bes
mag man mit nichte begeren ♦ IPnb ba wiber ♦ auch bie bmgk bie von na tur nit
gut sein • aber ob sie boeb gut bunckcnt so begert man ir (am sie warlicb gut fern
vnb ba vo geschieht er bar man von recht gelauben sol - bas bie gutikeit sey fern
ein vollikeit • em anfengk ob ein angl vn ein lach • Ab vo welch lach wegen man
ettwar begert basielb bückt bar man fein allermeist begere • lam ettwer tí bo rei-
ten wil vo gesitnbikeit wegn. tí wegert nit als vil bie bewegung Zereytn • als vil
er begert bie wttrckug bes heil« « Stiemt maln nu alle hing begert werben vo bes
gutn wegn . so werbn bieselbn bmgk vo allen mt möglich begert bett basielb gut
aber wir haben vor Zttlasien geen bas bas bie felikeit sey bureb bas man b anbn
gut begert • vn aus bemfelben hing wirt auch barumb allein bie felikeit gesucht
vnb aus bem wirt es offenlcicb scheinen bas ein wefen ist ber selben gutes • vnb
ber felikeit. Q>. Wo sprach icb • Ich sich nichts barumb yemant muge aufbellen
fD « ÜDo sprach sie • 3bo hab wir beweist bar got • vnb bie war felikeit cm bmgk
femb ems felbwefenlicb • D ♦ Ö»o sprach ich • bas ist also . fD • ÍDo sprach sie. bo
von Zyrnpt mir sicberleicbn Zebefehliesien.bas bas wefen gotes nynbert anberst
ist bernr in bem selben gut •
s. pariter vemte capti. (s^uos fellax ligat nnprobis cathems.
habitanL libido metes . Í2>ic erit vobis reejmes labora • lisie
r cpriete. IHoc patens vnu mifens asilum. Jflon cpiicquid
tagus aureis barem» • flbonat aut hermas rutilante ripa • Aut indas calido pro-
pintju? orbi * (f andidis mifeens nirides lapillos - Mustrant acié. magisig cecos •
In feas condunt ammos tembras . Voc quictjuid placet excitas^ mentes ♦ In-
siim's tellusalnitcauernis -Hoplendor cpio regís tuget^celum .Imitat obscura®
anime ruinas - ÍDác Piisiptis poterit notare
luce .Candidos phebi radios negabit,
A&rmm bcfimtmi ^
Itb da wn o Ir gefitngn alle kompt tm’temanber bi« her . das ist ir dis
da mit argn ketten pmber die trugenhafiftign Wollust die da stumpf
machet die irdischen gemüte ♦ &)ic wirt fein die rwe arbeit. Vie ist
dar gestadt • dar da beleihet m fenfter rwe . dar ist ein ofifens bawf b freyung
zu einer Zuflucht den iamerign oder durstigen * Wann es mit erleuchten das ge-
sichte des gemutes. was da gibt das waller^Äagus des landes zu hinauf das dc>
guldem grief hat. oder das wafier herm? des pacb oder Ruf von gold vnd edler
gymme gelantz ist. oder das waller indus das do nahent ist dem baiHen vmb-
kraif der werlt das da die grünen stemlein genant smaragden mit den weiflen
das find die wallerperlein vermischet. vn barfelb wafler bat auch in im gold vnb
gym ♦ vnb entlpzingt bey dem perg Ariob vnb Reüstin das rot mere vnb durch
die hitze des landes hat es der morsn volck - Aber die obgemelten gutere verper -
gend mer die plmden gemnte in irer vmstcrnüf * vnb auch alles das das do be*
foagc ob gcticllig ist vn das auf feewecket die gemnte ./vnb auch was das ertrieb
in den vn bersten gruben vnd hohen hat emert * warm der schein damit b hrmel
geregirt wirdet. vnb in kref ten ober wefen beleihet der vermeidet die vmstern
veile b feie. Wer aber bis liecht mag gemerekn * der wirbst laugnen das die funn
glantzen schein hab in der gleicbnüf gegen biiem liechte *
lentior impia • cuntta em firmi iTimis nexa rationibo constant • fD *
^um illa quanti inquit ef simabis fi bonum ipiiun quid fit agneueris •
D I nfiniti iqua liquide mihi pariter deu qcx qui bonu est contingat agnoscere •
(D • Atqui hoc verissima inquit ratione patefacia • maneant modo que paulo ante
conclula lunt. D. Aanebut inqua. . None inquit rnonstmmm? sa que ajpctu£
a piuribo • idcirco vera pfecta^ bona no e ile quoiria a fe intuce discreparent ♦ cu<£
alteri abeflet altem plcnu absolutu^ bonu afferre non polle • ‘Usu aut verum bonu
fieri cu in vna veluti ferma at^ efficientia colligunt^ * ut que sufficientia est. cade
fit potentia • reuerJVitia * claritas atq iocunditas. Risi vero vnu atc^ idem omma
sint nihil habere quo inter expetenda numeres. D - l^ernostmtu est iqua nec du-
bitari vllo modo potest • {D * S^re igif cu discrepant minime bona sunt ♦ cum vero
vnu esse cepmt bona sint- None bec ut bona sint vnitatis fieri adeptione cotingit.
E»' Ita inqua uidet. {3) * i3bcd omne quod bonu est boni participatione bonu esje
concedi*• anrrrimme• A.Itaest-D-Gportetigit idecflc vnuatP bonusirmli
ratione cocedas • Eade nancx substantia est eo^ quo^ naturaliter no est dtuersus
efetus. G • Itegarc mejam nequeo. (D • Nosti ne igit?' inquit omne qd est tamdrn
manere atz subsistere quamdtu sit vnum . ^oed interire atcx dissolm pariter at$
vnu cstc destiterit - D • Qitona modo • (D ♦ 'Tt m animalibo inquit cu in vnu coeut
ac permanent anima co?pu%. id arrimal vocatur • Cum vero bec vmtas vtriu%
one diflblmf interire nec iam esie animal liquet. ipsum qrrocx corpus cu in
vna ibima menbro^r. coniamstione jomanet bumana atisit" species - 7kt si distribute
legregatec£ partes corporis distraxerint vmtatem desinat essi quod fuerat- Coc^
modo percurrenti cetera pcul dubio patebit siibsistere vnaicjct^ du vnu est «cum
vero vnu essi desinat interire • D • Consideranti inquam mibi plura rmname aliud
audes ♦ (D. Est ne igif inquit qct inquatu naturaliter agat relidta subsistendi ap-
petentia venare ad interitu corruptione^ desideret ♦ D • 9b\ animalia acjaaa cosidere
que babent aliqua volendi nolendis natum • nabil muerrio <jd nullis extra cogens
tibo abyciat manendi natetione • ad interitu iponte ftstinet • Cmne nacx animal
tueri fallite laborat • morte vero pernicie^ beautat • ^bed quid de berbis arboeibuscp
quid de inanimatis omnino confcntia rebo prorsus dubito • fp. Ktqui non est cp
de boc possis ambigere • cu berbas atz arbores intuearis primu sibi conuementibo
innasci locis vbi quatii earu natura queat cito exarescere atgmtcrirc no possunt •
Ha alie quide campis • alie montibo oemnf • alias fcrut paludes- alie saxis beret»
alaaru stcunde sunt steriles barenc . quas si in alia quispiam loca tranistrre conet
arescant • 3bed dat cuiep natura quod conuemt* SLne du manere possunt intereat
elaborat • chuid q? omnes velut in terras ore demerso trabunt alimenta radiabo ac
2 medulla* robur corticemcx diffundunt • Huid <$> mollifsimu ejuod^ deuti mc^
dulia est interiore femp fede recondis • extra vzzo quada ligni firmitate • vltim?
autem cortex aducriiim celi intemperie quasi mali patiens defeisor ojporrif • Ha
vero quanta est nature diligentia ut cuncta femine multiplicato peop agent • que
omnia non modo ad tempus manendi verum generarim qrrocx quasi imperpetuum
pmanendi veluti quasda maebmas effe quis nesciat • Ca etiam que inanimata efle
credunt nonne quod sim est queq: simili ratione desiderat • Cur em slamar quide
siirsiim leuitas vebit - terras vero deoesiim pondus deprimit • nisi q? bec singulis
loca motiones^ contieni iit. (Doero aut quod cui<$ consentanea est id vnuquod<$
conferuat • sicuri ea que simt mimica comiptmt • Ha vero que dura simt ut lapides
adberet tenacissime partilo sitis • U ne facile disiòluat resistunt • <^tie vero liquetia
ut aer at<$ aqua fùtile quide dimdentiba cedunt. led cito in ea,rursits.a quilo simt
abscisa relabunc -Hgnis vero omnem refugit sectione «Heq: nuc nos de volutarys
anime cognoscentis motibus -sed dè naturali intentione tractamus - Aleuti est q>
acceptas escas sine cogitatione transigimi - q? in somno spiritu duciminescietes.
Islam ne in animalità quide manendi amor ex anime uoluntatifco • veru ex nature
pemcipys venit - Na sepe morte cogentiba causis qua natura rcftnmidat volutas
amplcCtit • Contra^ illud q solo mortaliu reru durat diuturnitas gignendi op?
quod natura femper ajpetit interdu coercet voluntas - adeo bec sili caritas no ex
animali motione ♦ sed ex naturali intentione pcedir • Dedit em prudentia creatis
a fe rebo banc vel maxima manendi causam ut quoad pofsimt naturaliter manere
desideret ♦ aquare nibil esi q> vllo modo queas dubitare cunCta que simt ajpetcrc
naturaliter constantia pmanenbi- deuitare pernicie • D • Confiteor inqua nuc me
indubitato cernere que dudurrt incerta ludebant. D. <^uod aut inquit sobsistere
ac pmanere ajpetit id vnii esie desiderat • boc em soblato ncc este quide cuiqua p-
manebit • D • l&mlditiqua* ¡0* Omnia igis iqmt vnii desiderant > D • Consensi
JD. ^ed vntt id ipsom monstrauim? este qd bonu est* . ffia qui de - £D • Cucsta
igi£ bonu petut • quod quide ita describas licet * ipsiim bonu est e qd desideres ab
omrribo * D «Uliioil inqua veritis excogitari potest * fla vel ad nibilu eunda reseruk
SL vno xxluti vertice destituta sine rectore flmtabut *. atit si quid est ab qct vmV
usrla sestinent id erit omniu sommu bono^t D Et illa rritrriu inquit '• <D alumne
ietor ipsimi em mebie veritatis notam mente fixisti * sed in boc patuit tibi qct ig-
norare te paulo ante dicebas • D4 Wid inqua - (2) • quis estet inquit rerum omniu
sinis *3« est em .psecto qd desiderab ab omnib qd quia bonu ce collegim? oportet
rerum ommu finem bonu estr siiteamur.
sDroso vnbedma
W (D lpracb icb * 3cb geste das dem also ist • warm alles dar das du gc<?
redt bast das ist gebesptet mit gar vestn bewerungn. ^0. CDo spzacb
sie • Wie tair wurdest du sobatZeu * ob du erbeutest was das selb gut
sey. ß?. CDoJpjkicb icb. Heb sebatZ es für vntgeUcbs gut oder teürs lone * wann
banrric geschieht mir Zuerkennen was got sey der do ist das hobst gut • |D * D£>o
dracb sie•ÜDas wil icb dir kirnt machen mit gar warhassten bewerungen * AB
bic ibenen die ein wenig vor beschlossen sind sollen dir beieiben in d gebeebtnüs *
fl? * tbo sprach icb»53bie wezbent beleibn. j3) • iHa so. jpaben wir dir nicht
beweist * das die guter die von manchem begert werden * batiimb mit wäre vnb
volkomne gut sein * das sie von ine selber ^witrächtig werden rvst wettn das and
bey dem andern nicht were ♦ so mochten sie nicht bringen ein volligs vnb ein le-
bigs gut. i|iber denn so werdent sie das war gut • wettn sie Zu lammen genomen
werdent (am m ein wcsetilicbe sorme vn wnrckung • Also das das dmgk * das da
ist die gnugsimikeit dastelb sey auch ber gewalt *bie erwirdikeit die erarbeit des
lobs * vnd die wunnlamkeit - Wann ob die alle mit sein ein dingk. so dunckent sie
nichts haben • vo des wegen sie sollen gestalt werden vnd den bcgirlicbn dingn.
D ' lDo soracb ich * Es ist beweist worden. vnd man mag des in kein weise ge-
zwäseln ♦ ff) - fcPo (pracb sie «ßbaiumb. wen die misbellent so seinb sie allez rinnst
ob mit incbten gut - Aber wen sie begannen ein dingk Zesem so werdent sie gut: *
ijxfcbicfot es aber nicht vo ber ezwerbtmg der emikeit das sie gut seyen * Jb • süß
sozaebieb * /Hieb bunckt cs sey also * ¡3). tDo sprach sie. Aber alles das das do gur
ist glaubst du das gut sein von der tailbaftung des guten • ober ist es allerminst
also. t> • lDo.HrZ.cb icb. Es ise also • D • Cbo /pracb sie. Darnmb so mus es lern
das dar ein - vn dar selb gut selbwcsenlicb eins sein «ivn das du dar mit gleich-
her bewerung für war zugeen lasiese - warm dis dirrg baden cm wesen die von
natur int bahrn widerwertig würkung • ß> * QCte iffiadp.idk« Des mag icb nie
gclaubcn • p). Ct>o spach sie . CDatumb base du iebt erkant das alles das das
do all: so lang beleihet vsi beseeet als lang es cm ding ise. wen es ab abnimbt also
das es mt ein ding ise. L>o vdirbt es auch vn wirt zerseort - D « Do Iptach-kb.-
Hn welcbley weise« p). Do /pachsie« man piuFt das an den tyerlcin oti an den
Icblicbn entpsintlicbñ vía seibas tíí crcaturcn die weil leib vn sele bey emand' sink
vn bleibent so baise man es ein ticr ob ein empsintliche selbaste creatur«AVesi ab
die emikeit ir yetweders ent loset vn gescbiden wirdet. so ise es aneb ofsenlicbn
kirnt das es alsdann nymer ise ein selbabende lebende crcatur • rDesgleicben mit
de leicbnä • die weil er bleibt in emer serme vn zu/amen fugung b gelib. E^o her
gert man zn sehen die menschlichen gesealt - (pesebiebt es ab das die aufgeteilten
abgesiinbtn teile des leiebnas die emikeit gerfuren «,%o ise er mt mer das er vor
was - vnd wenn du m derselben weise die andern ding uberlattfse so wirt dir on
zweisei kirnt. das ein yeglicbs ding beseeet die weil es eins ise - wen es ab nimer
eins ise so verdirbt es. D. tDo Ipacb icb - t^enn icb vil ding merck • so bunckt
mido aller mynnse« das es anders sey p). iX>o/pracb sic - Ise aber iebtes das
da verlasse die begerung gesem so vil als es natürlichen wnrket • vnd wegere
zekomen zu verdurbnus vn zu geprecblicbkeit - D - iKoHracbicb. Ob ieb merck
auis die tierleyn oder selbabenbcn Creaturen • die da babñ ettlicb natur znwöllen
vnd niebt znwöllen • 3bo sinde icb nichts in me«so sie anders keyn aufwendige
lacb betzwingt. das sie verwerPsen die maymumg oder natürlichen naigung zu
beleihen«vnd williglicb eilen zu verdurbnus. wann ein ycglicb wer das arbeit zu
behalten ob zu beschirmen das bail • vnd zu vermeiden den tod. vnd den schaden
der verwarlosimg . |Vas icb ab halten solle von den krentem vnd pawmen * vn
von den vnselbaPten dingen des bin icb gantz in zweisei • (D * iDo ipracb sie. Ge<-
wislich es ise nichts dammb du an de gezweiseln mugse. dann wenn du ansibse
die krenter vnd die pawm. 3bo die zum erseen aufwachsen an den seettn die wer
natur grmlicb vnd becjwcm sein«so mugen sie nicht schier dorren vnd verderben
so vil es ir natur vermag * |Van ettlicb wachsend auis de velde «ettlicb geen aufs
an den pergen • ettlicb tragen die pfui. ettlicb bangend an den seaynen. Ettlicb
die /bind fruchtbar ♦ ettlicb seinb vnfrucbtbar vn die wachsend an de geseat des
walsers oder griess. ^nd ob sieb ymant vnbersecet sie an einer andern seat ze-
peltzen so dorren sie * Aber die natur gibt einem ycglichn ding das tm znnlicb ise
vn arbeitet sleislicbn das sie iebt vderbn die weil sie beleihen mögn. AVas sol ich
/agir dan das halt alle pawmen die namng an sieb zibend mit den wurtzeln«als
ob sie den mund nider gehangen haben auff das ertrieb«vnd aufgleisen ire kraft
durch ir marck vn ir rinden • was sol icb halt anders /agen dan das da in ine das
aller waiebese vn als das marck ise ♦ ise alweg in de inwendign gesesie vporgñ
Aufwendig aber wirt es beschirmt mit ettlicber veseikeit des boltzes • Aber die
letzt rinden wirdet entgegen gesetzt wider das vngewitter des bnnels oder des
lufftes gleicherweise als ein besebirmer der das übel leidet * AVer ise aber der der
nicht enwisie wie mit gar grossem sleisie der natur alle dmg ansgepraitet werdn
zubeleiben allweg in b gemeerung ires iämens. /vnd das me dieselben alle machn
sem ettlicb wcrcbget3cug • rrícbt alleyn yet^unt auff ein zeit gubelciben • sünber
nach der gemeerung der gepurt säm ewiglich gubeleiben • Auch die ding die da
gelaubt werden vnselbart seinde begeren nit yeglicbe derselben in gleich weife
das • das sie angehört oder das ir ist * fVarumb fürt die leiebtbeit die flamen des
settrs uberRcb -fvnb die febwerikeit tnxekt das ertricb nider • das ist wn nichte
anders dann das den yeglicben ir ftat vnb ir bewegung zymen ‘Aber das das
einem yeglicben ding mituolgig ist nach seiner natur das beheldet ein yeglicb
ding in seinem wesen • zu gleicherweise als die ding die im veind seind das zestö--
ren oder prechen - fftber die ding die da bert ñnd als die steyne die bangen gar
befftiglicbcn an iren teilen fvnb wibersteenb das fíe iebt leicht zerlest werden.
Aber die ding die da feucht sein als b luffc vn das wafíer die entweichen leicht:
lieben den ibenen die siegertailen • Aber schier vallen fíe anderwait her wider Zn
den dingen wn den fíe abgeteilt sein. Aber dasseür fleucht alle taylung • jvnb
wir lägen yet^unt nicht wn den willigen fíteii der sele * die da bat erkentlicbe
kraft - send w der natürlichen kraft« recht als wir one vnser bedencküg od vn-
bedacht das genornen eilen denen« zvn als wir in dem schlaff vn wissend ein vnd
aus zihen den atem-Wan in den tieren od in den selhabenden creaturen ist nit al-
lein die liebgebekibn w dem willen d sele * fímd fíe kompt auch w den ansengen
d natur • walt d wille begert oft des todes w betzwingendn lachn. den doch die
natur fürcht *lsnba wrd. vnder stunden betzwinget der wille das werck zu»
geperen«das doch die natur alweg wegert * vn da w allein die langkwemng der
tätlichen ding alweg beharret • Vn solche lieb die die ding zu me selber babent
gest mt als vil zu w tierlicber bewegung • send ro natürlicher naigung • fyVan
die gotlicb fürfíchtikeit hat gegeben den dingn die w ir geschaffen seid- die gar
grolle lach zebeleiben • das fíe begeren zebeleiben wn natur als lang fíe mugen •
%7n darumb ist nichtzen das du in kemerley weif mügst zweifeln das alle ding
die do semd - begorent wn natur bestenbikeit gebeleibn • vnd vermeidend die vcr<;
dürbnuf • fl> • Do sprach ich ich bekene das ich on zweisei fich die ding die mich
langst dauchtn vngewis > ^. Ü?o sprach fíe • aber was da begert zubesteen vnb
zebeleiben das begert ein bingk zesein ♦ wann wenn das da wn genornen wirt so
wird einem yeglicben ding sein wesen nicht beleihen « fl?«•!%> sprach ich- das ist
war. fD • Do sprach fíe • darumb ist es also -das alle bmgk begerenb das ein ding
ist • D ♦ Do sprach ich ich han es doch für war auf genornen. A). ipo sprach fíe
aber wir haben beweist das das selb ein dingk«ist das selb das da gut ist« D •
Po sprach ich es ist also • (D • Do sprach fíe da w begerent alle ding das gut «fvn
das zrnipt dir das du es also beschreibst«zu bedeuten sein wesen«das selb ist gut
das begert wirt wn allen«fl> > Dosprachicb. es mag nichts warlichers erdacht
werden«warm emtweb es werben alle ding voxS zenicht vnd denn entsetzt sem
wn einem haubt ivnd an einen ans riebter fíe zergeen • aber ob ichtzen ist zu dé
alle ding eyknt das wirt das höchst aller gut werdn • fD • i^o^rachJSe-o mein
nachitoiger den ich er trogen han. ich sreii mich gar sere das dudas zaichen der
Mitteln warbeit in deine gemute hast vest gesetzt • vn in dé ist dir kunt wordn
das dii wr ein wenig Krachst du west sein nicht«ffc> - ^>q spraoh ich was Ist das
(D. Do sprach fíe. das ist das du mt west • was das end wer aller ding - wan es
ist das on zweisei das w allen wirt begert 4 vn ba w das wir beschlossen haben
das es gut ist • so muf es sein das wir bekénen das das gut ist ein ende aller ding
flectens inot? • /^mmn<$ doceat quicquid extra molis • Sbros retrusum possidere
tbefauris ♦ Dudu quod atra texit erroris nubes • Lucebit ipso ^spicatius pbebo.
Ijlon omne nanq mente depulit lumen • d)bltmoia corpus nmebens mole • lOeret
^psecto semen introrsum wn • <^uod excitas txntilante doctrina • Ita cur rogati
fponte recta censetis « Ri meritis alto umeret fomes corde • <S£. si ¡Diatonis mula
pfonet verum • ^uod qt«% disett rm memor recordab •
*g>
'Visquis profunda mente \x fligat verum« Ctipitc^ nullis ille detiys
Metrum vnaedmüm
Metru vndectmu
rtb da von welcher mit tief fern gemute ersert die warbeit -ivnb mit
keynem irren wege begert betrogen werden • d sol das liecht des rn-
wendigen gesichtes in nn selb« berwid wenden • vnd sei betgwmgcn
vnd in sich piegen die langen bewegung in dem vmbkraif d werlt • ob’ sol einen
vmbgang wid in sich selber keren vnd was er aufwendig arbeitet ^esiichn das
sol er sein gemute lernen -«das dasielb verporgen sey • -Vnd er es besitze in seinen
scheuen • 3f>o würdet als barm leuchten burchsicbtigleich dan die simn das. das
im da vor die sohwartz wölken der irriäl lang bedeckt bett • wann der leichnam
der da emfuretbie vetgeflenlicbn besehwerde hat mt gentglich vtriben das liecht
von dem gemute * iVami on zweisei es hanget noch inwendig d seltne des waren
der da auflf geweckt würdet wenn man me mit d lere herfnr weet . od ofsein-
bart • warm warumb urteilt ir wilUgltchen das recht so ir gefragt werdet dan
neür dar von das die wnrtzel des rechten ise versenckt in dem tiefsen bert^cn •
^Vnd ob das ict • das das lere gedickte platoms die warZoeit hillt der gfpeoeben
bat was ein yeder lernet das gesobiebt also ♦ das er wider gedenckt des das im
entgangen od vngedichtig worden iib vnd doch das ettwan gekunnt hat.
¡Drofa duodecirna
Vm ego ¡Diatoni mquä vehementer asientior • na mc ho^r iam secudo
comemoras«¡Drimu og memoria corporea cotagione «dehinc cu meroris
mea fuisse confessam • sed quid asseras licet iam peospiciam • planius tamen ex tc
audire desidero. fD. Mundu fouc tquit deo regi paulo ante ttrimme dubitandum
putabas D Re nnc quidc arbitror mqua • nec vnqua dubitandu putabo • fD •
^uibtt% in boc ratiombo acceda bremter expona • Mudus bic ex ta dtuersis con»
trarysp partito in vna serrna minime couemfset - nisi vn? esset ejaxi ta diaiersa eo«
iugeret -comita vero naturaia ipsa dinersitas muace discors dissotiaret at<p drneb
lerct-nisi eet vn? qui qct nexuit cotincret • No ta veto cert? nature ordo pcederet
nec tam dispositos motus locis • tempotib • efficientia ♦ spntys- qualitatib expli >
carent - nisi vntts esset qui bas mutationu varietates manes ipse disponeret • £> •
IDoc quicquid est quo condita manent atep agitans usitato cunctis vocabulo deu
nomino • fD • ^tmn illa * cu bec inquit ita sentias parua rrribi restare opemm puto
ut felicitatis compos patria sospes renisas • sed que ¿posuimus intueamur • Itone
in beatttudine siifsicientia numemuim? • deucp bcatitudme ipsam efle co sensim?.
D • 'fiajpiidi-jD - St ad mttndn igif inquit regendu nullis cxtrinsecis admi^
mculis indigebit • alio quin si quo egeat plenam siifsicientia non babebit • D • ^d
mqua ita est necesianu . fD. f3)er se igif folu cuncta di^x>mt • D ♦ Negari mqua.
non potest • fD • Atqui deus ipsiim bonu efle monstratus est • fi> • Memini mqua
fD -p bonu igit cucta disponit. liquide p se regit omnia que bonu efle cosensim?
& bic est vxlttti quida clauus at<x gubernaculu quo mundana maebina stabilis
atep mcocrupta se ruas • K>. TTebemetcr asientior tqua & id te paulo ante dictum
tenui licet siispitione pspexi • fD. CTredo inquit • iam em ut arbitror nigilantius
ad cernenda vem oculos deducis sed quod dica 110 minus ad contuendu patet •
fb. t|uid iqua-_p. Cu deus iquit omnia bonitatis clauo gubernare ture credas
eadem $ omnú sicuti docui ad bonsi naturali intentione festinent • Isium dubitari
potest quin volsitarie reganf • fe<$ ad diHonentis nutu veluti conuenientia wn-
temperata^ rectori {ponte wnertant. D. Da inqua necesié est ♦ nec beatu regime
eíTé ruderet siquide detrectantisi iugum fbeet . no obtemperantia latus • 0 • Iflibil
est igit quod naturam feruans deo contraire concf ♦ É> • Itvbil in qua • ¡p - c^teid Ñ
conef ait • nsi tande ¿psiciet quices adttersiis eu que ture beatitudnns potentilTimsi
e (té concedimus • D • phorsiis inquam rribil valeret • P - l|lon est igit aliquid qct
summo bitic bono vel velit vel possit obsistere • st> Non inquam arbitror • jj) •
igib siimmsi inquit bonu quod regit cuncta feetiter siiamterc£ disponit. H • Dum
>
‘ I
ego qua aqua me no modo ea que concluía est summa rationu • veru multo magis
bec i pia quibo uteris verba delectant - ut tande aliquado stultitia magna lacerate
sili pudeat *{P ♦Recepisti iuquit in febulis lacellentes celsi gigantes. sed illos qq
uti eondigusi sitit benigna fbztitudo diiposiiit • ñj>ed uts ne mtiones iplas innice
collidam? -fbtsitan eoe butusmodi conflictatione pulebra queda veritatis scintilla
dissiliat • H. Tuo inqua arbitratu • J3 • £¡¡)eum inquit efle ommsi potentem nemo
dubitauerit • • <^tci quidé inqua mete cosistat nullus prorsiis ambigat • ¡2) • ^ui
vero est inquit ommsi potens mbit e quod ille no possit • D • stibii inqua • (D • Usi
igitT deus fecere malsi potesf * i£> • /flmime inqua. JD ♦ Malsi igif inquit tribil esi •
cu id fecere ille uon possit qui mbil no potest. • lendis ne aqua me • ineoctricac
bilem laborintbsi fetiombo texens • <$uo nsic quidé qua egrediaris introeas • nsic
vero quo introieris egrediare • &n mirabilem quendá diurne simplicitatis orbem
complicas • ítem paulo ante a bea titudme incipiens ea siimmu bonsi efle dicebas
quam m liimmo deo sitam loquebar« • Ipsima quoq deu siimmu efle bonu plenas
beatitudrrrie disiérebas • ex quo nemine beatu fbre nisi qui pariter deus esset quasi
tmmusculú dabas • furitis ipiam boni fbzmam dei ac beatitudmis loquebaris esie
ílibfirantiá • Iplürncx vmim id ipítim esie bontt doccbas qct ab omrríü rcru natura
peteres • £hcú quo<$ bonitatis gubernaculis vniuersitate regere disputabas • voie-
tiac^ cunda parere illi «mee vllam mali esie naturam • atc£ bec nullis extrinsecus
siimptis. jed altero ex altero fide trábente insitis domesticisc^ pbationibo explica-
bas . (D. %\\ illa minime inquit ludimus • remc£ omvriü maxima dei munere que
dudtt depeabamur exegim? <Ea esi em diurne torrna siibstantie. ut ne<$ in extna
dilabaf • nec m fe externu aliquid ipla suscipiat * 3bed sicut de ea parmenides ait
omnem tu circulo adducis sponte multitudine ijpontz
• E^nuTLodejn
mobile rotat dii Ic immobile ipsa,confrruat-<^ si rationes qttoc^ no extra petitas -
sed intra rei qua tradabam? ambitu collocatas agitauimiis nihil est qct admirere
cum (Diatone tendiente didiceris * cpgnatbs de qtnbo loquuntT rebo oportere esie
rmones • (Dzofa duodécima
G sprach icb * Ido glaub xeftigclicb otfemsigclicfo platoni • wann der
bingmacbcst bu micb ytgunt Zum andern mal mgebenck • JDes erstn
do icb wn der leiplicben Vermischung vnb befleckung • vnb zmn an-
dern mit dem überlast bertZñlaidLs beschwert * biegebeebtnuf vlozen
bau • {3). ÜDo sprach sie ob du ans best die wr verieben bmg • sowizbet es nit vezr
von dir fein baun das du gcbencken werdest des wn dem du langst bekant bas-t
: das du des nit gewift batest • fl>' £po sprach ich was ist das ♦ f$) * Do sprado sie
das ist do icb fragt mit welch pflege ob regterungbie werlt wurde aufgerichtet
. ß) «iyo sprach icb ;.Icb gebenck das icb bekent ban mein vnweif beit • aber wie
wol icb yetgunt wzfibe was btt einfürst ober bewerft • &>o begere icb doch xo
dir das scblecbtigkUcber ober leütrcr Zuboren • P • ÍDo sprach sie ♦ €m wenig bie
voz wenteft bu bas allezmynst Zu Zweiteln wer -es würbe die werlt xo got auf
gerichtet-D - tt>o sprach icb• b:s weneñcb noch * vft wilbalt nymmer gewenen
bas baran Zu Zweifeln sey • p • Db sprach sie - Hcb wil dir kürtzlicbeü attf legn
mit was bewerungen ich in dem selben Zugeen würbe • wan bise werlt bie da ist
so gar von mangerley widerwertigen tailcn- die were allezmynit so Znnlicb
mein terme körnen. es were dann einer der als gar mangerley bmg galanten
füget * Die nrifbellenb mangcrkyb:it der natur schiebe vnb Zerteilet auch die w
einander - wo sie nit Zutemen hielt der ein der sie Zutemen gefügt, bat - Es bette
auch bi« gcwif ozbnung der na tur nit fitzgang« « fvnb offenwatet auch triebt so
gar wol geschickt« bewegung .an steten an Zeiten an vmbskbting der stete ♦ vñ
an so getanbeit ber gu feile - Es wer« bann enter ber felb» beleibent schicket bie
mangerlaybeit ber verwandln ng • D. Do sprach ich. »Das ding was bas ist da
nrit alle beschaffne bmg beleihen vnb bewegt werden • das nenne ich mit dem ña-
men ber allen bmgen gewone iss • bas iss got • |X) • ÍPo sprach fíe ♦ Sheint bu bife
bmg also vezsteest so wene ich • ich hab noch ein kleine arbeit w>r mir • das bu wol
veztmigenb vnb gewaltig an ber felikeit gesiinb wiber geest guseben bas vater¿
lanb Í Aber wir sollen feben was wir furgelegt haben • iPaben wir nicht in ber
felikeit getZelt bie gnugfemkeit ♦ vnb fern des über ein worben « bas got fey bie
felikeit • A>. CDb sprach icb • Es ist also ♦ fD • Do sprach fíe • ba von sobebarff got
keiner aufwendigen bilfe bie werlt Zu regiren • Anders wo er eymeber bylfe
dürftig wer. sowurde er mt haben wlle gnugiämkeit • D • DPo H>zach ich • des
ist not. bas es also ist- |Ö- iDo sprach fíe • Da von schickt ober orbent got durch
sich allein alle hing. D • Do spzacb ich. Des mag mt gelaugent werben -fi) ♦ bo
sprach sie. Sbo ist auch also gewiflieb beweist • bas got ist baííélb gut • ÍD ♦ Do
spzacb icb • Des bab icb gedacht • fD- Do sprach sie. Darumb so schickt er alle
bmg durch baflelb gut. |Vami doch durch sich felb regiert ober aufrichtet er alle
bmg * b ♦ den. wir gut wefenbe emtzecbtiglich bekat babri. vn b ist gleicherweife
als ein nagel • vnb ein ruber damit ber grof paw ber werlt bestenbig vnb vn<r
tZerprochri behalten wirbet. D - Do sprach ich - Ich bin vast auif deinem sinne.
wie wol ich ein wenig hie vor mit kleinem verdacht ober Zweifel fürgefehn han
bas du bas spteeben würbest * fD • Do sprach sie • Das gelattb ich • wann als ich
wene. so wendest bu nw bie äugen fleisftgclicber Zufeheu bas wäre * Aber was
icb dir fegen wizbe * bas ist mt mynber offenwar 5« feben ♦ D • Do sprach ich -
was ist bas. fD - Do sprach sie. feintmaln bas vo recht gclaubt wizbet * das got
mit dem nagel feiner gutikeif aufrichtet alle ding (vnd die felben alle als ich ge r
lert han. vo natürlicher naygung eylen Zu dem gute - -flag man dann baran iebt
getzweifeln • barni bas sie willigclicb geregiert werben * vnb sich fein Zugehörig
ober beqwemlicb vnb mitgemefligt irem auf:icbter • willigclicb Zukereu Zu dem
willen desselben ires anschicken. D. Do (pzacb ich • Es ist not bases also fey •
vnb bebeuebt auch mt fein ein feligs regiment * ob ba wer« bas ioeb ber abtgie*
benben ober widerstrebenden * vnb nit bas bail ber geuolgigen • fD * Do sprach
sie ♦ Darmnb ist mchrs bas fern natur bebelt. bas bo arbeit ober vnberstee wiber
got Zessin D Do H>rach ich«Es ist nichts - fD«Do sprach sie. ^Vas ist es den
ob sich ettwas vnberfteet ober arbeit rin Zu widerstreben * wizbet es darumb bas
felb ichtes fürtragen ober rin frutnmen wiber ine * ben wir von dem rechten ber
felikeit mit einander den allermechtigistcn bekant haben. D • i-Po sprach icb«Es
töchte ober vermochte allZumal mchts - fD. Do sprach sie. Da von ist nichts bas
bifem bobsten gut wolle ober möge wibezstcen • fl) * Do sprach ich. Ich wene
fein mt - fD. Do sprach sie. Darumb so ist bas bas höhlte gut bas bo aufrichtet
alle hing ftercklicben • vnb schicket sie suflieben * D. Do sprach ich. (0 wie gar
mich nw erlnstigt • nit allein bie wlkomen begreifftmg ber beweinng bie besfos«
fen ist « simber auch michel« mer dieselben wort b bu gepzauchst ♦ auff bas doch
ett wen darnach bie tozheit bie ba grosse hing Zcrreissét sich werbe schämen. p) •
Do sprach sie • Du hast in ben meren ober fabeln aufgenomen ba» bie rifen be«
gerten den brmelgu gcwyrmcn ober gustozen. F\.ber bie gutwillig stereke iouí¿>
schicket fíe nach dem es billicb was* Uber wilt bu iebt bar wir bieselben bewert
ung zulämen ítoflén bas villeicbt auf soUcber Zukamen scblabung ober streitung
entringe ein schöner funck ber warbeit -1> - Do H>racb icb * E£>as stee zu bemer
wilkftr *(D - )Do H>racb fíe ♦ Iflyemant wiebet baran zweifeln • Dann bas got sey
almeebtig - D * Do spzacb icb • bas neiir eins verlämien gemäss ist bamn fol me«
mant zweifeln * fD • ÍDo H>racb sie * Der ba aller hing meebtig ist • gegen bem ist
triebt® bes er rrit vezmuge • D * Do spzacb icb * rriebts * (D • Do spzacb sie * /f\ag
aber got iebt getbun bas pose * D * Do ^racb icb - allcrmynst • (D. Do sprach
fíe * barumb ist bar bös nichts * seintmalen ber baflelb nir getbun mag ber ba mt
vermag bar bas bo nichts ist ♦ ß?» Do sprach icb • Sbcbnnpfest bu iebt mich vmb
zefüren ober jubetriegen vnb machest mir mit beinen bewerungen cm bawf aus
bem icb mieb triebt wiber verrichtn kan * Uls bo was bar bawf bas Labozíntus
genant was ♦ wenn yemant wenet er gieng hinein so gieng er heraus. vn wen
er wenet er gieng heraus so gieng er hinein* Also bas bu nw ba hinein geeft ba
bu bernus gegangn. bist * vn nw bernus geeft ba bu hinein bist gegangen • <DÖ>
veltzest bu zulämen einen wunberlicben vmbgangk ber gótlicben emmtíkcit*
Warm ein wenig bye vor hubst bu an von ber sclikcyt * vnnb spzaebst ße wer«
bás hobst gut *(vnb rebest bas fíe were geiätzt in bem höhlten got. Denselben
got haft bu auch alsbalb ausgesprochen • bas er sey bas höbst gut* vnb bie volle
jelikcit * vnb lerest auch bas gleicherweise als ein säubere gäbe ♦ bas ausserhalb
sein nyemant selig were barm ber auch got were *\vnb anderwait hast bu auch
gerebt'bas bie selb forme ber guten sey bar wesen gottes * vnb der selikeit*
vnb hast auch gelert bas bas selb ein • sey bas selb gut bas von aller natur ber
hing wirrt begert • vnb haft auebbisputiert ober gekänstet ♦ bas got mit ber
pflegnuf bergutigkeit regier ober ausrichte alle bmg-|vnb rm alle ding Wil-
li glich gehorsam sein * vnb bas auch keyn wesen sey bes Übels ober bes pósen -
vnb hast bas ausgelegt mit aigen natürlichen bewerungen bie nit von auf wen«
big bar zu genomen sinb * sänber von bem bar aus bem anbem glauben zeucht*
(D ♦ Do ^>rach sie * wir schimpfen ober betriegn bich allcrmynst* Sbunb wir ha-
ben von gottes gäbe ben wir vor langst geflobet haben aufpraebt ober volfurt
bas bmg bas aller bmg bas aller grölest ist * wan bie forme bes gotUcbn wesens
ist also getan bas sie nicht vellet in auf wenbig hing noch kein aufwenbig hing
in sicbselbs empfäbet • Wan als vo ir (Darmembes meisten m krieebifeß zungn
gespiochcn bat • bie meynung • In bemé circkcl pringest bu zu willigclicbn alle
menig • Recht säm er sprecb . bar götlicb wesen macht vmbgeenb ben beweg«
lieben vmbkzaif * vnb bebelbet sich selber vnbeweglicb • |7nb ba von feint wir
ersucht haben bie bewerung bie nie aufwenbig genomen • sänber innerhalb bes
bings bas wir ba gesägt babn gesätzt sinb so ist nichts bes bu bich bürstest ver«
wunbern nach bem bu boch gelernt haft bar plato erteilt bat * bas bie rebe zage-
ren muflen ben hingen von ben sie sägen •
Metrum dttodecimu
Elix qui potuit boni • Jpontcm uisere lucidu • frcWx qui potuit gmuis *
*¥em soluere itincula * ö^iiondam säuern coniugt® * 'Tates tbmicius
gcmcs - fDoit§ Rebilib modis • Wilnas currere mobile«. ^mnes fhre coegerat •
ipixifq mtrepidum latus . H)ems cerua leomfo • ifec uiium timuit leptts. |am
canru placidu cancm • (fum flagmntior mtima • |xruor pedods vreret - flec qui
cunda iäbegerant-♦/flulceret dominü modi ♦ Hmmites (tipezos querens * ^nsernas
adyt domo® • Hllic blanda sonantib • (fbozdis carmina tempzrans. ^uicqnid p
cipuis des. /statris ivnttb bausemt • <^uot lud? dabat ipotes • ludu geminas
amor • I^eflct treuem commoucn« • 0t dulci venia peece. ^mbmrum dorninos
rogac • ^>tupet tergeminus uouo «(taptus carmine iamtor *<^ue Fontes agitant
metu • "Tltnces sceleru dee • Ja miede lacrimis madent • llo ixionu caput • TP elox
pcipitat rota. £ft longa siti perditus . 3ppgrmt Flumina tantulus • Kultur dum
iatur esb modis • Pon tmxit tycy iecur • ^andern ttindmnr arbiter • iPmbraru
misemns ait *.CDonamus eomitem turo Cmpta carmine coniugem - Ked lexdona
coerceat • Tie du tartarn liquerif • (Fas fit lumina fledere • (ftuis lege det amatib.
AVaior lex amor eff fib’t-ipeu redts ¿pe terminos..<Jeploe? euridicen (tia • "fädit
perdidit ccadit*'Tos bcc fäbula rdpidtv <£uicücg in fupemdiem. Diente ducere
queritls - IJlam qm tartareu in Ipeats • Tädus lumina flexcrit. c^uiequid pciptw
trabit • £j)erdidit dum uidit mseros •
Metrum duodednmm
Jjlb da wn • selig id der der da moebt bsebawen den lieebtn peumien
des guts. vit selig ist der 6 da aufflosen mochte die pande des sebwe r
^ten ertriebs - tfer weissag (pzpheus wn dem lande ‘Itraycia ♦ do er et >
wen bwavnet oder ersenfftZet den totbeben abgang seiner hawffrawen. vnb
mit kleglicbetn gelänge btZwungen bette das die weide liefsen • vnb die beweg-
lichen wallet fülle stunden - /JUtcb das die binde vneesebocken gtifnget ire seitn
dem fraiflämen leiten • vnb das der base nit f oeebt ben bunbt den er gesehen bete
der ytgo vo dem gelang senfftmutig was worden • wan do die inprnnftig lieb
preimet die inwendigen seines bert^en • vnb do er was luchend die hündischen
vngütigen gottere die tm alle ding vnbertemg gemacht betten ♦ vnb sein febd^
ncs gelang den betreu mpiter mt mochte erwareben • do kert ob gieng er Zn den
höllischen beusem - vn richtet boselbft senff tlicben an die senfften gelänge mit
wolbonenben iäytten • vn bargu alles bas bas er geschöpft bette wn ben wrdn
prurmen ber gottin bcs gefrnges Qalliope genant. vnb bewaynet clegUcb • bas
bas im bie weeclag gegeben bett bie ba vnmccbttg ob schwach machet • vn auch
bie liebe bie ba gwiseltigt bie clage • vnb erweget bie bie Zu helle waren • vnb bat
mit ittflem bete bie herzen ber sele bas sie im gnabe teten - Cpo ueewunbert sich
bes neuen gefangs ♦ ber toewart ba er es auffgenam • bas ist ber hellisch bunbt
mit benbeeyen haubten. ber Zu latem Cerberus vnb Zu beutsch flaiscb seblicker
genant ist . vnb auch bie gottin bie bie svtnbe rechen • vnb bie bie iunbigen mit
seicht peinigen bie wezbent yetgunt laibig vnb naf wn zehern • vnb ber (eiben
gottin sirib bzey* eine genant ^tbesipbone • bas laut Zu beutsch bie raebfol bcs to -
bes. bie anber beist Pflegern • bas ist langer krieg bie bntt Alletto • bas ist ge r
Krochen vnrue • IFnb bie weil auch bas schnell rabe rrit ubersturtget bas bawbt
bes risen Ixion • vn auch ber rise Tantalus ber w langem burst verborben was
nit schmecket bie f lieltenben wafler • vnb ba ber geir wn bem füllen gelang ge*
setigt warb • bo zohe er nit auf bie leber bes risen ‘taey • Darnach sprach ber rieh*
ter ber feien • erbarmenbe • wir werben uberwunben .A-/ir frllenbisern manne
geben einen geferten seine bawf frawen • bie er mit seinem gelange erkaufst öS
cramet hat • /Uber bar gesetzt sei bise gäbe betzwingen • Also bas hn nicht Zmi *
lieh sey seine äugen binber sich Zenaigen so lang bis er verlast bie belle. Äser ist
aber ber ber ben liebbabenben gegebn bat bar gesetz • semt hoch bie liebe ir selb«
ist ein grollet gesetZe - Aber laiber bey bem enbe ber belli sehen nacht *bo iahe
Orpheus sein haus frawen Cnribicen an • vnb verlor sie vnb war ir ein lach bes
tobes. flbif mere ober fr bei gehört euch allen Zu • welche ir seit frebenb Zefuren
Zelaiten bas gemnte m ben obersten tag - wan welicher über wunbner peügt
äugen m bie helliscben boler ber veilenst. was er wtberlicbs geübt so er bie
ansihet. Also ent sich hie bas butt buch fiboecy •
Cxplidt Über tertius de consolationc
Philosophie • Hncipit quartus
Droia prima ,
eil philosopbia digmtate vultus H oeis gramtate seiuata lemrer
amter^ cecimsiet ♦ tum ego non du penitus insiti meroeis oblitus
icere ad büc aliquid paiantis abrupi • Ot o inquä veri pma lurrrims
que v% adhuc tua frdit oratio cu fr i lpeculatione durina - tu tuis ratiomba inmCta
patuemnt • Ea<x mihi SLsiob miurie dolorem nuper oblita • non tarnen ante hac
prorfrs ignomta dixiiti • Sbed ea ipfr est vel maxrma nostri causa merozis* cp cu
rerum bonus rettor existat vel eile ommno mala posiint wl hnpumta ptereant ♦
i^iiod solu quanta dignu sit admimtione psetto considems • at hme aliud ma'ms
admngic. Ham imperante floientec^ nequitia ttirtus non solu pmys carct. veril
ctriam seelerato^ pedito fubiedra calcas • $C m locü fñeinon íújplicia laut • Hue ftcri
i regno seien« omnia • potétis omitía • sed bona tantumodo volenti« dei nemo iati«
poteft nee admiran nee conqueri • ¡D. %vx illa &T eilet íquit inftinti ftupoeis omni*
busx borribilms monstri« • si uti tu estimas in tanti wlut patrisfamilia« dilpof? -
tiilima domo uilia vaia coleref ♦ ptioia sordeseeret»Ä>ed no ita est • Ra ñ ea que
paulo ante concluía íiint incouulía seruanf «jipío de cuius nunc regno loquimur
auCtore cognosce« • semper quidé potente« bonos elle • malos vero abiertos semx
at$ tmbecilles • nec fine pena vncp eílé uítia - nec fine prrrio uírtutes «iboms selitia •
rnalis semp msentunata contingere. fHultaq^ id genus que sepiti« querelis firma
te soliditate corroboret. Ct quomá vere íbzmá beatitudmis me dudtí monftrante
| uidisti • qno etia fita fít agnoiristi • decurfis omnífco que pmittere neceflárm puto •
mam tibí que te domu reuebat ostendá * Demias eriam tue mentí quito se ín altu
< t
j tollere possit as siga «ut pturbatione depulía foípcs i patria meo durtu mea semita
\meisetia vebículisreuertañs •
I ttb bo bic wcisbeit baltenb bie wi:bikeit bes antlutZs • vn bie besebei -
Jl benbeit ober emfbbaftikeit bes munde«• bife gebiebtefinbígclícb víi
^*ínslicben volbracbt bette • !Ho bette icb baimocb nícbt gente; lieb ver r
geilen meines anlígenben bertgenlaibes «vnb vnterfties ir ob pracb ir ab ettwa«
ber mamííg bie fíe Zesegen berait ober in willen was ♦ vnb ípeacb Zu ir • <D bu voz*
geezm bes waren Uecbte«*|iVas wort dem rebe bis ber.bat aus getrogen. die fein
mit irer besebawnng íam gotlicb-vnb lern aueb mit deinen bewerungen fam vn-
uberwmtlicb kunt ob offembar worden • vn ob icb derselben durch den sebmer -
tZen des vnreebtren mir besebeben neulieb bab ver geilen • ifcobastbn doch ein
wenig bie vor gesprochen bie mir bisher mt vnwillentlich gewesen sein. |\ber
das ist bie grdfte iacb vnser« iamers ober bert^enlaibes • £bcmtinalen bas Ü auf?
siebter b hing gut ist • wie ban alltZumal die posen ding gesein ob vngestrafset
surgeen mögen. vnb bti merckest on Zweisei wie grollen Verwunderung baileib
ein ding wiibig sey.svnd demselben wirt ein ander« noch grollen« Zugefügt -
dann wo die posbeit gewaltig ist vnb pluet bo ist die tugent nicht allein one be?
lonung • fcunb fíe würdet auch getreten vnber den füllen der bösen »vnb an der
stat ber mifleteter emrnet fie bie peine • vn niemant mag gnug verwundern noch
were ate bu we nest -das in dem aftcrgescbicksten Kaule eines so grollen bauFua^
ters bie schnoben vaF geeret würben • vnb bie bobfebetgigen ober koftparen vn-
Fletlicben gehalten • Aber cs ist mit also • warm ob vnuenuckt behalten werben
bie hing bie ein wenig bie vor beschlossen ßnb so wirdest bu mit bilis gotes • von
bes reich wir nw reden • erkennen bas ye allweg bie guten gewaltig ober tnecb*
tig sein. vnb bie pósen allweg verworfen vnb vnmeebtig .fvnb sein bie vntu-
gent nymer one pein • noch bie tugent one lone. vn allwege geschehn ben guten
selige ding . vnb den polen vnglftckhaf tige ding. vnb wirdest auch erkennen
vil solcherlay binge die bile mit vester beÑenbikeit stereken barnit deine clage
gestiftet werben * Wn warm bu nw gesehen halt bie serme der waren selikeit bie
ich vor langst beweist han ♦ vnb hast auch erkant m was binges sie sey .#vm ich
nberlauFfen han alle ding bie ich Zubeweisen sehetze ob wene notdürftig seinbe •
&>o wil ich bir Zaigen ben wege ber dich wider baym fürt • 1Vnb wil auch deine
gemirte anheftn sedern bamit cs sieh in bie hohe müge erbeben 4 bas du nach ver -
globum • ltube% post tergum mdet -itzuicx agili motu calet etberis • transcendit
sceptrum dominus tenet • (Debisc^ habenas temperat ♦ Et volucrem curru stabilis
Ñ terraru placeat tibi Aottérn relitta tusere. chuos miseri tornos populi timent -
crclagen • bas bise ding geschehen in dem reich des. ber alle hing warf • alle ding
vermag vn allein gute ding will - JD ♦ iDo Iprach ße • iJDas were vntgellicher Ver-
wunderung ♦ vnb sebeutglicber ober greulicher barm alle rnerwundre wo es also
crclagen • das bise ding geschehen in
tribner trnbläl • mit meinem gelaite aufs meinem steige vnb aufs meinen füren
wider baym in das vtaerlant geßmt gesurt werdest •
cum velox mens induit. ‘Terras perolà deficit • Äeris immensi ßiperat
regit • fverum coruscus arbiter • Duc te si reducere reserat tua • o^ua nuc requiris
immemor • Dec dices memini patria est rmbi • Dine ortus • hic sistam gradu «
(ternes ty rarmos exules
/
Mg.tmmp.imum
^tm ich bab schnelle febem ober vettacben die sieb Zu ber bebe bes bis
mel$ schnell aufschwingen ♦ vnb weitn ba« schnell gemsite bidelben
antZeüebt • so verlebmebt es besltcben bas eetrieb • vnb übersteigt bie
scheiben bes weiten ober vngemessin lüfte« *ivnb sibt binber hnbic wolcken wir
übersteigt bie hohe bes s^ürs. bas seinen ansang bat inbem hoben vnuermiscbtn
lufft ber ba bitZig wirt von seiner schnellen bewegung - vnb also steigt bas ges-
müte über sich bis es kompt in bie sterntragenben beüsere bes firmaments . vnb
füget Zu bie wege ber sännen«ober wlget nach bem wege bes frostigen alten«
bas ist bem Planeten Sbatiuno ♦ vnb wirt auch cm ritter bes gelangen geftirnes
ober an welchem tail wirt bie icbemenb nacht gemolet. vnb laufst berwiber Zu
bem Zirckel bes geftirnes - ber Zwelff tierlein - vn wo ban MZunt gnng wirt aus-
geschöpft ber besebauung - so verlat es ban beti äußersten bnnel vnb brückt ben
rück ober bas hinberteil bes schnellen hoben luf ftes - vnb wirt beim ein besitZer
gotes bes fbicbtiamen liechte« , vn baselbst beibet bas Zepter 6 berr ber kumge»
vnb messigt auch bie regiment bes vmkrais - vnb selb steenber verrichtet er ben
schnellen wagen. vn ist biser hing ein sebeinenber riebter ♦ vn ob biefo ber wege
ba berwiber baym tregt * so wirbeit bu H>recben ich gebenck bas ist mein vater^
lanb. bas bu ytgunt vnbebacht siicbest* vn wirbelt auch sprechen bo bannen bin
ich pürtig «ßoie wil ich besteen. Z)b bir aber geuellct ober behagt bie verlassen
nacht bes ertriebs Zubescbawen. so wirbelt bu sehen bie greulichen wütricb bie
¿9 bas iamerig ober bmftig volck fürchtet bas sie ellenbe sein von bem vaterlanb •
^ Ä jpeola secunda
Tm ego pape inqua ut magna pirnttiZ • nec dubito quin possis essis
f ^^^^ere • tu modo que excitauens ne moceris*{D«fOmnu igif {quit bonis
femper adelsi potentia - malo« cunctis mribo essi desertos agnoscas licebit • quoy.
quide alteru demonstrat?' cx altero. Iflam cu bonu mal% contraria sint • si bonum
potens essi constiterit • liquet imbecillitas mali«at si fragilitas clarescat mali * boni
firmitas nota est • 5bed uti nostre fententie sides babundantior sit alterutro calle
pceda • nuc bmc • nuc inde ^posita confirma«. Duo simt quibo omnis bumanoZr
adruu constat effertus voluntas scilicet ac potestas ♦ quorn si alterutru desit nihil
est quod explicari queat • desiciete etem volutate ne aggredis quide qui% quod
non vult. at si potestas absit voluntas frustra sit. €\uo fit ut si quem uideas velle
adipisci quod minime adipiscaf /huic obtinendi quod voluerit deftiifle valentia
dubitare non poliis . D - Deripi cun est mqria - nec vito modo negari potest ♦ ¡2).
d\ue vero effedfle qd voluerit videas nu etia potuifle dubitabis. D • /^Vrrrime»p>.
^uod vero quifix potest m eo validus . quod vero non potest in boc imbecilli« efle
censendus e. - fateor igua ♦ fD ♦ Meministi ne igib iqnit iiipcrio:ibo rationibo
«fle collectu intentionem omnem voluntati« humane que dtuerfis study« agis ad
beatimdine festinare- D- Memini tqua illud efle demonstratu • fD - Klti recordaris
beatitudme ipsum efle bonu eocx modo • cum beatitudo petis ab omnibo defiderari
bonu • D. Minime mqua recordor • quonia id mernorie fixum teneo • fD • Drnnes
igib bomine« boni pariter ac mali indiscreta intentione ad bonu puemre nitunf»
• Ita mqua consequens est. (D ♦ fced certu est adeptione boni bonos fieri • D •
Certu- p. Adipiscunf igif boni quod a jpetunt • 0>. 9bic uidciL D • Mali vero
fi adipifcerenf quod ajpetut bonu • mali elle no pollent • D«Htaest> fD. Eu igib
vtnic^ bonu petut - led bi quide adipisoanb > illi vero minime . níi dubiú est bono«
quide potente« elle. qui vero mali fiut imbecille« • D • quisquis inquam dubitat ne
rem naturam-nec consequentia potest considerare ratione . fD • $vuriu« inquit. fi
duo ñnt quibo idé íecundu natura ^pofitu ñt • cotit<$ vn? naturali officio idípíñm
agat at^ perficiat •* alter vero naturale illud officiu minime administrare queat ♦
alio vero modo A nature conncnit non quidem impleat ^pofitu luu - sed imitetur
implentem. quena botu valentioee efle decerni« D > St fi conietto inquam quid
velis - plenius tamen audire desidero - fD> Ambulandi mquit motu secudu natura
efle bomimbo num negabis - ft> • Minime mqua ♦ P • Eiui^ rei pedum officiu efle
naturale nu dubitas • A ♦ Tlecboc quide mqua D»Ai qui« igif pedibo incedere
V
valens ambulet • aliusqj cui boc naturale pedu defit officiu • manibo nitens ambn-
lare cones - quis ture Korn valcnticr existimari potest • D • Contexe mqua cetera
na quin naturalis officy potens • eoqui idi nequeat valentior sit nullus ambigit »
jj). 3bed siimmu bonti qd eque malls bomsg ^positu ♦ borri qutde naturali officio
uirtutu petunt« mali vero varia per cupiditate quod adipiscendi borri naturale of-
ficia no est ide ipsiim conantT adipisci • an tu aliter existimas • 2) • /fbmime aqua ♦
na etia qct eft conscq'nes patet • Cx bis erit que coneesierim bonos qrude potete® •
malos vero elle nceeslè est imbecilles • fD ♦ flette inquit peeeurris • idq uti medici
serare solent. rndiciti esi: ereCte iam resistentis^ nature. 3>ed quotila te ad natele
ligendu pmptiisirftu eflc condicio crebms coaceruabo rationes ♦ 'Tide erit quanta
urti oso ^ borni nupa teat infirmitas • qui ne ad boc qutde puemre qtteuf ad quod
eos naturalis ducit ac pene compellit intentio • €t quid si boc tam magno ac pene
inuicto peuntis nature deferent auxilio «Confiderà vero quanta sceleratos bornir
nes babeat impotentia ♦ llcq em leuia aut ludicra pnria petunt • que consequi at$
obtinere no possunt • led circa tpsimt reru siimma verticem^ deficiunt. Ree in eo
miseris contingit effect? « qd sclu dies noctes^ moliunt« Hn qua re bonop uires
eminent • ic>icut em eu qm pedito incedens ad eu locum usc£ puemre potuiflet quo
mbil vltcrius pinu iaceret incessui. ambulandi potentissimu elle censeres « ita eum
qui expetendo^ finem quo mbil vitra est ag-rebendit potentissimu neceflé est in-
dices « Sx q fit qd }pvdc obiacet ut ide scelesti inribo omnxlo tndeatT elle deserti •
Cur em relicta uirtute uitia frCtant: inscitia ne bonor^ ♦ led quid eneruatius ignoe
rantie eccitate • à sectanda nouerut * frd transiiersos eos libido peipitat » sic quo$
intemperantia fragiles qm oblnCtari mtio nequeut« &n scientes volentesq bonum
defrrunt ad uitia deflcCtut « Axdboc modo no solu potentes esis « sed ornrnno elle
desinunt • Ttam qui comunem omntu que sunt finem relinquat • pariter quo$ efie
desistunt. d»uod qitibc cuipia miru fercte ivi beas ut malos qui plurcs bcminu iunt
eosdem no esse dicamus. sed ita fele res babet • Nam qui mali Iunt eos malos efie
no abnuo • feb eosdem efie pure at<x fimplicit nego. Ita uti cadatier borrrine mor-
tuu dixeris • fimplicit vero bomine ajpcllare n§ possis ♦ ita ttit iosos malos quibe ce
cocefierim • sed ee absolute ncqttea cofiteri • Cft em qd oebme retinet seruatcx na-
tum . c^uod vero ab bac deficit. ee etia qd \ fui natum situ e dereliquit - Eoeb possunt
inquies mali. ne ego quide negaverim^ fed bcc eo» potetia no a uiribo sed ab im-
becillitate descendit • fDofiuntemmala q imnime valeret fi v bono» effitietia ma-
nere potuifient • Qtie possibilitas eos embeti? mbil posse bemostrat • Wa si uti paulo
ante collcgim? malu mbil esi. cu mala tmmobo pofimt. mbil polle iprobos liquet •
D ♦ {Deeipicuum est. fD • ftt$ vt mtelligas quena fit binus potentie uis. summo
bono nifoil potentius ee paulo ante befinimmus • D • Daest inquam D • Eoed ibe
inquit facere malum nequit. A> • /AirmnL- fD ♦ Est igik inquit aliquis qui omnia
pofie bomines putet * D • T|isi qui infamat nemo • fD ♦ /Ltqui ibem possunt mala •
D • Atinam qtnbem mquarti non pollent • fD. Cnm igib bono^r tantumbo potens
pofilt omnia • no vero queant omnia potentes etiam malo^t • eosde qui mala possunt
minus pofie manifestum csb. Nuc accedit quod omnem potetiam mter expetenda
numerandam • omiriacg expetenda referri ad bonum velnt ad quoddam nature stic
cacumen ostendimus • £xd patrandi sceleris possibilitas referri ab bonum no po-
test . Expetenda igib no est > &tqui omnis potentia expetenda est • Liquet igitur
rnalo^r. possibilitatem non efie potentiam «Ex quibo omrribo bon<oi^ qinbcm potetia*
malo^ vero mimme dubitabilis ajparet infirmitas • ^eramcg aliam platoms esse
lententiam littet - solos quod deßderent fkeeze poße sapientes. ímprobos veno ex-
encere quide quod librar - quod veno deñdenent explere non poße lñcmnt em que
libre du prn ea quibo delertanf id bonu quod desiderant fe adepturos putant sed
minime adipíscunf. quorna ad beatttudíncm probra non vemunt •
p2cfa fecunda
(D ípeacb icb Hn großer Verwunderung • Cy wie gar große ding ge-
lobt du nun. vnd icb Zweifel auch nie du mügst sie verbringen. dar-
umb solt du nw int anfbaltii den den du half erweckt-D- Wo sprach
ñe - 3!it dem ersten wist es Zimlich fein das du erkennest das der ge walt allweg
bey den guten fey-víí das die polen an allen knefsten verlaßen lein - vn derselben
ding wirf ye eins auf dein andern beweilb. Wann femtmaln Alt vn übel wider
einander ist - vnd ist kundig das das gut mecbtig ist - H?o ist es wol schein das
das pole ^nmecbtig iss. vnd also wo man erkennt die sebwadoeit des Übeln oder
polen. so wirt auch kunt die vestikeit des guten - Aber aufs das ein völliger
glaub sey vnlers ßrmes • so wil icb ber für geen einen wege • £> an Zweien enden
in einander trifft - vnd wil beweisen vnd vest machen die fürgelegten ding - nw
von difem wege • vnd nw von ibenem wege • Wan es fern Zwey ding auf den Zu
geet alle würckung menschlicher täte das ist der wille vnd der ge walt-wnd ob
& ains abgeet • so iss nichts das man auf gefehlichten müge - wann wenn 6 wille
abgeet so vabt memant an das des er nicht wil - Hst aber nicht do der gewahr. so
ist d wille eytel ober vmfunst. vn da von geschieht es • ob du übst yemant wöllrt
erwerben ♦ das des er mit nichte erwerben mag • so magst du nicht getZweifeln
dan das er nir macht gehabt hab Zubehaben das das er wolt. D. Do sprach ich -
Er ist durchßchtig vnd mag des in kein weile gclawgen ♦ (D. tpo lprach sie •
Ä>ichst du aber yemant volbracht haben das das er wolt. wirdest du icht Zwei-
fln das er das auch vmügt hab. D. Do Ipeacb icb • am mynstn • {D • $Do ^>rach
sie * was aber ein yeder vermag * an dem erteilt man in starck sein • des er aber nit
vermag. an defelben dunckt er kmnck sein • D • Do sprach icb • des bekenne ich -
¡P' Do Hrach ñe - darumb haft du icht bedacht - das in den obgenanten bewer r
ungen beschloßen ist das alle meymmg des menschlicbñ willens die in mancher-
ley Übung gefnrt wirdet eylet Zu d felikeit. D. Do H>rach ich. ich gedenck das
bis beweist ist worden • ¡3) • Do spzach sie ♦ Gedenckst du aber icht. das die leli-
keit ist das gut ♦ vnd in derselben maf wem die lelikeit von allen begert wirt - so
menschn baide pole vnd gut arbeiten Zekomen Zn dem gut ♦ mit vnucricbaibncr
ob vnvnterscbieblicber meynung-D- Do lprach ich - Es volget ye bamttf • fD.
Do lprach sie ♦ aber es ist gewif das vo der tailhabung oder erlangung des guten
die guten werden. D - Do lprach ich. das ist gewif - (D • Do sprach ne ♦ Danon
erkriegen ober erlangen die güten das sie begeren • D • Wo jpeacb ich • Mich br-
dnnckt es ley also - ^9 - Do H>rach sie • ob aber die polen erlangtn das gut das sie
begeren - so möchten sie mt pole gelein - D • Do sprach icb. das ist also. ¡3). Do
Hrach sie. so nw der yettweder das gut begern. vn dile erkriegen es • aber ibene
allctmmst > Ist ban des icht gweifel das ye die guten gewaltig fern vn die polen
schwach ober vngewaltig. £> • £Do sprach ich • Wer baran Zweifelt der kan nit
gemereken die natur der ding noch die mit wagenden beweeüg • 0. £$o sprach
sie. Rbermals sol man fümemem. ob Zwen fern die nach der natur haben einen
FürlatZ- vnb ir einer wmeke vnb volbeinge denselben in natürlichem ampt - Der
ander aber möge mit nichte baflelb ampt ausgeruhten vn erfüllen seinen Fürfätz
fender m einer andern weife dann cs der natur Zimlich ist wlgt er ettwas nach
dem der es erfült « weichn vnb den erteiln du Für den meebtigejn ♦ ffc> ♦ Do sprach
ich ♦ vnb ob ich mich halt verübe ober veesirme was bu wilt ♦ E>o beger ich doch
das volkomenlich ober scblecbtigclicber Zehören ♦ jp ♦ Do sprach sie ♦ wubest bu
icht laugen dar die menschn ire Bewegung haben nach der natur • fü? • Do fpiacb
ich * allerrninst • f) • Do sprach sie ♦ Zweifelst du icht das ein natürlich ampt sey
desselben dmgs vn auch 6 Füsse • E> • Do sprach ich ♦ ich Zweifel auch nicht daran
p. Do sprach sie ♦ dbb yemant wandert der aufs den Füssen geen mag • vnb ein*
ander der nit hat das natürlich ampt b Füsse. arbeitet Zugeen kriechend aufs den
benben«welcher vnber den mag von recht geachtet werden der pasmügenbst ♦
fc>. Do sprach ich • iSfoag Fürbas die andern ding « wann niemant Zweifelt daran
bau basye der meebtiger sey der feines natürlichn amptes gewaltig ist - bann
b der befTelbn nicht vermag ♦ ß • Dolprach sie • aber das hobst gut das baibe den
polen vnb den guten gleich FürgefatZt ist« des begeren die guten in dem natür-
lichen ampt der tugent * Aber bie polen arbeiten dasselb Zuerwerben mit man»
gerley begirlichkeit. vnb mit dem das nicht ist ein natürlich ampt des guten *
bas man erwerben sol ob wenest bu es sey anders«• ßbo sprach ich ♦ ich wene
des atleeminst • wan das auch nacbuolgenb ist ist offenbar • wan aus den dingn
bie ich vor vrriehn ban • so ist not das ye bie gutri meebttg vn die polen schwach
seyen • p > Do sprach fre. Rechtlich oder bimch lauFfest du vor«vir das iss auch
als die ertZte gewonlich hoffen yetZunt em wartZaichen der auFgerichten vnd
widersteenden natur - Aber da von das ich übe das du gar berait bist Zuuersten
so wiKcbyeletmgeryemer die beweznuf Zusammen bringen • wann du seit
sehen wie gar kirnt sey bie kranckbeit der vntugenthaFtigen menschen • bie so
gar gros ist das sie halt nicht bar Zu körnen mögen Zu dem sie Fürt vnb nabent
treibt bie natürlich naigung * 't'nb was geschehe bann - ob sie von so grosser vnb
nabent fam vnüberwunbener bilffe der vorgeenden natur verlassen wurden * Du
seit auch mereken wie so gar ein grosse vnmacht ober schwächere hat bie übeltes
eigen menschen • Wann sie begeren nichte ringe ober schimpfliche lone «bie sie
nit erlangen ob emolgen mögen ♦ simber sie Zergeen vnb werben vnkreftig bey
bem kosten ding vnb angel ♦ vnb an betn bürg geet den iamengen ob durstigen
nicht Zu der nutz irer würekung • wiewol sie allem darnach tag vnb nacht ar>
baiten • in welche bmg wol ersebeynen bie kreffte b guten • wart als du erfailst
das der allerbast geen mochte der Zn feilen geenbe Zn b stat möcht körnen sein an
der er nicht Fünde ligenb eymeberley da durch er geen folte * Alse ist es not das
du vrreilest das der der meebtigst sey der da begreifst das ende der bcgerlicben
gütere über welches Fürbas kein gut ist • ipnb aus de wirk Fürbas em besehlis»
feng das de widerwertig ist - dar rst. dar bieselbn übeltetigen buncken verlassen
sein an allen kref ften . wann warumb verlassen sie die tugent ♦ vnd volgen nach
den vntugenben. geschieht es icht von der vnwiflenbeit der guten * was ist ab
krenckcr dam, die plmtbeit der Vnwiisenbeit. Oder volgcn sic der vntugcnt icbt
nach. darumb das sie dreieiben erkant haben - Aber b bor Wollust würfe sie der-
,nb vnd vmkert sie vnd also von vnmesiikeit fein sie kranck die da nit witfsteen
mugen dem laster oder vntugent. Aber in d' weist st stm sie nicht allein mynb
meebttg. stnder sie stm auch gantZ nichts - Dann welche verlassen das gemeyn
ende aller der ding die da stm die werden auch nie mer stm . das da yenxant gar
wunderlich duncken wirdee das das alst sey ♦ dauon das gar vil postr menschn
sind»vnd das wir tprecbn das diestlben nichts stm« Aber daiselb dmg heit sich yc
also • wann ich bin triebt dawib das die ihenen die da bost sind bost styen - simb
ich laugen das diestlben leüterlichen vnd a^nstltiglichen wesen • wann als du
einen todten leichnant nennest eilten toten menschen - vnd ine doch siechtiglich
nicht nennen magst einen mensthn«Aisb bekeñ ich das die vntugentlichñ bost
stiu • aber ich mag rrit bekennen das sie ledigklich tr wesen haben. Warm das ist
ettwas das stm Ordnung vnd stin natur beheldet - Aber was non derstlben ab-
nymbt das verlast auch das - das do gesttZt ist in stiner natur»Aber du wirdest
frechen die postn vermngen sich. desselben laugen ich auch nicht . Aber derstlb
ir gewalt kompt nicht von krefften. sirnder von sthwacheit - wann sie vermogn
die Übeln oder bostn dmg > die sie allerminst vermochten ob sie in der wurckung
der guten ding mochten beliben stin - welche müglichkeit noch stheinparlich be<-
weist das sie nichts vermögen - wann stint das übel als wir voz beschlossen habn
nichts ist. vnd die postn allein vermügen das übel. st ist knnt das sie nichts vrr*
mügsn. D -CDo sprach ich • das ist gar stheinpar • jp ♦ Cbo sprach sie * vnd aufs
dar du gewislicb versteest was die kraft dif. ge walte sey • ^>o habn wir ein we<r
nig vor entlieh aufgeiprochn das nichts mechtiger ist dann das oberst gut. D'
Do sprach ich - Es ist alst» fD ♦ Do Hrrach sie. Aber dasselb gut mag nicht übel
gethnn. D»Do sprach ichallerminst - |p ♦ Do Hrach sie »Hst aber yemant der
do weite das die menschen alle ding vermügen - f?- Do sprach ich ♦ des went nie;
mant er sey dan tut sinnig»|D • Do sprach sie ♦ nw vermügen doch diestlben das
übel - £> - Do sprach ich. Wolt got das sie es nit vermochten»p. tbo sprach sie •
ábeíntmalen dann allein der mechtig der guten ding vermag alle ding - vnd auch
die mechtigen der Übeln ob postn ding nicht alle ding vermügen. st ist es offen*
war das diestlben die das übel vermögen minder macht haben»"Wnd da vo geet
dar her Zn das wir beweist haben - das alle macht stl getZelt werden vnder den
begirlichen dingen - vnd alle begirliche dntg werden wider tmgen Zu dem guten
als Zu dem hohsten oder obersten ende irer natur. Aber die Möglichkeit Zu wl-
brmgen die nnisetat mag sich nit wider gehalten ob Zutragen Zu dem guten * vn
da von ist sie nit begtrlicb ♦ vnd für war alle macht ist begirlich da von iss es of >
stnwar das die müglichkeit der bostn ding kein macht ist. vnd ans den dmgen
allen erscheint ofstnlich die macht der guten . vnd allermynst ist Zweistlich die
schwacheit der postn • vnd ist auch wol schein das war ist der sin platonis - das
allein die weistn vermügen das des sie begeren - Aber die postn üben das des sie
gelüstet. vnd mögen nit erfüllen das des sie begeren . warm sie thun nach irem
geuallen sie durch die dntg der sie gelüstet wenen oder vermenten Zuerlangn
das gut des sie begeren. aber allermynst erknegen sie das' wann lasterpare ding
körnen nicht Zu der stlikeit -
Metrum (ccundu
?o% indes, federe celso «ifooly culminc rege». purpurn claros m'tete •
feepto« tristibo armis. (Dee toruo cominates ♦ f^abie coedis attbelos.
i'etrabat fl qitis {upcrbis «iTam tegmina cultus • Jam uidcbit intus arta» • l|po*
mi'nos ftrre catenas • Dine cm libido vertat • y%mdis cozda venems • Dine RageW
kt im meutern * jfluCtus turbida tollen« • Meror aut capto« fatigat • Aut fyes lu>
bitca tozquet Ergo cum caput tot vnu« (tcrna« serre tyrarmo« • Aon fücit quod
optatipie - Cponrim« peeflu* tniquis«
Metrum secundum
Ulb da wn die hoben Könige d»e du übst ittzend aufs d höbe de« Ruls
clarscbeinend in de purpurgewad« vmbgcbn mit gmwiamen waffen
droend mit vugebeurem munde • vnb grymmend wn bobbeit des
bertzen * warm ob ycmant den bösartigen abziehend würde die decke der ey teln
getzierde« so würd er yetzund die tugent ynnen leben »das die berren tmgn enge
ketten - wann da non der pök wollust vmbkert oder vergiftet die bertzen mit
geitziger oder begirlicber gisst« ^>o peinigt dann der zorn das gemute - vnd das
bertzenlaid bebt über sieb die trübe der Ruf des iamer» oder rnüet oder macht
müde die gelungen. Oder die vnbestendig oder schlüpfrig bofsmtng qwelt sie
^nd darumb feint bu nw fidost dar ein baubt oder gernüte so vil wntriebtregt
oder leibet • Ax> thut er auch rnt das er begert der also bedränget ist mit vnge^
rechten berren« ^rsü-tema
Ides ne igib cpiato teeno pbra wlnanb qua pbitas luce rclplcndeat •
In quo plpicuü est nücpra born« pmia. nuquä fua iceleribo deefle fiip^
plitia • sveni etem que gernnf illud ppter qct vna quecx res gens emide rei pmiu
elle non iniuna ruderi potest « uti Currendi in stadio ¿pter qua curtis' iacet pmiu
corona • ^ped beatitudine elle ide ipfìtm borni ^pt quod omnia geruk cstcndim? •
Eft igif buarns a dita iplùtn bonuuelufi pmiu comune solatii - atqui boc a bonis
non potest separan *, flec^ etti bonus ultra ture uocabitT qui careat bono * qrc pbos
mores itìa pmra non relinquunt« chuantulibet tgif ietrianf mali • lapienti tamen
corona no decidet no arescet« flleqp em pbis animi» ^prmm deca« aliena decerpit
hnpzobitas - 9l si extrinsecus accepto letares • poterat boc vel altus quispia ♦ vel
ipse etia qui contulisset auserre. L>ed quonia id sita cuicx probitas consert. tu sito
pmio carebit cu ^>bo ee desierit ♦ jOostremo cu omne prrriu idcirco ajpetaf quoma
bonum esie credas ♦ quis borri compotem pmy indicet expertem • /Ut cuius premy
ommu pulclocrrimi maximis»/flemento em illius cotollary quod paulo ante pre >
cipitum dedi - ac sic collig-c ♦ Cu ipsitm bonu bcatitudo sit. bonos omnes eo ipso cp
borri siint fieri beatos liquet • feed qui beati sunt deos esie couemt. Cst igif prrriu
bonop. quod nullus deterat dies • nullius minuat potestas • nullius fuscet impzo^
bitas ♦ deos fieri • chne cu ita sint de malo^r quo<$ inseparabili pena dubitare sapies
nequeat • Jiam cu bonu malu<£ ite pene atq pmitl aduersa fronte dissideant • que
in boni pzerrrio audemus accidere • eadem ncccsie est in mali pena contraria parte
respondeant Eoicut igik pbis ^pbitas ipsa sit prmum - ita improbis nequitia ipsa
siijpliciu e. Ia vero quisquis afficit: prua malo se afsedu esie no dubitat • A>i igit
sese ipsi estimare velint posiimt ne sibi sujplicy expertes tuberi quos omniu malop
extrema nequitia non afficit modo. veru etia vehementer mficit. "fside autem ex
aduer/a parte benop. que nnprobos pena comites. Omne nanc$ qct sit • vnu esie •
ipsitmcg vnu bonu esie paulo ante didicisti » Cui consequens est ut omne quod fit •
id etia bonu esie r ride ab • ^)oc igir modo quicquid a bono deficit ♦ esie desi stit ♦ quo
fit ut mali desinant esie quod fuerat • 3bed fuisie homines adhuc ipsa humani cor-
/ * * ' * + . ,,
pozis reliqua species ostentat - Gnare versi m malitia humana quoH amisere na-
tura . 3xd cu vitra homines qu% puebere sola ¿pbitas possit. necesie est ut quos
ab humana conditione deiecit mfra hominis meritu detrudat improbitas • ¿tiemt
i gib ut que trasibzmatu tricys tudeas homine es bimare no possis . /ftuaritia seruct
alicnaru opu molentur ereptor • simile lupi dixeris. fFeeox at$ inquies linguam
litigys exercet«cani comparabilis • Insidiator occultus Itibeipanfle ffattdibo gau-
det . vulpeculis exequctT • Ire intemperans fremit • leonis ammu gestare credas •
paitidus ac fugax non metuenda fbemidat • ceriris similis babeatT «segnis ac
stupidus torpet * asinum uixiit ♦fLettis ac inconstans studia pmutat nil ab ambus
differt. fedis rmmundi% libidmiba immergis sordide luis voluptate detinetur •
Ita fit ut qui probitate deferta bomo esie desierit. cum in diurnam conditionem
transirc non possit vertat m beluam.
peoia^enia,-
umb siebst btt aber iebt. wie gar mgiosier vnfletikeit sieb die vn-
tugent vrrwaltzen • vnb in was grossem lieebte die ffumkeit febeinct ♦
vnb in bcfelben ist es gar wol schein bas bie guten nymmer on lone •
vn bie nbelteter rtymmer one ir pein fern • wan bas mag mt mit vnreebt gesehn
werben • bas vnb ben hingen bie man tbut fey ein lone desselben bings bas btueb
bes willn man basielbig hing tbut ♦ Als in bem wcttlauff ba ligt 6 lone bie kröne
btueb ber willen man laufst ♦ Aber wir haben beweist bas bie felikeit fey baflclb
gut biucb bes willen alle hing verbracht werben • vnb batton ist basielb gut ben
menschlichen getetten fnrgelatZt fern ein gemeiner Ion • 'Tnb gewif lieben mag
bas von ben guten triebt abgeschiben werben • warm ber wmt bilUcb fttrbas mt
geheissen gut • ber bes guten barbet ober mangelt • vnb batton bie ffuinntcn fiten
verlassen mt ire lone . HFYib baeumb wie gar übel ober bef f ttg bie pofen fein • so
vrllet boeb mt ab bem weifen fern kröne • vnb wirt auch trit boeren * warnt bie
gemnte bas aigen getZierbe ♦ wan ob es sieb freuet bas es basielb anfwenbig eins
pfängen ober genomen bette • Aoo mochte im auch basielb genemen 6 ber hn bas
gegeben bette ♦ ober yemant anbers 6 mt bes mt gegeben bette ♦ wan aber einem
ycglicbem bas veeleicbt fein ffumkeit so wirt er berm one feinen Ion fein ♦ wenn
er nymmer ffum ist * 5Eu bem letsten feint bas man alles Ions barumb begert bas
man glaubt bas er gut fey • wer Tbl baun erteilen bas ber bes loncs vntailbaftig
fey b ein besitger ist bes guten • vn ob man spreche welches Ions ist er tailbaf ttg ♦
Ao H>ricb ich bes aller schönsten vnb allergrosten Ions aller hing • wann btt seit
gcbenckcn ber gar ersinnen gäbe bie ich bir ein wenig vor bem bau gegeben in 6
bescblisiung ♦ ber obgenanten bebetmben bewerung ♦ vrmb beschleus auch also
bami t. Wan feint basielb gut ist bie felikeit so ist offenbar • bas alle guten bauon
bas sie gut femb werben sie selig«Ab bie ba selig fetnb ben Zympt bas sie gottcr
fefnb ♦ vnb batton ist bas ber Ion b guten ben kein tag mt vertilgt«auch keines
gewalt mit mytmbert • vnb keines vnweberbikeit sie nie vngestalt machet ober
txemailigt bas sie iebt gottcr werbn. v nb feint nw bie bmg also sinb • so mag b
weife v6 ber vnabscbaibenlicbn pzine ber pofen nit getZweifeln • Van serutmaln
das gut vnb das übe! vnb auch die pein vnb der Ion: mit wibeeweetiger gestalt
gwitreebtig sein - welche ding wir dann leben Zu vallen in dem lone des ^uten •
dieselben muflen aueb vo not an dem widerteil an d pein des Übels widemntwortn
vnd da von als den frummen d,e frumkeit wirk ein lone ♦ Also ist die posbeit den
vnfrummen oder polen ein pein* welcher aber yetgunt mit schier Zergengkclicher
pein answenbiglicb gepeinigt wiebet d Zweiuelt nicht er sey mit übel gepeinigt •
Öt>a von ob Re fieb selber scherzen wolen • mag Re dan iebt bebuncken das Re selb
onc pein sein • die doch die alleeletst posbeit aller übel nicht allein nwmaln auf-
wendig pernigt- flmber Re biuchgeet Re auch gar ser mit inwendiger pein ♦ Aber
du seit sehen yon dem widerteil der guten was pein naebuolg den vnfrummen •
wann einwenig vor dem teyl hast du gelcrnct - das alles das das da ist - das As
ein brrig • vnd baflelb einig ding ist gut. vnd barumb in d weis was nit mer gut
ist. das bat auch nit mer wesen - vnb ba von gesebibt es das die posen nit mer
semd das Re gewesen seind. ab das Re mensehn seind gewesen das ertzaigt noch
die gestalt des menschlichen leiebnams - vnd dauon das Re gekart seind in pos<
beit so babent Re auch verloren ir menschlich natur • Ab seind die frumkeit allein
mag einen verliehen gesüren über die mensebn. so ist es not das die vnfrümkeit
niderstos vnder das verdienen des menschen « die Re bernfö bat geworsen von d
menschlichen art -^nd da von kumpt es dar du nit mügst gemein • das er eyn
mensch sey den du Rbest verfielt mit den vntugenten - warm der ein fr’euenlicbcr
bmtgucker ist ber fromben reiebtumb den würdest bn ipeeebn er sey eine wols
gleich - Ab den der sein zung frailamlicben vnd vngerugt übt mit kriegen • den
würbest bu einem btmb gleichen « Ab wer ein verpozgner auPwarter der bind-
bnt ist - vü freüet Reh das er vntftgukt hab mit vntreu • den sei man der fücbRn
gleichen * Aber wer da ergrymbt vnmefligklicben in Zoren * den sei man glaubn
das er tregt das gemüte eines leben • Ab werseeebtig ist vn fluchtig vn fürcht
des er nit furchten sei - den sei man babii das er gleich ist den bi,sen * Aber wer
treg oder storr ist vor scblewikeit ♦ der lebt in eines esels weif. Aber wer leicht-
uertig ist vnd vnstetigklicben verwandelt sein Übung -d bat nit vnberseheibüg
von den vögeln. Aber wer Reh vcrsenckt in den stinckenben vnreynen lüften §
vnkenscb • der wirt gleich gehalten an der wollt,st einer vnsletigen law * "iTnb
also gesebiebt es. wenn ettwer vcrlat die frumkeit vnd intimer ein menseb ist •
wen er den irit geen mag in die gotlicbivart. so wirt er gekart mein merwuntf
ober vnuernünstigs her ♦ A|etmm-terftü~
(fla naricy ducis ♦ Et vagas pelago rates. Eurus ajpulit íRtle♦jptil r
rhra cpiarcRdensdea .^oolisedita semine• 4liseetbofpitibonouis•
‘Tacita carmine pocula-chuos nt in varios modos ♦ wertet berbipotes man? * Duc
apti freies tegit - ^Jlle marmaricus leo • Dente creseit H vngutbo»Die lupis nnp
additus - Eiere du pamt vlulat - "Ille tigris ut indica . ‘TeCta mitis obambulat -
Äoed licet varys malis - turnen arebadis alitis - (AbRtu misemns ducem - Deste
soluerit hospitis . ^am tamen mala remiges • 0zc pocula traxerunt. Jam Ures ce-
realia - Hiande pabula verterant«Et mbil manet mtegm - 'iFoce corpore xditis.
!^x>la mens stabilis sep. /flonstra que patif gemit ♦ (b leue rumium manu. ijlec
potentia gramina . /tlenbrn que valeant licet ♦ Horda vertere non valent • Intus
est bominu trigor • Arce conditu» abdita • iHec venena potentius • lbetrabunt bo-
mine sibi • |bira que pemtu« meant - iflec nocencia corpori. /A.entis vulnere sewut
m /fUtrum tertiu
U Ab darnach geet einsolwes ew<mpilb*iba der siibenwinbtAutmib die
M M segcltttclo. vnb bie irren febif auf dem mere • des bertgogen d vlixes
. vn auch naricius was genant. vo dem land naricia • bas in libia
gelegen ist • vnb gebaiflen vo einem wasicr bas nar baist Znlatem • vn guteutscb
nailocb. wann als bie nailocber bebt es sieb an in einem vrArvng. vnb teilt sieb
in zwar wafler ♦ ITnb ba sie b voigenant winbt Zuschlug nt ent inicl ♦ ba sifgent
Was ein schöne gotin bie circe was genant. geporen von kirnen ber formen • vn
bie vermischt den tranck den neuen gestern • ber bermt was worben mit Zauber
Kunst > ober mit gift woeteit • 'TVibba sie tr bant bie meebtig was gugeprauebn
bie kreutter • ba mit man tob gift macht ♦ dieselben verkeret fom nt mamgerley
weise «warnt ben bedeckt bas antlitZ eines ewersehweines ♦ vnb ber ist gestalt
als ein leb auf be lanb marmarica • vit weebst an ben zenben vn an ben negeln •
Ä)o ist ber neulich Zu gefugt ben wolsen ♦ vnb wenn er sieb berait Zewainen so
hont er • ist theuer sam ein tiger tier von inbica • vnb geet senftigklicbn bin
vnb ber aufs ben bechern • Aber wie wol ber schnell got mercurius von arebabia
betn lanb pmtig • von beut perg cilleho • des gesebueb man malt mit setacben •
vnb baist ber lauFfer ber gdter • bet sieb erparmt über ben bertzogen * ben als
mancherley übel ymbgeben bet ♦ vnb bet me ledig gemacht von ber totfoebtigii
Zaubernuf b webausierin circe • so betten doch bie sergen (ent mitgesellen itZunt
bie posen tranck angesogn mit dem munb • vn bie sebwein betten yetZunt bas
koeenfuter verkett mit ben aichln • vnb beleibt ntcbtgcn an in gantZ vnb wttzbn
verderbt an b stymm vnb an dem leib ♦ Aber allem bas stet gemüt erseuPtZt über
bie vntier bie sie leibt an ber aufwendigen gestalt. <D wie gar ent geringe ober
krancke bant ♦ vnb semt auch trtt meebrige kreuter • warm wie wol sie mit gen
vrrkeren bie geliber • so mugensie doch mt verwandeln bie hertZen • warnt die
kraft ber menschen ist inwendig verporgn an einer bairmlicben hohen vesten des
gemttts ‘ Aber bie gisste bie Zihent mccbtigclicber ben menschen herab Ztt in bie
ba sebeepflicben alzUmal bnt durch geent • vnb sebabent mt dem leiebnä * iunber
sie macbcnt ein ubele wntung des gemttts » ffhofo quarta
lfm ego feteor tttquä* nec mmria dici ttideo tutiosos täm $C si bumani
corporis fpem seruet • nt beluas tamen animos qualitate mutari • 3b>cd
quat}, atrox sceleratacg mens • bonoy. peruitie fetrit id ipsum eis licere nolmsiem.
pltec licet inquit vti conuementi monstmbit*' loco*Sbed tamen si id iplum quod
sis licere credis auferas magna ex parte scelerato» bominupena releuef. Erem
quod incredibile cuiqua ferte vubeatT • mfelitiores ee necesie est malos cum cupita
prrfecermt cj> si ea que cupiunt implere non possint ♦ Iflam si miferum est voUnsie
pratia • potuisie uviferius est • sine quo voluntatis urifere langueret effetius • 'jtaq:
cum siia singulis miferia sit • triplici infeetumo necesie est vegeantur quos uideas
scelus velle posie psicere • 1£>. Accedo mqua ♦ fed uti boc infeetumo cito careant •
patrandi sceleris posiibilitate deferti vebemeter exopto • (D • (Tarebut inquit otius
J vel tu fersitan velis vel illi fefe estiment esie carituros • lflcc$ enim est aliquid
m tam breuibo uite metis ita feru qd expettare longu immortalis pfertim anint?
putet > quo» magna ipes SL excelsa fkcinoy macbma repentino atep mlperato fepe
sine destruis. $uod quide illis miferie modu statuit • itla si nequitia uviferos fecit
uviferior sit necesie est diuturnior nequa^ios mfelicisiimos esie indicarem si non
eo^ malitiam {altem mors extrema feriret ♦ (ftetn si de prairitatis mfeetumovera
conclusimus infinitam liquet esie miferia . qua esie conftat eterna * D • ^ttim ego
mira quide mqua SL concesiu difsicilis illatio • fed bis eam que prius concesia fent
mmiu couemre wgnofeo • f) «iKette inquit efeimas • fed qui conclnsiojri accedere
durum putat. equu est • vel felfem aliquid precesiisie demonstret. vel collationem
«jpositionu non esie efftcacem necesiarie conclusioms ostendat • alioqum concesiis
pcedentibo mbil prius est qct de illatione caufetT • ilam boc qucx£ quod dica non
uunus miru uideas ♦ fed ex bis que sumpta siint eque est neccsiariu • E) • (^tiidna
inqua - p - Delitiores inquit esie improbos fejplicia luentes cp si eos nulla iuftitie
Isena coberceat • Tftec^ id mine molior quod cuiuis vmiat in mente cozrigi visione
prauos mores •• & ad recita iufp\\cy terrore deduci • cereri«'quo<£ excmplu eflc fili
giendi culpanda *lcd alio quoda modo mfèlitioees elle improbos arbitror impuni-
tos tam S6 fi nulla mtio corredioms - nullus resped? babeat exempli -D - Et quis
érk inqna pter bos alms modus p - Et illa bonos inquit esse felice« • malos vero
miserò« none concessimus « ib. Ita est tncjua p*ibi igif mcjuit miserie cumsptà
bonu aliquid addas none Mitior est eo caius pum ac solitaria fine cuinsqua boni
amixtione miseria esì'E>- A>ic inqua indcf. p • ^uid fi side misero qui cuncsti«
careat bonis pter ea quibo miser est malti aliud fiierit anexu. none multo Ì Mitior
eo censendus est caius mfvrtaniu borri participatione releuab » D * C^uid tri tqua*
P • fOabcnt igitf improbi cu pumunb quidé boni aliquid anexii pena ipsa scilicet
que ratione iuftitie bona est * idecg cu fiijplido carent inest aliquid alterius mali •
ipsà impunitas • qua iniquitatis merito malum esse confessu« es - > Negare non
vltione puniti • E>ed puniri improbos nistum • impunitos vero elabi miquu elle
manifesta e * í> • chais id neget. p • ^?ed ait nec illud quide quisq negabit bonu
elle omne quoes insta est • contmcx quod miufta est malit liquet esse ♦ íb «^Eu ego
ista quide consequentia firnt eis quC paulo ante conclusa sunt ♦ sed queso inquam
te nulla ne animas siijplicia post defienda Morte corp? relinquis. p. Et magna
quide inquit quop alia penali acerbitate • alia vero purgatoria clementia exerceri
puto < Aoed nuede bis diflerere confiliu non esi: • id vero baetentis egim? ut que
indignísima tibi indebas malo^t potesba« ea nulla ee cognoscere« * quc% impn-
Wtos querebare »mdCres mng improbitatis sue carere fiijplicys «¿icentia qua
cifo finiri pcabaris. nec longam efle diseeres «inscii tiozemq sere si diuturnior «in r
felicissima vero si esset eterna • post foec miseriores efle improbos mtusta impunitate
dimissos. <|> tu sta vltione punitos ♦ (fui sententie consequens est ut tum demum
gramonfco fii|pUcy* vegeanf cu impuniti efle credunt" • E> • ^Tu ego cu tuas iqua
rationes conlidero nibil dici verius puto . At fi ad indicia bominn reuertar quis
ille est cui foec no credenda modo sed saltem no audieda uideantur ♦ p • Ita est
i quit illa. Ifequeut em oculos tenebris asfiietos ab luce plpicue veritatis attollere
sirmlefq ambo finit qua^r ttuitu nox illuminat. dies cecat« Du em no reru ordine
sed siios mcuenf affedus vel licentia vel impunitate seeleru putant efle felicem •
Iside autem quid eterna lex fanttiat»/Heliotib? animu conserm aneris • nifoil op?
iu deferete • tu te ipse excelletioeib) addidisti •
deflexeris « extra ne quefieris vitorem « tu te ipse in deteriora detrusisti • veluti fi
incito sordida foumu celuq refpiciascudris extra ceflantito ipsa cernendi ratione
nuc sceno nue fyderito mterefle uidearis • At vulg? ista non redicit - d^iiid igif.
bis ne accedam? quos beluis similes efle monstramm?• chuid si qms amiflb penit?
uifii. ipfiim etia se foabuifle obltiuseeref' intuitu ♦ nifoilq sibi ad foumana pfectione
deefle arbitrares • nu uidetes eade cecos putarem? - Tfla ne illud qtude adquiescet
cp eque validis rationnnititur firmamentis • mfelitiores efle eos qui faciant A qui
patianf rniuriaD - fellem mqua foas ipsas audire rationes • fi)« CDmnem mqmt
im probri nu sublicio dignu negas - D • /Ainirne • p • Infelices vero efle qui sunt
improbi multipliciter liquet • D • Ita est mqua • p • <$ui igitT fujplicio digni sunt
miseros efle nu dubitas • • (tonuenit mqua • p • Sbi igif cognitor ait resideres
cui Cuplicin mferendu putares «ei ne qui feciflet. an qui ptuliflet miuria ♦ fb * ilee
.abi studiu ad peiora
est indice p
ambigo inquamquin ppeflb satisfacerem dolozcFacientis *jp* /ijtiicrior igif tibi
intime illator A acceptor efle inderes ♦ A - Conice}tut inquam ♦ lt)ac igib alys<£
de caulis ea radice mtetibo cp turpitudo fuapte natum miseros Faciat* ajparet cui*
libet illatam inturia non accipientis * (cd inferentis efle miseria ♦ P * &tqui nunc
ait contra faciunt oratores - pro bris em qui grnue quid acerbus ppeffi liint mise-
ratione tudicu excitare conanf cu magis admittentis initior miseratio debeas *
; •' ' ; 5 ,* - / -• ' .. , "• .. , ' ; V ’. ' ' * Ji, { ...
quos non ab imtis * sed a ¿pitys potius mifemntibus<$ accuiatoribo ad indicium
veluti egros ad medicu duci oportebat * ut culpe morbos fujplicio resecarent ä^lo
pacto defenso^ opem vel tota frigeret • vel ii ¿pdelle loominibo mallet * x accusatio?
nis habitum verteres. Ipsi quoq improbi si eis aliqua rimula uirtute relicta sus
eilet aspicere * luNoruq foedes penaru emeiatibo fe deposituros inderent compen?
satione adipiscende probitatis . nec boc cruciatus eile dicerent defrnsoru$ opem
repudiarent ac se totos accuiatoribo indicibus^ jomitterent * chilo fit ut apud sapi-
entes nullus prorsus odio loc? relinquatur *Tfla bonos quis nisi ftultifiim? oderit*
malos vero odifle mtion« caret * Hlam sicuti corporum languor ita mtiositas est qsi
morbo ammo^r • Cum egros corpore minime dignos odio * fcd potius mi Ierat tone
indicemus * multo magis non ntfequendi fcd mifemndi siint • quorr mentes omni
languore atrotior veget improbitas *
prosa quarta
|(D Ipmcb ichIch beken vn sieb wol das nicht mit vnrecbt gesprochn
/ wirt * <$>b wol das ist das die vntugentlicben behalten die gestalt des
menschlich ii leichnams • so werben ß doch mit so getbanbeit b gemfite verwan-
delt in vnuermmftige tier * &ber welcher gernute gry mmig vnd sitnbig ist • vn
sich an b verdarb uns b guten bof liebn ob übel verwutet den bette ich ge wollet
das ine das int Zymlichob erloblicb were * {p - £3>o fpmcb sie * Hlw ist es nit
lieb • als das an beqwemer (tat beweist wirt . A.ber doch ob ine dallelb benomen
wird * das ine bunckt verhengt lern * so wirt eins grollen tails die pem der übel-
tengen menschen geringert * wann das doch vileicht yemant vngleiiplichn bc-
duncken wirt * so ist not das die pdfen vnlelig fein so sie volbringen die begert
nc hing • beñ so sic mt mugen erfüllen bic bmg b sic begem. warm ob cs burftig
ober muetelig iss bas man gewólt bat póse bmg te ist boeb bas noeb muteliger
ob biirftiger bas man sic bat vermögt • wan one bas vermögen wirt gekrenckt
bic wörckung bes möteligii ob börftign willn - 'TTn alio teintmaln einen yeben
beitmber fein telbs burftikeit ober mutelikeit an ligenb ist • so ist not bas sie be-
tgwnrmgen werben «mit breyerley vrmgelück - welche bn sibest wollen ver-
mögen vnb verbringen bic posbcit • fr • fro sprach icb * "Ich verstee bas bn sägst
Aber bas sie scbier bes vngeluck« mangeln ober barben werben vnb verlassen an
ber vermöglicbkeit ber posbcit bic sie begeren zu verbringen • bes beger icb gar
tere • |£) • jHo sprach sie * sie werben bes scbnelligclicber one tem bann villeicbt bn
wilt - ober se barm sie telbs wenen bas sie bes mangeln ober barben werben - wan
es ist in so kurzen gilen bcs lebens nichts so ipats bas ein vntótlicbs gemüte be»
bnnckc lank fern gepaiten warm ir grosse bofsnung vn ir hohes vestes getgynu
mer ob werckgetgcug ber posbcit wirt offt mit gebetn vnb vngcbof stem enbe
Zerstört • vnb so bat ine aneb ye baflclb zerstörn geiätgt ein weite irer msitelikeit
ober bnrftikeit • Al/arm ob bie posbcit macht bie mneteligen ob borstigen • so ist
von not bas ber mer bnrsttger ober miteteligcr sey ber lenger pos gewest ist.
vnb icb erteilet sic gar vnselig • wo ber letit tob ir posbcit nicht enbet . /Warm
teintmaln wir nw von bem vngeluckc ber posbcit besloflcn haben bie warbeit«
so ist offenbar das bas ist ein vntzellicbe iameekeit ober önrstigkeit bic ba ewig
ist.fr. Do spracb icb * Das fein ye wtmbcrlicbc hing * aber bas man veribeben
teile bas bie beflicíTimg ansgee • bas ist schwer für bie warbeit gehalten * ab icb
erkenn bar sie gar tere ubereinkomen mit ben vor veriebn hingen * |D ♦ rHo H>racb
sie - Du wenst recht bamn . Aber ber ba went bas ber besiieflung ettwas her tes
gii gee «so ist recht bas bertetb beweise bas ettwas falsches vorgegangen tey ob
bas er antzaige bas bie eintreefotikeit b voegetetgten rebe von not nit würcklicb
tey bas ein besiieflung baraus volge ♦ Aber icb ipneb bas gewislicben bas gantg
nichts ist von ben vorgenanten reden ben man scbulbe geben möge bas nicht ein
rechte besiieflung baraus gee • warm icb wil bas sprechen bas nicht mynb wun<
berlich bebnnckt * tenber aus ben bie ba vor genomen sinb ist es gleich von not
baraus geenbe * fr • í$o sprach icb * was ist bas« H). iDo sprach sie * bas ist bas
bie vnmúmmen ober vn weberben bie bie pein erarnen ober erleiben seliger tem
bann ob sie keyn pein ber gerccbtikeit betgwunge . vnb icb hab auch nit willen
noch sleis bas gubeweiten * das bas yemát in fern gemute knin • bas von raebial
ber straffe bie poten sitten gepeflert werben • vnb von erschrecknng b pein gu be
rechten gepraebt werben • vn bas sie fein ein ewenpilb ben anb’n vmb bes willn
bas sie bie scbulbe fliebn teilen * Ä>unb icb wene bas bie vnfrumen ob vnbebben
wenn sie nicht gepeinigt werben in ettlicbcr anbn weite vnteliger fern - vnb ob
halt kein fecb ber pesierung«vnb keyn anstehen bes cbenpilbcs were * fr « 'Aforb
bo ipracb icb * was ander weite wirt barm tem an bite gwu . jp • !Ho ipracb sie •
hab wir mt bekant bas bie guten telig tem vnb bie poten vntelig‘4> -Ü)o sprach
icb es ist also • |p ♦ !Do sprach sie . CDb ber muetelikeit ober iamerikeit ettlicbes
ettwas gut» zugefügt wiebet * ist er mt teliger barm b bes muetelikeit ob bnrf >
tikeit lauter ynb alleyn ist on bie Vermischung alles guten * fr«ít>o sprach icb ♦
mich bebnnckt es sey also. A) - sprach sie was ist es beim ob bemselben hart-
seligen ober iamerigen der one alles gut ist ausierbalb ober one bie übel von ben
er bartfelig ist:-cm anbei- übel wirr angebunden • Ijjn er nicht beurteilen bas er
vil vnfeliger sey beim ber des vngelucK vo der teilbaftung des guten geringen
geringer wirt • D • £t>o sprach icb was solt es sein • es ist also • p ♦ ££>o sprach sie
ibarumb haben die vnsrumen ob pösen wenn sie gepeinigt werden ettwas guts
an ine - das iPt die pein • die ber gerecbtikeitbalbn gut iss ♦ wenn sie aber one die
pein sind • so ist fiirbas in me ettwas Übels ober pöfes bas ist die vnstreflicbeit
ober ber frey wille gesimben one alle vorcht • den du doch wr von dem verdienen
ber pofbeit pole erkant hart • fb • Do sprach icb • ^cb mag des nit gelangen • jf)
ÜDo H>rach sie • ibarumb fein die vnsrumen ob vnbeberben vil vnfeliger das in«
verüben ist vngereebte peinloßkeit ober vnstrefslicbkeit • barm bas sie mit ge*
rechter racbläl gepeinigt werben * Das aber die vnweberben ob unstetigen ge-
peinigt werden das ist gerecht - $,ber das wer offenbar vngereebt das sie vn-
gepeinigt bar von körnen solten ♦ £) ♦ Do sprach icb • wer solt des laugen • Jp •
Do sprach sie • E>o wirt auch mein ant des laugen. das alles das gut in das do
gerecht in • vnb da wider ist auch kirnt was vngereebt in das in pof • lfc> . jfoo
sprach icb • bife hing geen auf den «oder lern ine mitvolgcnb die emwenig vor
besloisen sind . icb btt dich last du iebt zugeen das kein pein b feie sein wen
der leiefonam tob ligt. p ♦ Do sprach sie • *Jcb wene das sie grosse pein angelegt
werden • vnb das cttUcbe derselben pein ine zugeen von peinlicher grymrmkeit
vnb ettlicbe werben an inen geübt von ber gutwillikeit gotes die sie raymgt vo
iren simben • Aber mein rat in nie von benfelben yetzunt auf gc/pzecben • Äber
vrmtz daher babetm wir gesägt • r^as du erkenntest - das ber ge walt • ber
pbfen ber dich gar vnnwirbig gebaucht nichts sey. vrmb bas bu auch febest
bar die ibenen von den du clagten bas sie vngepemigt beliben • nymmer man-
gelten ob darbten der pein irer vnbeberbheit ob vnfritmkeit • vnb das du auch
lernen das die verbenknuf übel zethun ♦ die du patert schier ende zenemen nicht
langkwirig ist ♦ vrmb das sie auch vnfeliger fey • ob sie langkwiriger were •
vnb auch allervnfeligst ob sie ewig were • vnb darnach das die pofen ober vn;
frumen vnfeliger werden so sie mit vnreebtem vertrag bei- pof beit bmgelasien
fein * beim wenn sie mit gerechter racbläl gepeinigt werden - welchem synve das
naebuotgenb in das sie darnach mit schwerem peinen betzwügen werbn wenn
sie bebnnckt vngepemigt fein • d> * $o sprach icb wen icb merck dein be werung
so wene icb bas nicht warlicfoers gesprochen werbe - Jit ab bas icb wiberkere
zu den vrteilen der menschen - wer ist denn der den uw bife hing nicht alleyn
vngleublicb - simb auch nit zehören seyen - f) • Do sprach sie - es in also - warm
sie mngen nicht aufbeben ire äugen die b sinneru gewont haben Zu de liecht b
sebeinparn warbeit - vn fein gleich den vögeln - b angesicht die nacht erleucht
vnd der tag erplendet - wann sie fehen nit an die gotlicben Ordnung ber hing
sunber ir begezung - wenen sie fern felig - banimb das inen die pof beit verbeugt
ob übersehen wirt. Aber du solt fehen was bas ewig gefetZ beuestig ob fetze
barm ob bu dein gemüte ndlen wirbelt ober gleicbmemg machen den pesi'ern
hingen - A)o iss nit not eines richters ♦ ber dir den Ion prmge - wann bu felber
hart dir zugefügt übertreffeulichern lone » In ab bas du deine Übung piegen
w'irben Zn pöfern dingen barst du ausierhalb des keinen richtet siichen - wan
du ban dich felber genosien in ergerc ob wirfere ding > Als ob bn nach einanber
ansehen bas kotig ertrich vn den hirnel so bückt dich one alle auf webige ertailer
nach der viibczscbaibenheit des gesiebte« • das du yetgunt seyst in de kote • Vnb
yetzunt an dem gesthnc - Aber das gemain volck fíbt bife ding me an * Mas ist
darumb vztcilst du iebt das wir geen zu der ibenen vrteilung die wir beweili
haben gleich feinde den vnuernnnftigen tteren. Mas ist es anders vmb sie barm
ob yemant gentzlich verlorn bette lein gesiebte • vnb darzu auch vergesse das
cr dasielb gesichte gehabt bette - vnb auch wenet das tm zu menschlicher volko-
menbeit nichts gepzesfce • ixboltfi wir iebt wenen das die plint weren die da lehn
die ding die sie vor an im gesehen bettn • wan sie wellen auch des mt volgen o^
gehellen das mit gar vrsler vnd slarcker beweisitng der bewerung f leissigclich
hmeftigt ist das die vnleliger lein die das vnrecht thun dann die die es leiden -
íb. Do sprach ich. Ich wolt dieselben bewerung hörn - jp • Do ^rach sie«I-an-
genst bti icht das ein yeglicher pöler wirdig ley d pein * t? • Do sprach ich • Ich
langen des aUeemynffc • |p • £bo sprach sie • Es ist offenwar manigueltigUchen
das die vnbederben oder vnffumen vnlelig sein - D - Do H>rach ich - Es ist also-
fp-Cbo ^>rach sie -Darumb Zweifelst du mcht das die müeielig oder durstig sein
die der pein wrdig sein - fb - Do sprach ich - Es Zrmbt sich also. A). Do sprach
sie-Darumb ob du selsesl als ein richter oder erkernier welchem schatzeff oder
wenest du aufzelegen sein die pein. dem der das vnrecht gethan hett oder dem
der es geliben bett. D * Do sprach ich • Ich Zweifel nicht ich wolte dem der ge-
liten hette gnung thun mit dem lchmertzen des der es gethan bette. . Do
Hrrach sie. Da ro deuchte dich mueseliger od iameriger sein d der das vnrecht
gethan bette - barm der der es enpfongen hette «fb. Do sprach ich - Das geet ye
darauf - jp - Do sprach sie. Darumb von diser bewerung vnd vil anderr sachen
wegen die auf der selben wurtZel genomen werden das die fchnödikeit von irer
natur macht die hartlelign. ist wol schein das das vnrecht das eine yeglichn ge >
schiebt nit ist ein hartlelikeit des der es nymbt simder dem der rm das thut * jO *
Do sprach sie. Aber werliehen da wider thun die rebner oder fürlprechen an den
gesichten «warm sie arbeiten darnach das sie erweckn die erbarmung der richter
vmb die die ettwas schweres vnd herbes geliben haben * so doch ein gerechtere
erbarmung Zugehörte den ibenen die das übel gethan betten die zu dem gesiebte
gepracht oder gef tret werden soltn. als die kmncken zu dem artzt mcht von zorr
nigen silnder mer von gnebigen vnb barmhertzigen belagern das sie die seuchn
der schulde mit d pein wurden abhawen. das der fleif irer belchirmer aintweb
gantz erkaltet oder nit kreffte bette - Eder ob er lieber dem menschen nutz sein
wolte das er dann gekört wurde in ein wolgeschickte weise der beiagung ♦ vnd
ob auch dieselben vnbederben oder vnfrumen sehn würden das sie die vnflete d
vntugent mit der quäl der pein würden ablegen das sie widerprmgen mochten
die lvümkeit die sie erwerben fblten • vnd besilnder ob ine zimlich wer zesehen in
ettltcher kleinen klunsien der erkantnuf die tugent die sie verlassen haben. vn sie
würden auch mt sprechen das das prmigung weren. vnd verschmehten auch mt
den fleif der belchirmer irer frümkeit die sie mit der pein widerprmgen sosten.
vn sie liessen sich auch gentzlich den belagern vn den richtern nach irer crtailüg
geantwort werden - vnd da von geschieht cs das bey den weilen dem baf gantz
kein stat gelassen wirdet ♦ wan wer wiit hassen die gutn er ley dan gantz töreht
Aber das darbet oder mangelt der belchaidenheyt. das man die pölen hallet -
warm als do i sl der siechtumb der lcichnam- Also ist die vntugent gleich sinn ent
íeítcb der gerjuttc. Aoeint wir nw erteilen das die kmncken an dem leicbnamal-
lerm^nib wirdig sem des bañes sündsr vil mcr der erbarmung • /Giebels mer sol
man die nie durcbecbten ñlnder ñe sein Zuerbarmen der gemürc betzwungen iss
mir vnsrñmkeit oder vnbederbbeic die da greulicher iss dann aller se neben.
áetru cprartum
id tantos iuuat excitare mot? . Er ^pria iätu sollicitare manu - Hü
morte peritis ^pincpmt ipia • Aponte liia volucres nee remomkecpros •
d^uos serpens leo tigris vrsüs aper - Cbcnte petunt • idem sc tarnen ense petut. /^n
dissant cpüa diñidentcx mores. Inmibas acies & ñia bella monent.^Iternii^
volunt perire telis. Ron eff iussa taris temtie mtio. ^ir aptam meritir rücem re r
iliñ^e mre bonos SL miteresce Malis.
Metrum, cprartum,
Hs bilssfc es das man so vil bewegung derbetrübnnss erwecket • ^n
mit aigner bandt den tod her 511 pringet oder mittet • 4)b ir nw des
f ^ tobes begert • er Znnabent von im telbs - vnd lass Mt säwmen seme
schnelle ross. ^nd die menicben die ettwen die schlang. der Reo - das ^Uigertier
: der per - das ebertcbwein durcbgeen mit den Zeuen- dietelbn töten ñcb selber mit
demschwere. oder bewegen ñe darumb die unrechten beertpirZen vn die gräm-
igen ssreire - vnd wollen ñcb aneinander verderben mit den geschossen • von des
wegen das ñe verr sein vo ssolicben toben ob noch sserben sollen. Ñber ich sprich
ñe s rerben darumb das iré ñeñ Zwitrecbtig sein - vn das Üb nie gmmg ein rechte
tache der trayllamkeit. wann wilt du ein füglich widergelr widertmgen - so solt
du von recht lieb haben die guten ♦ vnb beb an dich zuerbarmen über die poten -
unta.
fj*
^c ego uideo mcpra que 6t vrl Elicitas vel miseria in iptrs pbop. atc^
nnprobozr meiitis conssituta . ted in hac ipta tbrtuna populari no nihil
boni mali vr meile perpendo Rec^ em taprentu cpnscpia exui »inops igrromimotrllcx
ett e malit potius - cp pollens opibus - honore reuerendus. potentia validus • in ftia
pmanens vrbe florere . E>ie em clarius tefsatiuf<$ tapientie tradas ossssiciu • eu in
contingentes populos regenu cproda modo beatitudo tmnstnndik - Cu pretertim
carcer lex cerera^ legalium tormenta pmaru pernitiojrs potius ciuabo ^pter cpros
eria conssituta simt debeanss'. E"r hee igic verta uice mutenb - tcelerucx sujpliccn
bonos pmant • pmia uirtutu mali rapiant vehementer admiror • quecx tam ininsle
cofusionis ratio uideaf ex te scire desidero • /Tinus etem mirarer si misceri omnia
fcztuitis casibo crederem • flunc siuporem meum deus reCtor exaggerat • qui cum
fepe bonis iocunda * mali« aspera • contra^ bonis dura tribuat • malis optata con^
cedat-nisi caufe doprendib quid cfl q? a fbetuitis casibus differre uideaf D.
Meo nuru inquit si quid ozdirnis ignorata ratione temerari« confusiimcg credas •
Axrd tu quaxns caufe tate diipotionis ignores. tame quonia bou? mundu reClor
temperat rede sieri cunda ne dubito« •
jjbzolà quinta
10 ipzacb icb. It>ie sibe ich wol welche felikeit ob baztfelikeit gefaxt
sey m ben verdienen ber frumen vnb vnfrumen ♦ Aber in bcmfelben
gelttcke des gemaynen volckcs ob das das gemayn volck für felikeit
heldt. verskee ich doch das ettwas guts ober ubcls barmn sey • wann ein yeglicB
weifet wil nit lieber fern eilend dürftig • vii erlös ober vn Id blieb. bau sebeiupar
an reiebtumb - boeb geachtet an der ere. meebtig an gewalt * vnb mit lufe bleiben
m feiner flat • warm also wut abclicber vnb volkomenlicber gehandelt ober ge-
übt das ampt ber weisbeit, wenn die felikeit ettlicbezmaisin ergossen wirbst in
das volck bas Zn ben auszicbtezn gebort * Azemtmaln doch ber kercker aueb das
recht vnb ander quäl der peinen von recht billicber Zugebozen den pdsen bürgern
durch ber willen sie auch aufgefetzt fein -^nb feint nw aber bife ding verwan-
delt vnb vmgekert fein » vnb die pein ber mifletaten trucken die guten • vnb die
pdsen nemen ben Ione ber tugent « des verwundert mich Zumal fere-Was nw vz;
feeben fern solicber so vnramen ober vngereebten Vermischung- dos beger icb ro
dir zewisicn ♦ warnt mynber wunderte mich ob icb gelaitbtc - bas vnfurfeben vii
von gefebiebte alle bmg vmifebet weren - flw mert ab mein verwundern got b
aufeiebter * warm so er offt die wunfemen ding gibt den guten - vnb die scharr
pfen ben pdsen. vnb dawider gibt er auch Zu Zeiten die beeten ding ben gtiten.
vii weleicbt ben pdsen die begeeten ding - Es sey bau bas des die vefecb begriff n
werbe - was ist es bas es bttneke Vnbezfcbaiben von ben vnfurfeben gefebiebtn •
{p- t?o Hracb sie-Es ife mt wunder ob man gelanbt bas ettwas sey vnuezfebn
vii vnuemtisebet - wenn man nicht warf die stehe brr Ordnung -, wie wol du nw
mt cnwaifl: die feebe einer so grosièn febickug - yeboeb die weil als ein guter aufs
siebter ober regicecr die werk meifigt ober regiert » Axo feltu nit Zweifeln bas alle
*bmg gerecbtlicben geschehen • Aetmm qitmfmn
3 qaris arduri sydera ncscit • (Decpmqua fummo cardine labi • (sur le-
gattardusplauslra boote«* Hergatz ferasequore flammas -Eum
mrrris celcres cxplicit oetus. Hegern stupcbit ctberis alti • (pallcant plcne coznua
lurte • Infeda metis nodis opace. (^uecx. felgenti texerat ou. (tonfefe pbebe de*
tegat aftra ♦ (fommouct genres public«? error - llaflantcg ersbris puliibus cm -
|lcmo rrnmf flarmna eboei -liittus sremeri rundere flucitu • Tflcc mms bum ffigore
meiern - (feruente pbebiselmer estu • Hie cm caufes cernere promptum est - Zilie
lareftteB pec^orn rurbanr - Euntta que ram prouebit cta? • äbtupetep febitis mobile
vulgus Eedat mscitie nubilus error ♦ (tefsent ^fedro rrrira vuderi.
/4ctmm guintum
Arm ob yemant nicht enwaif bas bas gestirnt drs wagen? von ben
üben lernen am bimcl nabene ist. vn vmbgeet an bem bobsten angcl
'Tn wazumb ber Ilern der bcr pube ober ber varkneebt baifset - treg-
klichcn ober langkfem amiebtet ben wagen - vnb wazumb er fern lischt spat
versencket m bem tnerc ober wage - vnb wenn er offenwatt gar schnellen auff*
ganck - so wirr er sieb barm verwundern be? gesetzs des hoben krmaments ober
bes vnuernntebten luf ftes - Auch wen bis hörner bes vollen mondes m ben zilen
ber vinstem nacht veemailigt werben • bas ist so bas eetrieb zwischen hn vnb ber
siinncn gefetzt wirbst-so werben sie plaich vnb entbecker auch ber monbe bie
zerstreuten gestirnt • bie er vor mit glantzem munbe ober sebem bebecket bette -
ä>o bewegt ban ber offenbar gemam irziäl bie leute - vn machn muebe bie eeiein
glocklein mit bem steten leutten. vn niemät vrrwunbert sieb ba? ber westnoebn
wrnbt stost ba? gestatt mit wnttenber ünbe • vnb verwundert fiebnitbas bie
hertsebwerigkeit be? ertriebs von kelt be? sebnee? zerlöst wirr von ber hitzigen
prunst ber fermen • arm an bisen bmgen ist bemit zefeben bie fache ♦ Aber bort
an ibenen - betrüben bie verporgen fachen. bie hertzen ♦ vnb bas vnstet ober be r
weglicb gernayn volck verwundert sich aller bmg bie an bem alterber zeit selten
her für körnen • vnb bie geblingober scbnelliglicb geschehen -ynbba von so sei
entweichen die vmstemüs ober tunckelheit ber irrfei • se werbend on zweifei bie
bmg nymmer wunderlich btmeken •
^)rofe sext
^Ta est inquam - Sbed cum tui muneris fit latcntiu reru causas euoluere • velatasex
caligine explicare ra tione? queso uti bine decerna? • quorria hoc me nrimculu max r
ime perturbat edisseras • $D • ‘Tfum illa paulisper arridens ad re me inquit ommu
quefitu maxima vocas cui mx exhausti quicqua fetis est. talis nan$ materia est
ut vna dubitatione feccife in numerabiles alie velut ydre capita feccrescant ♦ nec
vltus fuerit modus nisi quis eas uiuaciiiimo mentis igne coberceat • In bac emm
de p>uiientie simplicitate • de fati ierie ♦ de repentinis casiba • de cognitione ac pre >
destinatione dnnna • de arbitry Ubertate queri sciet . <^tte quanti oneris sint iplc
xpendis • Ä>ed quoma focc quoc£ te nolle queda medicine tue portio est quacp an-
gusto limite temporis septi . tamen aliquid delibemre conabimur »9^ si te musici
carminis obledameta delectat bac oportet paulisper differas voluptate du nexas
sibi ordine cotexo rationes »A. '\Tt libet i qua • A). veiut ab alio oria principio
ita difleruit • Omniu genemtio rerum cunduscg mutabiliu natumru progresius 56
quicquid aliquo mouef modo caulas. ordine. formas ex diurne metis stabilitate
sortit. nec in siie simplicitatis arce posita multiplicem reto gerendis modii statuit
qui mod? cu 1 ipsa diurne mtelligetie puritate codicis peouidetia nominas ♦ (tu
vero ad ea que monet at disponit refers - fatum a vetenba appellatum est• que
dmerla eile facile liquebit • siquis vtriusix vtm mente conspexerit - (la prorudetia^
est ipia illa duuna ratio • in summo omniu principe costituta*que cuncta disponit • \
(fatum vzio mberens reba mobilito dispositio. per quam pjouidentia suis quec£
nectit ordmibo • Jpzottidentia nan<$ cuncta pariter quains diuerla • quaius mft^
nita complectis' • statum vero singula digerit in motu. locis formis »ac temponba
distributa • vt bcc teporalis ordinis explicatio in diurne metis adunata p:ospcctu
prombentia sit ♦ Eadem vero adunado digesta at<$ explicata tcmpoiiba. fatum
voces • chile licet dmerla sint • alterum tamen pendet ex altero. Ordo nan$ fatalis
ex promdentie simplicitate procedit • 3bicuc enim artifex faciende rei forma mete
percipiens monet operis effectum • 56 quod simpliciter pieícntariccg peofpcxerat
per temporales ordines ducit » ita deus prouidentia qrride singulariter stabiliter^
fetienda disponit • feto vero foec ipfe que disposiiit multipliciter ac temporaliter
amminisbat» 4>mc igif femulantibo quibusdam prorubetie dumns fpuitib fatu
exerceb - feu anima • seu tota m ferrnente natura • seu celessibo sybcrum motita •
seu angelica mrtute ♦ feti bemonum varia sollertia • seu aliquib bop. - seu omnibo
fatalis feries texis. illud certe manifeslum est immobilem simpUcemc^ geredau
fermarn rerum efle piovnbcntiam • fatum cfTc eo^r que diurna simplicitas gerenda
esse diHofeit mobilem nexum atc^ ordinem tempalem - chiio fit vt omnia que fato
fubsimt prornbentie H> febiecta sint • cui ipsum etiam fubiacet fatum ♦ chuedam «ro
que sub pioxribcntia locata sunt fati seriem superent • Ea vero sunt que prmie pro-
pinqua biuinitati stabiliter fixa fatalis orbinem mobilitatis excebut.Tfla vt orbiu
circa cubem cardinem scio vertentium qui est intimus ad simplicitate medietati*
accedit • ceteeopq? extra locatori veluti carbo quida circa que vfcntT existit - exti-
mus vero maiore ambitu rotatus quanto a puncti media fndiuddmtato discedit.
tanto amplioeib fpatys explicas • i^i quid vero illi fc medio coiectat &C sotiet m
simplicitate cogis diffundis ac diffluere ccflat ♦ Sbrmili ratione quob longius a
pruna mete biscebit • maioribo futi nexib implicas. Ac tato aliquib fato liberu e *
quanto illum rerum carbine uicuuus petit - qftlob si siiperne menti beferit sirmitati
motu carens. fati <A fepergrebif necessitate . ^gif vti esi ab mtellectum mtioci-
natio. ab ib quob est ib quob gignitur • ab eteznitatem tempus • ab punctum me-
dium circulus. ita esi feti feries mobilis. ab prouibentie flabilem simplicitatem •
Ea feries celtim ac fybera mouet • elementa m fe inuicem temperat 5L alterna oom»
mutatione tmnsfermat - Eabem nascentia occibentia^ omnia»per similes fetuum
feminum^ renotiat progressus» Ifcec actusetiafertunasixbominum indissolubili
causarum cormexione conshingit * que cum ab rmmobiliba peouibentic ¿pficisoaf"
cxozdys • ipsam quccp immutabile necefle eft esse • It a emm res cptrmc regunt ■
ii manens in diurna mete simplicitas indeclinabilem causarum ordinem promat •
Hic veto ordo res mutabiles alioquin temere finituras qpna inebmutabilitate
coerceat • <£uo iit vt tam SL fi robis bunc ordinem minime considerare valent ito •
coninia omnia perturbata^ uideanf. nibilominus tamen fiius modus ad bonum
dirigens cuntta disponat ♦ Iflibil est enim quod mali cauia ne ab ipsis quabe rm;
probis fiat • quos vt vbenrme demonstratum est bonum querentes prauus error
✓
aueetit • ne dum ordo de summi boni cardine pftcifcens * a iuo quo J beflcttat ex-
ordio • chue vero inquies potest vlla miqirior esse confusio • cjp vt bonis tum adueria
tum prospera • malis etiam tu optata • tum odiosa contingant - itum i gif' ea metis
integritate bomines degunt. vt quos probos improbos vc ceniuerint • eos quoq
vti existimant esse neceile iit ♦ Atqui in boc bominu tuditia depugnant • ¿t quos
aly pecmio • aly supplicio dignos arbitrank • ^oed cocedamus vt aliquis poslit bo -
nos malos ve discernere. Hum igit poterit intueri ilbm intima temperiem - velut
in coepoeibo dici solet animor? • Hon em dissimile est mrraculum nescienti • cur fanis
corporibo bis quibem dulcia - illis vero amara conuemant* (Eur egri etiam quida
lenibo quadam vero acribo aduiuank. /^.t boc medicus qm iamtatispiius atc^ egri-
tudinis rnodu tcpciametuq dinosoit. minime miras «Huid vero animo^ aliud salus
itibef esse <|> probitas • quid egritubo uitia • <^uis aiit alius vel soruator bonop
vel maloi? depulsor cp reCtoz ac medicator deus>cj^ui cu ex alta prouidentie fecula
respicit quid vmcuicp conreniat agnoscit • SL quod conuemre nouit accomodat •
fbmc iam fit illud fetalis ordinis insigne miraculum • cum ab soiente geris quod
dupeát ignotantes • Rá vtr pauca que valet ratio bumana. de dnrina ptofiinbitatc
peidringam • de boc quem tu tudissumi KL equi ictuattssimum putas. omnia facti
piouibcntic btueiiiim uibet. Et uidricem qtnbe causam bys atidam vezo catom
placuisse familiaris noder lucanus abmomt. Dic igitur qitícquíb citra spe rúbeas
geri - rebo quidem redus otbo eft • opinioni vrro tue pttuetia confusio .Keb sit ali*
quis ita bene motatus • vt bc eo bimunm mbitium pariter bumammug cofentiat •
fcd est animi tnrifo infumus • cui si quid cucniat aduetsi - bésinet colere fotsitan
innocentiam • per quam non potuit retinere fortunam ♦ Parcit ita<g lapiens bifpcs
satio ei que deteriore facere possit aduetsitas ne cui non conuemt laborare patias •
Ed altus eundis uútutibo absolutus • fandus^ ac beo proximus-j/bunc contingi
quibuslibet abuersis nefas prouibentia indicat-abeo vt nec corporeis qttibe morbis
J uir aut sacerdotalis
agitari sinat • Ma vt quibam me quoq^ excellentior ait •
vrrus non laborat fandi auri corpora autem sita
ebiftcatiezunt uári ante fandi corpus non laborat
fit atttem sepe vti
bonis siimma rerum gerenda befórat: • vt exuberans retuubaf improbitas. Alys
mixta queda pzo ammoij qualitate didribuit • d^iiofda remordet • ne longa soli-
citase luxurient • Alios buris agitari • vt in2.tutes animi patiende usti atep exercic
tatione consirment. Aly plus equo metuunt quob forre possunt • Aly plus equo
befpiciunt quob fórre non possunt * Dos in experimentum siti tzistibus bticit • Ulon
nulli venerandum foculi nomen glorioso pretio mortis emerunt. x^iúda fa^plicys
mexpUgnabiles - exemplum ceteris peetulerunt • mtúdam malis esse uututem •
C\ue ^ rede at«H disposite . & ex eorum bono quibus accibere rubentur fiant nulla
dubitatio ed - 1Í á illud q? cp improbis nunc tristia nunc optata ¿puernut ex eisde
ducitf causis • ac be tristibo quibcm nemo mimtur quod cos male merito- om..e-
existtmant \ qnoy quibcm (ujplitia turn ceteros ab scelcrib betenent • turn ipso®
quibo mueheunf emenbant- leta xezo magnum boms aegumentu locunt. (fjuid
be fomnsmodi felicitate be beant tndicaec qua famulari sepe improbis cernant» In
qua re illud etiam dispensari crebo. quod fbifitan alicums tain preceps atq rm -
poztuna natum eft vt eum scelem potius exacerbare poslit rei familiaris inopia •
fount* morbo prouibentia collate pecuine remedio rnebeb - frOic sedatam probris
conscientiam spectans • & fecum fortunam suam comparans - forsitan pertimescit
ne cuuts ei iocundus usus estfit tristis amissio » Mutabit igitT mores ac bu for-
tunam metuit amittere nequitiam berelinquit • J\tios m clabem meritam precipir
tauit indigne acta selicitas • j^tiibtisdam permissum puniendi; urs • vt exercitium
bonis & malis esset causa sujplicy ♦ Ha xt probis at$ improbis nullum ftbus est
ita ipsi inter se improbi nequeunt couemre ♦ d^ifid ni- cua scmetipfts discre^etibo
conscientiam mtys quicx dissentiant - faciantc^ sepe que cum gesserint non fuisse
gerenda becernat - Ex quo sepe summa illa prouibentia protulit insigne miraculu
vt malos mali bonos facerent - Nam dum iniqui sibi a pessimis quedam ppeti
bent • noxiorr odio slagmntes ad vdztutis frugem rediere dum se eis dissimiles
stubent esse quos oberant-H>ola est em durina ms - cui mala quoq bona sunt cum
eis competens vtenbo ♦ alicuius boni elicit effatu • Drbo enim quiba cuCta com-
plectit -/vt quod ab adsignata orbmis mtione becefient • fooc licet in altum tamen
Artissimus
ordinem rclabaf ne quid m regno protribentie liceat temeritati •
m mundo deus cuncta peregit
N<r<x cmm sus cft )x>i
mini cunctas dtuine opere machinas vel ingenio comptefoenbcre »vel explicare
fcimonc. lOoc tantum peofpexiflè feiffetiat cjuod naturarum omnium peodif deus
idem ad bonu dirigen» curvità disponat ,dum^ ca que pzotulit rn sili similitudine
rctincrc festinat • Malum one bè reipublice sue terrninis per fetali« feriem necefft;
tati« elrminet ♦ Huo ftt vt cpre mterris abundarc cadmi ♦ si disponente peouide *
tiam ^ccitc«. iriloil uscj> mali elle pczpenda» ♦ Sxd mbeo iam dndum te & ponbere
cjuestionis oneratum • & ratioms pzolixitate fetigatum • aliquam carrninis expecr
^are dulcedmem • Recipe igic bau stu quo refedus fermi oz m ulterioea estenda« •
V fPzofe fexta
$> sprach leb • es ist also. yfVber nach bem bas von deiner gäbe komp t
die fache der verpozgen ding Zn offenbaren ober Zu entdecken «vnd
& ~ ° aufgelegn die bewerung die mit der tunckelbeit 6 vmsteznuf bedeckt
fein • <feo bit icb das btt das darnach vzteilst • vnb mir ye das wunder das mich
so gar hart betrübt gar auf sprechest • {3) ♦ ÖDo lachet fee mich ein wenig an / vnb
sprach also • ¿fat dem allergrößten ding an der frage von dem man kawm gnug
ettwas gefebopfen mag berufst ober vorderst du mich - Wann es ist ein soliefoe
materig wenn man ein Zweifelung abschneidet. so wachsen andere vntZelliche
herwider - gleicherweise als die haubte der schlangen die hércules erschlug ♦ die
all weg herwider wuchsen bis so lang das er die verprannt ♦ vnb also wirt keyn
maf fein in den Zweifelungen ♦ es sey dann das fee yemands betZwinge mit dem
gar frischen feure des gemixtes -IWarm in der materig • bat man gewonheit Ze--
fragen von der einfeltikeit oder efnlicbkeit der ftufichtikeit gotes. vnb von der
Ordnung des einfluf der beweglichen ding qvnd von den schnellen geschichtext.
vnb von der gotlicben bekantnuf vnb vorordnung • vnb von der freiheit d' aigñ
wilkur ♦ VVie gar schwer ab dafeelb Zu versteen sey das vermmbst du selber wol.
/jMxr darumb das es ein tail ober stucke ist deiner ertZney bife ding Zuerkennen ♦
wie wol wir dan m einem engen Zile der Zeit begriffen oder vmbfengen fein - Hoo
wollen wir doch arbeiten ettwas Zubétmchten -^nd ob dich eelusten die lustign
einfeile des wollautenden gedichtes in veerf weife -fe must du ein wenig auf-
schieben die Wollüste bis das ich ordenlich furbring die bewerttng die ineinander
veepttnben fein - D»Efto sprach ich.» ^bu wie dich gelüstet- fD - j3>0 bub sie an
iam vo einem andern anfeng vn bebenbigclicb sprach fee also auf - rHas gesiechte
ober die gepurt aller ding vnb aller furgangk der wanbelbam natur ♦ vitb alles
das das in eirni che weife bewegt wiebet. das gewint die fach ♦ die Ordnung *vnb
ferme - auf der stetigkeit des gotlicben gemixte« • tDie ist ordenlich gelatZt inber
hohe irer einfeltikeit ober emlicbkeit • vn fetzt ein manigueltige maf den dingit
die auf Zerichten fein - vnd diefelb maf wenn fee beschawet wirt in der lattteeheit
der gotlicben mhnkeit - so wirt fee genañt'bie fmßchtikeit - \Veim fee aber wider
getmgen wirt Zu den hingen die sie bewegt vnd schicket. K>o ist fee von den altn
gehaifeen ein Ordnung Zeitliches dinges - vnd leicht wirt es offenwar das fee vn >
derfehiden fein«ob yemant in dem gemute beschawen wirt die kmft ir yetwebs
warm bie fmfícbtikeit ist bie selb gotlich sacbe Zu vezsteen bie gesetzt ise ín bem
bobífen füzsten aller bing vnb bie auch alle bíng schicket • Aber bíc ozbntuig
zeitlicbs bíngs ist- em scbickung anbangenb ben beweglichen hingen • buzcb bie
bie fuzfícbtikeit Zusammen pinbet yegliebe bíng m iren ozbnungen • |Varm bie
fuzfícbtikeit begreift semptlicbmiteínanber alle bíng «wie wol fíe mangerley
vnb vntZelieb fínb. Aber bie ozbming Zeitlicbs bíngs pzíngt her für alle ober
yegliebe bíng getailt rnbie Bewegung • an ben steten • an ben sezmen - vn an ben
gelten. also bar bie ozbnnng bie in bem befebawn bes gotlicben gemütes Znsernr
men gehalten ist • sey gebaissen fuzfícbtikeit. IVeim aber bieselb Znsemenhaltug
bezfur kompt vnb geofsent wirbet an ben Zeiten • bar fíe barm gebaissen wczbe
bie ozbnnng Zeitlicbr bings • wie wol nw bieselben mangezley fínb • so kompt
boch eins auf bem anbezn • Wattn bie ozbnnng Zeitlicher hing kompt bezfur vo
ber emseltikeit ober emlicbkeit ber fuzfícbtikeit« Warm gleicher weise als ein
werckman Zu vozan in bem gemute empfabt bie sezme bes bíngs bas er machen
wil - vnb baznacb bewegt bie wnrekung bes wereks • vnb bas er voz einseitig-
klieben vnb gegenwnztiklicfoen besebawt bette« bas fürt er bureb bie Zeitlichen
ozbnnng-Alse schickt got mit seiner fuzfícbtikeit befímbezlicben vnb stetigliebñ
bie bíng bie gemachen ob Zetbun sein • Aber bie hing bie er mit Zeitlicher ozbnng
geschickt bat bie bantraiebt er mamgueltigklicben vn Zeitlichen «¡vnb bazumb ob
wol bie ozbnnng Zeitlicbr bíngs geübt wizbet vo ettlicben gotlicben geiften bie
ber fnzfícbtikeit bienen • ober von ber sele. cb wn ber gantZen bienenben natur •
ober von ben bhnliseben bewegungen der geftirne • ober von englischer krafft.
ober von mangezley kurist ober kluger eznnbtmg ber tctisel • Db nw bie ozbnng
Zeitlicbr bíngs mit ber ettlicben ober in allen aufgesetzt ober be riebt wizbet «iso
iss boeb gewif lieben bar offenwar bas bie fnzfícbtikeit ist ein vn bewegliche vn
einseitige ober einlicbe sezme ber auf zicbtenlicbíi bíng. Aber bie ozbnng Zeitlicbr
bíngs ist ein beweglich panb • vnb ein Zeitliche ozbnnng ber hing bie bie gotlicb
emlicbkeit ober einseltikeit geschickt bat aufZericbten - Wüb ba von geschieht es
bas alle hing bie ba sein vnter ber ozbnng Zeitlicbr bíngs auch vnbertenig sein
ber fnzfícbtikeit vnter welcher barm ist bie selb ozbnnng Zeitlicbr dmgr . Aber
etliche bíng bie KesetZt fínb vnber ber fnzfícbtikeit übertreten bie ozbnnng Zeit-
licher hing • Die bmg aber bie ber ezsten gotbeit nabent sein • vnb in ir stetiglicb
benestigt fínb. bie übertreffen bie czbnitng Zeitlicher wanbclperlicbkeit • warm
als bie scheiben ober ber Zirckel bie sieb selber vrnbzeibt bey bemselben ángel ober
puneben ber ber allezmberst ist bin Zngeet Zu ber eínlicbkcit ober einseltikeit ber
mittel ivnb ist sein ein ángel ber anbetn Zirckel bie aufwenbig gesetzt fínb «/vn
bey bemselben puneben wezben fíe vmbgeriben aber ber ber allerenslérst ist ber
wirt mit gzófíézm vmbgang vmbgeriben ♦ wann so vil er fícb absebaibet vo ber
Mitteln vntailsemkeit bes punckts - so vil wirt er auf gelegt ob bin bau gepzaitet
mit weitezn vmbfebtingen ober Zilen ber stete. (Db sieb aber ettwas bin Zn bem
selben mittel beibet vnb füget bas wirt betZwungen in bie emlicbkeit ober ein-
seltikeit . vnb holt anís fícb Zuergiessen vnb an marrig enbe Zesliefíen ob Zepzaitn •
'ln gleicher weise welches bmg sieb verzer absebaibet von bem ersten gemute ob
scbickttng gotes • bas wirt mit bestgzofíérn panben ber ozbnnng Zeitlicbr bíngs
eingeualten *tv>nb so vil ist ettwas frey von ber selben ozbnnng • so vil es ueber
kompt Zn bem ángel ber bmg ♦ /vn ba von ob es wirt anbangen ber vcstikeit der
obern gemute* so darbet ober mangelt es der bewegung vnb übergeet bie not b
Ordnung geitlicbs bings • vn barumb bie Ordnung beweglich* vn $eit\icb$ hing*
heit sich also Zu der stétten einlicbkcit oder emsiltikeit der sihsiebtikett. als (ich
beibet bie menschlich eàrung Zu der verstentnsis. vnd das das do geborn wirk
Zu dem ding das yctZunt ist rvnd als sieh heldet die Zeit Zu der ewikeit ♦ vnb der
Zirckel Zu dem Mitteln Puncten z vnd diesilb Ordnung bewegt den bimel vnd das
gestirn r vnd mefligt bie element vnberemanber vnb verstellet sie das sie sich vn:
beneinanbet verwandeln ♦ tvnb vernesiet alles das das geporn wirt - vnd das do
stirbt nur gleichen fsirgengen der fruchte vnb der lamen • Dieselb Ordnung bei:
bet auch Znlamen bie tat vn auch bie geschickten oder glucksclikeit der meseben
mit vnausloslicher Zulameu pinbung der fach • Vnb wenn dielelb her ssir geet.
von dem ausgaug b vnbeweglichen Fiusicbtikeit • so ist not das sie sey vnwanr
delbarlich • wann also werden die ding allerbast ausgepicht oder regiert • ob bie
emlichkeit oder emsiltikeit die da bleibt in dem gotlichcn gemsite ossimbart bie
vnabscheibenlicben Ordnung b fach »Aber bie selb Ordnung betZwmgt die wan»
delparn ding mit aigner vnwanddperheit anders sie würden on ssiificbtikeit
sehn citi gelido Zergeen . f^nub davon geschieht es das ettwenesieb alle hing
bttneken vngeordent vnnd betrübt lern « barumb bas ir die Ordnung allermynst
gemereken rnsigt » doch so ist nichts bestminder ir Mas Zu dem guten richtend
vnb schickend alle hing •siVatm es ist nichts das halt von den polen geschehe vo
b lache des sibels die da ir pole irrlàl abkert wen sie das gut sieben als das auch
gar gnuglich beweist worden ist - das iebt bie Ordnung bie da geet vo de angel
des oberlten gutr sich mymier abpiege von fernem ansgangk » Aber du wubest
Zu mir frechen « was mag Ändert vurechterr Ordnung gesein bau bas den gutu
ettwen wiberwertige ettwen glückselige * vn den polen ettwen begirUcbe bmg
vnb ettwen bessige ding geschehen. ITnb barumb wenst du iebt das bie mescbfi
sein in der gantZheit des gemsites welche sie vr teilen fr um vn auch pole dar es
barumb not sey das sie also sein als sie wenen > vn sicherlich an dem mishellen b
mesebit vrteil bas sie wenen bas etlicb wizbig lein des Ions vn etlich der pem »
Aber laßen wir das Zugeen das ymant msige vnbschaidn die gutn vn die polen
^ìag er darub icht angelehn die allermberstn so getanheit ob die mas b ertikeit
des gemuti als man gewonheit bat ZeHrechn vo den dingn làm ma an ben letebs
namen erként • wan es ist nit em vngleich wunb dem vnwiiìènbn warub etliche
hing ssis lem ben gesimbn leichnamen vn etlichn Znnen bie pittern • vn warumb
etlichn kmnekn geholfen wirt mit linbn vn etlichn mit scharpsin • Aber b artZt
ber ba erkennt bie maße vnb bie Huben wenbung feiner gesimtheit vnnd seiner
kmnekheit ber verwundert sich des allermynst • was bunckt nw anbs sein bas
bail der gemsite bann bie frsimkeit ♦ vnb was ir kmnekheit barm bie vntugent *
wer ist aber anders em behaltet der guten oder ein vertreibet der polen denn got
ber ein ausrichtet vnb ein artZt ist b gemute • wenn b von b hoben besebawung
seiner ssirsiebtikeit sicht so erkennt er was eine yegklichen Zymbt • vnb verleibt
nn war er erkant bat tm Zyrnlich feinde ^vnb also geschieht ein merekliebs ober
cbels wunber berlelben Zeitlichen Ordnung - wenn etwas aufgerichtet wirbet vo
dem b es wol kan > des sich doch verwundern die vuwißenben ob vnksiimenben
waim aufr bas ich von der göttlichen tiessi: ein wenig begreifs bie bmg • bie die
mcschlicb wrmmsFt vmag ♦ fco wirt vo dem ibenen ben du achtest gar gerecht
vnb das recht gar fere bebaltenb -bic fürsichtikeit bie alle hing wais gar vuber;
schaiblicb ober wiberwertig bebuncken *ivnb vnfer heymlicber lucanus bat ge;
maynt ba» bie sigbafFt lach bes Kaisers July bab geuallri ben gottern ‘Äber bic
überwimben lach bes forsten (Dompzy bab bem katboni geuallen • vnb barumb
was bti siebst ausgerichtet werben wiber bem hoFFnung - ober bes bu bieb irit
ve rieben bettest bas ist ein rechte oebnttng ben hingen ♦ aber beinern mme ist es
ein verkerte oebnung ♦ Äber sey also • bas ycmant als guter fiten sey bas von im
bas göttlich geriebte vn auch das menschlich gleich belle«ab er ist boeb kranck
an ben krefften des gemfites • vnb ob im ettwas wiberwertigs zu steet so wirt
er villeicht nymmer lieb haben bie vnscbulbe ober gebult mit ber er bas gelficke
nicht mochte behalten ^nb ba vo bie weile ausriebtung gottes schont bes ben
bie wiberwertikeit erger machn mochte aufs bas er icht liebe bem ba nicht Zimbt
Zearbeyten • Es ist auch etlicher so volkomen an allen tugenbn ♦vn heilig vn got
allernebst bas bie gotlicb Ffirsichtikeit vrteilt vnZimlich fein bas er mit yetlicbe
ob allen wiberwertigen hingen berfirt werbe vn auch io vil bas sie nit verbeugt
bas er mit leiblichen feficben bewegt werbe • warm als einer ber fürtreffenUcher
ist barm ich in knechiscb gesprochen bat ♦ bie Meinung zu befitfeh • bie weilen
manne haben gepawet ire letebnam mit ber tugent. Aberes geschieht osFt bas
bie vollikeit bifer hing ausrichten verüben wirbet ben guten • aufs bas bie übers
flüssig vnfrfimkeit werbe verhaltn ober verhinbert- Ettlicben austeilt sie etliche
gemischte hing nach ber sogetanbeit ber gemfite. Etliche peiflet sie aufs bas sie
von langer fehkeit icht gais ober vnkefiscb werben • Etliche lat sie mit bertten
hingen vmbgetriben werben • aufs bas sie bie tugent bes gemutes mit ber ge-
braticbung ber gebulte vnb Übung ber hing beltenbig ober velbe machen • Ctt >
liehe f ftrebtent mer bann not iss bas bas sie getragen ober geleiben mfigen • Et-
liche verachten ober versebmehen mer barm sie sollen bas bas sie irit getragen ob
erleiben mögen. vnb biefelben Ffirt sie mit trawrigen hingen m ir felbs errarug •
sittliche haben gekaufft einen erwirbigen namen mit bem lone eins ersiimen to-
bes. Etliche bie mit ben peinen vnauserfechtlich ober vnfiberstreitÜcb gewest
sinb bie haben ben anbern ein ebenpilbe vorgetragen. ba« bie tugent in ben polen
hingen vnfiberwunben ist-^nbes ist kein Zweifelung barm bas bie hing ge-
schehen recht vnb wolgefehickt auf bem gut ber ihenen ben sie bebuncken wi s
berfhren ♦ Warm bas ben polen yetZunt bie trawrigen hing vnb beim ytZunt bie
begerten hing körnen bas geet aus benfelben lachen • wnb von ben trawrigen ob
wiberwertigen hingen verwunbert sich niemant bas allermemglich went bas sie
es mit übel versehnIbct haben • vn bie pein berfelben erschreckent etwen bie anbn
von iren sfinben. etwen bringen sie Zu peflerung bie ihenen ben sie angelegt wer-
ben . Aber bie frolicben hing offen waren ben guten ein gros vrkunb was sie vr-
tailen lullen von solicber sclikeit bie sie of ft leben bienen ben polen ♦ '"\P11b ich
glaub bas an bemfelbm hing bas orbenlicb geschickt werbe ba von bas villeicht
etliches natur so gehe vn vngestfim ist bas in bie notburfft harmlicbs bings vil
mer magergrymmen ober raytZen Zu ben sünben • vnb bie ffirsichtikeit ert^
neyet fernen leuchen bas im bes mit bem verüben gelt gepüst wirbet • Cttlicher
merekt bas fein gewissen mit vntugenben verunraynigt ist -«vnb sich felbs mit
feinem gelücke fehetZenb ob achtenb ♦ wirt er sich villeicht fürchten bas er icht
hab ein tmwtige verlulb bes bings bas er Irolicb geprauchet .Am barumb so wirt
er die litten verwandeln ♦ vud wen er föecbt er werde das gcluckc verliefen • so
verlad er die posbeit. Etliche bat die selikeit dis vnwubigkUch gemeert ist wor-
den - mder gewosisen in die verbieten plage • Etlichen ist verbeugt der gcwalt Ze
peinigen. das er sey ein lache tugentlicber Übung den guten • vnb ein lache der
pein den polen ♦ wann gleicher weife als den fr ummen vnb den polen kein ge-
bin ge ober gemeinsebart ist • Allo mögen auch die polen vnber ine selb» nicht
über ein körnen. Was ist es halt anders dan wen ir yetUcber vo ine selber vo der
Vntugcnt wegen misbellen die ire gewiss en Zerreisten • A>o thun sie osFt soliebe
dnrck ♦ vnb wen sie dieselben gethan haben so erkennen sie das sie der nit gethan
selten haben ♦ 17nb aus dem hat offt die oberst försiebtikeit berförbeaebt cm
mereklieb wunder bas die posen ettlicbe pole gut machten * £parm wenn ettlich
posen bedunckt bas sie von den gar polen vnreebte ding leiden' se werden sie
in dem has der vnscbuldnng oder weiwörckung entzünbt. vnb keren wider Zn
der frucht der tugent so sie sich selber Pleisten vngeleicb zesem den ibenen die sie
gehastet haben • wan das ist allem die gotlich kraft dem auch die posen ding gut
sind so er ir Zimlicb gepraucbt. vnd darauf Zeucht die wurckung etlicbs gutes •
Wann ein Ordnung begreifst alle ding also was da wärt abgesobaiden von der
besobaidenheit der Ordnung die im betriebene ist • wie wol doch das gest in ein
andere Ordnung ♦ so wellet es doch wider in die Ordnung das icbts erlauplicb sey
der freuelheit m dem reich der fmsiebtikeit als bas bewert der sin d krieebisebn
wort die Zu deutsch also fpeccbet b alleisterckst allein fursicbt vn bdebawt alle
dmg.Wan es ist nicht möglich dem menschen das er mit seinem sinne begreiffe
oder mit rede aufsteche alle behende Ordnung der geblieben wurckung • Aber
es sei gnug sein bas man allem bas besebawt bas got ist der seböpser 08 Zaiger
aller natur * vnd selb» regiert ober aussiebtet alle ding vn laitet sie Zu dem gutn
vnd wen er eilt zubehalten die ding die er in sein geleicbnös her f ör pracbt bat
so vertilgt ober vertreibt er mit der Ordnung damit Zeitlich dmg aufgerichtet
werden müssen von den Zilen oder enden seiner gemamen nutZes alles öbel. vnd
da von geschieht es das die öbel die auPf bem ertrieb buncken überflüssig fern •
ob du besebaweit die sehickcnbn fÖ2sichtikeit so veesteest du das ninbert rnebts
öbels darmn ist «Aber ich sich wol das du ytzunt langst überladen bise mit der
pörde d frage > vnd möd worden von der lenge der bewerung ♦ vnd harrest et-
licher söffikeit der gediebtes • tkuumb so nymb ein trunck damit du gelabet
werbest vnb vestiglicber geest furbar Zu grossem dmgen♦
/¿etrum sextum
H ms celsi iura tonantis - spurn sollers cernere mente . Alpice sitmmi
culrm’na celi • Hllic iusto seciere refum • 'Weterem seruent sydera pace ♦
Hon sei rutilo cocitus igiic » C^elidü phebes impedit axem • IHcc qne lummo vertice
tnundi. jFletsit rapidos vrfa meatus • fturtquam occiduo Iota prosendo * Jemens
sydera fncrgi»Cfupit occeano tingere flamar * Aemx uicibo teporir ecpns-^elper
sens nuntiat vmbras. iKciicbit<$ dient tuciser almii '2>ic alterno« reficit cursiis.
/^Iternu« amor sic astringens • Helium discors exulat oris • lOec concordia tem*
perat equis • Elementa modis ut pugnantia • 'Vicifo cedant bttmida siccis • ILu?
gantc£ sidem frigota f lamis . {Dendulus ignis siirgat m altum . ^erre«^ graues
podere sidant • SDis de causis vere tepenti ♦ ,9bpirat floriger armus odores • Citas
cerercm fermda siccat. Remeat pomis gratus autumn? • Dieme defluus irrigat
imber Dee temperies alit ac gfkrt • ^iiicquid uitam Ipinat nt orbe Gade mpiens
codit &C aufert «(Dbitu merges orta siipmo - Exedet interca conditor altus • ^cruej
regens flecstit habenas • ct dominus. fons &C origo «Abex H sapiens arbiter
equi -Et que motu concitat ire ♦ 9biltit retrahes ac vaga firmat . Tam nisi rectos
reuocas ictus .jFkxos item cogat i orbes •djuc nuc stabilis wtinet ordo» fDisiepta
'iuo sonte fatiscant ♦ Dic est cunctis continuus amor • Aeprtut^bom sine teneri •
mia no alit durare queat • Ijtisi ebuerso rursiis amore. f^eflnat caule q dedit esi e
J^rumfecomi
Kd da vo ♦ (pb du mit rainem gemute glücklich leben wilt die rechten
Ordnung gotes. der von b hohe donnert oder donet- so seit du ansebn
-.die höbe des obersten brmcls • wie daselbst die geftirne - mit rechtem
ge letze der dmg halten den alten fride - wan die schnei simn mit dem glantzn seur
hindert nicht die kalten echs des monds.vnd auch das liber» geltirn peugt nicht
tue schnellen genge an de holten angel des bmiels ßvn wie wol es nit gewachsen
ilt in dem tiefsen mere zu weiten. vn sicht die andern geltbne verseucht werden
so begert es doch nicht nasi gemachen seine flammen in behoben mere* $bo käm
digt auch der abentstem die spaten schatten allweg in rechter Verwandlung der
zeit - vnd der Morgenstern fürt herwider den hellen tag. vnd also die ewig lieb
widerbrmgt ob erquicket nach einander die lenffe.vn also der zwitrechtig streit
ist verre von den standen des laufses des geltirnr ^vnd die rnithellung mesiigt
auch bie element ni gleichen masien das die feuchten ding die den truncken wib-
wertig sind aneinander entweichen • vnd das auch die kdten mit den flamen zu-
fügen die ueraynung. vnd das das leicht seur auf (teig in die hohe • vnd das das
ertrich das von der schwere vnleicht ist hab die vudern stat -tvnd von denselben
schickungen gibt das pluend tare in dem warmen lentzen guten schmade > vnd
auch der hitzig siimer trückent ober macht zeitig das getratbe.^bo geet auch b
volle herbst herwider mit den dpseln * vnd der abf liesienb regen erftuchtigt den
winter * (vn bise Ordnung der zeit nert vn fürpringt alles das das in de vmkraif
er nach tm den gugcl der bmg • vnb if t ein kunig vnb cm hem. ein pturrn vn em
vefpumg. ein gesetZ vnb em weiser riebter des rechten • Tn die bmg die er mit
der bewegung antreibt Zegeen • die Zeucht er herwiber. p-n macht sie besteen an
trer bewegung vnb vestigt die beweglichst hing. Warm ob er rrit herwib pachte
bie rehten lenffe ober genge Zu dem wege *\vn betZwnnge sie abermals in bie wi>
bergepogen vmbgenge - so wurden die hing bie yt^unt helbet bie stet Ordnung
Zertrennet vnb Zergiengen von irem vrHnung. vnb bas ist bie gemein liebe allen
hingen -tpnb sie begeren ober fordern gehalten werben von dem ende des guten.
^Vami sie mugen anders rrit beleihen. ob sie sich anbeewait nit vmbkeren mit der
lieb • vnb f liessen wider Zu der lache bie im bas wesen gegeben hat.
" ^ {DzfiikJkptima-
Am ne igik mbes quid bec omnia que dixrm ? consequak • fb * Huidna inqua. ß).
'mne inquit bona prorses elfe fbetunam D «Et quid inquit fieri potest- ¡2) • At-
tende inquit-cum omnis fortuna vel iocunda vel aspera tu remunerandi exercendi
bonos- tu puniendi corrigendi ve improbos cause bcseratT • omnis bona qua vel
stam consitat eile vel vtilem • DAimis quibemmqua vera ratio-^t si quam
aitlo ante docuisti peouabentiam fatum ve considerem furnis rnribo nixa sentetia
d eam si placet inter eas quas inopinabiles paulo ante posiiisti numeremus •
P -^iiid mquit^D • <\uia id hominum sermo comunis vserpat . 8C quidem crebro
quoeundammalam efle fortunam. ¡J)-lfis ne igif inquit paulisper vulgi sermo»
nibo accedamus • Ite nimium veltvt ab humanitatis vite rccefsifle urbeamur • S> *
TTt placeat inqua- {D * Iflotme igitT bonu censes eile quid prodest • fb - Hta eib in-
quam • p) • Que vero aut exercet aut corrigit prodest • D • fateor inqua ♦ (D • Do-
rt Jgit" - D • quid ni • fb ♦ Sbed hec coy est qm vel m rurtute posita contra aspera
bellum gerunt • vel a rntys declinantes uirtutis iter arripiunt - A • Ifcgare inqua
nequeo»p)- quid vero iocundam que m pzemiu tribuis borris-Itum Vulgus mala
efle decernit. D-Requaqua ♦ 'Terunt vtiest ita H efle optima censet • Huid reliq-
que cum sit aspera sc iaisto lujplitie malos cobcrcet. mtm bonam populus putat.
. Jmmo omnium inquam que excogitari possunt indicat esie rrrilmimam • p.
Tfibe igib ne opinionem populi lequentes quidda valde inophnabile cofccetim? *
C|uid mqua«|3) ♦ 0x bis enim ait que conccsia sitnt catenit eoZr qanbem qati iunt
vel in possessione ♦ vel in peosedu. vel in adeptione uirtutis omne quecuqj sit bona
in improbitate vero manentibo omnem pessimam esie fortunamWoe inquam
ve^r est ita.tam Sc si nemo audeat cositeri-p.square inquit ita uar lapies moleste
ime non bebet quotiens in fortune certamen adducis ut uirum fortem non decet
. vtriq? enim* bule quibe glorie ^paga»
de illi vero wsirrnade lapientie diFsicultas ipla materia est - Ex quo etenim uirtus
vocatur quod silis uiribo tritens non superet aduersis .slcc^ enim vos m ptoueetu
positi uirtutis diffluere belitys SL emarcescere voluptate vxmstis. pteliu cu omni
fortuna trimis acre conseritis • e vos aut tristis ojpirmat aut iocuda corrumpat
fumis medium uiribus occupate • ^iticquid aut infra subsistit arat vltm pgre^
ditur babet contemptum ftlicitatis > non babet peennum laboris. Hn vestra enim
indignari quoties acrepuit bellic? tumuit?
situm manu qualem vobis förtunam föemare malitis«(pmms enhri que uibetur
alpcra rrisi aut exerceat aut comgit punat*
t Aroia leptima
VV Jf Ammb siebst du aber acht yetZnnt was den dingen allen die wir ge--
^ i / fpzocbn foabn nacbuolgt. t> *ipo fpzacb icb was ist das-(3) • $po Ipracb
W sie. bas ist. das alles gelucke oder gesebiebte gentZlicb gut ist. H).
typ Ipracbicb wie mag das geiein.fp- ipo Ipracb sie bn seit Flcisiigclicb merckr
en - Äoemt das all^ gelucke * es ley frolicb ober sebaepf - daratmb erboten wirt *
eynttweber die guten Zubegaben ober Zenhen • ober das die polen ettwen gepei-
mgt ober gepesiert werden • sjbo ist kamt das eita y eglieb geluck oder gesebiebte
gut ist. das do gerecht oder nsitZ ist. Hd. £f>o Ipracb icb. tpaz ist ein wäre be;
wening.vnb ob icb merck die fiarsicbtikeit ober die ausnebtung zeitlicbs bings
die du ein wenig vor gelert hast ♦ i>o ist der sin mit vesten kreFten warlicbsa bet
vestigt ♦ Aber ob es geuellet . so Zclen wir ine vnber den dingen do man keinen
wone aur bat die du mit her bewerug ein wenig vor gelacht foast • A) ♦ tfo Ipr ach
sie. wie sol das zugeen. warm das nymbt im für die gemain rede dev menseben
vnb vnber würdet sieb der ausgefpzeeben • das oF Ft cttlicbcr menfeben gelucke
bos sey • p . TTn darumb (pzacb sie * wilt du iebt das wir der rede des gemeinen
wlckes ein wenig Zugesn sollen • aufs das wir iebt beduncken als Zu lere abgec
schieden fein wn der gcpraucbiing menseblicber gute • fb ♦ fcfto (pzach icb. ‘'thu
als dir geuellet • p • iS?o foadaiie • Crtailst du iebt das das gut sey. das do nutz
ist « ß> • Do sprach ich ^ Es ist also • fD • Do sprach sie • welches gelucke nw übet
ober pesiert ist nütz ♦ D^DoHraebicb. Des bekenne ich - fD. iDo sprach sie. dar-
vmb ist es gut • fj?. DoHrracb ich ♦ was ist es neur anders « p. DoHrrach sie-
Aber es gebort den Zu die da geiatzt lein nt der tugent vn haben eintwedrr einen
streit wid die sebarpfen ding ♦ ob sebaiben sieb ab wn den vntugenben. vn vabn
an den weg der tugent • D ♦ tDo (praeb icb - Des mag icb nit gelangen • (3) - Do
^racb sie - was ist es aber - das froiieb gelucke das den guten Zn lonc gegeben
wirbst achtet iebt das gemain wlck das basselb pole sey»D * i3De> sprach irk. mit
rriebten mt p. Do sprach sie. Es ilt war das es also ist. es erteilt es halt also
das allerpest sein. Was ist dann nw vmb das ander * wenn das scbazpF ist vnb
betzwingt die polen mit rechter pein. wenet das wlck iebt das es gut ley. D *
DsHrra3aicb.Heb halt ye vnber allen dingen die ertaebt werden mögen ertail
sie dasielb das mueseligst ober dürftigst • p* Do H>racb sie ♦ darurnb sibe das wir
iebt nach wlgenb dem wonc des wlckes. darauf machen etwas gar vnwonlicb
£>. Do ^>:acb ich. was ist das. fD • Do (pzacb sie • warm aus den dingen die be<-
kennt oder verleben worden sind kompt dar • das denselben die da lein in der bec
sitzung ober m der Zunemung ober in der e:Werbung der tugent ein yeglicbs
gluck gut ley • Aber den den die da bleiben in irer posbeit ♦ den ist alles geluck
gar pole ♦ D • Do sprach icb > das ist war • ob halt des memant tar bekennen. fD
Do H>racb sie. Dauon sol also ein weiser nicht scbwcrlicben ober vngebultiglicb
tragen. wie ofFt er zugeFürt wizbet m den streit des geluckes. als barm auch de
starcken marm rrit znnbt Für übel Zebaben wie oFFt das gefebray des streites er-
schallen ist -%Varm ir yetwebezm ist bieselb sebwerikeit ein materig • btsem das
sent eie gepiaitet werde • Aber ibenem das er sieb nach der weisbeit stelle • vnb
da wn ist das wortlein tugent Zu latent gesprochen virtus das do kompt wn de
wortlem vires das zu deütseb baisiet kreFFte. derselben seiner kreFFte er sieb als
so Flcisien sol das er in wider wertigen dingen mt überwunden werde • wan ir die
da seit in der zunemung der tugent. seit nicht bauintb körnen das ir ttberFlitsiig
seit an Zartheit.vnd das ir dorret an den wolulten. Azunderir bebt gar einen
berten streit mit allem gelucke • vnb da wn das euch iebt das trawrig gelucke
verdrucke • ober das frolicb prüebtig ob pzccbcnbafFt mache • so (ult ir mitvestn
kreFFten verhaltn das mittel ♦ Aber was darund besteet od bazubergeet «bas bat
die vezsebmeebttng der selikeit vnb nicht das lone der arbey t HVarrn es ist nteür
gewalt gesetzt, welcberley gelucke ir lieber Fuzpilben wollet.\Varm ent yeglicb
gelucke das do buncket scbazpF sein 4das übet neurt « ober pesiert ober peinigt.
Des haben wir ein ebenpilbe * M.etmm septimit
QClla bisquims opemtus annis • ^Itor atrides pbrigierurnis. jFratris
amisibs tbalamos piamt - Ille du gmie bare vela clasit - Gptat 5ö vem
tos redimit cruore. Exuat patrem miferucx tristis.JFcberat nate tngulu feceebos*
(Fleirit amiflos ytfoacus fobales. <|itos feni«, vasto recubans in antro* ^Versit im-
mani polipbentus aluo * H-eb tamen ceco furibatnbus ore* Gaaabin rnestis lacrimis
rependit' operculem dtiri celebrant labores* Ille centattros bomarat fiipcrbos ♦ TKbt
i tulit feno {poltum leoni* (Fixit K certis volucres sagittis* fDoma cementi rapuit
draconi • y^nreo lena graafeoi metallo • (terberum traxit triplici catbena. Mittor
immitem pofeaiile fert" * fpabnlii fems borrrinu quadrigis. Ipydra combusto peryt
veneno • JjFronte turpatus acbeolus armis * Dra bemerfet pubibunba ripis. Hotra-
uit antbeurn libids barenis .(Cacus euanbei fetiauit iras • <|uofc£ compreslaas fe-
ret altus orbis • Axdiger furnis humeros notauit ♦ Ultimus celttm labor iit re-
flexo • i^puftulit collo * pretiumcx rtirlus ♦ Ultimi celum meruit laboeis * Hte nunc
fertes ubi celfe magna • Iptacit exemplis ttia cur inertes • ‘Terga mundatis • iü-
pzrata tellus. äpybera bonat* Arofe .feptima
Er man atribes bas ist y^gamenon von Atreo • ber bat gearbeyt ob
gesamt Zehen iare bie streit - vnb als ein ritber bat ergeraymgt mit
ben veilen iüaoyen landes die verlornen preutpette feines braabers* via
bo er begert gegeben die fegcl dem kiel tzoyen lanbes bo erlöset ober fenftigt er
bie winbe mit bem platt * Vnb ber priester alebus macbet ein gebinge mit bem
ertobten ber traurigen toebter * vnb erlöset ben iamerigen vater ♦ Aueb Itbacus
bas ist ber fairst vlixes bewamet die verlornen gefellen*bie im ber greulich man
polipbemus • ber ba lag ruenb in enter grollen bol bett verschlackt in feinem grof-
fen pattcb ♦ Aber boeb was er fern ein tobenber mit plinbem munde. warm er bet
ncürt ein aiagan ber stirne bas itacb er im auf • vnb also pracht er wider die
freatbe ben gehem vlixi bie er laibigclacben bet vergossen • ijbo machen auch ben
streiten /|)crculem lobiam bie bersten arbeyt * ber bo ge tuet bie boffertigen Ken-
tauren, bas fern bie bie halb menschn via halb rof waren* via er gob ab ben raub
bas ist bie baut einem fraiflämen leiten * ber Iflemens foief vnb in bem walb erb
mantibe was * vnb mit gewissen geschossen ober pfeilen bat er durchschossen bie
vögel touas bie arpie genant fein, vnb nam auch bem febenben ober wacbcnben
trackn bie gulbein opfele in bem garten ber toebtere bie bclpchbes genant warn
vnb er bet ein lincke band bie schwerer was barm bas gulbein gefebmetbe * vnb
er gob nach im ben hellbunb an einer bryfeltigen ketten * via man fegt auch bas
er ttbetwmber gewefen sey • vnb hab ben vngutigen bereen vnb wutrieb * bas
ist byomebem gn einem fetter ober speise gelegt fernen ffayflamen rossen * vn bat
verplant bie vergifften schlangen bie neftnbaubterbett in einem pfui ber lerna
bics • vnb auch ba$ wailer bas acbelons bies ♦ waeb von im betrübt bas es mit:
im stritt vnb warb Zu einem filier * vnb veefenckt feinen sebantpam giel in einen
pacb ♦ warm bas born schlug er im ab vnb traib ine in bas wallen - vnb bad ermb
geschlagen einen risen Antbeus genant aufs bem gries in bem lanb libiaEr bat
auch überwunden den wütricb der Hereon bies vn nam rm einen raub «vnb auch
ber pos man (sacus ber fäm fulcam • ber festiget den Zorn des marmes Puanbri
des vibe er fräs in feinem bol • den boeb bereutes erwürgt . vnb ber per ber fetti-
ger bies veemailiget rm fein acbseln mit ber fpaicbcl bo er in erschlug, vn biefelb
achtel solt boeb bemaeb drücken werben der hoch vmbkrais bas ist ber brmcl •
vnb bedeut damit bas er erschlagen bat einen risen der bies H.tlas • vnb bie letst
arbeit bercules iss gewesen - bas er den bimel bat aufs gehalten mit vngepgem
balle • vnb darnach anberwaib bat er verdient den lone feiner leisten arbait bas
tm ber brmel ist worben * vnb da von o ir starcken geet nw dabin bo euch laitet
der hoch weg des grollen ebenpildes - Istw warumb feyt ir treg - vtmb entplost
die rücken von den schiften - feint euch doch bas überwunden ertriebgibt bas
gestim ober den bimel ♦ Oie endet sieb bas viert buch f^oecy von bem troff ber
weisbeit *
Explicit Uber quartus 0>oety
be consolatione pbilosopbie.
"Incipit liber quintus de consolatione ploilosopbie
(pzoiaptrma
cemt oeationi% cursum ad alia queda tractanda at<x cxprdienda
"tebat - D. ^n ego. retta quide iuqua exhortatio tua^ prorsus
"autoritate digmfsima . ^oed cp tu dudum de promdentia questionem pluribus
alys implicitam esse dixisti re experior • puero em an eflc aliquid omnino »SL quid
nam cfle casum arbitrere • f|) • ^um illa • |Festino inquit debitum promissionis
absoltiore • maex tibi qua patria renebaris aperire *|Occ aut H si perutilia cognitu
tamen a ¿positi nostri tramite paulisper anerfa sitnt • ferendumcp est ne deuys
fatigatu« ad emetiendu rectum iter sufficere non possis • p> Iste id mqua proisiis
vereare ♦ Ista quietis mihi loco fuerit ea quilo maxime delector agnoscere. simul cu
omne disputationis tue latus indubitata side constiterit iribil de sequentibo ambi -
gaf. fD ♦ % uni illa morem inquit geram tibi • simul<$ sic exorsa est. siquidem
inquit aliquis euentu temerario motu nulla^ caulas connexione productu casum
esse definiat « Ijlibtl omnino casum esse conftrmo ♦ pter siibiecte rei signifteatione
mane ¿>rsiis esse voce decerno * ^uis em cobercete m ordinem cuncta deo locus cfle
vlluS temeritati reliquus potest • Istam nibil ex nihilo existere vera sententia est«
(fui nemo vncp veteru refragatus est quáA id illi no de operante principio • sed
de materiali iubiccto boc e ommú de natura rationu cjsi quodda iecerint fundante;
tu-^ltsi nullis ex causis aliquid orias id de nihilo ortu cfle ttidcbtf • p^. si boc sieri
nequit nec casum quide buiusmodi effe possibile est: quale paulo ante desimrom? •
• Huid igif iuqua * fstibi! ne est quod uel casiis ucl frrtuitu mrc ajpclkri queat,
/^tn est aliquid tam &C si vulgus lateat cui vocabula ista coueniut • fp « /^ristotilcs
meus id inquit m pbisicis brem H veri ¿pmqua ratione desinimt * * quonam
inqua modo ♦ p • Quoties ait aliqmd cumfpiä rei gratia gerif. altudcg qmbüsilä
de causis cp quod intendebas obtingit - casus vocat ♦ ut si quis colendi agri caufe
fediens bumu • defesii auri pondus inueniat ♦ fx>c igif feetuito quide credit ac-
cidifle. verum non de nihilo est • Illam ^prias causiis babet quaru 'nnpeciusiis inc
’■■ ■ . • * ■ • ■ t ■■■ ' *
opmatusp concursiis casiim mdei' operatus • fiam nisi cultor agri bumu federet •
nisi eo loci pecuniam siia depositor obeuisiet ♦ auru non esiet mtietu ♦ ijbe siint igib
fertuiti caufe compendy cp ex obuys sibi 2>C confluentibo causis • non ex gerentis
. „ . . ^
intentione puemt - Tflecp enim uel qui aurum obruit. uel qui agrum exercuit ut ea
pecunia reperircf intendit • fed uti dixi quo ille obruit bunc fedisie conuenit atq
concurrit - liicet igitT definire casiim esie inopinatum ex confluentiba causis in bis
que ob aliquid gerunt: euentu • concurrere vero at<$ confluere causiis fecit ordo
ille inevitabili conexione ¿pcedens ♦ qui de pnudentie fente descendes cunbta silis
locis tcmpoziba disponit • ssbosii mima
f, Rd do die weifbeit die Ordnung der rede bett vollendet - vii sieb keret
£ ettlicb ander ding zesiigen vn auf geriebten • Ü) • !Do fpeaeb icb • ibein
^meynung ist gerecht vn allzumal wubigd vnüberwunden warbeit-
z^ber das du langst gebrochen bast das die frage vo d fthßchtikeit in vil andern
fragen eingewickelt sey-das eefere ich yetzo das rm also ist • Wann icb frag vo
dir ♦ ob das gesebiefote oder der zu val in eymcb weife ettwas sey ♦ vnd was du
weitst das es sey • f) -Do sprach sie • Icb eyle das icb dir bemale oder vergelt die
scbulbe oder pfliebte meines gelubbes»vn das icb dir offen den wege an dem du
wider baym gef urt werdest Zu dem vatterland - Aber die ding wie wol sie an d
erkantntif gar nutz sind fein sie doeb abgekert vo dem geferte Vnfers fursiitzs ♦
"\Tnb es ist Zefurcbten das du in den ab wegen iebt müde werdest vn den reebtn
wege Zu volbringen ober auf Zegeen nit gnugfem seyest • £> • Do ipracb icb • du
seit das allzumal oder gentZlicb nit furchten - Wann das wirt mir fein an ftat
der rue - das icb erkenn die ding der mich am meysten gelüstet * vnd wenn alle
feiten deiner kunstung mit vntzweifellicber gelenblicbkeit offenwar wirdet das
denn nichts gezweifelt werde von den nacbuolgenben hingen • - Do ipracb
sie - Ich wil nach meiner weife deinen willen thun - vnd bub also an vn sprach •
Db yemant entliehen ausipriebt das das gesebiebte ober Zufell das do körnet von
vufurfebender bewegung - vn vo keiner Zufügung oder scbickung ehneber sitcb
ettwas sey - ixbo bewere icb das das geschieht oder Zu val gantZ oder allzumal
nichts ist - vn erteil auch das die stimm on die bebeutung des empfengclicbn ob’
vnteewoesfen diaags allgatmal eytel ist»Af/an welicbe stat mag ynbcrfc übrig lern
ber vnsÜ2sicbtikeit seintmaln bocb got alle ding bezwingt in die ordmmg»Wan
das ist auch ein warer syn • das kein ding trit is t aus nicbtn • das sol man westeen
nach natürlichem laufF ^nd demselben sinn bat auch nie keiner der alten wi&*
strebt. wie wol sie doch ine in dasielb nicht gesagt haben fam ein grunbtfesbm •
wn dem würckenden anfing aller ding. Edund sie haben ine gesetzt ein grundt -
fest - wn der empfengclicben materyg der ding die Warans werden sollen. das ist
wn der natur aller fachen • öS wn den vier Elementen • die do fein ein fache aller
leiblichen ding die got ans? ine macht • (ä>b aber ettwas gesebeebe oder körne wn
keinen fachen • so würde er bebuncken • das das körnen were wn nachten • Aber
feintbennaaln da s not geschehen mag» 2bo ist es auch nit möglich»das ein soltcbe
fesebiebt öS vai sey in der weise als wir kürzlich hie wr ausgesprochen habn •
)»Do H»rach ich. Was iss dan Zesprechen»ist aber ichtes das w recht gebaisien
möge werden eiaa geschieht ober ein gelücks val • Ober ist ettwas dem bise name
Zyment • ob halt das dem gemeinen wlck verborgen ist • |D. Do sprach sie • /Wein
Ariftotilc» hat das ausgeipzocloen in dem buch pbificonim * ober der natürlichen
ding»mit kurzer vnb nahender vnbezscheybung des waren • fb » Do sprach ich
Hn welicber weise • |p • Do sprach sie • Als ofst man ettwas thut wn ettlicbes
dings wegen ♦ vnb es geschieht ein ander ding wn ettlicben fachen • vnb ergeet
anders bann man sich versehen ober gemaynt bette • dasielb heysiet ein geschieht
ober ein Znsal Als ob yemant grübe das ertrieb in meynung den acker Zepawen
vnb fünde in de einen klos verporgens goldes • beuchte dasielb w gesebidote
geschehn sein • vn ist doch nit also das es w nichte sey • wann es hat sein eygen
fachen • Welicber fachen vnueefebner vnueewenter gusamen lawfs . bebuncket
wnreken öS fügen dasielb geschachte • Al/an ob des ackers pawman des ertrichs
nacht grübe • vnb ob auch der naberleger sein gelt an der selben stat nit wnicllet
ober eiiagraben bette ♦ so were das golt nit funden worden . vnd da wn so feind
dar die fachen »der kurzen vinbung des geschachtes öS des vnuezsehen dinges
das da kompt wn den fachen die gegen einander vnd zusainen koment»via nicht
wn der meynung des der es ansiaht oder handelt» AVama web S der das golt wrs
porgen hat • noch der der den acker hat gepawet • hat nit gemeynt das das gelt
da geftmben würde - Wunder als ich gesprochen hab»Ex» geet es gleich mit ein-
ander zu. das der gegraben hat an S skat an welcher ibener fein gelt verporgen
bett * r nb darumb so Znnpt sich entlieh ansgeH>rechen »das das geschachte iss ein
ding das do vnfüriehen oder vnuerbent körnet wn Zefarnen tretenden sieben in
den bnageia bae vmb ettwas willen geschehn ♦ Aber bie Ordnung die da w vnuer<#
meibenlicher Zefarnen fngung ausgeet» vnb herab körnet wn dem pzumaen ober
vrsprung ber f örsiebtikeat»vnb alle hing an iren skerten vnd Zeiten schicket» die
selb machet das die fachen Zefarnen lausfen»via gleich Zefamen treffen • Als wir
barm des haben ein ebenpilb *
/Metrum prrmum
Aispis aebemenie scopulis ubi wria sequentum »Jpectonba sigit fpicula
pugna ftigax • ^Tigris H eusrate» vno se fbnte resoluut • ^t mox ab?
tunrtxs diflotianb aquis ♦ Sbi coeant cursum$ iterum rcuoccnf m viitim • Eon-
fltut älterm quod trabit vnda vadi • Contiemant pupes Sc vulsi Rumine trunci.
/flbcta$ sbetuifos rmplicet vnda modos * chiics tarnen ipsa vagos terre dccluria
calus. Gurgitis <% lapsi desluits ordo regit • Sjsiccg permiflis Rmtarc uidetur foa
betris* jfoesipatit:frenos ipsa^legeweat•
^nn bie gwey wafler ^Tigris vnb Cufratcs cntlösent ßcb von einem
vrspzung vnb werben Zubant von einanber gesebiben ♦ vnb an treu
wassern gesimbert • vnb bas ist an ber Rat bo bas streitent Ritcbttg
volck sparn genant aufs ber spitzen bes velbcs bes lanbes Aobcmema in vier vn
gwentgig koirigrcicb geteilt ist • vn bo bas vorgenat volck bestecket bic gelcbos
bie gekert seinb Zu ben bertgen irer nacbuolger ober ber bic sie tagenb • vTnb ob
bie selben wafler geiarnen geen vnb anberwait wiber in einen lauft koment • vn
ob bas gufamen fleußet bas bo gesiebt bas wafler eins flirt» gegen bem anbern •
vnb ob bie schiff gufamen koment vnb auch bie stocke bie von bem wafler au sc
getrogen feinb. vn ob bas wafler also gemiiebet an sieb veltet bic vnueiwcntn
weife. %>o geschieht boeb bas barumb - bas bie rnbergeoogen ob taMligen teyle
bes ertriebs . vnb bie mberdreflenb orbnung bes abuallenben waflers aufrichte
ober regier bie irren veile ober gefebiebten bes ertriebs • vnb wenn bas also ge<-
schiebt so bebunckt es f ließen vo sromber vezbencknus • A>o boeb bas gesebiebte
leibet bie Zaume. vnb geet von bemselben gesetge
120
itlhnaduerto inquam ♦ id-Z uti tu dicis ita efle consentio • 3oed in hac
berentium sibi serie causarum * est ne vlla nostri arbitry libertas * an
ipsos quo<£ bumanoif motus amniorum fatalis catbena constringit . fi) • Est in«
quit. Hlecg enim suerit ulla rationalis natura quin eidem libertas aflit arbitry.
lflam quod ratione uti naturaliter poteft id habet rndiciu quo-quid<£ discernat»
per se i git' fugienda optanda ue dinoscit • Huod vero quis optandum indicat ee
petit. Kefugit vero quod eftimat efle fugiendum * quare quibus inest ratio ipsis
etiam inest vo,lendi nolendis libertas • $b«d batte non m ommba equam efle com*
stituo • fiam superms dnrirns^ substantys * KL perspicax indicium • <% incorrupta
volutas efficax optato^r persto est potestas • tftomanas vero animas liber iores
cpúde eñe neceÑe est: cum le m mentis durine speculatione conseruant . min? vezo
eu dilabunf ad corpora • nrinusg etia cu terrenis artabo colligans • Extrema vero
est feruitus eu uicys dedite rationis ¿pzie possessione ceciderint • Ifla vbi oculos a
summe Utce veritatis ad inferioea &C tenebrosa deiecerint • mox tnscicie nube calu*
gank - pnitiosis turbanb asfrcdibo. ^uibo accedendo consentiendo^ «pia muexcre
sibi adruat semitate. SL sunt ejuodamodo ¿jpzia libertate captiue • <^ue tamen ille
ab eterno cuntta ¿pspiciens prouidentie cernit intuitus • U sitis cjucc^ meritis pre -
• destinata disponit ♦
.v9
omnia mdet Sö omma audit
0zosafcunda
1 spzacb icb ♦ ^jeb bebcnck das vft bekenne auch • das es also ist als du
rspzicbst. Ich frag aber • ist iebt d m Ordnung der anbangenden fachn
y ndezt ein freybeit vnser freyen wilkur - Gder wirt. die ketten der
Zeitlichen Ordnung, icbt pindén die bewegang menschlicher gemute • |D • iDo
sprach sie. Es ist also • Warm es ist kein veznvinrtige creatur - i^foic hab ye ir freye
wilkur. A|/an das das vo natur gebrauchen mag der vemttnfst • das bat ge walt
damit es ein yeglicb ding erkennen ober geuzteilen mag • vnb erkennt die ding -
die für sieb selb 5uf lieben • 06 Zubegezn sein ♦ was aber ettwer vzteilt gubegeren
des begert er . vnb steitbt das das er went Zustieben sein ♦ via bazitmb die ibenen
m den do ist die veznunstt in den selben ist auch die freibeit Zu wollen • vn nicht
Zu wollen • Aber dieselben freibeit setZe icb uit gleich allen • ^aun die obersten
vnd gotlicben wesen baben ein buzcbfícbtig oder clares vzteil • vn einen vntZer-
stozlicben willen • vn ein wnzckltcbcr gewalt der begerten dinge ist ine berait •
^Tnb es ist auch not • das die menschlichen feie freyer sein • nach dem sie ñcb ent-
halten . in der bescbawtmg des gotlicben gemütes * Aber mynber frey fein fíe •
so fíe kommt Zu dem leiefonam ♦ vnb auch noch mynber ♦ die weil fíe gebunden
werden mit den irdischen gelibern .^n das ist ir äusserster od schnoster bienste
wenn fíe mit vntugenben vallen von der gewezbe ober befítZung irr aigen ver >
111msst- wann wenn fíe die äugen von dem liecht der bosten ewigen warbeit nid
wezfrn Zu den vnbtern vnb vinstezn hingen. alZubant werden fíe vertunckelt.
mit dem gewiilcken der vnwilscnbcit • vnd betrübet mit scbeblicben begerungii.
vnb wenn fíe dieselben Zugeen lassen vnd den volgent. so mit belsfrnt oder haut-
raiebent fíe dem bienste • den fíe ine selber Zugestizt haben • vnd sein ettlicbermas
als gelangen an irer aigen freibeit ♦ Doch dieselben ding fíbt an das angeßbt der
f uzsiebtikeit • das vo ewikeit fuzfíbet alle bmg nach irem verdienen. Alsdann
krieebiseb gescbziben steet die meynung ♦ Alle bmg fíbt er • vnd alle ding bort er
tlv'arm er ist die war fíinne. vnd nit als die leiplieb •
L_.
/%ctm secundtt
îro claru lumine pbebum * /(lelUflui carrit o:i® bomerus « d^tii tarnen
S intima ttiscera terre. Non valet aut pelagi radiozu. jfnftrma prrrmpe
luce. i0aud sic magín conditor orbis • fouie ex alto cuesta tuenti » Aúlla terre mole
resistût - ijlo nox atris nubito obstat • c^tie sint. que fuerint vematcç • îno metis
cernit in icstu - duc qrria respicit omnia solus • îeru possis dicere solem *
t, /fletmm fecundum..
Hwi wie vrol der biicbtidoter l^omeni® mit bomgflsissigem munde
gesprochen bat ♦ da» die sium ciar ley an dem lautern lieebt • yedoch
so mag sie mit dem lieebt ires gláncge» nicht durch gcen - die inwen-
digen verpoegn ding des ertrichs oder des meres. âber also ist nicht d schöpser
des grossin vmbkmises - ^aim der sihet von der hohe alle ding - vnd keine dmg
widersteent im mit der grosse des ertrichs ^im widersteet auch nicht die nacht
mit den vinstern welchen • vnd in einem augenplick der gemutes siht er alle die
ding die do gegenwurtiglich fein - auch die do gewesen feind - vnd die do ktinf>
tiglich noch körnen werdent • vnb darub das allein er ansiht allé ding , so magst
du wol gebrechen das er die war siume ist •
peoià tertia
m. I îm ego * En inA difficiliori rurfits ambiguitate confundor « p « Que
Mia ineptit ista est * iam em quito pturbare corriecsto . jfo ♦ fluniu in qua
aduer/ari ac repugnare nidet" pnofcerc vmuersii den. KL este vllu libertatis arbi >
triu. Jla si cuntta pipicit deus * necg falli ullo modo potest * euemre nece île est qct
pmdétia siituru essi pmderit. chitare si ab eterno no faCta bominn modo * sed etia
confilia voluntates^ pnoscit • nitlla erit arbitry libertas * fler em ttel faCtu alutd
ullu - ttel quelibet exister« poterit voluntas « nisi qua nescia Mi prudentia diurna
t > • * s
p senserit. lîa si aliorfiun î pause simt detorqueri valent no ia erit futuri firma
pseietia. sed opinio potius rcerta • qct de deo credere nephas iudico Rec^ em illa
probo ratione qua se quidä credunt huc questiom* nodíí possi difsoluere. $mmt
em no ideo quid essi ettenturu quoma id prudentia futurum elle plexerit * Í^Oéd
«contrario potius . quorna quod futurum est id diurnam providentiam later« non
polle ♦ Eocx modo necessarium est boc m contrariam relabi partem . Uecx enim ne*
cesse est contingere q pzomdcntT • sed necesle elle q lutura sunt strideri • (gliali vero
q cuut% rei causa sit • pseietia ne luturos necessitas sit • an luturo^ necessitas cau?
ia ¿puiderie laboreb • Ac no illud demostrare nitamur qquo modo f e babeat ordo
caularr ♦ llleceslarium elle euentum pzescitarum rerum • etiam si prescientia futuris
robo euemendi necessitatem no iridcat" fnltrre*Ctemm si quispiam sedeat • opini-
onem que eum sedere comettat veram elle necesle est * Atcg ecomterso rursiis si de
quopiam vera sit opinio quoniam sedet • eum sedere necesle est * In utzoq igtt ne -
celsitas inest. in boc quidem sedendi • at vero in altero veritatis ♦ Aed non idcirco
qm% sedet quoniam vera est opinio • E>ed bec potius vera est. quoniam quempia
sedere pzecessit • Ita cum causa veritatis ex altera parte pcedat • mest tamen eo-
munis in vtraeg necessitas • Eoimilia de pzouidentia futuri% rebs ratiocinari pa-
tet . silam etia si idcirco qttorna futura siint ¿piri dens. no vero ideo qtioma suades'
cuemut. nihilominus tam« a deo vel ventura ¿puaderi ♦ vel ¿pulla euenire necesle e *
quod ad perimenda arbitry libertatem solum satis est • Jam vero A ppofteru est
vt eterne psdetic tempoialm rey, euentus Cania elle dicas • dyaid est aut aliud ar-
bitrari ideo deum futura quomam lunt cuentura pzorridere • cj> putare que olim
acciderunt caulam iurnme illius elle peouadentie • Ad bec sicuti cum quid elle scio
idipsum elle necesle est. Ita cum quid suturum noui idipsiim futurum elle ne-
cesleest ♦ feic sit igitT vt euentus pzescite rei nequeat enatari . postremo si quid
aliquis aliozsiim atqj sese res babet existimet- Id no modo fcietia noe -led eophtio
fallalc ab scienti« veritate longe dtuerla -Htrare si qtrid ita sutum e nt eius cert?
ac necessarius non fit euentus • id cucnturum este peciciri qui poterit. A>icut em
scientia ipsa impermixta est salsitati • ita id quod ab ea concipis efle aliter at<£ cor
cipitur nequit ♦ ^a nan<£ causa est cur mendatio scientia careat • cp se ita rem
qnamcx babere nccefle est vti eam fese babere scientia comprehendit • chuid igit" •
(Quonam modo deus bec incerta futura prenoscit ♦ Aam R metutabiliter euentum
censet. que etia no eucnire possibile esi-fallis • quod no fentire modo ncpbas est ♦
sed etia voce ¿»ferre - At R ita uti sunt ita ea sutum este decernit - ut eque uel Reri
ea uel non Reri pofle cognoscat ♦ Hue est bec pzcscientia que nibil certum nibil sta >
bile compbendit - aut quid boc refert vaticinio illo ridiculo tyrefie ♦ quicquid dica
aut erit aut no ♦ Huid etia diurna paomdentia foumana oprmonc peestiterit • R vti
bormnes incerta tudicat - qnorum est incertus euentus • <A., R apud illum rerum
omniu certisRmu fonte nibil incerti ee potest - certus con est euctus que Ritum Rr<-
miter ille pscicrit - iduare nulla e bumartis cofilys ad:ionib*$ libertas- quas dtuina
'i
mens Rne folfitatis errore cuntta ¿»spiciens ad vnu alligat & wstringit euentum •
<^tio femel recepto quantus occasos bumanau reru consequas' liquet • frrustm em
bonis maliscg preinia pene ue ponuntur - que nullus meruit liber ac voluntarius
motus animoiu - idq omniu
puniri improbos • uel remunemri probos ♦ quos ad alterutrum non propria mittit
voluntas - sed Ritum cogit certa necessitas - iflec uitia igitur • nec uirtutes quicqua
Rierint-ied omniu meritorii potius mixta at$ indiscreta cofiifio-<^uocg nibil sces
lemtius excogitari poteib -cu ex ¿madentia reru omnis ordo ducat * nibilcx liceat
confilys bumams • fit ut uitia quocx nostm ad bono^r. omniu refemntur autfrore.
I§itur nec fpemndi aliquid • nec depeandi vlla mtio esi. <$iiid em uel speret qui%
uidebitur miquilfimu qct nuc cquiiTimu indicas - uel
vel etia deptecef cjuando optanda omtna índeflexa sérica* wnettit. AuseretT igif
vtricu illud ínter borrrine« deücx comertiü fperandi scilicet ac depeandi • ÄiPiide
hisse bnmiUtatis pietio meflimabilem rticcm dünne gratie pmeremur . ^iu solus
modus é quo cu deo collocpú boirrinc* pofle ttídcaf maccefle lucí prrus q<$
A irmpetrent ipla fiqplicandt ratione conüvngt . ^ue ñ recepta futuro^ necesítate
nibil uíriú habere credaf • chuid erít cjno fiimmo illi rerú prmeipi comicdi atc^ adr
berere poífimu® . chuare neeefie erít bumaniim genus - vti paulo ante cantabas •
lifléptú at<$ difiunCtu fiio senté fetiscere.
<I> fpracb ícb nym war - 3da wird nw anberwait gesefoenbet mit eme
schweren 5weiset • O ♦ Do fpracb ñe • welch iss der . warm ida uerfib
mícb yt^unt in welchen dingen du betrübet bist. E> • Do fpracb icb •
3cb sehe wol das das gar wseerwemg vnb widerskreitend ist das got alle ding
vor erkennet • vnb das dann och iss ettlicbe wilkur der freibeit • A^ann feint das
got alle ding vorseht • vnd m keynerley weise mag betrogen werden • so ist: aueb
not das das kume • das die fürfiebtikeit voegesebn bat künftig Zewerden. vn dar«
umb seintmalen fie nw vo ewikeit uorerkenet • nicht alleyn die tatte 6 menschn •
fimber auch die rete vnd die willen - dauon so wirk auch nit sein ey trieb freybeit
d freie wilkur ♦ Al/a ne® mag nit gesem das yndert ein tat ob ein gewalt sey • den
nit vor erkant bab die fürfiebtikeit • die nicht mag betrogen werden - Ai/an ob die
ding in ein ander weise dann fie fürseben lernt) mögen gepogen werden • so wut
yetZnnt nit sein ein vefte vorwiflung des Zukünftigen drnges . fimd' vil mer ein
vngewifier wone »das ich vrteil vntZymlicben Zuge lauben von got • Warm ich
bewere nicht die bewemg mit d ettlicbe glaubent aufflosen mögen den knodrn
der frag - warm fie fpzeebent . das nit ettwas körnen ob gesebefon werde darumb
das es die furfiebtikeit Zukünfftig seinde besebawt bat • 4>unb vil mer berwi-
berumb • wan das das do Zukünftig ifd das mag nit vporgen fern S gotlicbn fürs
fiebtikeit • 'Vnb in diser weise se iff das not das es widerseile in das widerteil >
Warm es iss nit not ♦ das die ding gesebeben die fttrseben werdent • fimber es iss
not das die ding für sehen werden die da künftig find . V n bie wirt sem gefragt
ober mit arbeit erseren • welch ding sey die fach ettlicbs andern dinges. vnd ob
die wrwifiüng Zukünftiger ding tebt sey ein noturft ♦ ober ob die notburfft ob
nottige gesebebug Zukünff tig ding sey ein lache b furfiebtikeit • vnd als wir mit
arbeyten Zuweisen ob an ZuZaigen in welcbcrley weise fieb halt die ornung der
fachen • so iss not das das geschickte der vorgewisten ding ergeet • ob halt auch
nit bebunckt das die vorwiflenbeit bringe die not den Zukünftigen dingen das
fie geschehen. Vnd bammb ob ett wer fitzet • so iss not das war sey der wone •
ber sieb versehet des das er fitZe • wnb wiberumb anberweyt • (Ab von ettlicbem
wirt ein warer wone das er fitzt • so iss auch not • das er fitzt. vnd dauon fu ir
ye tweberm ist bie not ♦ wann tri dem ist die not gefeiten - vn in dem andern ist die
not der warbeit. Aber ein yegUcbcr fetZt int darnmb das d won war ist. H>un-
der er ist pMcber darnmb war. wan das ist wrgegangn das yemant fetgt. Also
wenn die fecb der warbeit wn dem andern teil Komet so ist doch ein gemeine not
in yettwederm teyl • vnb also ist es offen war das man soliche gcleicbe ding mag
beweren . wn der f Lrfecbtikeit vnd wn den gukunFFtigen dingen - wann ob fee
aueb darnmb Fttrfeben werden dar fee gukrinfftig fein - vn avtcb trit koment vmb
des willen das fee Fnrfeben werde nt - Ax> ist doch bester mynder trit not das die
gnkrinfftigen ding wn got fnrfeben werden - oder das die fnrfeben ding körnen
das dann allein gnug ist Zn verderben die Freybeit der Freyen wilkrir - “Wie gar
vnordenlicb ist aber yetgnnt das bind ber für gekert. das das gesprochn werde
das das gefebiebte seitlicher ding fey ein fecb der ewigen wrwiñénbeit - was ist
aber das anders das man wenet das got die ZuknnFFtigen ding darnmb fnrfebe
das fee gefebeben werdent - wenn ob man wenet das die ding die ettwen geloben
ben fein weren ein fecb der hosten fferfecbtikeit • vnd wider die ding fetg icbcin
bewerung also - wen icb waif das etwas ist - so ist not das baileib also fey-Wen
icb dam» ban erkant ettwas guknnff tig feinbe . so ist aitcb not das bafselb Zn-
knnfftig fein werde - vnb darnmb geschieht es also das das gefebiebte des wr-
gewiften dinges mt mag vermiteri werden -Eum letsten mag icb das fpeeebri •
ob yemant anders vermeinet oder wenet dann als fecb das ding felbs beibet- das
ist nw kein kirnst fember es ist ein falscher wone der wn der warbeit der knnste
verr vnderfebiden ist - vnb darnmb ob ettwas alsogtiknnfFtig ist das fein ge r
schichte mt fey gewif vnb notig ♦ wie mag barm wrgewist werden das das ge-
febeben werde - lamí ais die kirnst mit der felscbeit vnuermisebet ist - also mag
auch trit anders gesein das ding das wn ir empfengn wirt - wan das ist die Iacb
darnmb die knnste der Ingen Mangelt - das not ist das ein yeglicb ding sieb also
halt - als es die kirnst begreiffet fecb also gehalten -Uris ist aber nw darnmb ge-
Frechen in welcher weife wrerkemit got die vngewiflen guknnfftigen ding *
wenn ob er erteilt dás fee vnnermeidenlicb körnen werden-die doch möglich wer
ren das fee auch mt komen. so wirt er betrogñ - vnd das ist nw triebt allein vn¿
gimlicb also gti versteen • Ä>nnb es §tmpt auch triebt das mit wortñ auf gebrech-
en - Ist aber das er fee erteilt also gukünfFtig werden als fee feind - als das er er-
kern das fee in gleicher weife rnrign gefebeben otf mt geschehn • was ist ban die
wrwijfenbeit die nichts gewif vn nichts stets begreifst ♦ d>tf was ist basvnter5
sebaiben wn der wariagung • vnd von dem fpotlicbcn ansprechen des priesters
tyrefee - der also ipracb - ^as ich frechen wirde - das wirdet eyntwed gefebeben
oder trit gefebeben - ^nb was wer auch wirdiger die gotlicb Frirfecbtikeit da im
der menschlichen wone • ob fee vrteilt die vn gewissen ding • als die menschen der
geschieht vngewif ist- Maim aber bey dem allergewisten oder waren prtmnen
oder vrlprung aller ding niebtsvngcwiÑes fein mag' Erlist Auch gewif das
gefebiebte S ding die er vestigclicb wr gewist bat das fee gukrinFFtig fein wur-
den -l^nb darnmb so ist kein Freiheit den menschlichen steten vnd geteten • die
das gotlicb gemitte das batm alle ding one irrfel der felscbeit f ntfebenb ist - gn-
stmen pinbet vnd fee betZwinget Zn einer gefebiebte • vnd wen das gn einem mal
aiifgenomen wirdet-wie gar ein grosler vnbergang der menschlichen ding dañ
darauf wlget ist osfenwar. H^añ vmb fernst oder vergebens werdent frirgelegt
die tone den guten • vn die pein den posen • die kein freye vnb willige tewegug b
gemsite bat verdient ♦ vnb dañ so wirf das bebuncken das aller vngereebtese aller
ding ♦ das yetzunt erteilt wirt das aller gereebse • iDas ist die pósen gepemigen •
ober die frummen gubelonen * zuyettwederm sie triebt lase der aigen wille • send
sie bezwingt die gewis not des künftigen dmges . ~Ph baiumb so werdent die
vntugent v nd auch die tugent nichts sein ♦ Sbunber vil wer wirc sein ein vnbc-
sehardne vnd verniisebte vnordnung aller verdienten ding - vndase nichts sunt-
licbers das erdacht werben muge nacb dem alle orbnung wirbet gefurt aus der
f ursiebtikeit • vn seit nichts erlaublicb od verbeugt sein den menseblicbn reten.
Lo geschieht das auch vnsere laseer oder vntugent wider getragen werden zu
dein icbopfer ober merer aller guten ding • ^nd bantmb ise kein vrsech bas man
iebres hoffen ober piten seile von got • warm was sei ycmant hoffen ober piten •
E>o doch alle begerlicb ding die vnpieglicb Ordnung zu (amen pindet • vnb bar---
umb wirt dann benomen biser amig nntbandel ober veramigung zwischen den
menschen vnd got - nemlieb das man in ine hoffen ober fletslicb biten sei • wann
mit dem lone der rechten bemutikeit verdienen wir die vnerbeneklieben widere
geltung der gótlicben gnade - vnd dasáse allein die weise da durch die meseben
vermainen ober wenen mit got gereben mögen • vn das sie von d f Üblichen bete
wegen vor erwerbent das sie vereint sein mit dem vntzergencklichen liechte*ee
dann sie nn zugefügt werden*nach der zerloseng sele vnd leibes. vnd ob nw die
ding* auf der not zukünftiger dinge vnkreftig ober als keinerley der kreffte
habend gelaubt werden • ^as wirt denn sein damit wir mugen zugefugt werdñ
vnd anhangen dem bóseen farseen der ding. ^n darumb se wirt es not sein als
du ein wenig hie vor in deinem gedichte ausgesprochen base das das menschlich
gescblecbte zergeen wurde. wen es gesendert vñ abgeschieden wieder vo seinem
vr^rung* Aletrum tercium
T^enam discors sedera rerum. Clause reselmtqnis tata deus. 'Teris
seatuit bella duobo • HfPt qne carptrm singula conseent * Gadern nolint
mixta tugan • An nulla ese diseordia veris . 3bemper$ sibi certa coherent. Aed
mens cecis obruta mebris - Heqant op^ressi Innn'nis igne. I^erum tenues noseere
nexus. K>ed cur tanto ñagrat arnore - ^eri techas reperire notas. Hocit ne qnod
ajpetit anxia nosie ♦ Axd qnis nota sc Ire laboeat • Et si nescit quid ceca petit ♦ <$uis
emm quiequä nescius optet . Ant qnis valeat nesetta sequillo ve ínuemat qnis
repertam • ^ueat ignarus noseere serrna • An cu mrtem cerneret altam * (pariter
semmam KL singula norat. ijlunc rnebrorurn condita nube* Aon in totum ese oblita
sei * E>ummamc^ tenet singula perdens * Izt^qutsqms vera reqwrit * flteutro ese
habita nam necx nouít • (Ice pemtus tarnen omnia ncscit ♦ Asá qua retines tnermV
ñt summa » Ctoníulit alte uílá ret radians * ît leruatis queat oblitas addere ptes
áctrmn tertium
Tfmmmmum 1 iwi mi in1 1 ■r~TmiTriMmmiimii|ni^iiniiii"HiPii»im
Ib ba vo fpzieb icb - Welcbe misbellent Iñcbe cntlóíét bie gebinge oo
>zbnung b bíng • vnb welcher get bat so grolle streit gelabt Zweien
^aren hingen - bas ist ber furiîcbtikeit vnb ber freien wilkur • Also
bas bie bmg bie yetlicb belttnb’ besteen • bielclben wollen mt uzzmiscbet Zugefügt
werben • iss ben waren hingen kein misbellííg ♦ vn bie gewissen bing bangñt
all weg an eínanber ♦ Aber bas gemnte ist vezuellct in ben plínben gelibczn • vnb
mag mit bem fcsir bes vzzbzucktcn liecbts nít erkennen bie bebenben Zularnmen
fttgung ber bíng • wazumb begert es aber so inpzunstiglieben Zeñnben bie vzr-
backten Zaicben ob knntsebaf st bes waren. \^ais es aber icbt bas es sozgklicben
begert erkant baben • Aber wer arbeitet ñcb Zewissn bie erkantiÎ bing • Jlt aber
bas es lein nie wais • wazumb begert es ban bcs in plinber weile • waii wer soit
vnwiflênt iebtes begern • ober wer moebt nadogenolgen ben vngewistn hingen
ober wo fol er sie finben • <$>ber wer mag vnwifienber erkennen bie erfttnben ge-
stalt . ober wats bas gemute icbt bazumb • warm bo es sebawet bas bob vn aller
boit gemnte bo erkant es iàmentlicb alle bing vn aueb yctclicbs beltmber. Aber
nw ist es verborgen in ben wolcken ber geliber vnb bat lein selb» nicht gentZ -
lieben vergeben vnb beit gemeingîicben bie bing « vnb bat boeb nach ber ozbcn¿
liebkeit yegiiefoe verlorn • vnb bazumb wer bie waren bing Iticbtober vozbert
ber ist weber m biser noeb in ibener wnrtZeln ober Itant • wan er bat si e nit gar
erkant • vn boeb ist er nicht aller bing vnwilient • Itmber er gebenckt bie gemein -
en vezftentmss ber bíng bíe er brlbet ersert • vnb betrachtet wiber bôblicben bíe
geleben bing. ober bie bing bie er gesehen bat aufs bas er bie vergessen taile Zu-
fügen müge ben tailen bie er behalten m ber gebeebtnns »
Pzofa guarta
îm illa. vêtus inquit bec est de ^mdentia querela /Àarco<£ tullio eu
• dtmnattbnem distribuât vehementer àgitata ♦ tibíes ipsires dm pzozltis
mttltuq queñta «Aed band qua^ ab vilo vestrû batten? latís diligecer ac Ñrmir
expedita - (tutus caliginis caula eit cp humane ratiocinationis motus ad dimne
pscíentie simplicitatem non possit admoneri • <Kue ñ vilo modo cogitan queat nibil
pzorltis relínqueref ambígui ♦ chltod ita demu patefácere at^ expediré temptabo
ñprius ea cpübo rnoueris expeiidero. cj^ucroem car illam sóluentiu ratione minus
efficace putes. <j^ue quia pfeientia no elle futuris reba caula neceíHtafis exiítimat
nibil impediri pfeientia arbitry libértate putat • ijtum ein tu abunde argumentum
futuro^ necessitatis trabi« nisi <p ea que psciunf no euemrc non poliunt * Ai igif
pnotio nulla futuri« rebo adicit necessitate* quod tu etia paulo ante fetebare* quid
est oq 'Voluntary exitu« reru ad certu cogant? euentu . Ctem positioms gratia ut
quid consequas aduerta« statuamus nulla efle picientia. Ulu igif quan: u ad boc
attinet que ex arbitrio cuemunt ad necessitatem cogunf. * /hnnme * A) * Ata?
tuamus iterum else * sed nibil rebus necessitatis miungere * /flanebit ut opmor
eadem voluntatis integra at<$ absoluta libertas ♦ Ard piefcicntia inquies tam Bi
si futuris euemendi necessitas non est * signu tamen est necessario ea esse ventura.
boc igit? modo etia si pcogmtio no fuisset necessarios futurop exitus ee constaret *
d>mne etem signu tantu quid sit offendit. non vero efficit quod designat ♦ Huare
dcmonftrandu peius eft non nibil ex necessitate contingere ut pnotione signu esse
A
bums necessitatis ajpareat. alioqum si bec nulla est nec illa quide ems rei signu
poterit efle que non est * ^am vero pbatbne firma ratione subnixa constat non ex
stgttts nc$ petitis extrinsecus argumetis - fed ex conuemetib necessary^ causis
efle ducenda * Aed qui fteri potest itt ea no pticvriat que futura efle pindct". quasi
vero nos ea que ¿prodentia futura efle pecnoicit noff eucntura credamus • ac non
illud potius arbitremur licet euenvanc nibil tamen vt euemrent fui natura neces-
sitatis babuafli * quod bine facile perpendas licebit • plura etem du fiunt iiibiecta
oculis intuemur ut ea q m quadrigis moderandis atqj flectendis fecere spectans
aurige ♦ ateg ad buc modu BC cetera. Ru igit? quicqua illop ita fieri necessitas vlla
copellit. D * ^Irnirne - 0 • frustra em eflet artis effect? si omnia coacta moneres *
Hue igif cu fiut caret exiftendi necessitate cabe petuscp fiant sine necessitate futura
fent- «filare sunt queda eucntura quoru exitus ab omni necessitate absolutus sit *
/jiam illud qui&em nullum arbitror efle dicturu q? que nunc fiunt prrusK fiezent
I
sutum non fuerint • Ibec ctia igitT peecogmta liberos habent euentus • 1| am sicut
t
scientia pzcientium rerum mhil bis que fiunt ♦ ita pzefcietia futuroq nihil his que
ventum sunt necessitatis rmpoztat • Acd hoc inquis ipsum dubitas • an eara rerum
que necessarios exitus non habent vlla possit ede pzenotio • dissonare etem tubenf
ptitas^ sipeeinbeanf cosequi necessitatem ♦ si necessitas desit rrrimme peeseiri •lfli;>
bilq scientia comprehendi posse nisi certum. si que incerti sunt exitus ea quasi
certa pcotnbentT * opinionis id ce caliginem no seicntic veritatem - aliter cm ac scie
res habeat arbitrari ab integritate scimtic credis ee dtuerfum • Citius crocis cattsii
est. q> omnia que qui% nouit ex ipfbp tanta iri atcx natum cognosci esttmat que
sciunf - Quod totum contm est - Omne cm quod cognoscis no secundam siti uim
sed secunda cognoscentium potius comprehendib facultatem • fiam nt hoc beeui
liqueat exemplo • eandem corporis rotuditatem aliter nilus aliter tacitus agnoscit.
3lle eminus manes totum simulnattis radys intuek • tOic vero ooherens orbi at<|
conwnttus circa ipsiim motus ambitum rotuditatem partito comprehendit • H><-
siim quoqt homine aliter sensife • aliter imaginatio. aliter ratio • aliter intelligetia
contues • Aenius enim figuram m siibietta materia constitutam • imaginatio vero
solam sine materia indicat figuram • iKatio vero hanc quo-) transeedit. fpecicmc^
ipsiim quesingularifco meft vnineriali considemcione perpendit • Intelligetie vero
celsior oculus existit • fiipergrefla nac$ vniucrsitatis ambitum ipsiim illam simpli*
eem sermam pum mentis acie contues • In quo illud maxime considerandum est*
fla superior uis comprehednedi • amplettic inseriorem • Inserior vero ad superiore
nullo modo cosiirget* l{le<^ em sensiis aliquid extra materia valet vel vniuer sides
jpecics imaginatio contues vel mtio capit simplice fezma • seb mtelligentia quasi
bestiper Hxttans concepta ferma que fiibfimt cuncta bitubicat ♦ Sbeb eo mobo quo
ferma ipsa que nulli aly nota elle poterat compbcndit • iflà SL rationis vniueritim
te imaginationis figuram. te materiale sensibile cognoscit ♦ Ree ratione utens • nec
hnaginacioe nec senfibo ♦ seb illo vno ictu metis fermalir ut ita bica cucita plpicics •
spatio quoP cu qirid vnincrfale redicit nec imaginatione nec senfibo tttes ♦ imagi >
nabilia vel sensibilia compzcbcndit • lt>ec est em que conceptionis sue vniueriàle ita
definit. bomo est animal bipes rationale • que cu vniuerlalis notio fit. tamé rmagic
nabile senfi bilem $ elle rem nullus ignorat • q? illa no imaginatione vel leniti. sed
tn rationali conceptione considerat • 'Imaginatio quocp tam te It ex senfibo uisendi
fermanbi^ figuras fiimpfit exorbru • senfii tame apsente senfibilia qtiecg collustrat
non sensibili • led imaginaria ratione indicandi - '"'f’tdcs ne igitf ut in cognoscendo
cunCta fiia potius facultate A eop. que cognoscûf utant". flecç id miuria » na cum
omne 'mbiciu iubicantis aCtu existât necellê est ut sita qtti% operam no ex alia led
ex propria potestate perficiat • jfazolä quarta,
(**/% 0 H>zacb sie • bas ist bic alt Cflag von ber fursiebtikeit • vnb aueb von
) bem meisten -Ajiaroo ^Culio • bo er bic warlagung aufiteylt emsiglicb
geübt. vnb ist bir selb ober vo bir selbs bas hing vorlangst gent^licb
vn vil gelücbt worben • Aber von eur keinem bis aufs bise zeit gnttg
fleifstgclicben vn vestigelicben aufgerichtet • welcher tunckelbeit lache ist ba vo
bas bie begerung ber vcznunfft menschlicher erfinbung nicht mag Zugewegt
werben Zn ber einfeltikeit ber gotlicben votwislung • wan ob sie inetlicber weise
czbacht mag wezbn • so wirt gentZlicb kein Zweifel gelallen ♦ vn icb wil versuchn
bas icb bir bas Zum leisten kunt ober offenbar mache vn auf eichte. ob icb antfs
vor auf teil ober besebaibe bie bmg in ben bit bewegt wubeft • wan icb frage hieb
warnmb achtest ober wertest bu mytmer enthaft sein bie begemng b ibenen bie
bie frage auslosen ober verantworten • bas ist bie ♦ bie bo wertet bas bie vorwiss
senbeit nit sey ein lacbe ber nottc ben Zukünftigen hingen ♦ vnb wenet auch bas
bie freybeit ber freyen wilkttr nicht gebmbert werbe vo ber vozwilsung • wan
Zeüblt btt iebt bie bewetung ber notburf t Zukünftiger bmg anberf wo ber bau
nenrt ba von bas bie bmg bie vor gewiss werben nicht mitgen nicht körnen. 'tfat
bazumb ob bie vozerkantnnf ben Zukünftigen hingen not Zufüget • bas bu bann
cm wenig bie rot auch bekantest* watumb ist es denn das die willigen aufgenge
den ding betzwungen werden zu einem gewissen geschichte. vnd darumb des zu
einem ebenpilddas duversteest wasdamuf wlge - so füllen wir setzen als das
kein vorwilsemg sey • Seet es darumb icht zu so vil er zu dem gebärt das die ding
die ans freier wilkür koment zu der not betzwungen werden - E) - tpo H»rach
icb. Allermynlb • |D • 8)o sprach ñe ♦ Hzecze aber das die vorwilsemg sey • doch als
so das ñe nichts der Notdurft den dingen zufüge. wirt bleiben als icb wene
die gantz vnd ledig freybeit des willens • Aber du wirdest sprechen. vnd ob das
wrwissen den zukünftigen dingen balt niebc ist ein not zekomen »E>o ist ñe doeb
ein zaicben - das ñe ton not zukünftig sein • vn darumb in disor weite ob balt die
wrerkantnuf nicht were gewesen ♦ i|>o wer es dannoeb ofsenwar das ton not
körne der anfgangk der zukünftigen ding. wan ein yrglich zeichen zaigt allein
was das dingk sey. es macht aber nit das das es betyaicbent ♦ vndda ton ist vor
an zubeweiten das kein ding nit geschieht auf Notdurft auff das das erscheine
das die wrerkantnuf sey ein zaicben der not - Anders geet das zu - ob kein ding
nit enilt so mag ñe auch nit ein zaicben getein des dings das da nicht ist. Hw iit
oltenwar das yetzunt die be werung mit vesber erlucbung b warbeit ist vnter-
setzt. vnd nicht non zaicben oder ton den bewemngen die aufwendig darzu ge-
nordert sein - Aounder ñe sol gefört vn veri banden werden w zymlicben nötign
techen - Aber wie mag geschehen das die ding nicht komen die da fürgetebsn
werden künftig zetein . Gleicherweise als wir nicht glauben künffrig sein die
ding die die fürñchtikeit vor erke mit zukünftig seinde vnd als wir vil mer das
nicht wenen wie wol ñe knment *á>o haben Ñe doch nichts note gehabt in 6 Na-
tur das ñe komen würden - vnd da non zimpt ñch zusetzen ein ebenbild das du
leicht nerlbeesb - wan vil ding die den äugen vnterworfsen ñnd - so die geschehen
sehen wir als die ding die gesehn werdnc - wen die fürleüte ire wegen anrichtn
vnd hin vud her piegen - vnd andre ding die man ñe in solcher weise Ñht thun -
Wetzwinget aber ynbert errrich not der selben ding das also zugesehen. t£> • !Do
sprach ich • Allermynnst. ^). Wo sprach ñe. ^ann es were eytel die würcknng
des hantwercks otf der kirnst • wo alle ding bezwungen bewegt würden ^n
darumb welch: ding die do grseheheu ir wesen vngenotet haben«die selben eer
dann ñe geschehen sein zukünftig one not« D'nd darumb lein ertliche ding die
künftig werden. deraufgang ledig isb von aller benötung - llterm ich wene dar
memant sprechen werde. das die ding die nw geschehen • nit gewesen seyen • ee
dann ñe würden künftig sein. hierumb so haben auch die vorerkanten ding ir
freye geschieht. Warm als die wifTung gegenwerttger ding nichts der benörug
emprmget den dmgen di da geschehen. Also die vorwisseing zukünftiger ding
pringt kein not den dingen die zukünftig ñnd. Aber in dem isb noch ein zweitel
sprichst du. 0b der ding die do nit haben nötig aufgenge icht sem möge ettliche
vorerkantnuf. wann die vorwilsung gotes - vnd die frey wilkür duncken dich
mifhellent. iDu wenst auch ob die dmg würden fürsehen. das damit volgs die
not oder ob die not nicht do sey so werde es allermynib vorgewiib • vnd das mit
der wissenheit nichts begriften müge werden. dann allein dar das do gewif o#
ñcher iib • 0b aber die dmg die da sein eins vngewissen ob vnñchern aufganges
fürgesehen werden als ob Ñe gewif seyen - das iib ein vnwissenheit des wones
vnd nicht ein warhrit 6 Wesenheit • wan du gclanbfb das das sey vndsrsehieden
von bcr gantgbcit bcr kirnst:. ob man menet bas cm hing anbcrs sey bañ cs sieb
selber beider in bcr marbeit • vnb bic stehe bcr selben insal ist barumb. bas ein
yeglicbcr alle ding bic er erkant bat weitet ober vezmaynt allein erkant wezben
auf ir selb» kraft vnb narur • bas boeb alles ist wider den rechten rconc • warm
alles bas bas bo erkant wirdet ♦ bas wizbet nit begriffen nach sein selb» kraft.
iimber vil mer nach der begreiffliebkeit ber die öasielb erkennen-wann auff das
bas bas kunt werd in einem kurtZen ebenpilde - bas in anb wise das gesiebte •
vnb auch ander» bas beruren • erkennt bic scbetbelbeit ober synmclbeit eines
binges bas5 gesehen vn gegriffen werben mag • wan bas gesiebte so es demselben
bmg bamiocb vereen ist. vn seinen schein bar gewirfft. so sibt es bas gantZ mit
einander - Aber bas beruren wenn es anhangend ist vnb Zugefügt wirdet. dem
vmbkraif vnb bewegt wirdet bey dem vmbgang. so begreift es die scbcibelbeit
an seinen teilen • vnb auch in ander weise besebawt der sin den menschen - vnb
anders besebawt me die bedacht einpilbung- via in einer andern weise sibt ine die
vermisst-vn noch ander» besebamet ine die veesfentnuf. waim ber sin vrteilt die
gesteltnnf die in der empsengklichen materig gesetzt ist - T^ber die bedacht eine
ptlbtirtg erteilt allein die gestalt onc die materig - /^ber die vermisst ubergeet die
einpilbung-vri die gestalt bic sie bat in beltmbeen genenten hingen • die vernimbt
sie in gemcinlicbcr merektmg • Aber ist em hoher» awge der verstentnuf - wan
so sie ubergeet den vmbgang - der gemeinen verstcntlicben ding • so siebt sie bic
cinseitigen ferne mit einem lautern gesiebte des gemutes • vnb an demselben ist
das allermeist Ze mereken - warm die oberer kraft Zubegreifsen. begreift in ir die
vnbtemn kraft • Aber die vnbtercr kraft kompt in kein weise bin auff Zu der
oberern - warm der sin vermag nicht» ausserhalb ber materig. vu bic bedacht ein-
pilbung sebawet nicht dir gemeinen gestalt - mangerley ding - vnb die veznufft
begreift aneh mt die amseitigen serme - Aber die verstentnuf sibt sem von oben
herab • vnb wen sie die serme bat empfangen so vrteilt sie auch alle bmg die vnr
ter ir sein • Aber in biser weise begreift sie dieselben serme - also bas sie in bcr seb
ben weise keinem andern kunt sein mag- wan sie erkennet die gemeyulicben vn
mangerley mereknng b Vernunft - vn bic gcstaltnuf ber gedachten einpilbung
vnb das von materig vn auch cmpsintlicb iss • vnb ist doch nit geprauebent der
Vernunft noch b bebechtücben einpilbung noch b begreifseng der siime- E>unb
bas ich also sprich - sie sicht alle ding nach bcr empsengknuf ber serme • in einem
plicke des gemütes ♦ vnb auch wem» die verminst ettwas gememlicbs sicht -
so geprauebt sie nicht der gebeebt igen einpilbung ° noch ber begreifseng b sinne
vnb begreif f t bamiocb die gebeebttgen cinpilblicben hing • warm bas ist die vere
nunfft - die bas gemeinlicb bmg irer empsengknuf entheb also aufspricht - Eber
mensch ist ein seibas ts empsintlrcbs vernünftig« Zwifusiigs tier ober wesen - vn
feint bieselb entlieh ausspzcchung ist ein gemaine erkantnuf • so ist auch keiner
vnwisient von ber selben enttlicbcn ausjpzechttng des menschen ♦ er vezstec ye da
bey da» er sey ein bedachts einpildlicbs vn empsintlicbs bingk • bas doch die Ver-
nunft nicht prust ober merekt ingebeebtiger einpilbung ober begreif seng des
simif. simber in vzznunf tlicbcr empsengknuf ♦ Aber die gebechtig einpilbung •
wie wol bas ist das sie von den leipliebcn firmen genomen bat einen anseng Zu
beschämen vnb Zu pilben • bamiocb so halt die begreifseng leyplicbs simif nit d a
ist - so durebgeet öS empsebt sie doch empfintlicbe dmgk triebt mit einer emsipnt;
lieben sitnb mit einer einpilblicbn vntezscbi&ung Zu veteilcn was das bingk sey.
vn bantmb siebst du aB icbt. wie in 6 erkantnusi alle bmg mer gcpcattcbcn ires
vermsigens • bann bes wzmugens ber bingk bte eikant werben - vnb baflelb ist
kein vnreebt • wann seint bas alles vetcil ist ein wurekttng des ber ba veteilt • so
ist es not bas ein yeber volbemg ben fleis seines vrteils mt wn ffombber siinbcr
von aygner macht • /Metrum quartuni-
^ondam portiens attulit • Obscnros nirmtim senes • chtrt senius 5ö miar
gutes. E eorporiba exttmi's . Cpredunt mentifo tmpeirm • 'Vst quonda
celeri stilo • /%os eft eqnore paginc ♦ <^uc nttllos babeat notas • Dresias ftgere lit^
teras. S^ed mens si proprys ui ge ns • Ifibil motib explieat • Hzed tantu patiens
iacet . Tjotis siibdita eorporurn ♦CaiTä% in ipeculi meem ♦ tfveru reddit rmagmes •
Ührbe bec sie amrm’s uiget. Cetnes omrria notio • ©¿ic itis singula ptoipicit .Aut
que cognita dtuidit • <^ue dtrnia recolligtt. ^Mternum$ legens iter • Ane siimmis
caput ntserit • June becidit in infttna • (turn sese reserens sibi • "feris sitlsit redar -
guit ♦ ibec eft es fttiens magis • lionge cauiä potetior ♦ Huam <que materie modo.
^mpecsios patif notas • fpeecedittamen exdtans . Ac ui res amrrri moues-^mo
in corpore paflio En vel Ittx oculos serit ^el vox aurib instrepit ♦ 'tum mentis
mgor excitus . <^uos intus fpecies tenet • /fl d motus similes voeäs. ftotis ajplicat
exteris* "Jn^roesitm rcconditis •jfo’mis miseet hnagmes •
Metrum quartum
itb ba von ber sin eittFicber tl t Zu verwerten ♦wann ettwan was in ber
Itat /^tben ein voewerck ♦ ober Vorlauben bie ftoa bicsi bie prabt Znias-
icn alte weise meister bie an irem dessen sinne gar lang uedäwmbt
waren • bi^bo gelaubten basbie firme ober empsintlicbkeit vnb einpilbung. bie
bo genomen werben von auswenbigiften leiplieben hingen werben eingedruckt
dem gemute ♦ als es ettwen sitt ist,bas man mit einem schnellen ober febarpsen
griffel attfF einer eben taseln baran vor kein^aicben ist vest setzet bie gedruckten
piicbftabn • i^joaB bas gemttte an im selbst nicbtZ vo aigner bewegung erbenekt
simb cs leibet allem von ber wurekttng ber materig • vnb ist vnttertan den si-
gniert leiplicber Bing ♦ vnb machet eitel die einpilbung hing nach B gletcbnus
eines fingels • vnb wo bas also wer als sie gewent haben ♦ von warm an kompt
bann bie kraft bes gemütes • vnb bie erkantnusi bie ba siebt alle bmg • welche
kraft besebawet auch yerlicbe hing m besimd • vnb entscheidet auch bie «kanten
hing . Ober welicbe kmst lirt flammen bie ding bie geteilt sinb • vnb burcbgeet
nach einanb einen gwiipeltigen wege ♦ wann ettwen io erbebt sie bas baubt attsisi
Zu ben bohrten dingen ♦ Ettwen so velletsibcr wiber ab in die aller vnterrten
ding. vnb beim so lamet sie sieb bey ir selber. vnb rtrasit bie valseben ding bttreb
bie waren * itsie brasst des gemittet vrt mere wttreklieber vnb weit ein naeebti?
geee lacbe berm bas gemiite bar nach maile ber materig leibenlieb in sieb empfebt
die eingebruekten Zaieben - Doeb in dem lebendigen leiplieben ding geet vor die
empfbngklicb wurckung ber materig vnb bie ausisiweckent via bewegent kraft
des gemittet ♦ Aintwebcr wenn bar liccbt Zn ben äugen cingeet ♦ ob bie rtymme
in bie oren billet • so wirf denn erweckt bie kraft der genarrtes vn die einpilbng
die sie inwendig bat gebalten die beraasisit sie - vnb Zufügt sie den aufwendigen
bewegungen b leipliebn cinpilbung vn rrrisebt bieielbn einpilbng Zu ben formen
bie inwendig sind verpoegen • MroiLgumtL.
'Wod si in corporibo lentiendis quäuis asifteiant mrtrumentasensimm
forinleeus obiecste qaralitates • anamiP agentis arigorern passio corporis
antecedat - qare in sc aestu mentir puocet * excitetc^ interim qaaiescentes intrinlecus
iörmas - Ä>i in lentiendis inqua corporibo amrnus non pasiione insigm? • sed ex
siia in siibiecstam eorpori tudicat passionem ♦ maanto maeis ea qaie eunrtir eorporn
v», _________ ....... ... ..— ..v, v-w«wv«extriniecu*sceunf -sed artn
site mentis expediunt ♦ IDac ita<£ mtione multiplices cognationes dinersis ac disi?
ferentiba cesiere siibrtantys. genius ena solus cunttis alys cognitio nabo dertitut?
Imobilibo aaantibo cessit • qles simt conche maris quec£ alia laxis beréfia nutrita? •
Imaginatio tero mobililobeluis ♦ quibo iam incile fugiendi ajpctendi vr aliquis
aude? asifeetus . iVatio wro bumana tantam generis ert •sicutiintelligentiasola
ditum - Huo sit ut ea notitia ceteris prertet que siiapte natum no modo ¿pmHed
cetemZr quo$ notitia^ siibierta cognoscit • Quid igi? si ratiocinationi lenius ama-
ginatiocx refragent nabil effe illud vmuerlale diceres qd scie intueri mtio putet •
C^uod em sensibile vel imaginabile essi id vmuersiim elle no posse - aut igi? mtionis
veru elle iudiciu nec quicqua elle sensibile. aut quoyria sibi notu sit pium sensibo U
imaginationi esse sebiecta mane conceptione esse rationis que qd sensibile sit ac sin»
guiare quasi quodda vmueriale consideret. Ad bcc si ratio contra respondeat se
quidem KL qd sensibile SL qd imaginabile sit 'vniucrsitatis ratione coH>icere • Illa
vero ad vniuersitatis cognitionem aspirare non posse. quonia cop. notio corporales
Ñ guras non possit excedere . De rerum vero cognitione firmiori potius psertáoúcp
indicio esse credendi». In butusmodi igit lite nos quibo tam ratiocinandi A ima >
ginandi etiam sentiendis ms mese nonne rationis potius causam probaremus •
Sbimile ese cp bumana ratio diurnam intelligentiam futura nisi ut ipse cognoscit
non putat intueri • Illam uti disseris siqua certos ac necessarios habere no audeat"
euetus. ea certo cuetura pseiri nequeat. haiu igib rem nulla e pseietia qua si etia
in bis esse credam? nibil erit qd non ex necessitate pueniat • 2oi igitT uti rationis
participes semus ita dmine iudiciu mentis habere possemus. sicut imaginationem
sensiunc£ rationi cedere oportere mdicammus. sic diarine sese menti humana sum¿
mittere ratione iuseissimw censerem? • Huare in illius semme intelligentie cacume
si possimus erigamur * illic em ratio »udebit quod in se non pótese intueri • Iduant
ese quona modo etia que certos exitus no habent certa tamen audeat ac definita
pnotio nec^ id sit opñn'o • sed semme potius seietie nullis t minis acluse simplicitas
f/* Moia quinta
/áter seínt das ise*bas ña den empfi nt lichen leichnamcn die zu velligen
f&mg auswendig zusemen setZen die wercsejeugc der syrme •fvnb die
IJkipUcb leiblicbkcit vorgeet berkraFt • des wsirckcrmben gemutes ♦
wclcbe leiblichkeit m im raitZt die wurckung des gemutes vnb erwccket atich
die weil die in wenbige ruende serme ivn ob m drn empfintlicben leichnamcn das
die bem leiplicben ding ise vnterworfsen ♦ Michels mer die ding die da ledig sein
von aller inwendigen bewegung leiplichcr ding an dem vnbersehaiben »rer er-
kantnusivolgensie nitnach den gegenburssender einpildungleiplichei- ding-
Zjounder sie aufrichten oder bringen für die würekung ires gemütes vnb von d
sechc wegen sind auch also mamgueltige crkantnusle bzgegent mancherley via
mifbelltgen wesen. wann b leipUeb fyt\ alleyn 6 ton allen andern crkantmiisen
öS gebancketi entsetzt ist • ii \ geuallen den vnbeweglicbn sellicbn öS lebendigen
dingen • recht als do sein die visebe in den 3bneckenbewsern des rneres vn yet -
tUcbe andere lebendige Creatur die den Flamen anbangen. vud genert werden.
AB die bedacht empilbung die ist Zu tail worden den beweglicbn vmiernüftign
mertiern m den do ducket sein ettwen ein inwendige bewegug ett was zefliehu
oder zubegereu«Aber die vermisst ist alleyn menschliche gesehlechts • als die er?
kantnuf alleyn ist de s gotlicben • vnb da to geschieht es das die selb erkantnuF
übertrifft die andern erkantnüF die vo ir selb® natur nwmals nicht allein erkent
das aigen • senber sie erkent auch die vntterwürffe der andern erkantnuF. AVäs
ist dann darumb ob S (yn der empilbung vn die bedacht empilbung wibwemg
sein der empftnbung S vernunfst* vnb ob sie Hrrcehn das das gemayn vnemlicb
ding nichts sey das die wrnunfft wenet das selber ansebn. wann das das do ist
empftntUcb ober bedacht empilblido das mag tut sein ein gemayns vernemlichs
ding • vnb darumb eyntweber das vrteil der veinunFFt wirt war sein - vnb alF-
bann wirt nichts sein empftntUcb • oder da ton das ine kunt ist das vil ding vn r
terworffen sein. den leiplichen dingen ob sinnen«vn den erdachten empilbngen •
so wirt eitel sein bie empfencknuF der Vernunft da to bas sie merckt iam ein ge-
mein« veenemlicbs hing bas doch ein empfintlicbs vnb einbesenbs benents hing
ist* vn ob ban die veenunFt da wider zu den dingen antwort vnb Hrricht das sie
vnter S gestalt ob weise einer gemeinen vernemlichkeit sifot das bmg • das da ist
empftntlicb vnb erdacht empilblido • Aber dieselben hing mögen nit körnen zu b
erkantmiF der gemeinen vernemlichkeit • da ton das ir erkantnuF nit übertreten
mag die leipUcbn gestalmuF ♦ Aber to der erkantnuF bar hing ist pilUcber zuge-
lauben bem vestern vn tolkomneem vrteil« vnb darumb in soliefoem krieg wir die
da haben in vns die kraftb vernünftigen versechung • ando die kraft b erdachtn
empilbung * ynb auch die kraft der empfintlicbkeit ♦ sbltn wir nicht billicber be<-
weren ob Für war atiFnemen die lach der vernuFt«Also ist gleich das die rnesch-
lieh vernuFt wenet • das die gotlich wrstentmif nicht ansifoet die zukünftigen
hing bann nestrt als sie selber erkent * Wann ab bu beweist vnb H-richst ob ett-
liebe hing gesehen werden bas sie nit haben gewisse vnb notige geschieht«bie
selben bing mügn nit gewisbehen vorgewisiet werden • vn darumb ist kern toi<
wiflenbeit ber hing das boch ftilscb ist • vnb auch ob wir gelauben • das bie vor<r
wiflenheit in den selben hingen sey • so wirt nichts sein das m't ton not kumm *
KTnb darumb als wir teilhaftig sein ber Vernunft • ob es beim were das wir also
haben moebtn ein vrteil des gotlicbn gemütes • Alf wir vrteilen das bie erdacht
empilbung vnb ber lynber empftntlicbeit müsse entweichen ber vermtnfft also
erteilten wir für gar recht bas bie menschliche vernunfft sich bemütigclichen
vnbertenigen solle bem gotlicben gemüte • 'Vnb darumb ob wir mögen so seilen
wir auf fgeriebtet werden in die hohe der holten vcrstentnuF ♦ wann bo selbst
wirt bie vermisst sehen das das sie in ir selbs nit besebawen mag vnb baflelb das
sie sehen wubet das ist • in welcher weise bie bmg bie nit gewisse aufgenge ha-
ben sich haltn • bie doch sicht bie gewif vnb eutbafst vor erkantnuF gotes • vnb
sicht auch das . das nit ist ein wone senbervil mere bie lauter aynseltikcit ber
bobsten kuust • bie mit keyuen zilen emgeseblosien öS begriffen ist • Auch seit S
mensch bey seiner auf geriebten gestalt gemanet sein das er sich aufrichten solte
^escbäwen bas boil: gut • ba von spricht die Weisheit also
-Retmm quintum
m
K^arn Varys terms animalia xmeant figuris♦Iflanc^ alia extento tont
corpore. pulueremc^ verrunt • (Eontimtuq tmbttnt ui pettoris mcitata
ßilcu . A>unt quiba alarü lemras vaga verberetc^ ventos. & liquido longi (patia
ctberis cnatet volatu . Hec ptessifle solo vertigia greflibus gaudent • TTel uirides
campos tmnsirrittere ♦ vel ßibire ßlitas • <^uevarys irideas licet omnia discrepare
sorrrris. (Diona tarnen facies bebetes valet ingmuare sonfiis • 'Xfmca gens bominu
celfiim leuat alcius cacumen. Utc^ leiris retto (bat corpore ♦ de(picit<£ terms ♦ tt)ec
triß terren? male deßpis ämonet ftgum *<$ui recto celu vultu petis * exerißp fronte
In sublime soms ainmum quo$ ne gmuata peflum ♦ Insorior ßdat mens corpore
celßusleuato* /fetmm_guintum
E b^r mit mangerley gertalt ¿bmchgecn bie tierlem bas ersuch♦
warm ettlicbe haben einen aufgebeenten leicbnam • vnb Ziehen nach
me den rtaub • m betn ße ßcb vmb wenden ober wnlent • vnb von der
er pznrte ober hertZen ♦ werden ße bewegt vnb Ziehen rtets nach me bie
ßircb ober bas ertricb «E>o sein ettlicbe den bie beweglich leicbtbeit irt an den
fIngeln ♦ vnb schlecht ober burcbgeet den lufft ober winde ♦ vnb schwingt ßcb
mit lau teern sing durch bie weite des langen luftesm b hohe • Hoo sein ettlicbe
tier die ßcb freiten bas ße mit den gengen gedruckt haben bie fufpfät atifiF bem
ertricb. ober bas ße burchgeen bas grün velb ober das ße eingecn bie weide • vnb
wie wol bu ßhrt bas die tierlein alle mit mangerley gertalt vnbersebieben soin ♦
3po mag doch ir mber hangenbs antlnt^s beschweren ober bedeuten ir rtumpso
ßnne«Aber bas einig rnensohlich gesohlechte hebt hoher auPF bas hob haubt vnb
rteet geemcklicben mit attfgerichtem leicbnam • vnb fiebt vnter im bas ertricb*
^Tnb bie gertalt errnant dich * bas du dich übel vertorrt ober vnweißieb turt vn
bas bebenckrt - du soirt bann irdisch bas bu anfibrt den bhnel mit aupgeriebtem
antlütZ vnb emplort bie rtirn vnb bebrt ße attff in bie hohe • bas bu auch dahin
erbebst bas gemüte • so solt bu es auch hoher aufbeben barm den leicbnam * bas
es iebt bienibert vnbter den Fußen beschwert werbe * vn den vnbem dingn werbe
Qwnberligen^ Drola soxta & vltima
Hsomam igif uti paulo ante monrtmtu ert* omne quod soif no ex ßta
sod ex compbendetin natum cognoscis • intueamur nunc quantu sos
^eft quis fit' diurne (ubrtantie rtatus . ut quena etia (cientia eius fit possimus cog<?
noscere • LDeu igif eternu efle cunctos ratione degentiu comune tudiciu e «^uid fit
igif eternitas confiderem? - Hec em nobis natum pariter dtuina scientia^ pate<-
faciet • E ter nitar tgit est mterminabilis uite tota simul pfasta poileflio • d^iiod
cx collatione tempoealtu clarius liquet • IN quicquid iriiiit m tempore ♦ id piens
a peeteritis in sutum pzocedit «Tfibilcg est in tempore constitutum quod totum uite
stie spatium pariter possit ampledi • E>ed cmstinum quidem nodum ajpcebendit •
befternum vero iam pdidit • in bodierna quoq? uita non amplius iniutis A in illo
momento« $uod igif tpis patif conditione licet illud. ficuti de
mundo cefuit ^.reskotiles«nec cepit vncp csfc nec desinat ♦ mtac£ eius cu temporis
infinitate tendas • nondum tamen tale est vt eternum efle iure credas • Ao errim
totum simul infinite licet uite spatium comprehendit atq complectis «sed sutum
nondum tmniada iam non babet ♦ c^tiodigif interminabilis uite plenitudinem
totam pariter comprehendit ac possidet • cui neq futuri quicquid absit ♦ nec pteriti
fluxerit ♦ id eternum ture esle perbibes. Idq necesse est SL fui compos prelens sibi
femper assistere • U infinitatem mobilis temporis babere prelcntem ♦ Tnbe quida
non recte qui cu audiunt ussum platoni mundum bunc nec habuisse mitium tem-
poris . nec habiturum esse defectum • hoc modo conditori conditum mundum fieri
coeternum putant * Aliud est enim per interminabilem duci uitam quod mundo
piato tribuit • aliud interminabilis ante totam pariter complexam esse prefentiam.
quod diurne mentis ¿jpfium esse manifestu est * iteq deus conditis rebo antiquior
uideri debet temporis quantitate«sed fimplicis potius proprietate nature«!Dnc em
uite immobilis peefcntarium statum insunt? ille temporalium rerum motus imi»
taf. (ft% eu effingere atq equare non possit • ex immobilitate deficit immotum
mobili tranfitorioq
3i ex simplicitate pzcfentk decrescit in infinitam fiituri ac peeteriti quantitatem •
Et eu totam pariter mte sue plenitudine nequeat possidere • Hoc ipso quod aliquo
modo mm$ elle desinit • illud quod implere at<£ exprimere no poterit aliquaten?
uidet emulari • alligans le ad qualecuc^ psentia bttius exigui volucris^ mometi •
d^iie quorria manetis illius pseietie quonda geslat imagine . quibuscu<£ contigerit
id pisat ut elle uideantT • (siuorria vero manere non potuit infinitum temporis iter
arripuit. Eoc^ modo fattu esk ut continuaret tutam eundo cuius plenitudine com-
plet no valuit pmanedo • Ita^ it digna reto nomina velim? imponere Diatone
sequentes • deu quidem eternu ♦ mundu vero dicamus elle perpetuu ♦ ^iionia igitT
omne iudiciu fecundu stii naturam que sibi siibietta compbendit ♦ Esi autem deo
semper eternus ac pfentarius status • Abdentia quoq> eius omne temporis siiper -
greffa motionem m site manet simplicitate pee sentie ♦ infinita^ pzeteriti ac futuri
spatia eomplettens ♦ omnia quasi iam gerants in ftta simplici cognitione ccsiderat •
^tacx si pscientia pensare velis qua euntia dmoscit > non esse pscientia quasi suturi
sed scientia nuq> deficientis inslantie rettius eflimabis ♦ IFnde non puidentia seb
puidentia potius dicis • quod porro ab rebus infimis constituta quasi ab excelso
reru cacumine euntia ¿pipiciat • chtlid igif postulas ut necessaria fiant que diurno
lumine luslrens • cum ne Homines quide necesiaria siteiant esse que indeant: • Isium
em que plentia cernis aliqua eis necessitate tuus addit intuitus. !$>♦ limi me. (D «
Htqui si esi diuim humanis plentis digna collatio . uti vos veslro Hoc téporario
plenti quedam audetis. ita ille omnia siio cernit eterno - Otiare bec dimna pnotio
naturam reru ¿jpaietatemcç no mutat ♦ Ealia que apud fe plentia ipettat. qualia
in tempore olim futura pueniet-îjlec reru indicia cofundit vnoP siie métis intuitu
tam necessarie q> non necefiarie ventum dmoscit • Sbicuti vos cu pariter ambulare
in term borrrinem $C oriri in celo solem rudetis • quacp fit simul vtruq conspectum
tamen discernitis ♦ & boc volutam • illud efie necefiariu indicatis. *Jta igif cuncta
deficiens diurnus intuitus qlitate reru minime pturbat. apud se quide psentiu •
ad conditionem vero temporis futura^ « c^ilo fit ut boc non fit opinio ‘sed veritate
potius nixa cognitio • cu extituru quid efie cognoscit qd ide exiseendi necessitate
carere non nesciat • Dic fi dicas ♦ quod euenturu deus rudet id non cuemre non
pofie - quod aute non potest non cuemre id ex necessitate contingere • meq ad boc
nomen necessitatis astringas • (Fatebor rem quidem solidissime veritatis. sed cui
rux aliquis mfi diurni peculator accefierit • f^cfpondebo nanq idem fiituru cu ad
diurna notione reserf necefiariu ♦ cu vero in sua natum perpendis liberu £>ziiis atq
absolutum ruderi * sjbtie sunt etem necessitates •
omnes bomines ess mortales • Aletm conditionis ♦ ut fi alique ambulare scias eum
ambulare nccefie esi . <puod em quisq noirit id efie aliter ac notum esi nequit. sed
bec conditio minime secum illa simplicem trahit-. f$anc em necessitate non propria
fkcit natum • sed conditionis adieCHo. Iflulla em necefiiras cogit incedere volutate
gmdientem • quarns eu tu cu graditT incedere necefiariu fit. Eodem igi^ modo fi
quid ^piridetia psens rudet ♦ id ce nccefie e • ta & fi nulla nature foabeat necesstate.
Atqui deus ea sutum que ex arbitry libertate piieniut psentia contueb - tPec igib
ad intuitu relata duunii necessaria fint per conditione dtuine notionis • per severo
considerata ab absoluta nature sue libertate non definunt ♦ (Fient igic pcul dubio
eunda que futura deus efie pnoscit • sed eou queda de libero .pficisamt arbitrio •
Hue qrrams euemat • cxislendo tamen naturam $nia non amittut • quia prmsK
simplex vira • veluti cp nccesse ese
fierent etiam non cuemre potuifient-<J>uid igif refert non cfie necessaria cum ¿pter
diurne fcientic conditionem modis ommb ncccfiitatis instar cucmat • IDoc scilicet
cp ea que paulo ante propofiu sol oriens 56 gradiens bomo • que dum fiunt no fieri
non possunt. zoy. tame vnam prius quo$ A fieret necefie erat existcre • alteru vero
minime • Ita etiam que peesentia deus babet procul dubio existunt. 3bed eop. boc
quidem de rerum necessitate descendit. illud vero de potestate facientium ♦ H>aud
igif iniuria diximus bec fi ad diurnam notitiam referant: necessaria • fi per se coni
fiderent necessitatis efie nexibo absoluta «sicuti omne quod fensibo patet fi ad ratior
nem referas vmucdale est. fi ad fc ipsa reficias singulare * fed fi inquies in mea
potestate situm est mutare propositum. euacuabo prourdentiam. cu<x illa pnoscit
forte mutauero - f^elpondebo propositum te quidem tuu pofie desleCtere. sed qmam
56 id te posse 56 an facias quo ve conuertas prefens prorudentie veritas rntues". dir
urnam te prelcientiam non pofie ititare-sicuti prefentis oculi effugere non possis in -
tuitum • quamurs te in varias actiones libera voluntate conuertas • Huid igitur
inquies ex mea dispositione scientia diurna mutabis ♦ vt cum ego nunc boc • nuric
alrnt) velim • illa quocx noscendi trices alternare tudeab - D - Minime. sDDmne
nanc^ futurum diurnus pzecutrit intuitus 56 ad peefentiam proprie cognitionis re-
torquet ac reuocat • nec alternat vt citimas nunc boc nunc illud prenoscedi mees
sed vno ictu mutationes tuas manes peeuemt atc£ complectis. <$ua wprebendedr
omnia urfendicx peefentiam non ex futuraru pronentu rerum ♦ sed ex propria deus
simplicitate sortitus e. Ex quo illud quoc^ solitis qcf paulo ante posuisti indignu
ee si scientie dei causa futura nostra pstare dicans • lf)ec em scietie itis ptefentaria
notione cunCta copleCtes rebo ommb> modn ipsa constituit • rribil vero posterionb
debet. Hue cu ita sint • ma net intemerata mortalità arbitry liberta« • Rec inique
leges solutis omni necessitate voluntatibo premia penasi ponunt • Manet etiam
spectator desiiper cunctop pseius deus • uisiomfq etus plens semper eternità« • cu
nostro^ actuu futura qualitate concurrit-boms pmia • malis sejplicia dilpensens.
Plcc frustm sent se deo pelate spes prece% . que cum recte sint sees ficaces esse non
possunt ♦ iUuersermiii igib uicia • colite uirtutes-ad rectas Ipes ammu sebleuate.
burseles preces se excelse porrigite • Magna nabis eft si dissmulare non vultis ne-
cessitas sedicta ¿pbltatis • cum ante oculos agitis sedicis cuncta cernentis •
s* (Drqfa sexta &C vltrma
Mun nw als ein wenig bie vor beweise ise • ese yeglicb bseg das man
waifi nicht von sein selbs natur erbaut wirdet • senber non der natur
s"V, d ibenen die es begreiften - Sbo seilen wir nw so vil es semlicb ise sehn
was bo sey ber beseant des gotlicfon wesens *auss das wir auch erkennen mugn
was sein kunse sey. vnd darurnb das gernayn vrteil aller der die der vernnnfft
gebrauchn * beibet das für war das got ewig sey* vn darurnb sollen wir merckn
was die ewigkeit sey • wann bieselb wirt vns kunt machen die gotlicben natur
vn die gotlicbn kunse • Mse darurnb ise gelprecben das die ewigkeit ise ese gantZe
vn miteinander ese volkomene besitZung eins vnenbtlicben lebens - ipas ise laus
terlicb kunt auf der Zngleichnuf der Zeitlichen dseg * warm bas das do lebt se d
geit * das geet ber für gegen wertig vo den vergangen dingen se die Zukünftign
vnd ise mebts se der Zeit gelatgt* das die gantZen frise oder Zeitlichen vergenck-
uns seines lebens miteinander mitge vmgreiffem wann der der noch set bat be<*
griften die Zeit des rnorgsegen tage« der bat ytZunt verlorn die geseerigeu« wan
in dem heutigen leben lebt ir set weiter baun se dem beweglichen vnd Zeigen ck-
licben pttncten ober augenplick ♦ vnd darurnb was leidet die art der Zeit • warm
wie vool als Ariseotiles vo der werlt ertailt bat* die Zeit nie nicht begonnen bat
wesen gehaben se der Zeit Vnd wirt auch set Zergeen se der Zeit«vnd auch ir lebn
mit der vnenbtlicbkcit derzeit vollendet wirdet *Sbo ise sie doch dam, och nicht
ein solicb ding das von rechtes wegen geglaubt werde ewig wesend - wann wie
wol das ise das sie se vnentlicber weise begreif set die langen bsegenglicbkeit des
lebens. so begreifst sie doch bieselbn set mit einander» simber sie hat noch set die
Zukünftigen ding. vnd auch noch set die vergangen vn da von welches dseg mit
einander begreifst» vnd besitzt die gantZen uollikeit des vnentlicben lebens • vnd
dem des Zukünftigen binges nichts vngegen wertig ise -noch des vergangen hin-
schleiftet das wirt pilUcb bewert das es ewig ise • vn ise auch not das es sein selb
vermngent ober gewaltig vn sei selb» all weg ge gen wertig sey» vn das es habe
die vnentlicbkeit der beweglichen Zeit «Vnd da von verseeen ettlicbe nit recht« die
da gebort babn das den maiseer (Diatone gebeucht hat • das dise weilt keseen an»
seng der Zeit gehabt hab ♦ vnd werde auch keseen gcprechen ber Zeit haben * vnd
fn derselben weise waren sic das die «schaffen werlt mitewig werde de schöpfe*
Warm es ist einander hing das ettwas mit einem unentlichen leben vergeet. das
selb dann plato der werlt gegeben oder Zugeschriben hat . ^n ist auch ein ands
das die gegenwertikeit eins unentlichn lel^ns gantZ miteinander begriffen ley -
das dann offenlich ilt das das allein ist ein eygensebast des götlicben gemütes -
'Vnd es sol auch nicht dun eben das nach d grolle oder langwerung der Zeit got
eher sey dann die geschaffen ding ♦ Hounder er ist uil in er elter in der aigenschaft
der ainfetigen oder ainwelenlicheu natur« Warm die Unendtlich bewegung der
Zeitlichen ding volget nach der gegenwertigen bestendibeit des unbeweglichen
lebens . und wenn die selb bewegung sich nit aulprechn noch geleichen mag der
selben bestendibeit • so Zergeet sie aus der Unbeweglichkeit in die bewegung - un
wii der amfeltikeit oder ainweienlicbeit der wefenlichen gegenwürtikeit nimpt
sie abe oder entwechlet und vrrgeet in ein vnendtliche grolle oder verlengung d
Zukünftigen und auch der vergangen Zeit -^nd wenn sie die volkomenheit ires
lebens gantZ miteinander nicht bentZen mag - Ao geschieht es von desselben we-
gen dauon das sie inettlich weile nymmer Zergeet so duncbet dallelb das sie mt
erfüllen und volliglich Zuende pringen mag ettlichermallen nachvolgen und sich
Zupinden Zue etlicher gegenwnrribeit dis kleinen un schnellen pnndren od äugn;
plicbs der Zeit ^ wie klein halt das ist oder in welcher weile dielelb widergegcne
würtikeit Zuprüfen ist«^nd da von das die selb gegenwürtikeit tregt ein pilde
oder gleichnüf der beleihenden gegen würtikeit gotes • A>o verleiht sie allen den
dingen den sie widerfert das das sie beduncken ettwas lein« Uber da von das sie
nit beleihen möcht - so hat sie an sich genomen einen unentlichen wege der Zeit♦
un in der lelben weile ist es geschehn das sie mit irem hingeen steet machet das
leben « des vollikeit oder volkonrenheit sie nicht begreifen möcht steet bleibend.
und da von ob wir dilen dingen wirdig namen auslegen. un dem maister Ma-
toni nachuolgn wollen «so sollen wir lprechn das got ewig ley « un dar die werlt
nach irem anfeng sürbas ewig ley - Wann ein yeglich urteil der erbantnus be«
greift nach seiner natur oder kraft die ding die nn unterworffen sind - Uber got
dem ist allweg vndertenig ein ewige und ein gegnwertige bestendikeit - un lein
Kunst oder wisienheit übergeet auch alle bewegung der Zeit. und bleibt in der
emfelttkeit oder einwefenlichkeit irer gegenwürtikeit - und begreift die unendt-
lichen Zile oder vollengung der vergangen und Zukünftigen Zeit. und mercket
inleiner ainwelenlichkrit oder ainfetikeit alle ding als ob sie yetZunt geschehen
^snd da von ob du betrachten wilt die gegenwürtikeit damit er alle ding erkeimt
so solt du rechtlicher oder billicher gedencken - dar sie nit ley ein vorwisienheit
als eins Zukünftigen dinges - simd ein wisienheit d gegenwürtikeit die nimmer
Zergeet«und da von so wirt sie möglicher oder pillicher gebrochen nicht ein vor >
sichtikeit lünder em sürsichtibeit - darumb das sie verr gelatZt ist vo den undtern
dingen«und lam von der hohen lpitZen oder obersten tail der ding bclchawt alle
ding - un da von was fragst du das die ding geschehen vo not die invorsichtikeit
erleucht werden vo de götlichen liecht« leint doch die menschen nit nötig machen
die ding die sie sehen. wann fügt dein gesichte den dingen die du sichst icht Zu
ettliche not Zugesehen«D«$t>o sprach ich • Ullermynst «fÖ* tpo sprach sie. Aoich -
erlichen» ob es \(X ein wirdige gkicbmts der gediehen «und der menschlichen
gegenwertikeit»Uls ir dann in derselben eurer Zeitlichen gegenwertikeit lecht
ettlicbebmg • Also siebt got in seiner ewigen gcgcnwcttikcit alle bmg • vnb da
von die gbtlicb vorerkantnus verwandelt nicht die natur • vrmb aigensebast der
ding • vmib siebt sie m solicber weise bey rm gegenwertig • gleich als sie ettwen
in der zeit Zukünftig körne nt . vnd er macht auch int vnordenlich oder vermiet
die erkantnuf aller ding - vn erkent in eine angesicbte seines gemütes alle ding die
t6 not oder mt vo not Zukünftig sein - Als wenn ir einen menschen seht wantfn
atiflF dem ertr ich - vnd das auch gleich damit aufgee die simne an dem hnnel - wie
wol ir nw ir yettweders gesehen habt • 3oo vnderschaidt ir doch eins von dem
andern - vn veteilt das das geen des mensehen Zugee von willen - Aber das auflso
geen der simnen in von not komen. ^n darumb das götlich gesichte das also alle
ding hie niden bsebawt • betrübt alleemynse die sogetanheit der ding die bey inr
selber gegenwürtig sind - aber nach natürlicher art der Zeit sein sie Zukünftig.
vnd da von gesehicht es das es mt ein won sey • senden vil mer ein erkantnuf die
an der warheit ven in - wenn das in das er erkennt ein dinck das künftig sein
wirt - so kan auch dastelb ding mt gesein on die not wesenlich Zesein - Aber ob du
hie sprichst. was got sicht das da künftig werden sei das mag nicht vnkünftig
gesein - welches ding aber nic mag nicht künftig gesein dastelb geschieht vo net -
vnd ob du mich Zwingli Zu dem namen der nett . so wil ich bekennen das es ist
ein ding der gar vei len warheit - Zu dem aber gar ka wm yemant Zugeen wirt er
sey dann ein brichawer götlichs dmgs. wann ich würd antworten wenn dastelb
Zukünftig ding widergetingen wieder Zu der götlichn erkantnuf so ist es nötig.
wenn es aber vernomen wieder in seiner natur so dunckt es gentZlich frey vnd
ledig sein. Wann es sein Zwaierley nöct - eine ist die einseitig not. als das not ist
das alle menschn rötlich sein *Sbo ist ein andre not des gedinges- als ob du waist
yemants geen • so ist auch not das er geet- wann das ein yeder hat erkant das
ist kirnt das es anders mt sein mag. Aber das geding oder die not des gedings
Zeücht mit im allermynst die einseltign oder einlichen not - vrann diso not macht
mt die aigen natur Kinder des gedinges Zufügung - wann kein nct berZwingt Ze
geen den der mir willen geet - wie wol doch so er geet nct ist des gangs ♦ vnd
darumb in der selben weise ob die götlich fursichtikeit ettwas sieht gegenwertig
so isl not das dastelbig in wesen sey - vnd ob es halt kein not der natur' hat - vnd
da von in es gewisi das got die künftigen ding die auf der freyheit der wi-kür
komen gegen wertig ansiht- vn darüb wen die ding wib getragen werden Zu de
götkchen ansohawen so werden sie durch die natürlichen art görlicher erkant-
uuf notig' Aber wenn sie von ine selbs gemerckt werden • so lasten sie nicht ab
von der ledigen freybeit irer natur- vnd da vö werdent on Zweisei geschehen alle
die ding die got vor erkennt Zukünftig sein * Aber ir ettliche komen von freien
wilkür> vnd wie wol dieselben komen werdent mit dem wesen «so Verliesen sie
doch nicht die aigen natur mit welcher sie ee dann sie wurden auch bettn mt ko-
men mögen- 'fh darumb was ist es vndersohaiden das die nötigen ding nit sein
seint doch durch die natürlichen art der götkchen kirnst: in aller weise in einer
gleichnuf der not das Zukünftig in. Lesender das ebenpild das ich ein wenig
vor fürgelegt han das in wenn die simn auff geet vnd wenn der mensch geet -
wenn die ding geschehen so mochten sie doch nit nicht geschehen - vnd doch ir
eins ee dan es ward was not Zewesen - aber das ander was allerminn not» Also
in es auch das die dmg die got gegenwürtig hat die werden on Zweisei wesen -
Aber der eins das ist der atisgangk ber formen kompt w> der not der ding • aber
das gecn des menfeben ist wn dem ge walt der die den gangck thun • vnd da w
haben wir daran mt vmeebt gelprochen- ob die dmg widergetragen werden Zu S
gotlicben eakantmis so lein sie notig • ob fíe aber wm ine selbs gemeeekt werden
so sein fíe ledig w»n den panden des notigen wesens Als auch ein yeglichs ding
das do kunt ilt den leiplicben fírmen - ob du es wider tregst Zu der Vernunft. so
ist es ein gemeins vrrnemlicbs ding «Ob duaberZu^mselbsfícblt -se ist es
ein beñmders genents ding - 0>b du aber sprechen wurdest das stect m mese
nem ge walt • das icb meinen fürlatZ verwandeln mag - vnd darumb wird icb Zu
nichte machn die fürfíchtikeit - vn weñ fíe das vor erkennt so wirde ich villeicbt
den fürlatZ verwandeln - ifcb wil dir antwortn das du deinen fürlatZ nach deine
willen wol magst piegen • Aber dauon das die gegen wertig warbeit der fürfích -
tikeit ansaht das du das getbun magst. vn ob du es thun werdest vñ wo du dich
bin ker st so magst du mt vermeiden die gotlicben gegenwertikeit. Als du auch
mt magst entfliehen dem angefícbt des gegenwürtlgen augens wie wol du dich
mit freyem willen in mancherley wnrckung bekerst . vnd warumb wirdest du
dann lprecben wirt icht die gotlich wiñenheit verwandelt von meiner schickung
als so ich yetZunt das vn dan Zu Zeiten ein anders wil- vñ das fíe fích in irer er-
kantnus vend *3)* tt>o lpracb ich-das wil icb mit nichte lprechn • jD - CDo iprach
sie • Warm da von das gorlich angefícbt siukompt alles Zukunstigs ding -vn ber
tZwnrgt vnd widerbringt die Zn der gegen würtikeit der aigen erkantnus - vnd
verendert fích nit als du wenis an dem ampt der vorerkantnus des dings das fíe
sttwen vorerkennt - vnd deñ ettwen das fíe nit vorerkennt - Wunder steet beleihet
irr einem augenpliek fürkompt vnd begreift fíe dein Verwandlung - vnd dieselbn
gegenwürtikeit alle ding Zubesebawen vnd Zubegreifsen hat got nie genomen w>
der Zukunft der Zuksmftigen ding - fonder von seiner aigen ainseltigheit öS ain-
licbkrit • vñ auf bemselbn wirt auch ausgelost öS verantwort das du ein wenig
vor gefotZt haft > das das vn würdig sey ob man lpreche das vnsere Zukünftige
ding geben ein lache der willenbeit gottes. Waim die kraft der willenheit die da
alle ding mit gegenwärtiger erkantmis begreifet • bat allen dingen ein maf ge r
fotZt - Aber den nachkomenden oder Zukünftigen dingen sol fíe nichtes - ^nd
semtmaln dise ding also semb - 3bo beleihet den tätlichen die freybeit der freyen
wilkur gantZ vñ vn benot. ZH»o fein auch die gesetZe nicht vngerecht die die lone
fürlegen den ihenen die von aller not oder tZwangk übel Zethun frey fein - d>ber
die auch fürsetZn die pein den ihrnen die von Wollust oder von willen übel thun.
vnd got bleibt auch ein bese bawer vo oben herab aller ding. vn ist fíe vorwillend
vnd mit im bleibt auch allweg fein gegenwertige ewigkeit seiner bescbawting.
vnd bat auch einen Zulaufs mit Zukünftiger iogetbanbeit vnserr werck - vnd
schicket ordenlicb oder anstellt die lone den guten - vnd die pein den polen ♦ vnd
die gebetc vñ bossnimg in got sein auch nit ey ttelicfo geiatZt dan wenn dieselbñ
gerecht sein so mugen fíe one nutZ nit würcklicb sein - vnd darumb seit ir vrr-
schmechen die vntugent vnd liebhaben die tugent. vnd erhebt ewr gemüte aufs
Zu rechter hofsnung - vnd raicbet eür demütigs gebete aufs in die hohe < wann se
ir das nit veracbtlicb wolt hm geen lallen ♦ ist euch fürgelegt ein grolle Notdurft
der srümkeit - so ir eure werck verbringet vor den äugn des richters der alle dmg
übet ♦ iDie bat ein ende das fünft puch ftoccy von dem tröst der Weisheit.
Doety philosephice conselationis über cprmms explicit -
NX!'- '
s
.
i
t.
j «*
i
wm
A-M
V
■■ ' i WW
•■V:l
y - -h «>
u m
w
4
I Illi
If
\
.
L>anCdi Xiao me de a quino (tip libéis Do-
’ de consolatione pbilosopbie contenti!
1 incipit*
.osopbie (cenias opor-
ut tibi contingat vera
artas • Dec (ñnt verba
. : viti* epistola ad
.llusquia vocari pbie
Joploia scietia veritatis
-X vx fedo metbapbisice
te pbilofopbia affert bclertationes
mimbiles fùmitate te puntate ex de-,
cimo etbicop - Et mulris tuia e pbia
te diurna ex de celo te mudo
J ‘ cp nulla (cientia fimi?
bpbie que clarificat animam
..... " ari cam in boc soculo in per-
fcttionc te rettitudine ex libro de porno te
morte* Et pbilofopbia trabit hominem ab
obscuritate ignoeantie ad scientia « a tene-
bris stultitie ad luce (àpientie te ad clari-
tatem intelletti. ex code libro Aristotilis-
^(Item quia pbilcsopbia a (iiperstitione li-
berat metu mortis non conturbat íccundu
Xuliu in libro de simba bonop te malop.
Ideo Sbeneca bas te cosimiles coditioncs
te effettus laudabiles pbie aduertens borr
tab nos ad (cantiti m pbie m propoñtione
proposita sic dices • pbie (erutas oportet-
chtie quidem propositio potest pbari multis
ratiombo«Primo sic/-Illi oportet (ernire
P cuius (eruitute bomini cotmgit vera U -
bertas. sod pbia e buiusmodi 4 igib ♦ Ma -
ior nota.quia libertas est nobilissima co-
dino qua natura bumana desiderat te af-
fìtta t. Minor patet/per eunde Senecam •
qui postqua premisit propositione istam *
pbie (cruias oportet . (tibiungit ut tibi co -
tingat vera libertas/St paucis interpositis
dicit • boc enim icZ ipm (enure pbie liber?
tas e.probak socudo sic. Illi oportet (br-
uir e qd animu perficit « tuta disponit - ac-
tiones regit/ageda te obmittenda demon?
strati sine quo nemo est socurus/pbia est
buiusmodi.igif te cetera.Maior ncta.Tla
iste (»ditiones fimt de peefcttionc bominis
Minor declarab per Sxneca • xvi. epistola
ad lucillnm loquens de pbilosopbia dicit -
Oec animii format te fabricat./ tuta diipo-
nit-aediones regit te obmitteda demostrat
/sebet ad gubernandum errantia/sluttuan i
tium dirigit cursiim /(cd fine bac nemo e
socurus. probat tertio sic * Illi est ierint
endtttn quod tradit cognitioni vltimi finis
magnum incrementum « pbilosopbia est
butusmobv igib te cetera-Maior nota« quia
cognitio vltimi finis magnii incrementum
cosoet ab natam ex primo etbieop - Minor
declarab. Nam vltmins finis tute bumane
est beatitubo cuius cognitionem pbia tra*
bit«i$)icit em pbia m tertio de consolatione
pia secuba-cp beatitubo est (satus omniu
lx>nop aggregatione perfectus- Et t eodem
tertio offendit pbia in quo sit vera beatitus
bote quomodo ab eam peruemaf. Probak
«juarto ♦ Illi oportet foture quob fecit bo-
rrrinem parem beo » pbia e bumsmodi-igib
te cetera«Maior nota de se - Minor patet jo
Seneca. xlix-epistola ab lucillnm qui di -
cit sDoc em mibi pbia pmittit ut me pare
beo reddit-phobat quinto • Illi c (eruae-
du qd e magistra omnia scientiap / nutrix
omnium aur tutum / siimmu solati una lap-
sop animop /quod ef t preuiu veri luminis
\ te cuius exboetatio est recita lui autontate
dignissima i pbilosopbia e butusinodi tgib
te cetera - Maior nota /quia ronabilit ppt
bas conditiones laudabiles alicui sentit.
Mittor beclarat' * silam pbia est magistra
omniu uirtutum ex primo de consolatione
pia tertia-Ipia est nutrix omniu uirrutu
(ccudo de consolatione pia quarta.Ipfe e
summum sola tium lapso p animop tertio
de oosolatione pia pruna«Ipse est pretua
veri luminis quarto de consolatione prose
prarnaM eiais exhortatio est recta fiu au?
roritate dignissima quinto de consolatione
pia prima • A>ic ergo patet propositio de-
clarata que dicit • p)bie seruias oportet«
E>ed diceres - quid mibi pbest pbia si fetu .1
est /quid mibi prodest pbia si betis reddor
e st/ quid nubi prodest pbiarsi casiis uupat
Mdboc recondet Seneca- xiii* epistola
(ua. siuc in cxozabili lege fati nos stringar
fiue deus arbiter vmttersis eunda bifpoit
(tue casiis adiones bumanas sine ordine pi
miscet. abbuc pbilosopbie mfiitenbu est.
0biloscdbia enim nos tueri babet/bec em
exhortatur ut libenter beo placeamu*/ut
ipsiim ieqnammfut wtinue fvztune resistar
nnrs/SL ut casiim feramu? -|Licet aut ones
homines natum scire desideret/tame pau-
ci be quo dolor est pbilosopbie vacant /qb
ideo contingit /quia plures obnrissis delecc
tationiba interioeiba ab beledationes reftu
giunt corporales • Iflon tame oportet belec*
rationes corporales ede eligibiliozcs interi >
oribojquia beledationes corporales ipebiut
a iummo bono , interiores aute ab id z>mo-
nent • fVnbe fboctius mtradatu besiim-
mo bono bicit^boTerebeBet qui beledatio?
niba icnlualiba detinent bona interiora ob*
miktebo HaHebiti tonis senliialifco siimma
bona non attingunt» tf^uos bomines sensu;
ales Doeti? * iiii ♦ be cof olatione prosa. iiii >
coparat vefpcrtiiiomh) dices Isiequeut em
oculos (uos tenebris assuetos ab luce per?
fpicue veritatis attollere/similes^ simt a-
inba quarum intuitum nox illuminat bies
excecat .Et licet bomies sensuales BC vul-
gares nou magnificent nomen pbiloso-
pbie /sed magis blasphemant /mbilonn-
nus tame ipsa pbilosopbia m (ua dignita-
te persetterat. teste Sxneca • xiiii • epistos
taad IbuciUumTJ/Cunquam mualcfeet ad
tantum malitia /ne^ ad tantum excedik
contm uirtutes ut non nomen pBie lac ni
- BC venerabile pmaneat ^>eb diceres pbi-
lofopbari non valeo/quia pauper sum/sob
si btmtias babueio totum me ploie dabo •
/ BC hoc mbek rationabile ./quia natura per se
non e siiffitiens ab ipcculanbu.sod oportet
cibum BC potum BC reliqun Famulatum pre-
exifterc jBC pro tato lacerbotes in egipto
habitis nccefsazys <jpter amirari ceperut
philosophari • Wc excusatio ratione pau-
pertatis non valet. audi Ixbenecam.xvn»
epsa ab ILncilln qnilnatl/ld e q nos pau-
pertas a pbilosopbia re nocet f tolle randa
enim est fames qua tolleratterut quidam
obsidiombo jBC quid alrnb erat pecmiu par
tientie illorum A m arbitrium non cadere
fcZ mimico# • ¡quanto magis est quod pro-
mittis perpetua Ubertas f nullius bormnis
timor BC quod animum liberat a siiroribo •
tmultis enim ab pbilosophanbu obstitere
duritie • {paupertas aute expedita secura e
f si vis animo vacare pauper sis oportet aut
pauperi similis/quia no potest studium ia -
lutare fieri sine cura Fragilitatis. fragilitas
autem est voluntaria paupertas /bec Sbec
neca »T eruto est igif ab pbilofoplbabum
exigunf necessaria »/seb siiFtitiunt homini
paticalnon enim oportet futurum felicem
bcu terre BC maris efle /quia natura paucis
mimrrrisq contenta est/ex secubo be cosola«
tione prosa quinta - Aroice ergo omnia a
te BC ab philosophiam magno cursu totisip
luribointebe /becSbencca* xyii-epistola
ab lucillu. pbilosopbie ergo feruias opor-
tetmt tibi contingat vera libertas <nt tibi
contingat vera fecuritasut tibi mnotelcat
felicitas ut par beo fias f BC precipue ut in
aduersitatibus BC tribulationibus positus
per ipsam verissime cosolcris/cxemplo Dor
cty «quem pbilosopbia in exilium relega >
tum ♦ ab omrrifco bonis pulfiim t digmtatibo
exutum i multis misery s afFlidum dul -
cissime consolabatur^ be cuius pbilosopbie
consolatione agitur in libro fboety qui nu
titulas liber be consolatione pbilosopbie •
be quo ab presens nostra est intentio ./bec
siisfitiant be introdndione bums libri -
4 Sxb anteA ab litteram accedamus qurne^
sunt premitteba. fDtrmu be causa suscepti
operis • ipecunbum be causis bums libri •
^Ccrtiu be titulo huius libris eius exposi j
tione Marti! be cauia intitulatioms pre-
sents libri«Aumtum be generali siimmaBL
sententia huius libri. ^ Eirca primum
xudelicct circa causa suscepti operis quare
Doctius bime librum conscripsit/est sci-
endum* /^.Doctius irir eximius consiil ^
• Roman? t fi de catloolicus extitit? qui dis-
putans deside catholica contra duos be-
^ Tetiops FcZ contra Hestouu BC Eutite » cum
utilius eflet qui cis resisteret Doeti? ipos
tu communi concilio dctncitf sicut patet fu
libro suo de duabo naturis i cbzifbo. îxe
vero îbeodorici regis gottorfecum idem
Theodoricus tyrmxnxdem fiia contra Ro^
manos vellet exercere f & quoslibet bonos
OMnnere • Doctius uirtute dei armatus
plus omnib alÿs sibi resbitit/& quos ty-
ranica rabies xuaferat H?oe? amore msbitic
expones se piculis ipsos liberauit • 'Vides
aut iTibeodozicus rex gottoeii folii ipsum
Doctiu sibi resistentem cogitabat qualiter
ipfiim pderet cu msbacausa contra eu
no mtiemret duas felias causas cofinxit ♦
CDixit em Doetium ixnpedruisie quendam
delatore sibi littera^ q continebat accusa r
donem (enatus Romanoumt sic (enatus
redderes reus lefe maieftatis/banc causa
tangit Doetius prosa quarta buius primi
dicens « (Delatori ne documenta deferret
quibo feuatii maiestatis reu feceret rmpe^
disse criminamur* fecunda*accusabatur
Doetiuscp quasdam litteras direxisiet ad
imperatore ConsbantmopoUtanu pquas
restitueret libertate ptisbina ipis Romanis
l&anc caufem tangit Doetius eadem profe
sic dicens • l^a de compositis felso litteris
quibo libertatem arguor (perafle Romana
quid attinet dicere -Wis be causis Doeti?
P uiles personas 2>C infâmes accufetus in-
befenius reus e indicatus SL a rege Xbeo '
dorico Papie in exiliu relegatus • Docti?
aut in exilio positus preterita plperitatcm
fecum reputans/^ pfentem abuersitatem
consibcras/ne aliquis bomo m simili sbatu
positus befpcraret/feb vnbc consolares ba>
beret • pbilofopbica consolatione »copofeit
cotra mutabilitate fertue * Ex quibo bictis
patet q? caula sitfeepti operis e illa/ qten?
Doctius fe in exiliu relegatu ab omnibus
bonis bcpulsiim* bignitatiba exutu pbilo-
fopbice fe tuerekiwles o solari quelibet bor
mine x simili sbatu positu ne besperct simi^
lit eflè cotucnbu Soecudo uibenbu esb be
causis bui? libri f cuius caufe efficiens fuit
Docti? ♦ qui describens materia bui? libri
utitf tam piosa cp metro • imnritat? Alar*
tianum felicem capella qui in describendo
nuptias mercury/& pbilogie boc ffilo ufes
csb * jbe quo fit mentio x tloeobolo \?bi bicitT
egregia sobole cui p (bilbontis amorem xri
feperu magna sotiasbi tefbe capella • IJácet
ille liber Doety multu excellat liben Alar-
tiam'tanx nobilitate materie!<p prmilegio
eloquentie * Doetius em nec Atilio in pfe
nec Virgilio m metro minor reputatur ♦
Vtii aut Doetius úx boc libro ¿pía in qua
ponit rationes ab consolandum Doetium
f ¿pbanbo op non sit bolenbum be annsiione
reru temporalium. VtitT aute metro be-
lectabilifet bum audiatur rneror oblmrorn
4 tradatur * Causa materialis buius libri esb
pbilofopbica consolatio ordinata ab con-
temptum munbanoi? SL ab ajpctitu fern-
me felicitatis / vel pbilofopbica consolatio
perfeabens nemine extolli in prosperis nec
deprimi in abuersis fvel aliter • caufe ma-
terialis sine febiectum buxus libri esb ibat?
miserabilis Doety pbilofopbica cofolatio«
ne feperiuducta. Causa fermalis tractatus
buius libri cosisbit in eius biuisioneybequa
uidebik poib* (paula aut fermalis tractabi
csb: modus agendi Doety /SL esb dialogus
ib csb ferino buopi • Introducit enim Doe5
tius in boc libro duas psonas-feZ feipfiim
siiam mi feriam deplangentem^ philoso-
phiam sibi coixdoleixtemBL ipfem fiip fea
iixi feria cosolanteml S< hoc esb rationabile *
fiam fecundum beatu Sregorixmx . Ver?
ordo consolatioms esb ut cu volumus ali-
quem a merore fe^>enbcreapruno (budea-
mus luctui, eius concordare ^vel ideo caula
fermalis esb bialogusqxsia in quaba parte
buius primi libri philosophia introducit
fertunam ipfiinx Doetium alloquente^vbi
incidit queda si gura tropi que vocat etbo-
peia • He qua dicit grecismus^ac introducit
aliquos be etbopeia loquentes ut cum fer-
tuna loqxtif Doetius ipia*Vd poteib dici
fecundum comunitcr loquentes causa
fermalis tractandi csb quintuplex ybifufe
tiua i drxxisiua *1 probati na ♦! rmp:obatiua.
(exemplo^ posiriuaHxcut xxxdebik m libro •
Causa sinalis buius libri esb»ut ipso cogí
meo nosipsos& quoslibet alios in abuerfe
1.6=r
t&tibo Si tribulatione posito« pbilosopbica
consolatione tueamur ♦ Et ne extollamur
x prosperis Si deprimamur in abnersis
tertio rudendum esi de titulo bmus libet
BC de em® expo latione • ^nde sciendum cp
titulus fecundum Remigium siip donato
eso clapa® siue ingressus operis sequentis*
<pt dicis titulus a tytan quod eso sobsicut
enim sol illuminat mundum sic titulus li *
drum. Et preponif titulus libro ad con<*
fumationem operis Si ad laudem a utor is»
Eso ergo titulus presontis libri talis, ^ui:
ci Manly torquati Aenermi Exconsulis
g)atricy (Ordinary Doety viri illusoris
cipit liber de consolatione philosophic»
M 3bed querib qrc tot nomina ¿ppna po-
nunt in titulo. Dicunt aliqui cp sorte cb-
siietudo suit Romanor vt sic nomina ab
scriberent suop. anor Si predecessor /vel
aliter pote so dici kg plura nomina ponunt
in titulo propter honorem Si laudem iptus
Doetyiquia socundum Sbenecam m libro
de clementia ad tlceonem Multa cogno-
mina bonori data sunt - Z^icut enim vilis
persona non vult nominari nisi vno now.
quia quanto plus nominatur tanto plus
cognoscit!^ tanto magis sordescit - Aio
bones ba persona vult nominari pluribus
nominibus Vt sic magi® innotescat Si cla >
reseat alys sua soma • |na omne bonum in
conmiine bedudsi magis elucescit Ex-
ponit aut isle titulus sic * Doctius dictus
fuit aiutius a quodam nobili Romano sic
ditto de cuius genere ipso fuit » M ditius
auitius quasi inrattus ab a quod eso sine
Si meos vitior iasnnA em Doctius vinci
potuit vt f letleref a ture ad intusoitiam»
(sicut ipso tesoatur. iiii. prosa burns libri
primi dicens. NunH a iure ad inuiriam
mt quiscp detraxit. spccufco Doctius dic i
tus suit Manli? - quia be genere manliorsi
fuit qui erat nobiles romam»^ertio Do-
ctius ditius fuit torquatus a quodam
nobili romauo sic ditio, qui cum singulare
bellum miret cum quodam de gallia ipm
deiucit Si torquem in collo habentem sibi
absoulit* cuius ratione ditius fuit ‘TTocqt?
be cuius genere siiit Doetins àarto Do-
ctius ditius fuit H>euerr'nns a soueritate »
Zoeuerus enim siiit cum ‘Tbeoboeico regi
Dottor so ojposiiic / vel ditlu® siiit 3beue;
rintts quasi soquens veritatem / nunA em
in iuditys ^rl amore vel odio fletti potuit
a veritate .Quinto Doeti? ditius fuit Ex-
consul quasi vnus ex consiilibo Romano-#,
pel exco lui squali extra cesoiata positus que
prius babmt. ^xconsidares biecbanf qui
iam deposuerant consolatum^ licet ab bo r
nore consiliatus cesiarct/tame posoea plus
alys in magna reuerctia babebanf * £bex>
to ditius fuit patritius a nobilissimo rov-
inano sic ditto de eum» genere siiit Doe<-
tius ./bel alio modo patrity diecbanf' no
biles Romani Iqui proiudcbant rei publice
fsicut pater silio quoia nomina scripta emt
aureis litteris/^ ideo diecbanb patres de
qnc»r numero siiit vnus patritius Doeti?
propter qd diti? siiit patritius. septi-
mo dicebas (Ordinarius quia rem publica
ordinauat.yel aliter. oedmary dicebans
qui tante dignitatis emutat quolibet or-
dine digni csfcnt/3t sic siiit Doeti? - Otta-
no nomine ¿peio ditius siiit Doeti? quod
interpretatur adiutor quia m necessitate
paupeà siibuemebat Quarto vibenbu •-
e be causa intitulaticrris binus libri. In-
timiamo isoe liber be wsolatioue philoso-
phica ^/rbi soiendmn pbilosopbica conso-
latio dicis rationabilis demosoratio deda-
mus. de cuius amissione non eso dolendu
lSi decuuis possessione no sit ganbenduiSi
quiaboc pertmttaf in presenti librofideo
sic intimi ab Quinto videndedn e de ge<-
nerali summa Rrius totius libri tff bi sci ru-
endum fcp £>oetius in boc libro osoendit
bona temporalia effe transitoria! Si non co*
sisoere totaliter in eis totalem vemm soli *
citatemi Si perepsoquens non cso dolendn
de eor absontia / nec gaudendum de corsi
presontia jSi neminem dèbere extolli in p>-
spenàec depàrni in adnersis. Osoendib
etiam in presomi libro quid sit siimmum
bonum «M>i sit siisi; ^ quomodo ad ipsiim
puerriaf «ètiam osoendif qr boni somper
0
imut*
funt potetes & mati femp fent impotetes
¡ 8C q? borrís nñq» be fent fea picrnia /malis
ntincp fita fefplitia. jJ)ost boc ostenditur
\qutd ñt demna pzoiubentia/ quid cafes •
;quid fatum i quid liberum arbitrium»<JEt
ponit Doctius jmtiones quibo probat libe«-
rurri árbitriu non pode stare cu pzouíbetia
diurnaponit quopda feliam solutione
SL sarn improbat ♦, postea ostendit uemm
solutionem qua ratiomta coñrmat» Ista <%
alia plura pulcbta determinat in boc libro
sicut patebit insequentibo♦
Armina qui quonda^A)refenS
Jt t liber É>oety peima feibimsione
% | dntidi^m qumq parreslcdm
V—cp ponit quinq libror partiales
quos continet» In primo conquerís femi>
ferys febrectu.In fecundo ponit remedia
consolatiua • In tertio determinat de nem
felicitate in quo fit ÑtaíSC quomodo ad eá
pueniaf -In quarto mouef quasdi questi*
ones ipñ pbilosDpbie. In quinto determir
nat de cafe 8C ¿ptúdentia dtmna.|D:mnis
liber xcipit bic Carmina • Sbccud? liber in-
cipit ibi post bec paulilper.‘ferti? ibi Ia
cantu illa fimnemt ♦ Quartus ibi tócc cum
pbilosopbia • Quintus ibi CDixCrat oratio-
nis^ curfem. <^uid H de quo agat' in quo;
libet libro patebit loco feo • jOeimus liber
dhndif in. xiii»partes /quia burns primi
libri fent septem metras fex pfe q partes
patebut /que autem Iit materia &C intentio
cumflibet j>tis sitrrilit patebit IÑotandu
\ autem q? púmu metrum butus primi libri
WcatT elegiacu. Est aut metp elegiacu qct
constat ex vno verfe exámetro id est fex
pedu SL alio pentametro id e quines pedn«
Sr dicis elegiacu ab elcyS quod c miferia
felegia enim est miferia */Uetp. em elegiacu
muentu feit p describenda miseria fKms
co bodie aliqui utunt ad alia describenda»
limbe Qeatius «ylibns rmpiter in cunctis
querimonia primum« Dost loec inclnfe est
wci fentéria copos. 0uis asit fecrit prim?
abmtientor talis metri elegiaci dubitas»
VnbeOeatius » c^iiis ta exiguos eleyos
emiserit autor. 0mmatici certat: & adbuc
feb indice lis est • fft dtuidit boc primum
metru in quattuor partes. primo Docti?
deplangit statu fee rmferie ex parte pmu-
tationis isuby/ fecundo ex parte defectus
corporalis/tertio ex pte plongationis nite
mifembilis j quarto aposhopbat cotmfeos
amicos f secuba ibi gloria felicis / tertia ps
ibi Mens bominum felix • quarta ibi quib
me felicem » primo fecit qd dictu est Iscdo
approbat dictum feu ibi Scce rrribi lacero •
Jbicit prim o <Ego Doctius qui quondam
tempore prosperitatis studio meo florente
peregi id est eompofei Car mina feple delec-
tabilia !H iocunba /nuc tepore abuerfitatis
flebilis id est dignus ut beflea»Tel flebilis
id e tristis cogor inire id e icboare meftos
Modos id e tristia metra de mea miferia •
«f TXotanbu sicut dictu feit prius Docti?
utif' in boc libro tam pfe metro / metro
quia talis mod? feribibi magis feit couern«
ens fee materie isicut em potio curatiua que
amam est delectabilius femitur E fecrit
aliqua dulcedine pmixta /sic mtiones pbie
in pfe tmbite libenti? a Doetio fefeipiuf'
'si feerint iocunditate metri dulcorate »Et
beo Doeti? nucutit' metro nuc pfe quia
ilternatis uti delectabilius e » vnbe autor
poetrie • ^itob lapit insipidum uitioja fm
suentia reddit»-Ite nota q? Doeti? poti?
ncipit libm fetim a metro <p a pia » quia
nobus scribendi metricus magis feit usi-
ratus apud antiquos S pfeycus fuel ibeo
pria metru elt delectabilius profent ergo
magis alliciat aubientes ad feu libru ideo
n principio libri fei utib metro »Ite nota
ritea littera q? carmina vno modo bicuntT
scripta metrica certis pedibus menfemta.01^
^llio mo bicunf qcuq biCta vel scripta etia
pjofeyca q fent de re delectabili » poctius
aut florente studio copofeit ut plurimum
carmina pfeyca be re delectabili . Edidit
em queda carmina pbilosopbica/quLdam
logicala s queda tbeologicalia? sicut patet
reficienti eius diuersos libros » ^empore
aut abuerfitatis cogebas' Doctius ad co-
ponedum carmina metrica tristia < Item
nota ftudin est vebemes aAilicatio animi
ab aliquib agenbum cum bona voluntate,
dico cu bona voluntate quia in maltuolam
anima no introibit sopietia/oec Soalomon^
dft perfectio bifeipuli in tribus oonsiiTit ex
Doetio de bisciplina scolariu/in attentione
boalitate)& bemuoletia t hornint em noleti
scientias à ut oportet stubenti imposiibilis
c possessio bonvEuferatius primo ethico^ «
^tem nota cp buplex est feubiuflorens
* BC aribu /ab feubiu floeens tria exiguus.
fPehno requiritur muentus. quia imtenes
xHiicatiores sont fembusffenes aut magis
sont immomo:cs - Sbeaibo requiris babit?
neceflariontm • quia natum per fe non est
sofñtiens ad ipeculanbvufeb oportet necefe
feria exifeere fex quarto etbicop. • ^Tertio
requirit animi tranquillitas que contingit
x febatione pafsionu. quia anima t quiete
BC resibetiasit prudens • vii • pbisicoZ. /Y7bi
em pallio nes dominans ibi intelledus obs
feúras f ideo Doetius m fine huius primi
boetando nos ab~sogam paflTornim bicit «
0aubia pelle pelle timore. E-pemq fiigato
nec bolor absit • flubila mens est uindacg
freni® • jbec vbi regnant^ Aotubiu autem
aridum est ab quod concurmt ojpoiite wr
ditiones scilicet fenedus. necessario^ de-
fectus BC animi pturbatio flota cp versos
be miferia biamtT mefei mobi »:'bícunf' em
mobi a mobulanbo quia pebibo mobulanf
f BC bxcuni mefei ratione materie quia font
be trifei materia sc^abuersitatisf Mota cp
m primis buobo verñbo notas antítesis ib
efe contrapositio «bicif em in primo verso
quonba pegi cui contrarias m fecfo verso
cogor mire ib efe ineboare • ~jtm bicitur in
pernio verso florente feubiocui contrarias'
m fecunbo flebilis» ^tem bicitur in pernio
verso carmina sople iocunba cui cotrariatT
m fecubo mefeos mobo® ^^tm notabn cp
Doctius rationabiliter beplangit featû son
ex parte pmutatioms feuby pbilosopbici
quob versom soit Í stubiu poetici! quo nuc
cogebas uti • (Oeoposoit em Doetius bolo-
rem son metrice conscribere BC no philoso-
phice cosolari/nam feubium pbilosopbici!
efe feubiu veritatis » quia fecunbo metba-
pbisice vocari pbiam scientiam veritatis
reCte se habet /stubiu aut poeticu e feubiu
solsitatis »^iam ex peobenriometbapbisice
fccfm puerbiu mentiutT multa poete Itm
P itubiu pbilosopbici! acquiris beatitubo
1 ex»x • etbicou * Der feubiu autem poeticu
folfitatis certitubo ¡ex» ii»metbapbisice:.
4 ^cce mibi fecere: •Wic Doctius approbat
bictu sou ♦ Dixit em q? cogat mire mefeos
mobosfboc ipfe <pbat ’fecunbo relponbet
quefeioni ibi I5as feltenv pernio bicit*Dns
bixi q? cogor ure mefeos mobos^cce be-
monferatio hva? ab fensom na camene id
efe mnfe poeticeflaccre ib e laccrates men-
tes bominu ille bidat mibi bida feribeda
soplc carmina metrica BC elegi ib e versos
mi serie quos mufe mibi bidant illi rigant
ib e bumedant ora ib c sociem mea veris
fletibo «f Iflotanbum cp fccfm poetas • ix.
ftngunf soisie muse-m mote Clicone iuxta
fontem caballinum fbe quo fonte loquitur
(tersius \ principio libri siti bices» ffote ca-
ballino BC cetera»^tie mufe ftnguF poetis
mimferasse feietia componebi carmina me«
trica» BC ifee mufe poetice vocabant: came-
ne qsi canetes amene9eo cp multi! beledat
bormnes ratione metri jl/lora cp ille mufe
poetice bicuf lacere adiue quia lacerant ib
efe biferabunt mentes bominu sobicientcs
ipsos biuersis pafsiombo nuc passioni amo-
ris nuc doloris sicut patet p Oaudium be
amore tradantefeC p alios poetas» Vel di-
cunf lacere passui c ratione poema tu sooru
tque poemata bicunf lacera quia non sont
firmitate rationu stabilita «^bi notanbu
queba carmina bicuk integra qba lacera
Integra sont carmina philosophica nulla
solsitate pmixta ,feb firmitate rationum
stabilitas BC animu firmant » lLacera sont
carmina poeticaq no mferuut homine nec
consolanturrfeb lacerant ib efe biferabunt
mentes bominu nuc reducendo homini ab
memoria voluptates» nunc boloeenvnunc
alias passiones^jjfe notanbu versos elegi
principaliter inuenti soerut qpter miferia
beferibenba l ^ quia hos versos mufe dic-
tabant Doetio per quos Doctius magis
1
sita miserta reduxit ad Memoria q? per eos
consolares ideo elegi erant caula ipsi Do >
wrft*f etio veri fletus * Item notanbu duplex ert
fletus adulatorius VC verus /adulatorius
qui est fictus qualis ert Fletus amasie* Sjbi
em dixerit amasius ad amasia non diligis
mc. ipla incipit flere/quare • ut p f letum
Firmi? ipsum possit tenere/cu aut mimos
non poterit extorquere ab ipso dicit vade
gartio te non noni vere . ifVlius est Fletus
verus qui ex vero coedis dolore^SC ex vera
pietate ¿pcebit 4&S ad talem Fletu Doctius
puocatus fuit p mulas dictantes sibi car-
mina ■q' Notaudu cp bec biCtio elegi potert
exponi dupliciter • frno modo cp teneatur
norrrinatiuef K tunc est lenius elegi id est
vius milerie rigant ora mea fletitb • Alio
modo op teneas gcnitiue/SC tunc e lenius
camene rigant veris Fletibus ora elegi id
est mileri bominis f quia elegus. a* u * ib £
miser - ra* m leCunbu lOugmtionern^
d lDas laltem nullus * jpic Doctius relpon*
bit tacite qrtiorri i «quereret aliqms quo-
modo mule dictant tibi carmina scribeba
cum sis in exilium relegatus quia intrarti
sine omm comitiua. Ad boc relpobet Do ?
etius ^lLicet omnes amici mei dereliqui
runt me in exilio propter timorem impe-
rialem /tamen bas mulas nullus terror
imperialis potuit vincere quin fequcrenf'
me nortrum iter vfq in exilium dictantes
nobis carmina <f Motabum licet bona ex >
teriom possunt auferri ab botrrine per vi >
olentiam f sicut per furtum/p rapinam^per
incendium/tamen Icientia non potert: auFr
■ferri ab bornine f non enim (cientia violen-
tia attfferf/ncc vetustate consitmitur/nec
tristitia minant". fvnbe Soeneca - ix ♦ epi-
stola ad lucillum recitat ^<^uob cum rtilbo
capta patria annisis liberis amissi vxore
lua SC alys bonis solus ab incebio exierat«
Requisitus fuit a Deometrico nuquit ont
nia perbibifletlrelponbit nibil perdidyled
omnia bona mea mecu lunt/iurtttia Virt?
5C prudentia & boc mint Doetius dicens
Mulas fe non reliquisse. ^ndeetia Alan?
de plaCtu nature de scientia bicit*i|buper
omnem poflclsione generosa emanasposi
fesso q Iparla colligit" erogata reuertitf
?publica suscepit incrementum -per quam
nobilis thesaurus fecretis penetrabilibus
nascitur/effectus e ter ne delectationis ac-
quiritur/bec eft sol per quem mes biescit
a tenebris cordis oculos belitiola animi
paradisus/bec immortale ex mortali fecit
/SC caducum borrrinem in deum deisice mu-
tationis auctoritate couertit flucta circa
bac dictionem faltrm Jp tres dictiones p-
ferri possunt per tim que beberent pferrt
per tcm/vnbe proferimus feltrm pro felte
thnpus p tempus exttmplo p extcplo
quod ert cotra buguitione qui bicit*Xrm
tria detertor cxtnnplo timpora saltim .*
^gloria felicis: ^Zic Docti? beplagit sta-
tum siiucx parte defectus corporalis * St
pruno proponit eum in generali /fecundo
in Ipedali . fecunda ibi venit enim • jDicit
primo quonba violabatur me gloria fe;
licis id ert pipere uiuentutis^ gloria vd
ribis iuuente ib ert beleCtabilis muctutis
/fed nunc feta id e euetus merti fenis id e
trilsis senectutis solantur id est cosolatur
mea id e mea partem(quasi diceret prius
Vsolabar dulci tuuetute /nunc aut cosoloe
tristi feneCtute ifecunbu illa sententia sic
exponitur littera • Oloria felicis tuuente
id e pipere muetutis viridis id c delecta-
bilis muctutis quonbam feple cosolabat"
me nuc feta id e euetus merti fenis id ert
trirtis senectutis solas' mea id e mea pte
4! Notandu q> commuter illa littera alit
exponitur referendo ea ad mulas poeticas
sic» Camene que quonbam tempore inuen^
tutis erant gloria felicis SL uiribis tutien^
tutislqd dicitur p tanto quia iuenes olrm
solebant mfermari in arte poetica in qua
profitieutes gloriabauF in ufe metro-pf^C
rigmoru f nuc aut camene solas mea feta
feta inqua merti fenis ^ Notandu q> felix
iuuent? ert que bonis exterioribus ert ad -
ornata ? de quibus bonis loquib Arirtoti-
les circa principrum libri de bona fertuna
dicens. |Bmc rebus exterioribus quorum
fertuna e domina non contingit esse felice
3b eb uirtdis ib cd belcrtabilis itmentus'e
itla que e borris nature dcwrata feg feztic
tudinc pulcbzitudme Sö agilitate ♦ '’fdide
Arido tiles in ctbicis /non omnino Mix e
qui specie turpis aut solitarius aut cares
prole 'sflota cp Doctius repzesentat in se
datum rnisene cum dicitrfata mede ferns
se consolari cu minime bomine consolatur
fed magis perturbant -/etiam dicat mufas
poeticas se cosölari fimilit repfentat datu
trriserie /quia muse poetice no cedet alicui
i solatiufeb potius x alrmetu doloris- $tm
de significationibus fatbpomt jOugautio
v duos versiculos dices - (fondeÜatio mors
pee respond deo^ • $ucntus reru signans
nomine feti:.
eJVcrntem pperatamalis: ♦ I0icDoctius
declarat x fpetiali befedwm corporale'dices
Dene dico/# feta mede senectutis nunc
consolans m<j/em p quia senectus inopina
ib ed inopinata per apocopam properata ib
ed festinata venit in malis id ed cum sitis
malis incb modis SL dolor siiple que pa >
tior tusiit messe id e iduxit nribi sita etate
f per quod mins' cp non solum etas inducit
bolozersed econuerso dolor inducit SL cau-
fet etatem SL fenin-Et tunc Doctiuspomt
duo signa site senectutis dicens cani siiple
capilli intempef turi ib e ante debitu temp?
fendunf m vertice id ed m capite meo -
V Aliud signum senectutis ibi/# cutis mea
l axa id ed soluta tremit corpore/SC effeto
id ed carne confempta &C euacuata 4 Uo r
ta cp bominem fenem multa mala SC incom-
moda circuucmtit^nam pellis erus contra*
b if;cor cius concuttif -/pulmo eius debi-
litas -lumbi eius indurans /dozsiim mcurm
uaf -ftnebra tremunt ♦ 'Vnbe poeta dixit-
Qptam? sentu dum venerit e male ventu -
lOoc ed gibbosiinvsitrdu fcecucp Morositm -
yp ter boc dicit Doctiuscp fenedus venit
mibi cu sitis malts ^l/lotandu circa illam
partem1 SC dolor ctatcm# triplex e caufe
■/^fencCtutisfcg ctasiftnrntas abuersitas
linr AeneCtus que inducis per etate naturalis
cd fque aut inducis per infirmitatem vel
aduersitate accidentalis e/qualis fencClus
feit in Doetioqui senuerat <fptcr multita» >
dinem doloris bC triditie <j Motandum cp
canides Doety fuit intepediua fOugxutioju^qu*
dicit mtepediuu c qct e fncongrun incoiis
uemens in utiles vel sine tempore • vnde in>
tepediuu dicik illud qd no babeat yboneu
tempusfwl qd no e conuemcns p tempore
fic quia Doctius iuucmscrat etate bC cum
fenuerat ex aduersitate iam camcies eius
feit mtempediua*^ 1/lotacp in iuuembus
cutis ed densa qpter multitudine fangiu»^^"''
nis ex quo sanguine generas carofseb quia
fenguis diminuis in fenibo diminuis' etia
caro in eis ideo cutis senu ed laxa ^ Vio - ^
tandu circa boc vocabtilu effeto/ cp ipfem
tractu ed a mulicribo pzcgnantibo que cu
peperint dicunf effete ib e fetu euacuate -
\fnde dicit fOiigintio/q> fetus ed natus
mulieris adbuc i vtero exidens • bC dicis
a feneo eo cp ibi feueatur • inde fetus • a • u
id ed plcmistfc-u- Ifedc effetus ib ed de-
bilis quasi sine feztitudine uiriu vs uirib?
cuacuatus - Hnde fetosus-a n id e plen?
fetu *|vnde nipialmo- <^nes cov. fetose id
0t plene fetu - & fenes possunt dici effeti
quasi extra fetu positi quia fenertus no ed
apta ad generanbu fetum:
<y/ft,ozs bominttm felix: - IQic Doctius de-
plangit datum situm ex parte duratioms
vite miserabilis - &t pzimo psemittit que
mors bominu sit felix bC que non - bC dicit
sic - 3lb mors berrrinum ed felix que nec
inferit id ed non imittit fe dulcito anms
id ed tempozibo prosperis cu deledrat bo-
mine viuere ^bimilit illa mors ed felix q
sepe vocata venit medis siiple annis id ed
tridito annis - quia in annis adversitatis
miseri confueuerut vocare mortem - nc
odendit que mors bominu,11 sit crudelis
dices • Deu cp siirba aure ib e reclusa aure
feua mors id ed crudelis auertitur id cd
seruit miseros bomines bC negat ib e no
vult claudere flentes oculos eop. qsi dicat
crudelis mozs ed que no pmittit miseros
mori |S>C dicit claudere fletes ocules p boc
intiens cp x morte oculi bormnn claudus •
& tuc Doctius deplangit plongationem
i
f
sue vitefdicit.Cpu feetuna maleficia id esi
perfida mibi fauerct id e arrideret lembo
id est transitocys borris rrislis boia siiple
mortis pene merserat id e 0{p:cfl*ejat men
caput qsi dicat tempore pfperitatis femp
accclcrauit mors ojpnmere mc/nuc autem
quia fedua nubila id est abtterfa mutaint
fallace vultu i pia id e misera vita ptrabit
id e plongat moras siiple vitiendi nigra-
tas id c odiosas nubi - quia ^pttr miseria
tedebat ipsum Doetiu viuere c^Iflotandu
cp licet scctm vulgares & sedm ajparetia
bec sententia de morte felici SL crudeli vi -
deatur vem tamen sedm rei veritatem esi
salia quia mors etiam tempore pueritati*
potesl efle bona, na sedm Sxneca optimu
esi mori cum deledat viuere * $£ tempore
adticrsitatis potesl mors efle mala «/quia
adtiersitas sepe inducit desperatione. Do-
ctius aut repfentando flatu miseri bomi*
nis banc sententia ponit tancp vem f Irio i
tandu q? mors vel comparatur ab vitam
preientem vel futuram. • fprimo modo illa
mors dicitur felix que fligit partem pfpe*
ritatir $C accelemt tempore aduersitatis •
¿>iaut eompammr mors ad vita sutum
tue ipsa potesl dici bona SL mala tempore
prosperitatis SL etiam aduersitatis. quia si
mors ducit ab gloriam dicitur bona*si ad
pena dicitur mala q Wtotmdu scctm Re<;
migitim super donatu bcu aliquando esi
mor.osillabum aliquando diflillabum sicut
metri necessitas requirit, vnbe in proposi-
to efl diflillabum bicenbo beu <p surda mi-
seros auertitur aure Notandum cp boc
verbum aucrtor quanboc^ est paflruu co-
ilrudu cu ablatiuo mediate pposifione vt
bicenbo auertor a te c ibe remoneor-
Aliquabo efl verbum deponens costrucstu
cum accuiatiuo Vt bicenbo auertor te SL
tunc idem efl qd sperno te SL sic accipitur
m proposito cu mors auertib ib csl spernit
miferos-bride Miff' Dn vi pafliiri notat ar
uertor remoneri. iibi sit depones auertor
spernere signat f Rctabum Doetius ap^
pellat fortunam malefiba quia e bceepti-
ua-vnbe Seneca* fteminem abtieria fer-
tuna coirrimnt nisi quem fecunda decipit
f SL alibi Adeneca-Eprtuna nemini side ser-
enat nulli femel abefle contenta efl quem
nimium simet btinc flultum fecit 4 Nota
fortune bona dicuntur lenia quia transi-
toria. Elon enim perdnmnt circa bounue
/fecundum Soenecam > ^Uub non cil tuum
quod fortuna fecit efle tuum • ljbonum em
quod bare potuit potuit SL auferre 4 Ho r
tanbum lep fboetius appellat fee tuna nu-
bilam ib e obscuram siue cecam. depinge-
batur enim antiquitus fertuna ceca- quia
ex nnprouiso accedit H recedit - vel qruia
cecum reddit bominem extollendo eum in
proberis SL deprnnedo m aduersis ^ No-
tandum <p Doetius dicitfertunam olnn
circa se mutafle fellaccm vultum • quia
fertuna olim depingebatur duplici fecie.
anteriori alba - poflerioei aut parte nigra
per albam designabatur proceritas • per
nigram aduer sitas./mu tam t ergofertua
circa fjboetium fellaccm vultum prospe-
ritatis i poilea oflenbit ei vultum ab ner -
sititis: -
ff quid mc felice v. 10ic Doctius deplangit
' flatu rrriiene fee apoflropbado cotra ami-
cos bices.(p amici mei quid id c ppt quid
iadaflis ib c iadanbo bixiflis me totiens
felicem fruflra em boc bixiflis /quia feli-
citas mea non erat flabilis quod patet ex
boc quia ego cecidi -f &i i ile qui cecidit de
prosperitate m abtiersitate no erat in fla-
bili gradu prosperitatis 4 Rotandum du-
plex efl felicitas- politica que consiflit m
bom's extcrionbo - SL talis non efl flabilis
flcuti nec bona exteriora'A! ia efl felicitas
ipeculatiua que consiflit m adu fapientee
fez m speculatione siibflantiamm fepara-
tartbf talis felicitas e flabilis & immu-
tabilis cu sit bonum optmrn pulcbcrrimu
beledabiliisimum ex prim o etbico^: -
4, fPeoiiTp:irmi_
| \ fc bummecu tacitus ipfe: ♦ IDic
1 » incipit pia primabm? primi in q
A I foetius introducit pbilosdpbia
super suam miseriam consolantem i
nota Doctius doles SL ipa pbilosopbia
I
ipsum consolans non sunt aliud nisi anim?
dolens ex oppressione sensualitatis 56 ratio
consolans ex vigore 1apientid56 dhndif' ♦
A)rimo ostenbit Docti.? quo pbilosopbia
sibi apparuit - sedo quib circa ipsum egerit
Jccta ibi • <£ue ubi poeticas mulas - Apruno
describit apparitionem ploiloscpbie?quo ab
tempus'56 ab loeu f 56 describit eius bispo -
sitionc quo ab vultu /quo ab aspectu /quo
ab coloro' 56 vigore $6 quo ab etate« <|?ccso
describit pbilosopbia (quantu ab babitum
exteriore ♦tertio quo ab ornamenta 56 in-
sigma que mamba gestabat f secunda ibi ♦
Vestes erant f tertia ibi .^t dextra quibe
dicit primo • tpnm ego Doctius bec que
supra m metro dixi tacitus mecu reputare
ib est cogitare 56 querimonia lacrimabilem
ib e puocantem ab lacrimas besignare ib
est describerem officio stili visa est nribi
mulier a stitisse supra verticem ib e supra
caput abmobu ib e valde reuerenbi vult?
oculis arbentiba 56 pspicacito ib est claris
vitra comune valentia bominu ib est vitra
homines que apparuit in eoiore viuabo ib e c*l
bcleCtabiU 56 apparuit rrribi taK icxbausti
ib e iconsumpti vigoris quauas ipsa foret
ita plena cui ib e burationis ut nullo modo
creberef e fle noitre etatis.itatura eius a-
bigue ib est dubie discretionis ib est eogni-
tionis quia nuc ib est aliquado cohibebat
ib e extendebat sese ab wmunem mensura
bominu ib est longitubmcm»nuc ib e ali^
quabo videbat pullare ib e attingere celu
cacumine summi vticis.ib e altitudine cat
pitis /que cu caput alciusextulisict ipsum
etia celu sila longitubmc penetrabat if T
tanbu cp Doctius describit pbilosoptoiam
sibi apparuisse sub specie mulieris / quia
pbilosopbia apub grecos 56 iapietia apud
latinos est genens feminini fvel ideo quia
sicut mulier rufantes lacte nutrit? sic pbia
minus pfectos nutrit saciliko doctrinis.
ldeo quia Docti? erat eger • mulier aut
magis est eompasliua-56 magis abilis ab
confblanbu egru cj> virfnam scctm £baloc
mon c fv>bi no e mulier ibi rngemiscit eges .
6**** r TjLotanbu stare e erecto modo se habere
56 quia pbilosopbia erigit bominem ab be<r
lectationes intellectuales faciens cadere
sensuales (ibeo ipsa describitur stetisse J
dicis stetisse supra vertice quia pbia est in
anima intellectiua que no babet organu m
vertice • na anime itelleCtiue nullius organi
corporalis e aCt? .?vl dicis' ideo stare supra
vertice quia besitpero cardine elapsa venit
Jutbicit jboctins tertia proia biri? primi.
^sTlotanbu pbia/dicis reuerenbi vultus
(quia siios possessores reuerenbos fiicit /na
sedm Xuliu sola sapientia est que meres
bonores «/Jtgjn Jfcctm Vulium rcuerentia
e decens ac matura gratuitas/fcjue babetur
P pbilosopbia/ergo bicib reuerendi vult?
slotanbu illud quod est ardens est pzt
netratiuUf56 quia p rationem 56 intellectu
que sunt oculi pbilosopbie penetram? m >
tima reru 56 quiditates ea^Sibeo pbilcsos
pbia dicitur apparuisse arbentiba oculis /56
quia p pbiam peculamur ea q vulgares
56 communes no fpeculantT /ibeo bicit ba>
bitisle oculos pspicaccs vitra communem
bominu valentia Iflotanbii color viitib?
est color naturalis puleber 56 delectabilis
56 quia pbilosopbia in se pulcherrima est
cu sit res mirabilis 56 bunna 56 beleCtabilis
quia mirabiles affert delectationes ibeo be
scribis apparuisse vittibo colore •♦Jtm pbia
apparuit inexbausti vigoris quia pbia cu
sit perpetua exhauriri no potest I vel ibeo
est inexbausti vigoris/quia quantumcuc$
K> cognoscat be pbia abbuc restant plura
cognoscenba/qcs patet ex dmersitate opi-
inonu in pbilosopbia fcpuaip vna bestruit
alia .^tm quia pbia e eterna 56 peesserat
ipsum Doetuyibeo bicit eam non suisse soe
statis ^HRotaubum tres sunt partes pbie
essentiales ex sexto metbapbisice. naturas
mathematicas btrnna • scdm naturalem
pbiam bicif pbia se cohibere ab co munem
mensura bprrrinu inquantu tractat be na^
turalibo q comumt via sonsits cognoscit
inter que natura bominis est summum ab
quod puemt: . )fc\as aut pbia pulsare celu
quo ab matbcmaticar ib est quo ab astro-
ijpmia iquatix tractat be motibo 56 figuris
<p ‘
.actroi£. CpicitT aut penetrare celum quo ad
' mathematicam inquantu dirigit in cogm^
tioncm dei SL substantial^ imparatarum • SL
diets' pBia frustrare intuitu bominu respi'
cientiu quia pfectá cognitione substantia^
separata^ in bac vita babere no possumus
nam ficut se babet ocultis nocticoeacis ab
lumen solis sic intellectus noster ab maní*
festissima Í naturajbx sedo metbapbisice:.
ftectes cranttemnstimis filis: Hic fboes
tius describit pbiloíbpbíaquatu ab babitu
exteriores pruno quantu ab materia vectiu
sfecundo quantu ad pictura vectiu /tertio
quantu ab violentia vectibo illatas legas
partes simul /dicit pernio -testes pbilo<r
sopbie erat pfecte tenuissimis ib e subtilis;
simis silis erant ex subtili artificio bi ex
materia indissolubili quas vestes ipsa tex-
uerat jpzys mamba uti pro sicut ego cogí
nom eadem pbia pdente id est rendante
nubi in tertia prosa bums primi • quarum
suple vectiu speciem ib est pulchritudinem
quebam caligo ib est obscura ignorantia
neglecte vetustatis ib est ncgligetie vetep.
obduxerat ib est obfiiscauerat veluti solet
sitple cbbucere caligo fumosas imagines
ib e stantes in fumo * ^unc ostendit quid
fuerit depictum in vectibo eius dicens ♦ In
extremo margine id est in inferiori parte
bail vectiu legebas itextu ¡3) ib e practica
in supino suple margine id est in superiori
parte vrstiú erat intextu - ^ - ib e tbeorica
qct interptat" speculatiua • SL inter vtrascx
litteras inter.rC.&.£p ♦ erat quiba grab?
ísigmti id e rmpeefsi ab mobn scala^r quibo
a grabibo ascendebas ab inferiori littera ab
superiore • ‘Tunc tangit violentia vestibo
illata dices«Eanbe veste abscinberant ib e
laceraueratman? qiuba borrrinu violeto#
suple facie ntm violentia bi vnus quisq ab-
stulerat pticulas a veste qs poterat auferre
^/Utotanbum q> per vectes pbiloscpbie
intclligunf partes essentiales 5L artes li-
berales . 3bicut enim corpus vectibo oenas
sic pbilosopbia silis partibo becoeaf . [¡Der
fila autem siibtilisiima intelliguntT pcepta
pbilosopbicalia sine propositiones pbiloso
pbicales • .^bicut enim vnu filu in vectibo
ordinatur circa altub - sic vna peoposicio
iuxta aliam que propositiones bicuntT siib-
tilisiime quia p eas bomo subtilia innecti >
gat-flbicunf SL buiusmodi pcepta subtili
artificio ratione ornatus verbosi senten-
tiarum que m eis muemuntursimt ex
materia indissolubili fpiia licet a quibnida
male exprimab tamen in se ipsis babent
veritatem indissolubilem ^-Iflotanbum p
manus pbilosopbie per quas siias vectes
texuerat intelliguf pbilosdpbi qui pcepta
pbilosopbicalia conscripserunt &t b\cun£
rationabilis manus pbilosopbie quia irisi
fuissent inctructi peeeeptis pbilosopbicis
ea exprimere mimme valuissent * ctota-
bum q> vectes pbilosopbie bicunrur suisse
obducte quabam caligines quia tempore
Docty artes ab tantam negligentiam be-
uenerat quia pauci eas curabat • 5$beb Do-
ctius eas tranctulit K exposiiit siue com-
mentatus ect -fvel ibeo vectes pbilosopbie
fuerunt fumose /quia ab antiquis obscure
fuerit tradita pbilosopbia 'ab Empebicle
poetice ♦ a piatone cnigmatice ab Aricto -
tile sub vwH. obscuritate 4 ctotanbu quia
dn( sunt partes principales pbilosopbie
sez practical tbeorica. ideo in veste pBie
erat due littere intexte scZ>p' U • '~C ■ p
aut erar i iferiori pte vectis^-‘’Cdsiipiod
p qd iuif q> peactica pBia e iferior specu-
latina ordine dignitatis • [Der gradus aut
medios qui erant inter vtrafq litteras in-
telliguns' scientie eloquentie que sunt gra-
matica logica retborica "EMotandnm cp
bicif ascensum fuisse p gradus a practica
ab specuiatiuamjper boo muitur q? bomo
pruno bebet esse sufficienter inctructus in
practicis^t poct ascendere valet conterna
platitus ^Rotandum quid sit scindere
vectes pbilosopbie Mi tantu biciit vectes
scindere pbilosopbie qui putant babentes
vnam scientia se esse perfectos pBos sine
alys. £i aut aliqui sciant vna artem sine
alia bumobo se cognoscat no esse pfectos
pBos tales non scindunt vectes pbic f vel
illi scindunt vectes pbilosopbie qui per
I
i
extoztas expositiones trahunt veras ppofo
tiones ad sua« salias oprrriones: •
dextra ¿ruide erus: .Mc Doctius de 5
scribit pbilosopbia quantu ad insigma U
ornamenta que mambo gestabat bices ( &C
dextrn man? pbilosopbie gestabat libellos
i sinistra vero gestabat id e portabat fceptpi
id est virga regale 4 lilotandu <p omnis
cum SL intentio viri lapientis versatur vel
circa contemplatione lapientis q designat
per libellos /vel circa regimen rei publice
quod designas per sceptrum ISt quia eon<-
templatio iapientie potior est <j> regimen
rei publice/ibeo pbia diert i bextm babere
libellos in simstm vrro sceptrum: •
que ubi poetica« mula« :♦ 0ostcj> Doctius
ostendit quomodo pbia sibi apparuit 5 bic
ostendit que circa ipsitm egerit {&C primo
ostendit quo mulas poeticas siigauit/sib
eundo ostendit quo ipe bc boc obstupuit,
»tertio quo pbia sibi aurropmquans statu
cius deplanxit ifecunax ibi 7kt ego. tertia
ibi 'tum illa. dicit peirmo-fque sirple pbia
vbi ¿p postqua vidit poeticas mulas afliss
tente« nostro tboro id e lecto quia Docti?
tanq» eger in lecto decubuit j&C cum vidit
mula« bictante« carmina mei« fletibo ipa
pbia paulisper id e aliquasulu wmota-SL
inFlamata ib est incenia tornis lurrrimb?
id est crudeliba vel ternbiliba cculis tquit
I quis pmifit foas meretriculas icemcas id
est est vrnbrolas accedere ab hunc egru q
dolores eius non modo id est non tm non
fbueret id e inaret nullis remedys ib est
mebicamentis-verum pro feb aleret luple
dolores eius bulciba venenis be sirnt enim
mule que infructuosis fprrris afsictuu ib e
passionu necant id est siiffbcant vbere id
est fertilem fructu mtiorri« fructibo ib est
in fructibo luis 2>C mentes bominu assuefa. *
ciut morbo non libemnt ♦ ^uc alloquitur
mulas dicens ♦ © mule si vestre blanbicie
betraxislcnt nobis que id est alique virum
¿jpbanu id e illitmtu uti ¿p tanA solitu id
e st simile vulgo* ego putarem id ferenbu
id e patsenbu min? moleste quijpe in boc
nibil Uberentur nostre opere ib est nostre
sedulitates, led vos allexistis nobis bunc
bominem enutritu sfudys id est scienty«
eleaticis id e aristotilicis atq? acbabemicis
ib e platomcis ^uc fugat eas bices. ^beb
abite id est recebite vos sieenes btilces vsi$
in exiciú id est in mortes SL relinquite eum
cumndumeismusis id e doctrinis salutis
feris Jtuc iste cboeus id c turba musirp. in-
crepitus ib est redargutus mestior id est
tristior existens vultu sirum beiecit ib est
iclmamt burni id e terre &C rubore ofessiis
verecundia tristis excessit ib e exiuit Ihncn
ib e bomu in qua becubuit Dcetius ^ Vio*
tanbíí E ideo muse poetice dicebat" assiste -
re tboro DoctvVquia Docti? studuit me<-
trice dolore sim coscribere Ptrn pbia dicis
paulisper comota per qd intus q> im im-
moderata non bebet cabcre Í vir u sitpiete
«fuia uirtus consistit t moderatione passio-
I nsi."r nde licet imsci sit bomim natum lef tn
im sci quando oportet ¡X ut oportet qntu
oportet est bomims virtuosi U sapientis •
'Ivndc ^peneca .Jquid crudelius ira^imi-
u lis t de vtutibo carbinalibo.csto tardus ad
imm .^tm interrogatio qnq sit causa ig-
noeatie alicuois • aliquando ut ex refpon-
sione facta aliquid probet fqnqftt ¿pter
increpatione sacienbajst boc vltimo modo
pbia interrogat bices • quis bas icemcas
meretriculas H cetera iftotanbu cp mvtfe
poetice bicut meretricules sicut em meretrix
allicit bominé delettando/mbil utilitatis
sibi conferendos comifcet fe cuilibet nen
ex amore led spe lucri fita poete no ícribut
amore scientie/fcb ut aliquid laudis vrl p-
my consequas' j delectat mtione metit
modicu utilitatis conferendo led dinerias
passiones mducendo . /^jpellat aut pbia
muías meretriculas icemcas quia carmina
poetica m scena consiieucrunt p>nundian •
4 'Vbi nota /$ scena dicebas locus vm >
brosirs i tbeatro vbi abscondebant psone
f>nu(ihantcs carmina tmyaca vel comica
nde sirena mterptat vmbratio vel vmbra
l^el ideo mule poetice dicuntur fcemce id
est vmbtatiles quia sirnt vmbra scientie no
vem scientia cu obumbrent mete« bominu-
00 x
r
Htm metrica descriptio doloris tien sinat
dolore fed magi» augetj quia consideratio
miferie est ¿puocatiua tristitie/vint squisq
aut cum diligentia considerat qct scribere
vult. Hcrn metrica descriptio dititur elle
dulce venenu/quia placet & nocets ratione
metri placet -jfeb ¿pter recordationem do-
loris nocet ‘fjtem affectus est vehemens
animi pallio amnrii torquens veru iu s
dicin rationis impediens {BC sunt quattuor
affectu» amnulgaudiu/dolor/ipes BC timor
qui biciitT infructuose spindquia feiffecant
legetem rationis que est scÜetia BC virtus •
'Jtm licet de ofltm errore dolendu sit poti?
tamé de errore lapientis K insipientis na
error lapientis alios exemplo corripit/ er-
ror aut insipientis non / quia ab insipiente
non trahis exeplu.|jpter quod dixit Sba*
lustius {omnia mala exempla a rebo bonis
orta femt .£rgo dicit philosophia magis
elle dolendu de errore Doety <j> alterius
4pbani Htm scctm lOugtutione phanum
"idem est cp templu • Hnde ¿jpbanus id est
sàcrileg? quasi ¿pcul a pbano id est a tcplo
(2)eophanw etia dicis quicquid no e sacrii«
vnde omnes laici SL illitrati dictis ^pham
quasi pcul a pbano lapiende Htrn sedm
ibugiutionemiopera opere est sedulitas m
rebo agendis • opera aute phie est intentio
Joci labor ab aliquid pbilosopbicu addisces
du. jtem 0leys est duitas grecie in qua
studuit Aristotilesfvnbe studia feta bicus
^^^leadca ♦ /{bdoademia autem fuit ciiutas vel
villa Î qua studuit piato jvmde studia siia
dicuntur acbademica •svtriscg aut studÿs
Doctius fiiit enutrit? Htm phia mulas
ajpellat syrenes f sicut em Cyrenes dulce r
dîne cantus attrahunt nattes periclitando
eas f sic mule delectatione metri alliciunt
homines vel mentes hominum BC rationem
aliq affectu feibmcrgüt SL obscurant Htrn
cp vna philosophia couetu musàpt expulit
signas cp vnus lapiens feta virtute BC sa*
pietia iftintos errores stulto^ exdnguit:.
A At ego cuius acies: » H)ic Doctius oslebit
quomobo obstupuit beactu philosophie
bicens • At ego Doctius cuius acies ib est
\Ue
visio mersa lacrimis caligarat ib est ob-
scurata fuerat fet nec posiem bino icere ib e
inuestigarc quena ib est que esiet hec mu-
lier tam imperiose auctoritatis ib e potetie
ego obstupui ib esi miratus fui BC beftxo
ib est inclinato visit in terram tacitus cepi
«xpectare quibnam deinceps ib est cofe-c
quenter esiet actura circa me ^ Uotandu
tpuia Doctius boluit be amisiione rerum
temporalium eius acies ib est ratio BC intel-
lectus caligarat j ita cp non potuit cog-
noscere philosophia A lstota q? licet Do-
ctius be actu philosophic obstupui t tame
tacitus expertauit quib deinceps fecere
vellet per hoc muens se efle talem qui w-
solationem acciperet qui em refutat alios
audire ynec audita ratione acquiescunt
nec tales sibi ipsos obstaculum consolati-
onis feciunt:.
4^Cum illa propius accedens:. Dic Docti?
offendit quomodo philosophia sibi appro-
pinquans statum erus deplanxit dicens.
Xum illa phia accedens propius consedit
in extrema parte lectuli id est cordis mei
BC intuens meu vultu graue id e granatu
luctu at<$ deiettu id est inclinatu in bumu
ib e in terram merore ib e tristitia conqsta
est his uersibo seque ntiba be perturbatione
nostre mentis «sftota cp philosophia bids'
sebisie m extrema parte lectuli ib es t cor-
bis Docty. Istam cum esiet m tristitia BC
boleret propter amisiionem rerum tempo-
ralium parum vd nihil feptentie habebat.
\Bi quia tota cura eius erat circa terrena
amisia jibeo bids' habuisie vultum merore
beiectum in humu: •
|A\etmm fecundum
SuH precipiti mersa profendo -
|Dic incipit metrum ipccundum
huius primi quob vacat" metrum
ba<tilicufn*a pebe prebominante jBC bids'
tetrametrum a numero pebum .a tetra qct
e quattuoriquia quattuor pebes cotmctp BC
dicitur ypercatalecticum propter fellabam
habunbantem postbuos pebes iu medio
ver sus f verbi gratia« prim? pes est heu qy
'fecund? peipi ^seb sillaba ti hui? nominis
<^*vV^v<V
pcipiti fepbabunbat. tertius pcs c merfe
pro. quartus feudo. sirmliter eft in alys •
2n boc ergo metro pBia deplangit ftatum
>oety dolcndo be £ turbatione fee mentis
VC fecit duo jpztmo vmuerfeliter pBia de-
plangit pturbatione mentis Jxrrrinu/sccfo
ipetialit couertit plancstu feu fep Eboetiu*
ibitpic cfuonbafpetmo dicit • PenK«i*
quanta mens bominii bebet. i. obscuratur
merfe pcipiti ¿pfenbo • i • cura re-g. tempos
raliu que pcipitat bominem. bC tabs mens
relicta ¿ppeia luce - i. contemplatione ten-
dit i- lafcoeat ire m tenebras externas. i.
in ignorantias exteriores boc aut cotingit
bomim' quoties feple mens aCta - i »agitata
terrenis flatibo - i. ¿piperitatibo vel euctibo
cura. i. sollicitudo rerum temporalin noxia
. i • nociua crescit m tmmenfem ♦ i « fepra
modu l^ota q» m nobis e duplex virtus
rationalis SC fenfealis «ffenfes aut semper
abuerfetur rationi • /quia caro concupiscit
abuerfes fpiritii bC H>irit? aduerfes carne*
/cu aut senfealitas vincit ratione/tac bomo
e m malo ftatu regiminis jSC efficis" beftiaf
T^nbe Albert? fep tertio de anima bidt *
^urpe eft nobisabycere regimen fepioris
bC induere regimen inferioris virtutis qct
nobis comune eft cu beftys • Ideo scribis"
tertio etbicou\ antiqua trailatione • yalbe
conanbu H laboraudu eft nobis ut virtus
noftra concupiscibilis febieCtafit rationi
Hueadmodu emm pueri peruerfe vtnut si
no a feis pebagogis feerint coacti ad recte
vmendu / sic Hfpetitus fenfealis ducit nos
ad insolentia rnsi regula rationis feerit co-
artatusyplwres aut bomines secuns" fen-
fealitate K ratione mfebantes boms exter
rioriba bC beleCtationiba senfealibo per que
impediuntur m /peculatione bC cognitione
femrrri boni ideo pBia boc deplanges dicit
t metro Deu cp pcipiti fjte cu aia ingerit
se curis rey. teporaliu q>feude pcipitat" bC
bebet quia a cognitione rerum KC fei cre-
atoris beftituitur i bC beftituta cadit rn te-
nebras externas i * m ignorantias exte-
riores* ^bi notajcp duplex eft ignorantia
qneba naturalis q e \ tuuembo & decrepitis
fC vocat ignorati a i terna quia ex naturali
defectu contingit • Alia eft ignorantia q
causatur ex negligentia bonrinis quando
sollicitas circa exterioras talis bicitT ex<r
terna/quia e extra naturajbe qua dicis" cp
omnes bomines naturaliter scire desiderat*
A)rmia ignorantia cu sit naturalis non eft
vitiofe/quia turpes a natura nemo icrepat
neq bonos laudat • fbecunba e vitiosa cum
sic p bomims negligetia he q loquif Doc-
tius fecundo bums profe quinta -jacteris
ammatiba sese ignorare natura e bomimbo
vero vitio verrit Ité dicit noxia cura vir * i * * 4
Sbeneca m £Uerbys ^agna partem per-
turbationis sibi dedit qui exterioeiba se m-
iecit fjtzm ratio bC intellectus bicuf lux
bomims /quia illuminant botrrine ab cog-
nitionc creature bC creatoris fdicuntur aut
<jpia lux bomims /quia sclu gen? bominu
vtmt áte bC ratione ex labemio metbapbt -
sice:*
^Wc quondam celo liber aperto: Dic pBia
ipctialit coucrtit se ad beplagcbu Doetisi
bC primo oftenbit quanta contemplatione
Doctius quontra viguit/fecundo oftenbit
quo beftitut? a tali cotemplatione sclu de
terrenis cogitabat ibi • flue iacet effeto *
{permo pbilosopbia commcdat Doetium
ab aftronomia /fecundo a naturali pbilo-
sopbia f tertio a metbapbisica/fecunba ibi
C^tiin etiam caulas ./tertia ibi ¿uis-voluat
i labile Aprimo dicit* Doctius quoba Uber
♦ i. solutus a cura ren temporaliu celo sibi
aperto per cognitionem feetus feit ire per
rationem in ctbereos meatus i in motus
corporu celcftiu bC ipse cernebat ♦ i * Acu-
labas" lumina* i «rabies rosei solis visebat
* i«cu desiderio videbat sidera * i • oftellaf io -
nes gelide • i ♦ ff ¿gibe lune»bC ipse Docti?
victor ignorantie babebat omnem ftellam
cqmpbenfem numeris. i certis computa-
tionibo queeuq ftella erratica exercet. i *
operas" vagos« i. varios recurfes nuc pro -
grebienbo • nuc regrediendo ftella mquá
flexa • i • mota £ varios orbes • i • circulos
4 flota cp aio liberato a curis exteriori ba
cocefsiun e pbilosopbari * ideo queda artes
M 2.
dicuntur Uberalcs/quia fily liberontm. i.
nobiliu qui erat liberati a curis tcpoaalilx)
talilo artito vacabant «f ideo dicit pbia g»
Doctius qnonda \ibcr cetera 'f llota q>
bicit cela aperto f licet bomo planetas ceti
coepozalitcr no attingat tame speculatione
compbedit/boc pulebee ta git tOennogise?
i dicens ♦ /fVagnu miraculu est bomo &t arat
bonoeandu/bic anima mtejlettina ? natum
dei transit quasi ipse deus sit / bic p natum
anime dys e contund:? bic demonu gen?
nouit/termm colit/elementis coimscetur.
icumine mentis in maris pfrnda deseedit
elu qct videtur altiilimu animi sagacitate
actitur/intentione arrirni eius nulla aeris
aligd consirndit / nec terre densitas cius
operationem impedit fno aque pfruditas
alpecftu eius obeubit ^ Itota Cf sol in ortu
■/lio ajparet roseus ppter vapores interpo-
sitos inter vifrm noseru bC sole /na album
vifrm p fumu ajparet rubcu Mia licet in
meridie vapores sint interpositi /non tame
afparet tunc roseusfeo cp illi vapores non
sunt grolsi sed fubtiliati calore solis lflota
pbia dicit lunam esie gelidalquod non ese
nrtelligendu fbemaliter/quia prime quali -
tates q sunt calidn frigibu bumidu siccu
no babcntlocu in corporito celeseito cu no
recipiat xegrinas impressiones /seddteif
luna gelida virtualiter,vel efseseiue /quia
frigus bC etiam bumoees efficit in inserio-
ribo/peopter quod noCtesquibo luna pese
simt gelidiores SL bumidiores magis bicto
e ,<j Nota q? plancte bicutur babere vagos
recursitsfquia mouec duplici motu scilicet
|primi mobilis ab oriente in occidentem/bC
t jpo motu ab occidete in orietem /vel ideo
quia quanbop ajparet nobis seationary
jquandocx retrogradi quandop propinqui
quadocp aliqualiter remoti ^fseota A» seeb
la ermtica bidf flexa-t. mota per varios
orbos circulo^ seZ deserentis SL epicicli ra-
tione quo^t circulo» nucbicutT progressitu
nunc retrogradi nunc seationary Vt diseu
ese k babet viberi in tbeorrea planetarum
velaseronomia*..
seum etiam caulas: - Dic comenbat eum
ex parte natumlis pbie dicens. Auin etia
p certo Dcetius selrtus frit rimari. i. in -
quirere cattses vnde - i.propt quas caulas
sonora flamina, i - sonorosi venti sollicitet
> i. perturbent equera > i ♦ planiciem ponti
»i« maris quasi diceret Doctius seiuit cau-
las generationis ventorum qui comouent
^ipfrm mare llota q> ex libro metbeoro^
patet/<p ventus generatur ex vapore ca-
libo <k sicco eleuato per calorem solis qui
perueniens ad locum nubium frigiditate
nubis repercutitur! bC rcpercusius serf in
latus^ freit sonum impellendo aeremi&
quia aqua freiliter ese duusibilis de frdlt
cedit bC reuerbemtur per ventos, vel aliter
potese mtclligi • Kntiqui enim dixerunt q>
ideo venti turbant mare quia in ipso mari
generantur venti qui non exeunt sed fa-
ciunt fluxum maris llicet bcc opinio no
sit vera quia mare fluit & refluit tempore
determinat0°sicut bis in die naturali venti
aut generans tempore indeterminato:.
^uis volnat seabilemji* l^ic pbilosopbia
comenbat Doetium a mctbapbisica&C ite-
rato a naturali pbilosopbia dicens • Doc-
tius etia solitus frit rimari quis ipiritus
• i • mtclligentia volnat motu diurno sea-
bilen> orbem frmamenti/vel etia cur syb?
solis fvel aliud babes ortu U occafrnt cafr-
nt r belperias vndas.i r aquas maris oc-
cidentalis frrgat. i« iteru oriab abortum-
tilo- i«ab oriente Iplenbibo/quasi diceret •
Doctius solitus erat inquirere cur seelle
que in occidente videns occidere iterum
refrrgat m orient/etia erat solitus fnnari
quis temperet placidas boras veris id cse-^JlpJ$
j
nus sertilis atrao pleno -1 - secubo mfluat^ „7 ' 40^
-' • influentiam freiat granibis vitis ♦ i • s*-/**»<> j
ccluab alio mouctur. /JVouetur aut celu a
duplici motore p comctatoze « xii. metba^
pbisice ab vno coiuseo 0C ajpiopnato* qui
/
'S
i i
xocai mtelligetia a quo mouet: ef fettiue •
ab alio motore fepato qui est deus a quo
mottcf m natione finis ^f^tm dicit orbem
celestcm eile stabilem llicct em moneat St
mutet Iccu fecunbn parteslno tn iocunbu
totu SL quantu ad boc bicitur eile stabilis
/ . i. immobilis Item causa quare stelle q
occidut item oriantur no e alia nisi mot?
circulans primi mobilis qui fecum rapit
omnes stellas ta fixas cp erraticas Itm
befperus cft stella que de regere loquitur
solem occidente a qua stella mare occiben s
tale dicitur befpericum mare <eo q» söl SL
befperus ibi se mergant «fno q> itasit/feb
quia vulgares sic opinantur fcü em stelle
occidunt ppter interpositione maris inter
visiim St stellas videntur stelle mergi in
> mare Itm tempus vernale dicis placidu
/quia est coueniens vite bomims . Est em
tempus veris calidu St bumidu in quibus
cosisfit vita. ex libro de morte St vita • Et
ideo illo tempore pbucunt' flores jna ma >
i teria flou e bumidu aqu subtile bn coCtxia
(calido aereo j quia igif in vere dominatur
| calidu aereu St bumidu aqueu fiibtile quod
parua indiget digestione fibeo i vere cui?
calor temperat? e flores gducun? Itrn
vitis multu babundat de bumido aqueo
St grosso cuius signum est quia tempore
putationis distillat ab eis quasi bumibum
lacrimabile «Itale autem bumidu grossum
multu resistit digestiom ideo vue ad ma-
turitate tarbe pueniut scZ tepore atttupni
Item £?oetius cosiieuit reddere causas
latentes reru natumliu quod fuit indicium
felicitatis jfna fecunbu "Virgiliu felix qui
potuit reru cognoscere causa«:.
<slunciacet effeto:. Dic ostendit pbia quo
fboetius destitutus pbiclra speculatione cu
de terrenis cogitabat dicens • flue - i • tpe
doloris foetius iacet ♦ i. pflratus e effeto
♦ i. euacuato lumine • i • speculatione metis
St ipfc pieflus colla. i. (cdm colla grauabis
catbenis passionum que mentem grauant
geren% becliuu vultu ♦ i • inclinatu podere
amissionis reru temporaliu beu cogis cer-
nere stolida terram . i bona terrena que
bomines stolidos efficiut fîîota catbena
est fèrreu instrumentu quo aliquid cotra
sita natum detinek • Quatuor aut affectus
que simtigaubiu - spes/ timor dolor similia
tudinarie dicunb catbene quia anirnu bo«r
minis detinent St contra sitam natumm St
ratione ad illicita trabut«nam mtio femp
deprecatur ad optima • ex primo etbicopt.
Et propterea foetius in fine buius primi
bortab fitgam passionum ibi tu cp si vis •
Atem nota non est estimadtim Do-
ctius sic eilct ita cuacuatus lumine mentis
sicut littem sonat fquia alias ftiisset insitffi-
dens pro compositione bui? libri sed pbia
loquif boc compalsiue .'Jlle cmm est meus
stultus qui inclinat se ad terrena diligedo
ipfoSt non elcuando intellectum situm ad
fpeculabila qualis non sitit Doetius vnde
dicit Augustin? « îales sitnt bores qualia
sunt ea que dilrgut quia dileCtio transmu-
tat diligentem in similitudinem rei quam
diligit. bec marquardus:.
< P^ofa secunda
MDàEd niedicinc inquit potius i» Dic
¥ yictpit secunda prosa buius primi
^ V-/ iirqua pbia inuestigat morbum
Ê)oètÿ ex quibusda signis - fccudo osolatf
ipsitm ne desperet • seda ibi Eucx me no •
po dicit pbia - 0 Doeci ego pilem multa
coqueri de pturbattone metis tue sed nuc
potius medicine temp? e q> qucrele vero p
seb tu- i. tue mulier illa tfeta Î me totis liu
minibo ♦ i • oesis ait es tel ne ille qui quodâ
tempre iuuetutis nutrit? nostro laCte. i-
siicilibo documentis • in etate ante prfirCta
educatus ♦ i. nutritus nos!ris alimetis - i •
doctrinis difficilioribo tu euafcms i x-
uenems in robur i in fortitudine virilis
animi atqui p certo nos contuleram? tibi
arma talia • i • documenta que nisi prior
abieciflcs p oblimone ipsa tuerentur te in-
uiCta firmitate« dicit pbia agnoscis ne me
quid taces siluisti ne pudore ♦ i. verecudia
an stupre i. mentis alienatione ego mal-
lem« i «magis velle te siluisie pudore sed ut
ego video stupor ojpecssit te Rota q?
pbia m deplangendo Doetium non fecit
2P 2.
V* .
longam mora (ne Doctiusdesperet super
infirmitate sua/ergo dicit piota magis esse
tempu® medicine gp querele Itern boni
medici est toti« oculi« diligenter redicere
feciem infirmi io cp in fede magis apparet
signa pecnoseicatioms infirmitatis f ideo
piota dicis esse intuita Doetiu totis lumi«'
nibo $tm j> arma piote itelligus pcepta
pbilosopbicalia q psuadét minime extolli
m piperis nec deprimi in aduersi®4oortas
em no® pbia ab magnanimitate f magnae
nimtts aut e qui contra difframes mfultus
fortune vnanimi metis (»stantia militat •
Ebe bis te similib? peeeeptis pbilosopbici®
Dortius oblitus fiiit qpter dolore 4 Klota
taciturnitas quando^ puenit ex pudore ,
iqncj ex stupore fqn enim manifestas alicui
aliquid quod pellet celari ipse efficit' ve-
recundus {te oculi etus depeimunf f fàcies
eius rubet te auertitur f te lingua eius tn
loquedo ligas Rota cp stupor vno mo-
do est babtmdans amiratio mentis /ut ibi
papa stupor mundi . Alio modo c menti®
alienatio^ fic accipis in ^positof-L iducit
tacitumitat^ex quo em metus lingue est
feetm conformitaté ab fentasiam -sturbata
fimtafia sicut contingit t alienatione metis
ppedts lingua t loquendo Zergo bicit pbia
pudore an stupoee siluisti / te quia tadtur?
nitas pUeniens cx stupore deterior est gp
que causatur cx puboee/cu ipsa causes cx
aliquo defectu interiori'ideo dicit philoso-
phia mallem pudore siluisses flota fediti
fOttguition^pudor est corporis sed pueli»
citta e metis - Est aut pudor ver ecudia cx
aliq casti innata non auferes memoria sed
Tpebics lingua- stupor aut e casiis memor
ria auferes te Itgua tpebies &C pei? e tacere
stupore gp pudore k quia melius é memoria
retinebo no loqui gp loqui te meoria carere
♦t Nota pbtlosopbia bicitDoetium habu-
isse ntitritum suo ladre/per nutrimentum
lartis mtelligis trituum fez grammatica
logica te rhetorica quibo muenes sunt se »
natun nàrnabi tanH fàcili!» bocurnetts
(sicut puer ladre nUtrtmeto molli U fàcili®
digeftipm® nutrii* %>ed perboc cp bicit
virilis animi robur ettafems sc£ ab seietia
mathematicam te cetera qua tanq> p sote-
ri arn magis subrilern. homo perfecte ctati®
efficit A Flota philosophia contulit Doe-
tio arma no corperabajsed spiritualia sicut
sunt virtutes ttcllcduaWmtas ¿numerat
^Ariseotilcs sexto ethicou ite sunt illa in-
telledus sapientia scientia ars te pmbetia
<^t similiter virtutes carbinalesfque sunt
quatuor. prudentia iuseitia ^ertitude/te-
pemntia f te bicus cardinales/quia quaba
principalitatem sibi vend icant scz materia
circa quam habent fieri ♦ 'Jila errim arma
abiecit Doctius quando temporalibo ad-
hesit. azpetitui sensitiuo annues te ab at-
tentione celeseiu sequeseratus - Et de iseis
armis dicit apostolus-j^bicite ergo opera
tenebrarum te mbramim ama luci® sic vt
in die foonesee ambulemus: -
4 Eunq me non modo tacitum: • (Aie pbia
boni olat" Docttu ne deiperetdicens • Cu
pBia vidisset me non modo • i ♦ non tantu
tacitu fed F»rfits • i • totaliter elinguem
P> te mutú ipsa admouit. i- a|poimt pedo»
ri meo leniter manu te t quit . t . dixit rribil
periculi est circa bunc homine ipse patitur
Ictargu. i. moibú obltuioms morbu iqua
cornu nem mentiú illusa^ - i - decepta^ $te
ipse paulisper • i • modicu e oblitus siti sed
facile fui recordabis - fiquide g> certo cog-
nouertt nos pbiam ante -1 - prius • qct ut
tpe possit fecere tergam? lumina - i-oeso®
ei? caligantia nube, i obscuritate rerum
mortalium • i - tempoialiu • hec dixit pbia
te veste fea confiada -1 - conuoluta t ruga
siccauit oculos meos fleti!» vndantes -1.
bumedantes f flota gp tacitus ese ille qui
no loquis licet habeat poteseate lingue ab
loquendus sed elinguis vel mutus dicitur
ille qui uo solu uo loquts sed no habet po<-
teseatem lingue ab loquendus te talis sitit
Docti? Hpter seupore - i • meti® alienatione
q flota <p philosophia, intien® se esse bo-
nam medicam consolas Doetium dices -
nihil periculi ese in homine isec/quia scctm
Aenecam in libro de clementia ab neronc
/fVaiimebici ese besperare ne cures eger.
30
c.
3
¿x»
1
l
leid*
:ir
'Vvvtwi
JL.
4 Uota q» letargia eil mfiemitas causäta
ex oiptcHionc cerebei cu obltmone öö mm
git continuo sompno *f BC sic letargus eil
morbus inducens obltmone BC sompnum •
J>ndc letargicus BC esi bomo qui patitur
talem morbu ♦ BC dicitur a letes qct intern
ptatur oblimo ♦ BC letes e f luiuus infernal
foetius ergo patiebatT letargu • i • morbu
obltmorris/quia si peepta pBie in memoria
babtusiet nuK de arrrilTione rerr temporaliu
dolansiet Htem dicit letargu ee morbum
illuiarr mentiu. qnia mens illusa eil vbi
mtio eil: ligata ¿pter besedu Fantasie sicut
i freneticis/eel ppter befidu memorie sicut
in letargicis «ff Tlotanbu bomo compomtur
ex anima immortali BC cozpoze moetalifieb
quia Doctius oblitus fuit bonoia aae/ideo
dicitur fuisic siti oblitus non totaliter leb
paulisper quia abbtic cum babant be bonas
terrenas que respiciut coeptis ^tm bomo
P pbiana habet siti ipsius pfodä cognatio >
nem • ad cognofeendu aut illttb qatod per
pbiam cognoscitur oportet primo pBiam
cognoscere ibeo bicit pBia rccoebabitur siii
fäcilesi nos pi’ms cognouerit Htem per
veiles pBie m ruga contmdas atelligutur
peepta pbilosopbicalia in vnum volumen
) p.T'ti, n - congregata fsicut in illo Ubzo quibus ipia
pBia Doetiü consolatur f Uota cp ab me-
bicu mfirmtt cumre volente plures requi*
ruf conbxtioncs •(Dermo ut qualitates &
cobitiones refpiciatj BC ut btnnoees noces
tes cognoscat • ‘i&zambo ab loquebttm cu
moucat* ^Tertio si pualiba egritubine ob*
mutescat ut manu corpori ifirmi abbibeat
(Quarto ut cu verbis cosolatoeys reficiat*
fsic pBia vibens boloees Docty/permoeu
inspexit i fecundo ad loqaicnbum moaut •
Itertio manu sita corpori ajpofuitfBC quarto
^erbis jonsolatoeys refecit*.*
jAVctmm tertiu
^nc me discusia liquerunt*.* Dic
incipit tertiu metrum Bau? peimi
libri cunis perm? versiis vocatur
metru dadilicu exametru ♦ rfecunb? bacis'
metrii alemamcu ab rnuetore? tetmmetru
a numero pbuf badilicu a pebe pbemina r
.ML
te * acataledicíl quia nulla filiaba babudat
nec beficit ♦ In boc metro Doctius becla r
mt per quobba simile quo remotis impedi-
mentis vigore cognitionis recupamtf BC e
talis similitubo* Sicut cboeo flante nubes
genemus BC p interpositione nubiu sol BC
alia aslra nobis occultans f sic abuersitate
imminete bomo afficis biuersis pafliombo
obscumntibus mtelledum j BC sicut ani Iro
flante nubes disibluutfBC mby solares re-
uertuf /sic abuersitate abuenie nte consolar
tione pbilosopbica passiones sebantur BC
mtelledus illuminas ♦ spicit ergo t littem
^unc cu pBia tersit oculos meos tenebre
liquerunt me discussa node • i • obscuritate
BC prior vigor cognitionis redyt luminibo
meis • i * oculis ut pro sicut sol latet * i * oc<-
cultas cu • i • qn sibem • i • Helle glomeras
♦ i • inuolttanf peipiti cboeo • i * tasi vento BC
plus i * celu iletit * i * ilare vibet nymbosis
hnbeibo. i * plttuys nubilosis ♦ ac p> etiam
nox*id esi* obscuritas ftinbitur bcsiiper*i*
be nubibo in termm nondu • i • non abbuc
aslris * i. sicilis vementibo - i * ajparentito
m celo * ^>t boreas emifsiis ab traxeio antro
i - tmicie regionis verberet * i «depilet bac
nodem * i * obscuritate BC referet clausum
diem • tue pbebus i * sol emicat * i * lucet BC
vibratus* i ♦ fortificat? lumine siio ferit* i*
peutit oefos bominu mimtes siibito lumine
solis pii tenebras^ Nota pBia tmbit ho-
mine ab obscuritate ignorantie ab lucem
sapientic/cx libro be pmo Ariilotilis - BC
etia p metrisla * An botrrinem format ne
sinit elle malum*$t ergo cu pBia siccafset
oculos Doety fiigatis tenebris ignorantie
redyt vigor intelligentie f flota quatuor
fiunt venti principies qui flant a quatuor^
partito msibi scilicet ab oriete occibete fep
tetrione BC meribioq^. quilibet babet duos
collate mies BC sic fimt duodecim venti qui
Bis versibo continentur * flant siibsolanus ^v
vultum? BC eurus ab or tu * $>tcg die medio
notbus beret affricus auflro * Circinus
occasum ppbimsq fetione? afflant - Sed
vemttnraquilo boreas BC cbozus ab ardo*
(Eboms ergo esi ventus quo flante generi
2P 3
rantur nubes Bi coglomerantur sybera sic
cp per nubes occultantur ^iRota # polus
est i bella que femp in eodem loco videtur
seb bic polus ponitur p firmamento ta#
pars p toto p sinoboeben f Reta cp pol?
. i - celu dicitur Ibare qu eib obbudu nym<=
bofis ymbnbomon cp fbet sed quia motus
eius tuc nobis no apparet f motum em cel»
no peiprm? nisi p motu alicuius /belle \ cu
aut celu eib cooptu obscuris nubibo nulla
fbella videri potefb f >'Rota sedm btigtn*
tionem nymbus eib nubiu densitas ex in,
tempeibate oetai^ fic dicit Doe? bic nyrnr
bofis ymbnbo - i« densis plutiys fBi e natio
iquia tenuis ymber no impedit alpedum
afbro^ f Rota# boreas dicitur flare ab
antro traicio -quia forte regio traicie e car
iiernofa de cuius caucrms exit ventus gc*
nerattts ex vaponbosiccis m terna /i Rota
polb# pbia tersit oculos Docty $c eosdem
a fletu lacrimarum compescuit rcfbitutus
fuit priibrno vigori -tzvnde oculi ipsi? L)o<-
ety vt ratio SL intelledus obfuseati enant
tenebris ignozantie cum ifbis tempoealibo
adbefit propter amissionem rerum tempo-
ralium dtuersis fuit subi edus pafliombus*
^xd pbilosopbia oculop. caligine abiccit
i cum ipsius mtelledum illuminaurti tene-
bras ignorantis fugando' SL lumine fpiri >
di Vt scientia illuminando:.
i( fDzoia tertia
And aliter trisbitic nebulis: • iDic
incipit tertia prosa primi libri - m
mia Doctius oibendit quomodo
pbianbrognouerit / BC druidib ^quiapmo
oibedit quomodo pbiam cognouit/^ qlit
de plentia eius arrrinari cepit/& quomodo
pbia libi recondit -ftedo pbatpbia per*
secutione lapicntum a Vtilgaribo non cfle
nona i seda ibi Ronc apud veteres • fcDicit
pernio I fOatid p non alit nebulis trilbitie
mee dissolutis • i ♦ fugatis p consolationem
pBie qm sicut nubes diflbltiuf p flatu bo*
Vecsic ego Dcctius bauli ♦ i • repexi celu
• i • sursum BC recepi mentem • i ♦ vigorem
rationis ad cognoscenda facie medicantis
♦i • medici Itacx p ergo vbi - i. ppfbquam
ego deduxi • i-conucrti oculos q p BC d<i>
fixi • i • ftabilnti intuitu in ea respexi nu-
trice mea pbiam m cuius laribo • i • scolis
fuera obuerfatus ab abolescentia i a m-
uentute mea > BC mqua • i. dixi o magisbra
ommiu virtutum quid • i • propter quid tu
venisti lapsa ♦ i • progressa superno cardine
»i. de celesti porta in bas solitudines • i •
loca deserta nostri exily • i • nos bre relè >
gationis an i« nuquid poter boc venisti
ut exisbens rea ♦ i • tan# culpabilis mecu
agiteris-i. marrifòfberis falsis criminatio-
mbo - ^lla pbia inquit • i. dixit o alumpne
.i - p me nutrite an - i - vtru te desererem
i qsi diceret non - nec partirer - i. diuiderem
tecu communicato labore • i • durilo labor e
sarcina • i • pondus qua tu sustulisti ob in«
mdiam mei nominis * i • ratione sapientie
atqui p certe no erat fas-i- bonestu pbie
relinquere iter innocentis incomi tatù • i •
fine comite itiple fi ego te dereliquissem ego
vererer • i • timere meam criminatione • i •
mea damnatione BC valbe pboirefcere qsi
aliquid nouii acciderit siiiple circa te enim
p quia nu • i • nuquib tu censes • i ¿cubicas
primum ipsam sapientia esse lacessitam • i •
mamfèsbam periculis. i • perturbationibus
apud nnprows motes • i • male morigerar
tos homines quasi dicat boc non e nouu •
f Rota pbilosopbia dicit medica -
ait enim medicus morbo fugato sanitate
inducit . Sbicpbia ignorantia relegata
vitam vtriu% lòculi co&onat • Ra babeb
in libro de pomo Ansbotilis • Hui pbilosot
pbiam muenent vitam m vtro# lòculo
muenit alibi • Hui ttic inuenerit vitam
imteniet BC bauriet salutem a bomino •
Et ideo dicit Doctius satiem medicantis
f Iflotanndumj$> Doctius no solum de-
duxit oculos m pbilosopbiam leb defixit
m èam intuitu per quob imus op qui vult
pbilosopbari oportet fe totu trabere pbie
per continuum fbudtum H laborem • Na
sicut vna yrundo abueniés non fùcit vere
nec vna dies calida fiteit cibate sic nec vna
speculatio pbilosopbica fùcir pbilosopbu
*fl slota q> tempus opoztumun ad pbilosot
2
pbandum est tempus abolesccntie quob
rnuens fboctius dicit eurus laribo ab ado<r
lesc entia fueram obiter fatus - Itam etas
botninis assimilaf cere que si mrms c mob
lis vzl bura trimis fotura sigilli no recipit
nec retinet /si aut est temperate mollis vel
dum figura recipit BC retinet • K>ic similis
etas nimis tenera sicut infantia no recipit
doctrina pBica • nec etas nirrriu dum sicut
decrepitus Hf sed etas temperata qualis est
abolescetia q faciliter itelligit BC intellecta
memoeie comenbat «f TXota per lares pBie
mtclligunf diuerfe secte pbilosopbomm.
sicut Aristotilis BC piatonis/quiba £>oc?
ab abolescentia fuit obuerfatus • Et dicit
lOtiguitio cp obversari est ibe q? coucrfart
-v Rotandum q> philosophia dicis rna-
gistra omniu virtutufquia onines virtutes
morales bocetHitpatct ex ctbicisj BC dico
morales propter virtutes tbeologicales q
sunt sides H-es BC caritas • <^t dicis pBia
delapsa a superno cardine/quia omnis sa-
pientia a domino deo esl.fia sicut scribit"
i plogq libri de regimine ptmcipujDeus
e qui duritias sue sapietie influit animabo
• i. stubentibo tribuit gratia cognoscendi
cui nibil est difficile f BC sine quo nibil est
possibile possideri Tflota ut postea patebit
^ Doctius false criminabatur de litteris
compositis BC bc rmpedrmento delatoris BC
illud qd faciebat lapientia dicebatur facere
arte magica/ibeo dicit ab pBiam Jluquid
venisti ut tu mecu rea falsis crimiatiombo
agiteris i Tlota pBia tangit tres rationes
qpter quas non debuit derelinquere Doe-
tiu -prima quia nutrix non debet berelinc
quere sim altimpnii /fecunda qui patitur
^pter alium no decet nt deferatur ab illo.
^tertia quia non decet pBiam derelinquere
innocente • Aoetins ante fuit alupn? pBie
ipse patiebatur inturias poter pBiam f BC
fuit innocens ergo BC cetem ' flota fcctm
fOttguitione laceflb.i ♦ cu desiderio lacero
vel vexo vel iniurys af Rigo:.
^flomie apud veteres cpt -jDic pbilosopbia
«pbat psecutionc fapientu a vulgaribo non
ce nouafiBC boc po pbat exemplis antiquis
secto magis modnis. tertio ostendit quid
sit fàcienbu contra insultus vulgariu/fccta
ibi si nec - tertia ibi c^iii si quado corra
primo dicit. Aene dixi <p pfccutio sapie tu
a vulgaribo BC a malis non e nona norme
apud veteres ante etatem nostri Diato-
nis nos pBia sepe cretarum? magmi cercar
men cu temeritate stultitie • i • cu stultis BC
ternerarys bomimbo eobeq piatone viuete
magister eius^b oemtes inmste pmeruit
victoria mortis me sibi astante cuius fo-
cmtis hereditate ♦ i • scientiam hereditarie
relicta silis discipulis cu cpicureu vulgus
BC stoicu BC ceteri molirentur. i. laborarent
ire raptu, i • rapere vntisquifq p siia parte
BC cu ipsi traherent me pBiam in partem
prede me reclamantem. i • contradicente q
p BC remtete ipsi bisciberut veste mea qua
texuera meis mainbo BC ablatis paniculis
abierut credentes me totam sibi cessisse BC
quia i istis ajpapuezut qda vestigia nostri
babit? . i « prudetie imprndetia vulgariu
rata. i. opinata ipsos elle meos familiares
• i -meos discipulos ratione lapientie per;
uertit nonullos cop • i • aliquos errore • i.
P secutione qpbane mnltitudmis i.rdocti
vulgi sicut vulgares solent puercere doc-
tos -f Ilota q» ante tépus piatonis multi
sapientes persecuti fiicrut a vulgaribo/. BC
tempore Diatonis Sbccrates magister ei?
tnteryt poter siia sapientia /na ipfecog-
nouit siia sapientia ce vnu beu/alios aute
colentes pltues deos redarguit qd peipies
dux atbeniensium nomine Anetus coegit
ipsum bibere venenu in nomine vrritts bei
ÌBC nibil sibi nocuit • D ossea coegit ipsiim
bibere venenu in nemine pluriu deo^r BC
interyt f Illota mortuo Socrate discipuli
sili qui scietia Socratis tan J berebitaria
sibi venbicabat inceperut dissentire m quo
magister eoi^ Socrates posiiiflèt.siimmum
bonum f quibam erri suora discipulo^ dicti
epicuri dicebat ipsiim posuisse siirnmu bonu
in volnptatibo • |Uy sicut stoici dicebat S
in virtutibo/ BC quilibet eo9. p befbnsione
file opini oms rapuerunt autoeitates pBie
ipsas extorte exponend<^^pter quob pBia
4> 3
dicit illub reclamaflefBi sic male exponedo
sciderunt vestes pbilcsopbief & particula*
abftulcrunti& quam* non eflent veri pbi
quia tri videbanf cfle multi eo» a vulgas
ribaoccisi' sunt: *
<£. nec Anaxagoze fugam pBia
bat psecutioncm sepietum exeplis magi*
mobernis dicens • G £>occi fi no notrisH
fuga Anaxagoz4nec venenu Socratis nec
tozmeta Renonis quia ista sunt pegrina
. i. extranea &c alienas cu tu potuisti scire
camos i • psecutione cany ac Senecas ac
Soraniosi. seqccs Sozany quorum me-
moria no e puetusta. i. valde antiqua nec
incelebris - i. no fine gloria quos viros ni^
fc>il aliud detraxit in clade • i • in inorte/m6
q> instituti. i. informati nostri* moribus
ipsi videbant diflimilimi ftudysiprobo^i
itacx rribi/ est * i • no e causa q» tu abrrrircr«
• i ♦ de beas admirari fi m boc salo vite • i •
amaritudine no* sapientes agitemur i
vexemur ¿pccllis - i • aduerfitatibo maloru
circuftantito quibo nobis iaptenttbo max-
ime jpofitu e i. intetio displicere pessum*
iquo^r malo^ si fit numerosus exercitus tn
e fpcrnenbpjquia nullo bucc fiiple rationis
regis fsed tm rapis errore Irmpbante -i •
peipitante eos ab modii limpfoe temere* i»
stulte ac paflim. t« vbiq qBota cp Anax-
agoras stultitia bominu sole p beo coletiu
repbenbit ^dicens solem non e ile bcu/sed
lampade ardente/ppter qct reus indicat?
est M m fugam compulsu* tergo bicit pBia
A^^^agore fuga f Itota dicit Socrati*
venenu de quo diestu est iiipea quo veneno
interyt- Similiter ^eno multa tormenta
ratione sue sapictie sustinuit <fBota q> <£a*
mu* Seneca Soranus fuerunt nobile*
romam &C moribo pBie instruciti propter
qct interierat «^nde cany dicebant muc
tatore* a magistro suo Camo «ffirmUt sot
rany dicuntur a Sorano qui fuit poeta M
eius sequace* ab eo condemnanF' Bota
de Seneca bicit j&octiu* nvde disciplina
seolaririjtp Nero familiare suu pccptoecq*
Seneca ab eligenbe mortis abitriu coegit
4 flata q> sepietes dissimile* sunt stuby*
improbo^ qui
micitia*dispa'
ia bicit Seneca in libro be ac
v■ ,
■dispare* mores divaria secantur
ftubia quo^r difsimilitubo difloluit amici-
tiam nec vnq> 'improbi probi* nec probi
improbi* antici ee poslunt/no ob alia can :
iàm irrisi quia tanta est inter ipfb* bistatia
quanta ce potest studiorri malornq mo^r
distantia ^ Bota q> propositum rapien-
tum est displicere pciTLtrrisfqma bicitSe-
neca in beremedys fortuito^ « Malis bis:
plicere laubabile est f& alibi virtù* se se
biligit afpernafq mainiti «VL poeta opto
piacere borri* pratris obiose* baberi 4/fio*
ta cpbicit exercitum malore ee innumero-
semfquia secunbnm Salomonem - %btub
ko^ infinitu* est numera*^ pcruerfrbifse
cilitcr corrigunt f Bota cp mali no regut?
duce rationi*/quia ratio bepeccat" ab opti*
ma/maliaut operans peflima « ìfcucutT crii
errore sensualitati* vitam bestialem pio r
sequente* be quito bici? in libro ctbicozri
Auiba sùnt foomine* vita pccubu eligeres
fìntile* serbmapolo - Et ergo bicit pbilon
sopbia/q> tale* frint trinenbi quia ex quo
regunf per rationcmÌtunc eotum fatuità*
faciliter dissipai: ♦
¿Qiii fi quando contra no*: l^)ic pbiloso-
pbià ostendit quid fìt fedcnbìim contra
insultu* malorum dicens« Si exercitu*
malori incubuerit. i • institerit struens « i •
facieit#acicm -y bellum contra nos ia piet
te* rizMbem priEerto nostra bux. i « ratio
ibzD i « colligit copias « i « scientias K
copiosas in arcem « i « in altitubriie
speculationis celcsbum vero pro feb illi
mali occupans circa, diripienba* • i«aufe5
renbas inutiles sarcinulas«i ♦ buritias cor-
porales que sarcina SL pcbus corporis sunt
inutile amnia fubmergete* arit nos sapie^
te* i coteplatione celestiii astituti imbem?
malos queq viliflima rerii nos secuti ex-
iftentes totius fiiriofi tumultus • i«cotra
furiosum tumultu maloru q «i • K nos su-
mus muniti eo vallo * i. munimine quo no
fit fas aspirare • i. accedere stultitie gras
senti id ei t impugnanti nos ^ Botabum
foetius bic nostram rationem appellat
<
M Ji-
1
X
ì
bticc • ^nde ratio biffimi' sic. Efì babit?
birigens omné attiene foumanà in vitimu
bi optimu sine m-Item nota x arccm ipfé
intclligit altitudine speculationis celelìiu
bi ab banc ductt nos ratio • Et boc est vi«
thmim bonnm bumanc vite quob mtllus
aufferre potefl i Rota copie in bcc loco
bicuntur ajpctitus fon sitimi bicutur co-
pie quasi cupicquia cupiunt re» aliquado
contra rationof&i tales copias bebet regere
ratiojSL bebet se munire vallo bumilitatis
bi patientiae tue omnes impugnationes
abuersitates e milerias equanimiter siisi?
tmebiti bi temptationes*^ beledationes
noxias quas siigerit diabolus H caro rm *
pellit? bi mundus commonet non timebit
(¡Dee marquaebus fjtem nota ille merito
eli deridendus qui maiori bi meliori bono
dimisso eligit e occupas circa bona vili*
orajfed lapientes eligunt bona anime que
simt maxime bona prim o ethicorum • Et
vulgares eligunt bona temporalia que bi
cuntur vilissima rerum --quia impediunt
bominem i cognitione siimmi boni <Mo:
Owy tanbum arx arcis esi altum ebisiciu i quo
bosbes pugnant jbic aut accipitur p con-
téplatione celestiu e spe futuro^, bono^. •
fna per bec duo fapictes omne abuersitate
maiori fiupantcirca contemplatione bU
innovi tota intentio lapietis versat: * vnde
fboetius m tractatu be lummo bono dicit.
fJJBùs màxime beleCtaf i primo principio
bi i wtemplatione siimme bomtatisW bec
fòla efl recta beclamtio/bec enim eli vita
pbopr sine qua nemo vuut vita reda« Ibo*
ta be boc nomié vallu dicit Grecista ♦ Dlì
vallus palus cieca caltru pacutus Nexio
palo^z feb murus sit tibi vallum 4 Rota
alpirare siccfm Dugmtionem e It anbelare
conari vel deuemre * Itm fcctm eu gmsibr
grassaris p giinuabere vsi crubclitt tm<?
pugnare : • < Aletru quartu
^^W^iiquis composito feren? etto:.
B »Hic incipit quartu metru buius
|L J primi 'qct vocatT metru valenticu
/abmucntoecfe conflat ex H-ondeo badilo
/ ! bi tribo troebeis \Jnbepotefl bici metrum
trochaicum a pede piebominante • In boc
metro ploia ostcnbit/qualiter bomo debeat
se babere ut pfecutioncs rinproborr no p-
ualeat contra ipsimE boc primo beclarat
quibufda sirmlibo jseaxnbo exclamat ootia
timentes tyrannos •/fecunda ibi Huid tm
miseri /dicit primo • ^uicuq bomo lercn?
»i • clarus virtute composito euo • i• ordina-
ta vita egit« i • calcauit siib pebibo siipbum
fatu «i.eueutu reru tcmpoealiu bi quicuq
tuens, i «reficiens vtrdq fortuna« i« pro-
Hera bi abitcrla rectus «i. no flexus potuit
tenere vulti!♦ i •animum inuidii ita q> nou
vincatur pueritate se extollendo nec ad-
versitate deprimendo illum bominem non
monebit * i « turbabit rabies ponti - i«mun *
datio maris exagitantis«i«monentis fun»
bitus «ia fundo eflu versum. i • cbulitione
versa«quia in cbulitione maris aqua vtit:
P fluxum bi refluxttm^si bicat Impetus
maris faciens cbulitione no nocebit illi bo-
mini qui non extollitur in piperis nec de -
primik t abtiersis«nec tali bonum nocebit
ignis velem montis • quotiens ille mons
torquet«i « emittit ignes fumificos ruptis
caminis * i • cauernis suis qsi dicat nec tali
bomini nocebit vagus vefeuus luis igmba
nec illu bomine monebit via ardentis ful-
minis soliti« i »consueti frrire cellas turres •
f Rota pbia tria tangit que non nocent
bomini qui conflans efl in vtraq fortuna
(Dctmucfl rabies maris p qua designas
luxuriosi « sicut em mare sole bi metu siio
incalescite fetet/sic luxuriosi cocupifcetia
lua marbescuntfe pada libidmie fotent •
de quibo dicit scriptura • j2)erierut tume ta
in ffercoee suo f tales luxuriosi no nocebut
bomini conflanti t vtraq fortuna • ^Dcctm
qct tangit efl ignis velem montis p que
besignafT avtari bi imudi- sicut enim ignis
veleiti montis femp arbetnta atiari arbet
in cocupifc entia fconopi exteriorn /bi sicut
ignis eruduans qnq consumit loca vicina
sic iniridi qriqp nocent verbis si no polTiint
ludis Jbi tales rinridi non nocebut bomini
conflanti «^ertiti quod tangit efl idus
fulminis ¿p que mtelligutur superbi » sicut
4> /■
em fulmen generat m altouRc stpbi alte se
extollunt 84 mirabile vibet" de fupbis ñ» cu
alys bominibo habitare nolut SL tamen ad
celn volare non possunt tales superbi non
nocebut bomirn conflanti 4 Aly p rabiem
maris xtelligut ínuido® •*£ igne irato® * £
fulmen siperbos ut dictu eis • Aly £ mare
quod eAsonozoltim mtelligunt auaritiam
signem penam corporis fulmen rerum
ablatione ^ Rota veseuus est mons ytalie
mtrinsec? ardes, qui qncp ruptis cauerms
emittit igne qui loca vicina wñmn't Rota
circa boc q» dicit seren? euo H»eneca dicit
^alis est arrim? lapientis qlis e mundus
fupRminat?/ talis aut munb? semper est
serenus • 84 fíe animus lapientis m vtraqj
fortuna sem£ c seren? • 'Tnbe Aristouleg
m etbicis bicit k, sapiens bene scit forre
fortunas quia se babet sicut tetragonum
fine vituperio:.
í^iuid tantu miseri senos tyrannos: • lj£)ic
pbia exclamat contra timente® tyrannos
J dicens. <^uid id est quare mi lori bornines
mimnf timendo feuos tyrannos furentes
fine viri bus-quas diceret tyanm smt ime
potentes quia non preualcnt rrifi iuquantu
borno fe sibicit cis $24 addit non speres ae
liquib de bonis temporalibo »nec times eos
de abtierfitatiba tuc tu exarmaueris • i • de-
bilitaucris ira rpotentis tymni sed quicucp
bomo trepidus pauet timore maiora terne
poraliu vel optat bona temporalia talis no
est stabilis 84 fiii ruris • i • z)prie libertatis
ipse abiecit clipeum securitatis SL motus a
loco stabilitatis ipse nectit - i. eopornt eae
tbena assecitionu q valeat trabi ad tristitia
84 dolore mentis <| Rota potestas terrena
ad nibil fe extendit niñ ad largiendii bona
tpalia X ad auseredu c$¡24 io nuil? sibiaez
terrene potestati nisi qui sperat talia bona
voci timet eoru ablatione .(qui aut nec timet
nec sperat ipse est omnino fupja vel extra
terrena potestate E £ conseque® terrena
potesba® sibi nec .pficere nec obesse potest:
(propter quobpBia exclamat contra illos
tanqua miseros qui H>e bouo^r temporalis
toel timore ablationis eop. fubiciut se terre r
ms potestatibo dicens c^uid tantu miseri»
4 Uota circa illud Ac quisquis trepidus
i3beneca dicit i libro de virtutibo cardinae
libs - /Magnanimitas f! insit animo tuo cu
magna fiducia vine* intivpidus 84 alacer
j magni animi est non facillare sed wstarr
84 finem vite intrepide expedrare/s mag-
nanimus es nunqua iudicabis tibi contu-
melia iserri ab mimico sed dices mfoit mifoi
nocuit sed animu nocendi babuit 4Rota
tyrannus quonda dicebatur qrudamrex
fortis/sc dicebatur a tyro - i. fortitudine
seu illud nome est cause a^ropriata prin»
cipantibo pelsmis/Sc dieutur a tyro - i-ab
angustia qua inserunt luis subditis 4 flo
ta clipeus sumitur bic £ ratione bomims
) quia sicut clipc? desendit nos ne ledamur
a telis,24 a fimilitmta ratio bominis tues
3det sibi ne ofsenbaf:.
•1 ¡Deoia quarta
tis ne inquit foec: ♦ 10ic incipit
se quarta in qua pbilosopbia
mo inquirit £)oetiu siiper ate
ictorum^ bortat ipm ad sii
morbi reuelationem '/secundo Doetins re-
uelat morbum suum ibi ‘Itum ego * primo
dicit (p Doeci nunqnid sentis - i. mtellie
gis ea que dicta sint atq illabunf • i im r
primun^ animo tuo • Et subiugit grecum
<piod m laturo valet. Es ne asnus ad lim
quid fles quid manas«i - fluis lacrimis
Et sibiungit grecum quod tantum valet
Consterc mibi ne abseondas s expecfas
opem • i • diligentia medicantis oportet vt
detegas id eft mamsestas viilnu® tuum
Rotaq> prouerbium emt apud grecos
cum aliquis atibuut verba alicuius 84 non
aduertit nec curnuit rntelledrum verborum
illi dicebat? • Es ne asnus ad 'liram ficis
enim scut asnus post? circa limm andit
sonum lire sed non percipit mei odiam •
nec proportionem sonorum nec delectatur
in ea • %>ic aliqui® audiens verba 84 non
cumns intellectum eontm dicitur esje ase
nus ad liram j IJlotasqms voluerit se-
nari oportet morbn fvel vulnus suum de-
tegere 84 mamsestare. ^nde S?eneca ttu
i
epistola Nemo x se fetis valet ut emergat
sed oportet ut manu porrigatis altus ipm
ex trabat f tue em morbi ad iamtate iclinat
eu ex abdito eruput 24 vim sua pferut:.
tfXu ego collecto t vires animo Vic Do-
ctius reuelat inorbu 24 dolore fiinVc prmio
ostendit fe este pturbati! ex bis q incuriose
agebant circa ipsum /fecundo ex bis que
generaliter vidit m alys ibi ♦ “Videre aut
videor • (f^rmo ostendit fe perturbatu ex
fui exily relegatione ♦ Accudo ex meritos
suorum frustratione • percio ex intus ta fui
codemnatione . Quarto exfeme sue lesione
/fecuda ibi «quotiens ego • (tertia ibi (sitito
aut /quarta ibi At vero bic • Rdbuc duu-
dit - primo fecit qct dictum est -/fecundo
recondet obicCtiom ibi Atqui tu 4 jbicit
primo sic ♦ i‘<tu- i - tuc ego Doctius collecto
animo in vires - i - resumptis viribo animi
dixi an nc fetis eminet i-apparet asperis
tas fbetune sementis contra nos nunquib
adbuc eget amonitione. i- declaratione nut
quid feries - i • dispositio huius loci scilicet
carccris mouet te beccine - i • nuquid bec e
bibliotheca * i • locus study quem babiti m
patria quam tu pBia delegeras • i. elegisti
tibi certissima sedem in nostris lariba in q
bibliotheca tu mecum sedens disterebas-i-
bisputabas de scientia reru duunap 24 bu*
manare * nuquid erat mibi tuc talis babit?
vilis 24 talis vultus tristis cu ego rimarer
. i. inuestigarem tecu secreta nature cu de-
scriberes mibi vias fydey. • i - curfes stel-
la^. radio-i-virga geometrali cu tu ferina r
res-i- fezmare docuisti mores nostros - i •
mores bominu 24 mtionc • i ♦ dispositionem
totius vite ad exemplar - i • simiUtudmcm
celestis ordinis - fent ne ista ptrria que re*
ferimus - i reportamus tibi obsequentes
♦ i - feriuctcs 11llota q» bibliotheca e locus
vbi reponuf libris dicib a biblo« i ♦ tunco 1
q atiqui scribebat libros f tale bibliotheca
habuit Doctius rome marmoreis lapidibo
politam in qua studuit de rebus diurnis 24
humanis 4 Rota Doctius dicit pbiam sibi
elegisse certissima sedem in bibliotheca hoc
dicit p tantofquia licct Doetius esset di-
itersis officys 24 negocys occupatus tn
nulli eoy, ta certis te ponto ta certa inten-
tione vacabat sicut studio in libris pBicis
quos in certo loco repositos habuit Flota
pBia tradat de rebus diurnis 2C humanis
vnde $feencca*xxxi • flon potest virtus
perfecta este nec eqlis tenor vite sine pBia
per qua diurna 24 humana cognoscuf qua
n te occupas incipis este deorum fetius • 24
alibi dicis i P ILucille scio neminem bene
viucre posse 24 tollerabilit sine studio pBic
quia sine studio pBic anima eger e 4 Rota
Doetius studuit m naturali pBia/peopter
hoc dicit Cu tecu nature secreta rimarer
Sjbtuduit etiam in pBia morali/ergo dicit
Cu mores nostros - pbtubuif etia \ astro-
logia Mater hoc dicit Cu mihi fydep. vias
radio describeres ^Vbi nota radius est '"Mú*
virga geometralis qua geometri bescribnt
figuras i pulucre febposito 4 Flota q> vita
humana 24 mores bominu debent fermari
ad similitudine celestis ordinis / sicut cmin
spere inferiores planetap. obediunt spere
superior i i 24 regunt" motu firmamenti / sic
virt? nostra sensibilis debet obedire vtuti
rationali 24 regi ab ipa/turpe em e abicere
regimen ftiperioru 24 induere regimen m -
feriori! quod nobis comunc est cu bestys
sicut dicit Albertos siiper tertio de anima»
Rota ex quo Docti? ratione sue fepietie
in miferia fuit positosjideo dicit ad pBiam
fent ne bec prma que nos referimus obse-
quentes tibi: -
Atqui tu hanc sententiam: » Dic Doetius
respondet obiectioni posiet enim pBia sibi
obicere dicendo quale premiu debuisti re-
portare cu tu non studuisti Mter eomune
bonu feb Mter vana gloria 24 ppt Mria
vtilitatefcui obiedáoni recondit Doetius
dicens • p pBia tu fenxisti« i • confirmasti
hanc sententiam ore Diatonis beatas este
repúblicas si eas sapientes regerent vxl
si rectores earr contigisset studere sapietie
f £4 confirmasti ore eiusde Diatonis necefe
lariu ee reipublice afepietibo regeres nc
iubnacula • i-regirma comissa tpbis q-'i-24
ftagiciofis cxxúbó vrbin xferret pes te ac • i •
£ *■
stia prude. i • bamnn borri» bomimba igitur
ego secutus bàc autozitatc • i • sententiam
quod ego didiceram a te pBia inter secreta
ocia ego optarti • i - curam transserre. i de-
ducere in aestu. i. i opus publice annmstra-
dorns • i • communis vdlitatis • tu pBia bi
deus qui inseruit • i - infudit te mentito sa-
pienti! essi» nubi consey • i'teiìes nullum
studium me detulisse ad magistratum nifi
comune studiti bonoi^ qsi diceret ntbil mo-
uit me ad magistratu geredu nifi comuni-
utilità». inde • i * jpt boc rnìbi ciac graues
♦ i. diffìcile» q. ì, inexorabiles, i. inex-
plicabiles discordie cu rprobis bC semp fiait
nubi spoeta ofsenfio potenti! p tuendo ture
• i-p iuftitia desendeda qd babet libertas
consciende • i. libera consdentia seZ nullum
timere p tuendo iure 4 Ulota sedm QW
£* tonembeata est respublica cuius dormnus
pBtts est f SL ve genti cuius dohnn? puer
eftibi rationabiliter quia pBia bi sapientia
vitam disponit actiones regit agenda SL
obnnttenbademonstrat ♦ 'yndeSeneca
* xvi. Cpiseola dicit. K?i vis omnia tibi
fiibicere iubice te rationi • /fultos cm rex-
eris si mtio te rexerit. G£t Aris totiles in p-
bcmio metbapbisice sapienti» e regere SL
ordinare • ^Bx quito patet q> regimen rei
publice spectat ad lapientes p tanto dicit
Xuli? m principio site rhetorice ♦ Ad rem
publica plurima pertinent comoda si mode-
(v ratrix ®ulatrix omu reu pfto e làpi-
cntja ^ piota q studiosi fàpietie dicuf illi
qui ia p ftubiu adepti fimt sapientia ♦ Mi
^ pfZ autem dicunf studere fapiende qui abbuc
studebo acquirut fàpietià *4 Rota q> Doe-
tius studiu vocat secretu otiu quia \ studio
bomo otiatT ab exteriori occupatione .be q
otio fine quiete loquif Seneca * Ivii * cpta
dices. Nulla placida e quies nifi qua mtio
cbponit j bC illa vera e traquillitas m q mes
\ bona explicatur 4 l|ota cp deus immittit
sapientia mentito fàpientujfboc seribitur in
plogo de regimine principHWeus e qui
duritias sue fapiende influat m animas là-
pictu *\ Ilota q> libertas consciende babet
nullu mctucrequia bicic macrobius- |£)oc
babet libera conscientia ppntim qct fi quis
possideat nullum potentem metuat • Htem
/Sxneca • liiii »• sapiens ex libero arbitrio
mblTtimct imbecillitate bomim^quia se-
curitate dei babet ♦ Et 2^eueca de quatuor
virtutiba carbinalito dicit - IFt initus si'3
no sufficit q» innocens sis sed ut innocen-
tes ab iniuna serues. $t idem»lustida e
vinculu diurne bC bumane societatis: •
4c^uoticns egocomgastum: - tpicDoctius
ol sedit se perturbatu ex meritopr ffuflra-
tione fuoy. jbi primo tangit merita bi bei
nesiria alys exbibita/secundo tangit frus-
trationem coy. ibi Aoed cHeypzrma m sep-
tem parte» sedm q> recitat septe beneficia
que patebunt/primo dicit. Ego Doctius
multotiens ipsem conigaflum qui fuit of-
sicialis regis ^sbeodrici obru?-i. contiuri?
excepi * i. rmpebtm ipsiim facictem impetu
• i • insultum contra sertu,ras i. wtra bona
sertune cuiusx bominis imbecillis. i. im-
potentis resiflere. tunc ponit secunbn be-
neficium dicens • (Quotiens ego abieci- i »
auerd triguiUamfic bittum propositum
regie bom?. i • regalis aule ego ipm beieci
ab inceptas perpetrata miuria ipsis pau-
perito - tunc fubiungit tertium beneficium
dicens • ^ttoden» ego protexi miseros • i.
pauperes quosauaritia barbarorum • i.
crudelium bominum impunita-i • mea Isi-
gara vexabat infinitis calupnys. i - mise-
rys illos ego protexi auctoritate mea ob;
iecsta i.exposita piculis • i.bampnis Flu-
qua quifqua • i • aliquis bermxit me. i. der
flexit a iure abmiuriam 4 Nota q» coni-
gafs? fuit quida nobilis familiari» regis
tbeodorici qui suus offitialis fuit fbC totus
tiran? qui plurcs bomines inuasit impotes
tes fcA sea ipsis auserenbofquem Doctius
sibi cbtmrius a suo impetu ntiurioso aucr>
tit /talis eda cmt triguilla prepositus aule
regie ^ Rota secunbu iQuguitionejp bar;
barus idem est q? crudelis incultus bC sto-
lidus bC est nome crudelitatis - Vnbe olim
omnes getes dide sunt barbare pter gre-
cos SL latinos - ^t barbaria bicif quebam
terra iuxta gredam propter crudelitatis
.
excellentia 41/lota Doetius dicit nunqua
a ture ad •miumm/K hoc debet glosari fic
ego nec Ium retract? a ture amote nec obio
nec timore nec proprio comobo que omina
solent impedire txru tudiciu • ^nde dicit
J Labotintus-$uem nummus persona pces
de tmrnite reCto/non ducut. 'Judex sydern
laude -ferit t ♦
<y3houmtialium feetunas : W ic Doetius
ponit quartu XxwKcin bicens. Ego adolui
sicut illi qui patiebant?' fertunas • i • bona
fbztune puintialiud • illoti bominu qui tu
. i. aliquando peslundari • i subici priatatis
mprms ♦ i * occultis tu • i • aliquanbo public
cis veCtigaliba • i • tributis qsi bicezet cu pro»
uintiales nuc spoliarentur nuc in tributis
bona ipsorr auferendo ego bolua tin sicut
qui patiebatur ^ siota cp omne ciiutatem
vel regione quam Romant expugnauezut
fecerut tributaria \>X colona \xl pzouincia
/^ributaria feciebant qn relictis inhabitas
toriba terre ab tributu soluenbu homines
compellebant. (polona aut Faciebant cum
expulsis babitatonio alienos istituerut ab
inbabitanbu • fDzouintia aut faciebant qn
aliquem romanu prefeciebant illi terre qui
collectis rebbitiba eos Roma mitteret f SL
inhabitatores illius terre dicebatur pros
uintiales • Isti ¿pmntiales aliquando mo^
leitabatur occultis rapinis, i • exaCtiomba
ftio^ prefecto^r.♦ aliquanbo publicis vertis
galibus • i • tributis que inbebito rnobo cC
intuito exigebatur ab eis de quo Docti?
boltut siota vectigal <pprie bicik tributu
qct das be vectum -f Dota sedm iOugm s
tione qnnntia e regio fubiugata romams
tributaria farta • Inbe pzouintialis. i *
tributarius: •
^Gum acerbe furnis tpe:. fOic ponit qumtu
beneficiu dices > Cii tempore magne femus
esset inbirta • i • instituta gmuas coemptio
• i. angaria q coemptio cmt ¿pf libatum- i.
punitum camparriam prouintia inopia, i •
paupertatdego Doctius suscepi certamen
contra pfertu ptory qui mbixemt ista co*
emptione SL mtionc wmurns boni ego cer<*
taiti rege cognoscete 5^ beuici ne exigeres
illa coemptio ^Hlotaq» coeptioeiilitutio
siiper aliqua portione banba be re emenba
vel venbenba 8C vocatur vulgaris vngelt •
f&t talis fuit instituta slip càpania pronans
tiam beitruenba qua Doetius remomt*..
4|J)auliniim consularem virum: • (Dic ponit
fextu beneficiu bicens .ligo tmxi • i « libe-
mui fpaulmu virum consulare cuius opes
iam beuomssint spe ambitione • i • cupU
bitate canes palatini-i‘fenmli ares regis
similes canib) illu tmxi a sancito byantiti
• i • appetentium opes j3aulim j Ilota cp
familiares regis qui psidebat palatio vo >
cabat canes palatini sicut em canes babet
ora byantia ab cupibas escas sic isti bya<?
bant ab biripienbas facultates pauperum
romano^. <4 ‘Tfuc ponit feptimu bufi cium
bicens - Cgo interposui me obys Cipeiani
delatoris, i • accusatoris ne pena piaibicate
accusationis corriperet - i • puniret Albinu
viru consularem 4 Rota cp Cipzianus qui
fuit be familia regis intuite acculami vne
Albinu consiliare qui prius indica tus felit
ab penam cp accusatus ne ista pena cui
abiubicat? fiiemt ipsitm Albinu corriperet
Doctius fe oppones obys Gipnani accu -
satoris Albinum fàliiauit pilota ex istis
benefecys enumeratis apparet^ Doctius
non gessit magistmtum pro vtilitate ^ppa
feb comuni bono| si em ¿fpam vtilitatem
intendisset vtiq^ obiu 8C offensa potentum
euitaslet qd no fecit. Gt prius dixit nn<$>
me a rure ab infuria quisH betmxit. ex q
similiter apparet ipsiun no quesimsle ¿pii
comobu tales enim frequenter be ture bes
flcctunf « Gt siibbit nunquib videor in ire
* t • contm me exacerbasse • i ♦ irritasse satis
magnas discordias opponendo me poten -
tibo q si' diceret rmmo: •
fj2|eb esiè aptib ceteros tutior : • Pie tagit
fruftmtione fuorr beneficio^ dices • è>ed
ego debiti effe tutior apud ceteros fez rc^
manos quiba impendi ista beneficia K tn
non film tutus vt post uibebitur. licet ego
non meruerim securitate aptib aulicos • i -
familiares regis aula inhabitantes oppo ?
nenbo me eis amore iustitie Hota cp vna
causa pturbationi« ffroety fuit frustratio
suop. merito^ quia amicitia U gratia istci^.
frustrabatur circa ipsum quibus multa be;
ncftcia ipenditf& pptcr quos multa odia
<% indignationes incidit:.
^ouibo aute deferentis» pculsi fumus:. fiDic
Docti? tangit sua pturbatione ex iruusta
(iii conbcpnationc/& pruno facit boc/scdo
expurgat se de quibusdam sibi obiertis •
/seda ibi qua vti.jDtimo ostendit iniusta
sili conbempnatione ex accuiationc psona^i
vilium « A>ecudo ex salsitate criminis sibi
mipositi. tertio ex feueritate indicum &
puersitate ./feciida ibi A,t cuius criminis
(tertia ibi Et cuius vnqua • (¡Dermo dicit •
Nos siimus pculsi. i • percussi aulicis defec
rentibo. i ♦ accusantibo nos quotji vn? erat
Rasilius qui ¿ppter malitia sita depulsus
fuerat a ministerio regis ille compulsus pe-
cuina susceptu« est m delatione. i • accura»
tione nostri nominis . A\y duo accusato-
res nostri fuerunt Opilio & Saudentius
quos cu rex Xbeodoeic? ¿ppter innumera-
biles fraudes ipfo^r ordinallet ire t cxiliii
iSL ipsi nollent parere • i • obedire sed tue<-
rentur. i • defenderet se mtranbo ecclesias
cii illud eflet compertum* i • reuelatum regi
edixit • i.precepit rex vt nisi infra statutu
terminu decederet ab v:be svauenna debet
repellis primo signari i frontibo cauterio
sicut solent signari malefactores s^t dicit.
/Doetiusquid videtur pofle astrui-i • coni
formari buic feueritati cp eodem dic ipsi«
accusantibo nos suscepta fuit eoijt accusatio
«quid igitur o pBia est bicenbu meruerunt
ne boc artes nostre qsi diceret no ♦ nuquib
isti nistiftcati simt qpt nostra accusatione
qsi diceret no nuquib nibil puduit fortuna
de tali accufationeiqsi diceret humo debuit
pubere fortunam/SL si non puduit fortu-
nam innocentia accusati tamen vilitas ac»
cufantium bebant efle pudor ipsi fbrtune •
j Tlota boc vocabulum perculsus. dicit
lOtiguitiq percello, i«*perculi in pieterito
3C perculsum m supino est ide percutere
pel potius terefacere/fed percutere ptinct
ad corpus sed pcellere ad animam i Aota
circa boc vocabulum beferentibo q> defero
tria significat. (Dzrmo idem est cp deporto
Inde delator id est deportator ♦ fecundo
idem esi q> bonoro Inde delator. i * hono-
ris exbibitor * ^Tertio. i. accuso inde dela-
tor, i- accusator qui detegit quod latebat
j&C sic vltmio modo capitur bic f 'sFude
verliis ♦ Accusât defert dat bonorem ïfertcç
deorsum ^ 1/lota ad teste« yboneos septem
requiruntur conditiones que bis versibus A
continentur • Etas coditio sexus discretio
fuma > Et fortuna sides m tesfibo illa rei
quires « Mrmio requiris etas quia pueri
non possunt elle teste« * Wecunbo requiris
conditio libera ideo scroti no poflunt pbibe»
retestimomu « tertio requiris' sex? mas»
calmu*<ibco mulieres no possunt ec teste«
Quarto requiritur discretio ideo furiosi SL
stulti no poliunt testari /quinto requiris
fàmasibeo persone infames no possunt tes»
tifteari /sexto requiritur fortuna propter
quod pauperes non possunt testisicari .
/septimo requiris sides propter quod insi-
deles non possunt perbibere tcstrmonivtm.
Inter illa« condicione« due simt viliores
sscZ paupertas/SL infamia - H)oetms ergo
volens ostenberc siiam conbempnatibnem
intustamex vilitate testium accufatium
propter quam repellendi erant a tefthuo »
nio /dicit m vno suille desertum fortune
seg x basilio. 3ded x alys duobo scÿin opi-
lione SL gaubentio dicit fiiitle vitium infa-
mie 4 Nota q> nibil videtur setteriu« SL
nequius A personas viles BC damnandas
admittere in testimonium cotra inno cete«
fqiita dicit Seneca t deremedys for tuitor:
Itlon potdTbabere vllam antoritate sene
tentia vb» qui bampnand? est male de te
loquist*
4At cuius crrmrrn« r.fD.c Doetius ostebit
inmstam sili wbempnationem ex salsitate
crrmrni« sibi mipositi /secubo ex birti« in-
fert quanbam airrirationem ibi qtia m rc
Drima in buoscdm q> biio imponebantur
Doetio be quibo sc excusat /fecunda ibi -
Ra de compositis. ^Drimu qd sibi impone-
batur sitit q> rmpebtmlTet qncnba nttnrtiu
L
l
deferentem regi accusationem fenatus ut
fenatus redderetur reus lefe maiestatis
i^iat ergo m littera^ p pBia tu ferte qvis
summa"i *sententia crimini« cuius crimi-
nis causa arguimur • Hos dicimur volinsle
faluare fenatu fbzfkn desideras scire p que
modii dico E nos criminamur • i. argitis
mur tmpedtmfTe delatore ne deferret do?
cumenta i. Iras regi quibo faceret fenatu
reu lefe maiestati« Jquid igit o magistra
cenfes.i. indicas ificiabimur. i • negabrm ?
crimen illud ne (imus tibi pudori at<x id e
fed ego volui faluare fenatu nec vn$p dc?
sistam velle ♦ fed opem • i • diligentia impe-
diendi delatoris ista ceflabit« i« cessare de-
bet quia non est verum qp rmpediucrimus
delatorem litterarum nunquid est udas
optare salutem illius ordinis seg fenatu«
qsi diceret non est nefas• iste vero fenat?
qui consensit x mea damnatione effecerat
fooc luis decretis. i. iudicys ac sicet nefes
faluare ipsum fed ipnidetia sibi ipsi meti?
ens • i. in damnu fuu mentiens no potest
imutare merita reru ita q» illud qd prius
fuit meritorium postea ftet demeritouum*
nec puto esse licitu sedm pceptu $bocratis
occuluifle. i»occultafle veritate vel cocefsissi
mendatiu • fed quomodo illud sit ego re<-
linquo tuo &C fapientu indicio veritate aut
iouins rei ne lateat posteros • i«successores
ego comendam stilo • i • scripto ct memoeie
4 Rota accusatio Doety fuit detestabilis
fquia ferta per mfemes pfbnasMt imttos
nalis quia de bono accusabas scz, de falua-
tione fenat? quod emt bonus etia accusatio
eius fuit miufta/quia felfe /accusabas em
impedimfsi delatore qd felium fuit Mota
iste dicis efle reus lefe maiestatis qu i con -
tra regem vel aliu pemcipe aliquid malum
tnaebinatur 4 Rota iuftcior • aris • prime
coniugatioms depoucntale • i • ncgo/vnde
jfOuguitio rnftciomaris. qprie e non feteri
fertu quod veru est fed contra veritatem
uti mendatio vel e ^prie mficiari sedm eu
rem debitam denegare cum a creditore be?
poscis & etia. i • contendere vel denagare
i Rota dicit m textu • Runquid optare
salutem fenatu i nefes vocabo , duplex cst^^O^.j- |
salus* spiritualis que est anime» temporalis
q est corporis • salute spirituale tenemur
omvribo velle etia malis ratione caritatis p
qua etia mali dilige di simt licet no \ eo q»
mali • salute vero tpale tenemur velle o?
mbo borris S>C pcipite amicis • amico^. vero
peccantiu tenemur salute velle <pditi sana-
biles simt ut recuperet virtute annsiam fed
si qptermgamtudinemabtie sint insana-
biles biflblmtT amicitia nec e optanda fai?
)Bi quia malitia fenatus Romanonim erat
fenabilis quia ferte fenat? copnlsiis metu
regio fmt consentire t damnatione £>oety
fideo optare sibi salute non erat nefes licet
Dcetio turbato boc videres ^Rota veri-
tas no est occultanda fcdm Socratem na
qui tacet veritate alys nefaenubo mentis
&C qui mendatio confentit similiter fecit •
4 Rota mendacia no est concebenbu iquia
fedm Ariffetile m etbicts /^Vendatiu j> fe
peauu est fugiendum ¿£6 pernio elenco^
duo sitnt opera sapietis ♦ sto metiri de bis
de quibo novdt & metiéte posse manifestare
^Ra de compositi falso litteris: • spie Dee ••
tius excufàt fe de fedo crimine sibi rposito
imponcbaf em sibi q? scripsisset litteras ad
rmpcratoeé Conftantinopolitanu ^plìbera-
tione Romanou de manu regis rCfocodo -
rici ynde dicit i littera * Ra de compositis
litteris fello quia felfe boc nubi rmpomf'
quibus litteris arguor fperafìè Romanam
Ubertatem quid attinet dicere cu non deb
mibi locus defensionis qua^r litterapi fraus
. i. fraubuletia feìfìèt aperta • i •manifesta
si nobis licuisset uti ofefsione-i ♦ allocutione
ipfo^r delatori • i • accusato^ qd fez itti ex?
amiuatione accusatorum maximas vires
habet in omnibo negotys • i • causis nidi*
ciarys na q reliqua libertas serari potest
Romanis quasi diceret nulla /tm em rex
Theodoricus mualucrat|^ nullus potuit
* vel audebat contra ipsum • vtina possit vlla
libertas sperari vticp ita pruderci' egifsim
de negotio q> regi no innotuisses K refjpon*
bissim verbo Cany qui cu accuferet a Saio
cesare silio germanici <p ect re? coiuracom's
j
<p /
ferte contra sc responbit 0aius f si ego scis
sem tu nefeisies/quasi diceret si essem reti*
ita prudenter cclaflem negodii q> ad tuam
notitia niiA xuemsiet fTlota cp m causi*
iubiciary* tesfiu siue accusato^ examinas
tio maxima« babet vire* quia p ea deue/
nit: ad rei veritate jsicut patet de iDamele
qui examinabo duo* psbiteros felle accu-
sante* Sbufarma ipso* de salsitate accusa/
doni* cora omni populo comucit /firrriliter
Doctius si batu* fuisset sibi loc? examina-
bi siio* accusatores • vticx ipsos mendaces
reddidisset 4 Islota Camu* fuit quida ro*
man? prude* SL sapies accidit ut quida ex
romams conspirarent H facerent coniura«
tione contra 0aiu cefaremIfc cu ceiar pro-
poneret Camo cp esset reu* illiti* coniu-
rationis ferte respondit/si ego feiflem tu
nescisse* /sic Docti? respondisset regi tbe-
odor ico si sibi nnproperasiet de litteris com-
positis siip restituenda libertate ipsis roc
manis: -
J{ <^ua m re non ita sensus: *1f>ic Doctius ex
btrtis mfert quanba amirationc/fecundo
mnebif contra senatore* qui consensenint
m suam damnatione ibi* ipeb si fa* fuerit
fbicit permo t^x quo a mali* iniuste accu<-
ferus siim q m re. t • ppter qd no ita i no
m trii meror • i » tnrticia ebetauit • i- oppres-
sit sensu* nostro* vt ego querar - i - coqrar
impios. i. malo* molitos • i. maebinante*
scelerata • i • nequitiosa cotra virtutem • i.
virtuosb* bominc*. sed ego amiror vebe-
menter . i * fortiter effecisse • i > ad effertum
^duxisse suple illa que mali sperauerut • i.
conceperunt • Iflam velle deteriora -i ♦ mala
forsitan fuerit nostri befertus i . ex nostro
befertu. sed pofle siiple pficerc malu contra
innocentiam • i. bomines innocentes que
qui% sceleratus conceperit • i • cogitaverit
deo boc insertante suple boc e simile mo-
sfro i. admirabile vnde - i - p tanto quida
tuopi familiarium • i • pfoop- quesimt foaub
miuria-i-no iniuste siquibe p> certo de? e
vnde mala suple p:ouemunt vero pro sed
vnbe-i-a quo bona si beu* non esbquasi
diceret ex quo minste a malis accusatus
siim propter boc non mtantum ium op-
pressu* dolore q» conquerar malos maebi»
nari mala boni* -/fed amiror q» illi qui ma -
la concipiunt contra bono* possunt produ-
cere ad effertum-/nam velle malum est
forte ex nostro befertu/feb q» malu* possit
perficere malum contra bono* deo boc m-
^iciete est simile mostro»)vnbe quida pb?
Ilo miufbe cjsiuit si deu* e tube ¿pueniut
mala • ít si deus no e vnde ¿puemút bona
Islota ex quarto bmus duo requimnf ,
ab aliquem effertum produce dum fez vo;»^£ ■ ^
luta* SL potestas. Requiris volutas quia
nullus agredís quod non \>ult * f^equirif
potestas quia sine potestate volutas frus
tras sgs aut mali babent voluntate offen'
bcnbi bonos non est miranbu feb q> babet
potestatem producendi ad effectum suam
voluntatem beo respiciente est simile mom
stro 4 flota simile monstro est quod con-
tingit preter intentionem nature. K)icut
ergo monstra fiunt preter intentionem
nature- iibic videbatur DoetioAp mala
preter ordinem diuine prndentie contin-
gerent quod non videtur rationabile ¡cum
beu* sit summe bonum q» aliquo modo sit
causa malefieri«ergo mala in mundo deo
inficiente vibetf simile monstro 4Wotx a , ,(\ o_
\cp beu* non est causa effbrtiua malifcum ^
sit summe bonus/ticet fit causa mali per-
missura /quia permittit fieri malum & sic
exponitur autoeitas pzopbetie dicenti* •
(£go dominus faciens omma bec faciens
bonum &C creans malum siiple perrmssiue
Aliter dicis duplex est malum scz pene H
malum culpe? deus est causa mali pene cp
pumtficb no est causa malí culpe quia bic
est qui peccatum non fecit.
~ fi fa* fuerit:. iHic Doetiu* innebif
centra fenatum qui consensit m sùam con?
bempnationem tangenbosiiam bemuolc;
tiam quam babiut ad co*. Et dicit • Soi
fàs fiierit ib est ponamu* sàs esie nepba-
rio* bomines. i «malo* bomine* qui omrriu
bouoru Ù totius fenatus ♦ i. confulatus ro-
mane cutitatis petut.« i ♦ besiberat sanguine
' i « moctem • no» eda voluiiìè ire pbitu * \ •
i t
ab pdrndii quos vibcrant ¿pugnare bonis
bominibo q p & senatui fed nu • i. nuquib
nos idem fez pberc merebamur be patribo
•i.bc senatori bo ‘qsi biceret no. feb o pBia
memimfti vtt opinor quorria me bicsturu.i.
■volentem bicerc quib • i • aliquib ve pro vel
fertus ipla femper prcfens siiplc exiftens
birigebas. i. regebas ergo nec verbis nec
fertis offenbi senatu memimfti ,'nK pBia
verone » i .aptib veronam curitate cum rex
‘'Cbeoboiicus atubus exiftens commums
exicy - i. tormenti fenato^ cu i pie crimen
le le maie flatis belati rii Albinu - ipfe rex
molires. i - laboraret transferre illub crime
ab totil fenati «pianta securitate, i. tutela
mei periculi defenberrin • i. liberaucrriu rii*
nocentia vrriuersi fenat? • i • totius coniti *
latus • (p pBia tu scis me proferre. i. loqui
vera SL nuJ me urtasse m vlla mei laude
em prò quia minuit quodamodo secrctum
confcientie pbantis * i • laudantis le qties
quis ostentando • i - manifestando fertum
recipit poetiti fumé • i. mercede laudis ab
bominibo • feb tu pBia vibes quis euentus
exceperit • i • liberane rit nostra innocentia
nos siibtmus ♦ i.siiftincmus pcnas felli ice r
Ieri» • i - felle nobis impositi p pmys vere
..... virtutis ^^lotafècunbumè>eneca bclor
duplicai cu ab eo a quo bonum merueras
mali venit I ci igif Doetms omne bem-
uolentia exbibuerit fenatonbo grani? hot
Uùt de sita offensione Mota in contate
'ÌPerona cu Albrit? esict accufet? be graui
crimine ita ut diceres reus lese inaici tatis
illub crime rex ^CBcobouc? voluit trans *
ferre ab totum fenati ipsitm damnare
feb Doctius exponens se piculis fenatum
liberauit ^trn nota q> secreti confcientie
est virtus que minuis' cu aliquis virtuose
operas iartanbo se vt cofequaf feniani BC
lande populi • IPnòcJÒeneca • (Tonfcietia
potius A fema attende.Pt bicit àcrobi?
ifcapiens gloria sii am in conscientia ponit
stultus aut m laude foumana ^ndedieit
ysidoriis^ni aliquod doni a beo largitum
rn laude siiaeonnertit pcul dubio virtute
m vitiu transire fecit:.
4 St cuius vnqua fecinotis: • Ipic Doctius
ostendit se pturbati ex indici feueritate
BC inflcxibilitatc) dicens • £utus vnq> fe-
cinori» • i * peccati manifesta confessio • i •
cuius vncp hominis peccatu manifesti ba*
buit iubices ita wwrbes i feueritate vt no
aliquos eo^ vk ipfe error bumarri ingeny
submitteret • i • flecteret ab mifericotbiam
vel conditio fbetune • i • cuentus fortuitus
exiftens incerta cunrtis mortalibus siiplc
bominibo siiplc siibrrritteret aliquos eorum
Sbi diceremur voluisle \f lamarc. i- icedere
fecras edes-i ♦ ecclesias S6 si nos diceremur
struxisse. i. patrasse necem • i. morte benis
omnibo BC si diceremur tugulare • i.punire
feccrbotes impio gladio tn p feb fentetia
«i • mditiu damnailet me pfente contuitu
BC confefsiim crimen • feb nos pcul moti • i.
absentes quingentis milito pastuum BC in-
defensi ob poensius stubiu • i ♦ <fpter stubi>
iim intensius nos damnamur i ♦ aditidica
mttr in senatu morti q p BC pseriptioni.
^t tunc exclamat dicens ♦ 0 meritos • i •
dignos uX beatos iubitio nemine poste com
unici be simili crimine sicut nec ego iufte
comit? siim cuius reas? • i • criminis dig-
nitate • i. innocentia ipsi etia vibemnt • i •
cognouerut qui detulere • i. acculaucriit me
-f' silora iubices qfic^ mouenf ab mise-
ricordia duplici de canla^primo modo qpt
errorem bmnam ingeny -/quia bumanum
ingemu sepe fellit in itibido quia ignorat
vtru aliquando iufte be re sentiat vel non
BC timens beu ne miuste indicet mones ab
misericordia parcendo reo • foccunbo in-
dices mouenf ad misericordia ppt cttentu
fertune qui iuceit? est bominibo f quob em
index m alio damnat sibi fecile p fortuna
cuenit f BC illud bebet recordari f feb nulla
illap cauia^r motut indices ab miferanbu
Doetio feb concorditer ipsum damnabant
i Mota nullus bebet damnari etiam p
crimine quatucuq enormi nisi sit pfens cor
met? vel crimen \ iubitio cofestus • Docti?
autem cu damnares no erat conuictus nec
crimen confestiis/SL erat abfens quia i ftu*
dio Atbemensifergo miufee erat damnat?
- " v 9
£ /
4 ficta cp Doctius cu bamnaccf biftabat
a Icco iubicy quingentis milibus passuum
K eu mille paitiis feciiit vntim miliare ideo
bn biftabat ab quingenta miliaria 4 Tlota
Doctius damnat? fuit pscriptionijfOugLi
mtio bicit ^scriptio esi tubitialis fentetia
lata contra alique cuius nomen p scelere
be scriptura tabule ence belebaf • <£ofe etu*
bo em romana fuit !<p nomina senatorum
quoti olilio vzbs romana regebas aurei«
litteris in tabula cnea scriberent?' Jvnbe U
patres conscripti bicefjant. Et dicit pro-
scriptus qfi pcul a scriptum postus l&ific
Doctius emt pseriptus/quia nomen litum
deletu fuit de tabula cnea: •
fO^uam vti alicuius sceleris : ♦ tyic Doctius
expurgat se de quibuìHam obiettisi sceso
ofìedit^vnde sumpta fuit-mtio obieéhoms
ficcunba ibi Aoed o nefas f Ifota Doetio
obitiebat cp ipfc vfes arte nigromántica
sacrificaret bemonibo peo bignitatibo acc
quirebisjbe hoc Doctius excusat fe dices-
/qua suple meam dignitatem vti p vtob>
fuscarent • i. benigmrent admixtione ali¿
cuius sceleris mentiti fimt meam poluifie
conscientiam sacrilegio -i-bemonum ob-
sequio ob ambitum • i - propter cupiditate
dignitatis acquirende atep pro certe tu in«
fita • i • inserta nobis pellebas be febe-i-be
loco cupiditate omnium rerum mortalium
K feb tuis oculis no emt fes eflé locum fe -
crilegio-i-cultui bcmoninn q pro oí tu ine
stillabas auribus U cogitatiombo meis iU
lud pitagozicum deo non dys feriucndu
nec conueniebat me captare id est optare
presidia ♦ i ♦ auxiliaviliffimop. spirituum - i.
bemonum quem tu componebas-i-locabas
tn hanc excellentiam vt fimilem beo fece-
re« preterea innocens penetral'• i • vxcr
bo mus mee cetus • i. multitudo honestisfe
mop. arnicop • <^t socer simaebus fenttus
&C eque reuerenbus ipso attu bcfenbut me
ab Omni fefpitione huiusmodi criminis*
Tlota cp confiietubo muidos est cu non
possunt alicui feam probitatem an sferre
nitus ipsam feltem aliquo vitio be nigrare
fói sic fema Doety benigmta ftiit vitio fe-
crilegy 4 Nota cp sacrilegium est fecre rei
furtum/& ponis sacrilegus p homine ices
lemto/etia fecrilcgiu est cultum bcmonum
fiue ybolop 'inde sacrilegus - i • ybolator
K fic capis inpeopofito pilota cp abitus oe~&w-
media pdutta c cupiditas honoris. Ard
abitus media correpta est circuitus & pri-
mo mo accipis hic Ylflotaq> phia repel-
lit onem cupiditate bonop. exteriore quod
scribit in libro primo de plantis jcp pBia
tria mbucit fcZ mentis illustrationem fe<-
licitatis afpetitu mollis affluerie cotep;
tum 4 Tlota ploia Facit homine simile beo
ino fimilitubme onimoba feb participatiua
i ita cp homo participas aliquid cobitioms
biiune fez íntelligétie -jvnbe Sbeneca • boc
mihi philosophia promittit ^ me parem
beo reddit -Dt alibi dicit «ffir speculati?
utis e qfi be? i humano corpore hofpitat?
4 Tlota fecrilcgiu no habet loeu fiib ocfis
pBie i quia pBia p se omnia agenda U fe-s
cienda ordinatis! ime bifpomt M no pmittit
homine ab vana beclmarefqufebicit
lius in libro be finito bonop SLmalop pBia
a fiiperstitione liberat metu mortis no con¿
turbat -Sé e superstitio vana religio scilicz
ybolou cultum Yfl°ta penetral é secreta
cameraHxl locus secretus interior m domo
wel \ templo lobi reponut clinobia/vel aliq
talia j$i ponis hic p vxore Doety p me -
taphora ponendo contines p conteto/qnia
ipfe confiieuit morari in penetrali 4[ Tlota
cp Soymachus fuit quiba nobilis román?
socer Doety cuius filia Doeti? duxerat
nomine Slpefqui Sbymadous non fuit tm
fentt? mterius in affettu etia reuerenbus
in exteriori aestu sicut bicit Doctius:-
1§pcb b nefes: - Wc Doeti? ostendit vnbe
fuerit ratio sumpta obietli criminis fquia
ex ipfe phia cui deditus erat • Jvnde dicit
exclamando • 0 nefes ipsi mali capiut fide
tanti criminis be te o pBia Sé propter hoc
videbimur suisse affines maleficio fecriW
gy quia nos femus imbuti. i • istrutti tuis
disciplinis. i • doctrinis H femus instituti
. i - i'nfe>rmati tuis moribo / ita no est fetis
tua reuerentia nihil mihi pfuisse nisi vitro
1
. %. {ponte tu potius lacereris ab illis mea
offensionefboc dicit Doetius p tantolquia
inmriati fent sibi poter pBiam ideo magis
minati fent pbilofopbie q> sibi ilota qíí
Doeti? vacabat {ludio fugiebat consortia
ffolto£f& querebat secreta ioca propter
dudiu'ideo putabat ipsum loqui cum de-
monibo SL eis laetificare f^tm quia Do-
ctius Ure omnia que volebat fecere fea la-
pientia feciebat/idco putabant eu demone
babere femiliare sibi obfeqnte sicut apule<r
<rius opinatus efl de Sbocrate baberct
fetmuarem deum de quo fecit lib:u quem
mtitulauit de deo sociatis:.
At vero bieetiar -Die Doctius odebit se
ce pturbatu ex femé fee lesione dices. Hic
cumulus. i. augmentado accedit nolitis
malis q> exidimatio. i. iudiciu plurimoeu
* i • vulgariu no fpertat • i ♦ no respicit me-
rita rerum sicut bomo meret seb expedat
euentu femine«i ‘indicat bomine icctm q
feztuna se babet circa ipfem BCc a tm rubis
cat vulgus elle piula a beo q comcbauertt
felicitas »i.pHpera feztuna quo fit « i -ex q
fequit ut existimado bona beferat tfeliccs
vnde me piget -i • tebet reminisci qui nue
sint rumores populi bc me BC q multiplW
ces qp& diflone • i • discordares fentede
sint de me • na quida dicunt me reum essi
quida no. boc tm bixenm • i • volui bixifsi
vltimam essi sarcina ♦ i •grauisiimu ponbus
abuerfe fbztxim q» du aliquod crimé affi^
gif - i. imponis mifens • i • infelicibus ipsi
crebunf meruiísi siiple illa que ipsi imferi
pferunt d. patiunt .Et ego bonis omrnbo
Sulfes quia in exili u relegatus. BC exutus
|ngmtatibo quia bamnatione pfcript? SL
fedatus - i. maculatus existimatione f ego
qui prius virtute bonedus reputabar nuc
scelere befermis reputor ♦ BC tuli ♦ i. recepi
fefpli ciu. i • peuam ob benesiciu«i ♦ propter
beneficiu 4 dota q» vulgares no iubicant
fedm merita reis utrsi w mereas aliquid
vel nonffeb indicant scctm euentu fertune
vnde bominem bene fintunatum indicant
felicem f male feetunatsi indicant miferum
l(ed tale tudidum felfem edende dicit
iA)eneca-xly ♦ epidola. Jflon felicem bunc
cdimes que vulgus appellat felice ad que
pecunia confluxit*fed illu cui omne bonum
in animo c erectu BC extenfem • fytrn bona
edimatio beferit infelices/quia primu ma-
lum quod infelices incurrsit ed q vulgus
male de ipsis opinas/ credit em vulgus ea
q mifeii patiunf q» ex merito talia patias
iyidcreant videor: • K)icDocti?odedit
se ede pturbatu ex bis que vibit m mudo
generaliter fdlics bonos bepeimi BC malos
extolli dicens. Ego videor videre. i.cog-?
noscere referias officinas • i. malas sotie-
tates scelerato^ borninu fluitares gaubio
£BC letitia BC qu% pditiflimsi♦ i • pelli-
mu imminete.i«insidente nouisfraubibo
dclationu • i * accusationum BC video bonos
iacere pdratos-i. depressos terrore nodri
discriminis BC ctia video qu% flagitiofem
i prauu bomine incitari ad audendu * i*
ab pfemenbu fecinns i ♦ peccatu ipiinitate
• i. sine pena vero p sed incitari pmys ad
cfficiendu • i* ad perpetrandu fecinns • i •
peccatu ♦ aut p feb ego video insontes ♦ i •
innocentes no modo • i • non tm prinatos
securitate veru etiam defensione ♦ <P
ergo libet. i. placet mibi exclamare ab beu
celi quare talia pmittat fieri in mundo ut
mali exaltenf BC boni deprimant ^Hota
q> Doetio qui erat turbate metis BC t datu
miferie videbas q mali r boc mudo client
potentes BC viuerent impuniti « boni aute
impotentes BC viuerent irremunerati (sed
pbilofopbia i quarto burns ipfem consoc-
iando probat malos femper esie rmpotetes
BC bonos esie potentes. BC malis nuq> beessi
fea fe|plicia BC bonis nunq fea preima»
4 Tlota q? officine diesis' domus officiam o/p
lin vbi reponuf ea que ab ipsos fpccitat BC
ad cov. officia sicut fent celaria BC guaria
BC alia btu?mobi */bic aut accipiut" officine
pro congregatione malop. ¡ BC (dicuntur ab
officio ♦officis quod ed noceo noces:.
O1{Metrum quintum
stelliferi- conditor orbis : - Wc
meipit quintum metrum bmns
primi quod dicis pmdaricum ab
rníientoic anape seicum a pede pbominatc
Ese aut anapeste pes contrarius dadilo
wseaus ex pórte du ato beeuíba bi tertia
tonga tillaba bi est: metrum acatbaledicû
•i • fíne bcsedu. "Jn boc aut metro Docti?
exclamat contra prorúdcntiam dtuinam
abmirans cp omma reganf a bco prêter
acte bumanosîUcet hoc fàlfiim fit tamen
Doetio fie videbatur secundum seatum
turbatum * Çt dandis /primo contendat
dtuinam peouíbentiam ex gubernatione
cetestium bi terrestrium fsecunbo tangit
acíus humanos non regi a bco/tertio ro*
gat benm ut regatadas bominu -ísecúda
íbi (pmnta cerco • tertia íbí <puisqu\s rerú
Arruta dmiditr f pernio wmeudat regrmé
dtutne puíbctic circa celcseiaVscdo magis
circa terrestria ibi Tua vis variu teperet
(Dîrrno dicit * o conditor • i * creator orbis
stelliferi - i. serentis stellas qui nexus • i ♦
admítete perpetuo folio - i -eterne sedi
verlas • i • frequenter vertis celum rapibo
turbine-i* veloci motu bi cogis fybera pati
legem ♦ i • bebitu ordinem vt ipse luna nite
i • aliquanbo lucida pleno cornu ficut m
plenilunio obttia • i * opposita totis flâmis
. idumimbus fratris id est solis ipsa luna
condat • i ♦ abseonbat minores stellas que
mptemlumonon videtur propter maius
lumen bi tu cogis nunc • i • aliquanbo vt
ipse luna exis tens pallida obscuro cornu
ipa. exiseens propior pbebo. i • soli perdat
«i.amittat lumina - i . lucem quafi diceret
tu facis vt luna/ quanto magis recedit a
sole tanto magis illuminas bi lumine seo
obseurat rrrinpecs stellas liquato magis
appropinquat soli tanto plus obscuratur
\H tu cogis vt befpcrus • i « stella vdpertina
qui agit algentes • i. frigidos ortus tepore
nodis* i • m crepusculo quod est prima xs
nodis sequendo sole iste belperus de ma-
ne Inciser bidus palles m ortu pbebi item
mutat sólitas babenas • i * solitos curses*
natu cum de vespere sequitur solem • d«
mane pcebit tpfiim bi tu strmgis • i • coar-
tas lucem ♦ i « diem bzcmozc mora tempore
bruine * i ♦ byctrris frondiflue * i • secientis
frondes fluere bi cum seruiba estas vene-
rit tue tu birndis * i * distinguis agiles bo-
ms * i * breues boras nodis quafi diceret tu
fiteis q> tempore bycmali nodes sent pro-
lixiores biebo • m tempore estiuali ewuerso
4 Hotanbu q> de? dicis conditor seelliseri
orbis quia ab ipso dependet celum bi tota
natum ex • xibmctbapbisice * bC bias reli-
dere m perpetuo solio quia m celo quod e
ppetuu sua celu est locus deorn bi fyintuu
bi omnes barbari bi gred bi quicucx putat
deos ee eu loeu qui sersem e beo attribuut
tanquä immortale immortali coaptantes
primo celi & mundi/KL dicis' vertere celu
mpido turbine «motus em firmamenti di»
cis rapidus quia seo motu rapit sedi alias
spera s* ITnbe nota verso e verbum frequcj \*ji
tatiuu bi fignificat frequenter vertere fbi x
hoc mmf /E celu semper mones bi no cese
sebit jquia dicit comentator non e timcnbu
A» celu sect * Gpi ratio quia monens celum
monet sine fatigatione bC fine pena xii •
metbapbisice sjtm dens est nexus ppe<r
tuo folio * i «comund? ppetuo celo • ynbe
deus tripliciter est m vmuerso sez efjen r
tialiter seu psentialiter • facramentalit seu
misecmUt bi misericordi alit .Essentialiter
seu psentialiter m sea vera claritate m qua
ipsem bomo nu<p vidit |ficut dicit ¿fpbeta
den nemo vidit vnK ficut ipseem ppetuo "
folio * 2$acramcntalitcr seu miseerialiter
bens est m sacramento cukarisfie qdrata
fide crebhu?. Sxb misencordialiter de? ese
vbicx secfm qd dicit scriptura misericordia
boimin plena e termjbi inde puemt didu
comune sedm qd didt seriptura deus ese
vbic^ ^ flota sedm buguitione soliu ese §^*>^
sedes regalis ex solidis lignis fiida-bida
a soliditate ia firmitate 4 Iflota cp deus
cogit fybera pati lege no violeta nec coada
motione quia nullu violentu ppetuu sed
cogit ea voluntaria ordinatione obsemare
lege * i. determinatu motu ut tempore eis
seatuto oriauf bi occidant./ flota <p luna
de se ese corpus opacu recipies lume a sole
(bi mia parte que ese versus solem illumi-
nas cu aut birede opposita fit soli sicut m
plenilunio tunc lurmno fuo obfcuixt imno$
res stella« eo çp matus lume obfuscat rnin?
sed cum luna eft in ista parte celt in qua
est sol sicut contingit in contnndione tunc
superior pars que eft versus solem est tlltt-
minata inferior pars que est versit« nos
eis obscumtaj^ tuc ntbtl víbemus de luna
fed cu incipit elongari a sole tunc pars e -
longata incipit modici! apparere nobis SL
truc dicimus elle nouálumú te quanto plus
elongas tanto plus ajparet nobis illumic
nata 4 Nota fi?oetius dicit sole elle fratre
lunes quia sect m fabulas tupiter concubens
cu latona genuit ex ea duos gemellcs fez
pbcbu qui dicis sol te diana q dicis luna
te sic fecudu fabulas sol est frater lune
4flota stella que de vespere sequis solem te
de mane pccbit babet diuerfe. nomina fvn
vsiis. ILucifer aurora ven? vesper? beH>rr?
idem f quomodo aút sit possibile çp eadem
(fella de venere fequas íblem te de mane
pcebat'bicût aliquis boc non contingit in
vna SL eadem parte anni fed in biuersis •
(biesit em op in estate fequis solé 'te Ï by eme
pcebatffed boc est contra omnes autores
dicentes boc eñe in eodé tempore arni «/^ly
dicuntà mercurius te venus finr stelle si<r
milis coloris te quatitatis qua^r vna qncx
fequis solé alia pccbivfte sic vibes eñe vna
stella q fequis te precedit fed boc non est*
Î JOuguitio dicit A venus eis altior fold te
toquis fedm antiquos astrologos qui lo<?
cauerut venere siipra solé sal igis cotin git
çp ven? te sol simul variât ad occasiim quia
venus est altior bititins vides \ fero çp fol
eadé ratione sciciits vides fn mane quatús
eque cito bifeurrant/ná cicius vidus afees
bétia remota D ¿pinc^-te biuti? vidés der
scendentia remota çp ¿pinq licZ cqli motu
incedat'*jfeb motfm astrologi locât venere
sitb sole. Aly dicut çp vna est stella q vno
tpe fequis solé alió tepore pccbit) te dicunt
sc dm jOtolomeu cp illa stella babet epiciclu
in cuius circuferentia defers corpus eius ♦
0ft ante epiciclus circulus paruus cuius
centri! eft in circuferentia orbis deferentis
nnc aut ita é cp epiciclus veneris femp est
cu soles ita çp si protrahatur linea a centro
terre p centru epicicli veneris ad ferma i
m amenti! cade linea transibit p centrum
felis fuel non multi! distabit ab eo f ci! aut
venus ferns m circuitu epicicli/aliqn erit
\ eadé Imea cu sole aliquando pccbit aliqn
fequis Atm mora felis feper ocifentem
fecit diem cit dies sit latio felis siip terram
Imora aut solis siib orifente fecit no&cun/te
quia iol longiorem fecit mora tpe cstiuali
siiper orifente te breuioré siib onsonteibeo
dies cstinales longiores simt noctibus f in
bÿeme aut sit cconuerfe/^pter quod dies
byemales bremores feint nodribr. •
f^ita vis variu temperat armit; • P)\c Do<
ettus comenbat regimen diurne pnidemie
magis circa terrestria feZ circa partes arn
diceus. 0 deus tua vis • i. virt? tempac
• i. ordinat variu anu « i • bmerfes ptes arn
vt mitis gepbirus • i • vet? vnalis renebat
• i • reducat frondes qs aufert«i destruit
Hiirit? boree i « flat? boree te tua vis tpat
ut quecûc^ femina vidit aretur? illa stella
illas altas fegetes « i «longas fegetes vrat
sirius. i « stella canicula tepore cstiuali«^
siibdit TXibil solutu • i « fegregatu antiqua
lege-i« eterna lege btuinc paribétie linquit
• i - derelinquit opus pprie stationis • i • ad
qd opcranbu est ita tutu ^/flota çp qtuor
simt ptes ani ver byems autupn? estas
Juvere flat vent? qui dicis Zepbiru? qui
e(t collateralis feuony f te quia flatus eius
est lenis/ibeo dicis mitis te pbucit viriba
In bÿeme & maxime in principio viget
flatus boree qui est ventus collateralis a<r
quiloms cuius f latus est fertis te frigid?
te destruit viriba denudabo arbores flor
ta çp ardui us est stella circa maiore
q dicis videre femina quia tepore siti ort?
quo oris cu sole tunc feminas sicut m au-s
tumpno 4 Ttota dirius est stella que alio
nomine dicis camcà SL bids sirius a sire
qd est tradus jjpter longu tradi! caloris
te apparet cum sol est m cancro te dicitur
vzere fegetes « i «maturare 4Vlotx de arc*
turo dicit ysidorus rn libro etbrmologiaru
/araturus é (ybus post cauda maioris vrfe
e “
positu bi oeitur tempore autumpnali . scb
segeti? dicit arcturu oriri, post idus fip^
¿i__a tembris ♦ xvii • kalenbas octobris Htem
dicit yfiboms canicula est stelis dicitur
Knui que estiwL mensil» m medio centro
cel» est bC ittncta cum sole duplicas calor
ei?SL biifbluus corpora 5L ettapoeat/a qua
stella dicus dies caniculares m quii» mo-
leste sunt purgationes:.
Omnia certo tine gubernas: •/Jn ista pte
Hoetius tangit actus bormnsi non regi a
puibentia btitina fid derelictos regimini
wrtune dicens. D de? tu gubernas omnia
certo fine • i • certo ordine ad fine SL relu-
is« i- fpemis regere solos actus hominum
ergo o rector deus tu merito cohibere • i •
coercearis cur lubrica firtua • i « instabilis
firtuna versat. i • vertit tatas vices i-al-
ter nationes quia ipla prnit insontes int-
nocentes noxia pena debita sceleri «i ho-
mini scelerato bC puersi mores - i * homines
puer fi m morrl» resibent in celso solio • i •
alto loco. bC ipfi nocentes • i • mali calcant
lancta colla • i .colla sancto^ hominum in-
tuita vice «i • intuita alternatione qui lacti
potius beberent calcare colla noccntuni A
econuerso • bC clam virtus . i • homo clare
virtutis iacet condita • i • abscondita ob-
scuris tenebris, i« ab bominil» vitio obscu-
ratis bC tuitus homo tulit • nfiiftulit crime
iniqui hominis bt piuria ntl nocent ipsis h
iquis nec fraus compta • t. ornata mcbaci
colore-i-salia ajp arentia nocet ipsis sed cu
prants libuit vti virido * i * exercere vires
quos pranos metuunt innumeri populi.i.
vulgare« tuc ipsi gaudent subdere • i. sup-
plantare iummos reges, i. bono« bC lapien
tes quozu est regere bC alios gubernare *
^tm deus omnia iubemat certo fine ¡quia
dicit comentator. x • methaphifice deus e
mcnsiim omrriu & regula S^mMibiliter
veru metriM comentator bicit pernio ccli
bt mundi ♦ Entia diurna nostjubernant*
bt regunt in nobis fimt quafi finis
Dem illud quod est lapientifsimum regit
certo fine cum lapientis est regre/feb bc?
eis lapientiflimtis eo % lapientia a beo p-
cessit «ivnbe scriptum ♦ Omnis lapientia a
beo est 4 Rota Doctius vidit m mundo
bonos deprimi bC malo« exaltari cum tamé
potius fieret econuerso .-Adeo sibi videbas'
q» actus bt operationes hominum no reges
rens a beo jfid magis a fortuna que hunc
humiliat bt hunc exaltat-Ideo Doetitts
beo conquerid.:
4<D iam miseras respice terrns . . Dic Doc-
tius rogat vt deus regat actus hominum
bt homines sicut regit celu dicens <p quis-
quis deus es tu qui nectis • i * coiungis fi-
dem • i. concordias rerum relpice mifiras
terms• i♦ homines in terris habitantes*
Hos enim homines no siimus vili« ps feb
valde nobilis tanti tui operis* i • msibi nos
quatimur.i* concutimur lalo-i* mari bt
amaritudine fbitum ideo tu deus wpenne
. i. restringe mpibos fluctus * i * magnos
impetus fietune bt eo fidere * i * regimine
quo regis immenñim celum tu firma • i •
robora stabile« terms • i. homines stabiles
in terra ^ Rota foetius dicit hominem
non elle vilem partem ínunSíjuia scribis
tpeologo libet de pomo Areslotilis * homo
eft dignissima creaturam similitudo onisi
ab imagmem det factus 4J£jecunbq de
anima quodamodo anima conucnitcum
omrribo creaturis /conuenit em cu angelis
m mtelligenbofcum brutis in fintienbofcu
plantis t vcbitanbo'cunt lapibibo m eenbo
^Tjlota f-?oetius compamt ibztuna filo
♦i * mari * A)icut em nanis vnbis marmis
iactas in altum mtnc K mine m pftmbum
sic homo per firtunam nunc in pfperitate
lenas' nunc rn abuerfitate beicis *
sP^oia quinta
A p Ec vbt continuato: • Dic incipit
quintar proia huius primi m qua i5octius
ostendit quomodo ploia se habuit abfiia
qrrmoma bC qtrid ex ea cognouerit* doceto
pBia quebam dicta £>oety irmtionabilta
paruipendit. ‘Tertio siib bienitaterecoll^
git ea que ipsiim Doetisi pturbat ♦ Quarto
pBia dat modsi remedendi ipsiim £>oetisi
ficunda tbi • ^ta^ non tam me loci hui?*
tertia ibi • Et tu quidé de tuis • quarta ibi
quoniam plurimus . ipicit pruno«
Posequa ego Doctius fcelatraui. i. contra
rationem l ocut? sum bec seple pdirta con<t
tinuato dolore . i. assidua turbatione illa
seple pbia placido vultu nibil mota i • irata
meis questibus -i-de meis querimonys
inquit - i - dixit. Cu ♦ i • qn ego vidissem te
Aoetiu meseu - i • tristem g 24 lacrima-
tem-i-flente illico i-{fatim eognoui te mir
seru c^pKL exnle ♦ i‘patiente cxilm sed A
longinquu-i • remotu esset illud exiliu ego
nefcieba - i - ignoraba nisi tua oratio - i. ser-
mo rrribi prodidisset • i • reuelassit- sed tu
seple Docet quide pro certe non es pulsus
A pcul ♦ i -valde remote a patria -i • a iu *
ditio rationis sed aberrasti. i. deuiasei ac
g seb si te maius - imagis vis existimare
pulsum a patria potius seple tu ipse pepu-
listi te Doetiu - ma g quia quide g certo
id seple repellere te a patria nunH fuisset:
fas-i- licitu cuicp seple homini, fei em re-
nrirrifcaris-i. recorderis cuius patrie, i. de
qua patria fis oriundus ♦ i • natus non uti
pro sicut suple duitas Atbcniensiu quoda
regit imperio i-ex precepto multitudiuis
. i. multoru rcrtoui • sequitur grecu quod
tm valet m latino sed vnus est borrrin? 24
vnus rex vnus 24 princeps qui gaudet de
frequentia - i • frequeti inhabitatione ciuiu
. i .incolam 24 no de pulsione cuius regis
agi.i- duci frenis ♦ i - peeptis atq> ♦ p 24 obi
temperare ♦ i. obedire uiseitic summa est li«
bcrtas.An g nuquid ignoras illam anti-
quissima lege . i - ffatutu tue cantatis - i •
rerte rationis qua senrtitu. i-confirmatu e
ius non ee-i. ad eam non ptinere cxulare
. i. exiliu pati quisquis • i - quicuc^ malu-
erit . i-optauent fundare. i. locare t ea citu r
tate sede • i.habitatione sua -na p quia qui
wtine?. i. compbedi? ^allo ac munimine
eius suple cantatis nullus metus ♦ i • timor
e illi vt mereas ee exui - at p sed quisquis
desierit-i.ceflauerit velle inhabitare ea cl-
aritate pariter desinit etia mereri-i. meritu
consequi i Tlota kp delatrare ¿jpc ese canu
m ¿posito ante delatrare ese vrgente do-
lore contra ratione loqui 24 sic Docti? quia
i
dixit actus bominu non regi a deo contra
ratione loqueba? /ergo dicit se delatrasse •
f jflota no e bomims sapietis moueri ex bis
que dicu? ab insipiente contra ratione? sed
magis debet insipiente inseruere & ipsum
consokri/ergo pBia no fuit mota ex qseibo
Docty sed magis ipsum osolabas f Tlota
pBia cognouit fDoctiu esse miseru 24 exnle
miser e ille cuins anim? sequis mutationes^
reru teporalin ita cp extollit' in pieris 24
deprimi? a abucrsis.^xul i ¿posito ese ille
no qui mutat regione sed qui agit otra ra;
tione|(1|lotaiq* p lacrimas potese cognosci
d ratio bomims sit turbata - sed quantum
turbata sit no cognoscis nasi sermone do-
lentis «ergo dicit pbia lacrimis eognoui te
essi exnle. sed quantu ect exiliu nesciebam
nisi tua oratio itribi pdidtsfet Tlota ille
pulses ese a patria qui omnino rationem
affnttit/sed ille aberrat qui infra patriam
in aliquo ratione retinet fem aliquo aunte
tit - Doetius autem no erat pulses pcul a
patria quia no tota ratione amiserat cre-
debat cm omnia regi a deo. sed in hoc ab-
errabat artus hominum a deo regi non
putabat TTota de patria hominis que ese
rerta ratio loqui? fee neca m de remedys
fbrtuitoru,dices. patria c vbicu<q Bb bri e
illud aut qd bene m homine eno in loco e
m hominis incp potestate ese si sapiens ese
non pegrinatur. si stultus exulat ^ Tlota
a patria rationis nullus Doetium expulit
nisi ipse seipsem quia Doetius non alieno
impetu sed qpo desertu t minos 24 limites
rationis exiuit 4/Tlota cnutas Atheinesiu
regeba? rmperio multitudtms /primo em
ea regebant reges • poseea seccedcnte tpe
principes - tande g regimine ei? singulis
arris eligebantur .xxxviii - sapientes - sed
patria rationis tm vno principe regii' seZ
deo qui ese regula rerte rationis llota
i homo dici? oriundus a patria rationis m r
cjntu at a ei? ttellertitia q uti? rerta ratione
a deo ori? fi ota intantu homo manet in
patria rationis inquantu deo sebiciturl 24
legi dtuinef 24 quia de? in sebiertione seop
delerta? ideo leta? in multitudine cutium
K non in expulsione coy,- Repellis autem
aliquis a patria rationis deo rebellando SL
arcCta ratione recedendo^/ilota qui ob<-
tepcrat se deo est somme liber quia aquatu
aliquis agit se dm recti, ratione mtantum
est liber Ued p obtemperare se deo bomo
maxime agit sedm ratione ergo talis max
ime liber est • T^nde Soeneca dii, epistola,
dicit - àeris que Iit libertas • libertas vera
U eli: nulli rei pter oj> deo senrire. equammit
yipera BC aduerso sèrre SL soctuna rii cquu
Vrièà^fMtaHsa curitate ratiorris mulP
cxulat rrifi p affectionem tempozaliu talis
aut affectio e tolutaria BC io fola voluntate
aliquis exulat a tali curitate f BC quia talis
affectio no potest borrrine occupare qpdiu
est mira terminos recte ratiomsfibep dicit
pBia na qui vallo eius BC cetera : ♦
^taq non tam me locibuiusj^ Dic pBia
qda aicta i rationabilia Doety parrripen-
bit dices* Ex q aberrasti a patria rationi*
itaq p> ergo non tam. i - non trri socies • i •
dispositio biti? loci. i ♦ exily • i • quantii
tua facies. i • mterior dispositio metis tue
monet • i-pturbat me pbiam q dciedra est
abnerfttate sortune • BC quia liiperius con^
questus fùit de carentia bibliotbece libro^r
i?ta carentia pariripendens pBia dicit-nec
ego pbilosopbia requiro • i • muestigo pa-
rietes bibliotbece wptos. i • ornatos e bore
. i > osfiba elepbautu ac pro etiam vitro'i.
gemis ptiosis qua i • mquantu sople ego
requiro sedem - i * tranquillitate tue metis
i qua mente no collocarci ♦ i. no posili libros
sed illud qd fàcit ptiu • i * ptiofitate libris
scilicet sententias meorum librorum f Ro-
tajg? Docti? sopra coquercbo be statu soo
solum deplanxit incomoda corporalia non
curas dcicCtione animi soi vnbc pBia cbtra
boc folii deplangit soi animi deicCtionem
BC incommoda wrporalia panupendit *BC
quia soperius quarta proso dixit Doctius
Ìtuquid no monet te socies loci biti? ideo
pBia bic sibi respondens diat multo plus
moneor ppt animi tui deiecstione K ppt
loeu exily m quo existis /bomo crii foetis
animo omni loco utitur pro patita ♦ ^ndc
Orridi? in libro de sostis • Omne folii sorti
patria esVvrpiseito cquor / BC quia etiam
conquestus soit de bibliotheca respondet
pBia q? ipso potius deplangat sententias
librorum quas per oblnuonem perdidit A
carentia bibliotbece BC librorn: ♦
^ Et tu quibem betuisj^ tOic pbilosopbia
sub bremtate recolligit que Doetiu per-
turbauenmt dicens- Et tu Docci dixisti
vera bc tuis meritis - i ♦ sortis in wrnnue bo-
num - i - propter omnium borni uum vtilw
tatem scd soplc dixisti pauca sople bene -
ficta tibi euenisse pro multitudine gestorn
. i - sortoci tuo^r BC tu memorasti • i • reci^
tasti nota • i ♦ manifesta cunrtis bomirriba
de honestate fez de soluatione senatus-vel
solfi tate. i - compilatione falsos litterarum
obiertop. • i • imputato^ tibi quibem pro
certe tu stricti putasti • t • existimasti at-
turgendum sople efiè rette • r - rationabilis
bc federilo • i • bc vitys q pro BC fraudilo
. i - beceptiomlo belato^. • i - accusontin m
A ea id est omnia ista celebrentur • i • me*
rnoreub melius q pro BC vberius • i ♦ copi-
ofius ore - i - sermone vulgi recognoscetis
id est memorantis omnia/etiam tu Doed
mcrepmsti vehementer-i • soetiter soctum
. i • opus irriusti senatus fiiple totiusSC tu
etiam doluisti de nostra criminatione - i •
vituperatione BC etia tu flciristi- i* defle-
rrifti dampnai' ei rinrna lese oprilionis-i'
immaculate some tue ' postremo ' i. vlt mio
dolor mcanbuit abuersos soztunam-i-w-
tra sortunam q pro BC sople tu Doed con-
questus es non pensori- i - retribui equa ♦ i •
digna premia meritis • i • pro rueritis - 'Jn
extremo-in fine sercietis muse* isorietis
metri tu proposoisti - i - dedisti vota - Fpces
ea pax sople burine prorrideutie regeret
terras ♦ i • homines terrenos vti pro sicut
regit celtim 41/lota omnia ista soerunt
causo perturbationis mentis Doety BC p-
tractas ea in quarta proso BC in fine metri
o stelliferi;.
jf ^>eb quoniaj • t0ic pbilosopbbia dat mo-
dum medendi ipsom Doetinm dices Aed
quoma plnrrm? tumuit? • i • valde magna
multitudo affectuu. i • passionum incubuit
. i. mslitit tibi • 5L dolor • ira Si mcror • i •
teislifia bislrabiit re dmersiim.iad diuerla
ibeo sicut nuo mentis es no dn cotingut'i»
reficiunt te validiora remebia.i-fortiora
mebicameta - Htacx nos vtemnr paulisper
. i * mobicum leuioribo remedys ut ea qus
inbnruerut.i*mdurauerut in tumorem-i-
\ flatum pturbationi!» • i • triflitys animi
influent» • i • cucnietil» SL vt illa mollescat
. i > mollia fiant blandiore tactu ♦ i • leniori
medicina ab recipienda vim acrioris. i •
fortioris medicaminis 4/Ttotacp Doctius
fuit disiractus multitudine affectionu scilz
im merore SL dolore - Hia ira traloit homine
ab vmbicta j dolor ab befperatione j mcror
ab totius mentis agrauationcmiibco dicit
pbia A sua pbbatio ia no possit suslinere
Artiora remcbia»seb velit sibsabbibe lenia
ut p talia pparattts 5L bispofic? conseqnt
posiet pciper« remedia acriora:.
4. Aletrii sexta
m | iFtn pbrbi rabys gmitc: • fOic m r
W. 1 cipit sextu metpr huius primi qd
v/ «dicis mety. glicomcu ab innentore
conambicu a pede pdonnnante efl aut co-
riambus pes conflans cx prima St vltima
longa St buabo medysbrenibo ynde prnn?
pes bni? metri esi ^ende?«fecud? coriabo
I tertius pirricbe? qui esi pes conflans cx
buabo bzcmhft St loco ei? aliquando pomf
iambo qui coilat cx prima breiu St vltima
longa • ^n boc ergo metro pBta probat
bitlu sim p> exempla • dixit em cp Doctio
^nuc no coucmret remedia iortia seb alio
tempore probat ergo omnia requirant
tempus determinatu St si fiant extm fuu
tempus no pipemus St boc ¿pbat tribo ex-*
em piis ¿sedo tangit tempora no pmisccri
que deus bislinxitibi • Hdignat tempora •
fprimu exemplu esi be femine qd fi fcmi-
minak no debito tempore no profert fructu
ut si quis seminaret \ iulio vel x auguslo •
^>nbe dicit sic m littem • Tu pro qn grnuc
sybus cancri illius signi inesluat • i. inar?
descit radys pbebi - i • solis tum* i» milio
tempore qui credidit • i*commisit larga
femina • i. copiosa femina fulcis * i • canem
m's terre neganti!» siqplc Ipem messis tat
elusiis • i * ffuf Irat? sibe • i • bnficto cereris
• i • dee ffugu pgat * i * accedat ab arbores
quernas ♦ i. quercuu St vescat" ffuctibo coy.
<tnc pome fecunbu exeplu de florik» quos ?
bomo ffusirn qnerit tempore byemali cum
temp? coy. sit i vere t>nbc dicit in Im'îu
lectur?. i* collectur? violas tales flores nu
$p petas • i • accedas purpureu nem?. i-flo-
rida silua cii • i * qn camp? ftribes* i • sonas
cap? inhorruit • i * fcoembilit apparuit fe-
nis aquiloni!» • i • crudeli!» ventis byema*
libus * ‘Tunc ponit tertiu exemplu SLede
vius q mature sunt ï ûutûpno/St io ffusirn
queranf tempore vernali - ynbe dicit m Ira
si libeat frixi vuis no qras auiba. i. cupida
manu llringere vernes palmites* i * vnalcs
vites quia bacb? deus vitri potius contulit
siia munera • i ♦ vuas autumpno * i * tempore
autumpnali ^ Plota cp sybus canot dicis
grane quia fele exiiletci cancro homines
grauant: nimio calore quo tempore non esi
feminanbu/iquia ad boc cp semé coualescat
requiritur bumor qui calore solis fèruibo
tepore resoluit" St euaporat 4 Viat* sedm
fabulas cu pluto rapuerat plerpinâ mater
ems ceres queres ipla m terns St no inue-
mens benegairit homini!» bcncficiu ffugû
\St tue homines pgebant ad arbores qrcuu
Si wmedebât glandes SL sic lequis pbia Ï
Ira < Nota de boc op dicit sirides campus
dicit lOugiritiotp flribeo.bcs • vel flribio
flribis e feetiter sonare vX betes cocutere
vl frendere:.
gignat tempora proprys: * IZic osiendit
pbia tempora no pmisceri q de? biflinxit
dicens * Cbc? signat • i • ornat tpa aptans
ea jpz ys offtcys nec ipc de? pa tii misce-
ri vices • i * alternationes temporum ita cp
tempus vm officio be putatum conueniat
alteri quas vices temporu ipe coercuit * i -
biflinxit Si addit sicut queres aliq tempore
no debito saisiras in querendo sic illud qd
deserit certu ordine peipiti* i • fêilina via
lllub no habet letes exit? • i • pfperit euetii
sic a simili si philosophia relicto debito txe
tniniftraflet fboctio fb:tcm medicina non
fuiflet pfperata \ medicado ipsum f Hota
cp pdebitu ordine res confer uaf in feo ce
K in fei natum f & quod deficit ab ordine
etiam deficit ab cflefvnde Doctius quarto
km? fecunda psa • e cm qd retinet ordine
feruatc£ natura • qd vero ab boc deficit ce
qd in fui natum situ est derelinquit ¿fptcr
quod debitus ozdo in omnibo e obseruad?
fvnde poeta * Eli ordo siemma limes fepie -
tls i arte • ergo dicit pbia qd pcipiti via •
ii Nota omne agens m agendo bebet pre-
ssi tuere sibi bonu sine quia mtionc boni si-
ms agens rnereb mtione mali sinis de<-
merce fvnde poeta* Aon datur cxtimplo
bona post primordia merces. Congrua sed
reCt? pmia sinis babet «scii igif inordnraw
impediat bonitate sinis ideo vitanda est: •
A Peofa sexta
Rrmu igiF pateris: • 1$ec e sexta
sc vitia pia bui? primi in q pbia
inquirit cati ia mdicale insirnntar
's Doety ex quibnsda interrogationibus
& primo pbia captat beniuolcntia Doety
E>ccundo ponit suas interrogationes ibi •
<?u illa « dicit primo * 0 £)oeci antequam
abbibea tibi remedia ne p nuquib pateris
• i • admittis me pbiam primum pauculis
rogationibo • i, interrogatiombo attingere
P cognitione atq^ temptare* i rimari statu
• i. dispositione tue metis ut mtelliga • i •
cognofca quis sit rnod? tue curationis • i •
sanationis vero p sed ego Doetius mqua
• i* dixi tu pbia rogato • i • interrogatu tuo
arbitratu> i * fecunbu tuam voluntate que
voles vtp sicut respesine • i* volete rnbere
4! slota cp ploilosopbia more boni medici
non soltv scrutas causas doloris per signa
extnnseca sicut medici per vernam SL pul-
sum quia bec signa quanboqj feliunt fed
etia scrutas causas doloris Doetp p re-
Rosionem ad quefsiocs Et primo captat
cius beniuoletiam reddendo ipsum attetu
«per boc quod dicit pati culis rogationibo.
*fi Nota qp ntsirrm babent naturalem im-
potentiam nibil patiendi ergo ex fecili eo-
turbanf non solum per multas interro-
gationes sed ex vna sola^ voles ergo pbia
rnouere paucas questiones Doctio isirmo
primo captat cius beniuolcntia : •
‘Ttim illa: Dic pbilosopbia fecit in terror
gationes* fecundo causas totius infirmir
tatis ex responsionito fboety recolligit *
ftemo ostendit ipsiun esse curabilem dado
modum procedendi circa curationem eius
»fecunda ibifeuare plenissime /tertia ibi >
$beb sospitatis ♦ (Dumo pbilosopbia que:
rit bc mubi gubernatione /secubo de cir*
cumstantys gubernationis ibi 2oed dic
mibi ‘ Abbuc diuadib f quia primo pbilo ?
sopbia queri t-ffeombo Doctius relpobet
tertio pbilosopbia eius rcipdsione appro-
bat dices ergo.0 Doeciputasbucmudu
agi*i-regitemerarysprofortuitis
casibo. i • euentibo an • i • nuquib tu credis
nullum regimen rationis«i. promdentie
buune rnesie ei mundo ♦ Ego Doctius in-
quam ‘ i • dixi atq. i. certe non existima-
uerhn«i ‘putauerhn vUo mobofvt ta certa
entia moueanf • i«regant? fortuita teme-
ritate . i - rmprouiia stultitiafed scio deum
conditorem - i. creatorem presidere feo opi
• i. suo creationi nec dies feerit vn§ i m
aliquo tempore qui dies depellat. i. remo-
neat me Doetium ab bac veritate fentetie
iam dicte. ‘Tunc pbilosopbia approbans
eius responsionem • pbilosopbia inquit
• i • dixit itaq: est nam tu cecinisti • i • dix-
isti etia illud paulo ante. i, m quinto me r
tro buius primi pro 3C tu deplorasti. i ♦
planxisti tantum.i • solummodo ipsos bo«
mines esse exortes • i.carentes vel non pti-
cipes buune cure. i. dunne proiudentie.
rlaq pro quia tu nibil mouebare ♦ i • dubi-
tasti de ceteris siqple creaturis quin rege
rcntT ratione fepple promdentie dei aut p
seb pape e intericClio abnnrantis ego ad-
miror vehementer q> tu locatus • i • pofit?
in tam salubri sententia egrotes. i«lagues
veru pro sed nos perscrutemur alcius • i ♦
profundi? ego nescio quid fepple sit illud
ego conicCto • i • opinor abesse tibi quid • i.
aliquid 4( Nota q> ifirmitas Doery ptim
feit ex ordinata affectione inquantu enim
r
I
fcoctius doluit de paliti rey. amissione
ptim ftiit ex Msa exilìimatione quàtu ad
buo- $stimabat em malos bomìnes esse
lice» K potetes -/sedo estimabat boies no
regi a danna prude ntia/crgo pbia inquirit
caula radicale ¿jpter quam Doctius mcibit
in ista» mcomoditates/& quia radix toti?
morbi fuit ignoeàtia binine gubernationis
qu antil ab bomìnes ? ideo pernio querit be
mundi gubernatione 4Meta q? Doctius
rnttit buas mtiones q> munb? regaf a beo
/ prima ibi %im certa • ¡que talis est-Saq
flint certa SL determinata no regutT a casit
SL a fortuna leu regimen tabu sit incertum
/ leb entia bui? mudi flint certa'quia a certis
caulis sdutta. ^ecunba ratione inuit ibi
'V’erum operi ino )que talis est - Causatimi
regie a sua causas feb deus est: causa mudi
cu ab ipso dependeat celum K tota natum
ergo S§ cetera* Mota pBia ronabilit mirar
p Doetius credens mundum regi a deo
putabat boics non regi ab ipso quia pollet
pbia sic arguere‘ipeus regit munbu sedm
te Doetium /feb barrii ncssimt principalis
par» mundi/sicut peius dixisti in metro
operis tanti pars no vili» /ergo bomìnes
regunk a deo: *
7^>rd die mibi gm deo mundu regi: • jDic
pbilosopbia querit de circumstantys gin
bernatìoms mundi •}fecunbo quia res gu-
bernate dirigub m siisi finoriiibeo fecunbo
querit de fine renisi quia gubernatio bei
scctm rei ventate etia e circa borninesfibco
tertio querit de cognitione bominis 4cda
ibi. £heb die nubi -/tertia ibi ♦ E>ed boc H
Drrmo dicit . Sbeb o Docci die mibi pbie
quonià no ambigis • i • no dubitas munbu
regi. i. gubernari a beo etia uuquid abuerv
tis. i • cognoscis quibo gubernaculis mub?
, regas » ego Doctius mA • v. dixi vix nosco
sententia • i. mtellertu tue rogationis • i •
tue interrogationis ne dnm. i. abbuc non
quea • i. possum rcfponbere ab inquisita-i*
ad interrogata. siipple pbia rquit - i - dixit
no stfellit - i. decipit me siipple pbiam abee
• i. besicere tibi aliquid p qct velnt byante
« i. patete robore. i • firmitate valli-i mu-
nitionis morbo pturbationu irrepserit • i •
siibintmucrit m tuum animu quasi diceret
nuquib em veru fiierit qd pbixi tibi aliquid
abeslc p qd abesse siue p que defìrtu dolor
intramt te sicut apertu bostium pilota q,
de? no regit munbu aliquibo gubernaculis
extrinfecis /quia sic no eflet p fe siifficien-
tisiìmPjfèb regit ipsiim sita potetia q attri s
bui? patri 1 siia sapientia q attribuis silio
|siia pietate SL elemetia q attribuis spiritui
sànrto|& be boc patebit in fecunbo bui? •
Ilota illud qd aliquis bc> vix mtelligit
aliquo mobo intelligitflicet cu difficultate
/ex boc ergo <p Doctius dicit fe vix inteU
ligcre interrogatione pBic inuit fe aliquo
mobo intclligere tn cum difficultate ¿jpter
dolore opprimente ratione s ideo recon-
dere no potuit <f Mota quando robur valli
alicuius munitionis byat ppter aliquam
ruptum m co sarta tue bostes ingrebiunt'
munitione-sic a simili qn munirne rationis
quo animus munis tauA vallo byat qpt
desirtu alicuius cognitionis/tue necessario
pturbationes aFfertuu siibintrat animu: •
<j$òed dic miBi meministi ne . - Wic pbia
querit de cognitione sinis reru dices. Dic
miBi ne • i ♦ an meministi • i ♦ recorderis quis
sit finis rem siipple omniu ve p vel quo- i.
ab que fine intentio totius nature tendat
• i • laboret / ego Doctius inquam • i • dixi
aubiem siipple olmi feb meror - i - pturbar
tio bebetauit. i. obscura uit memoriam - i •
itellertu - atqui p certo (cis vnbe curta-i.
omnia entia pcesierint • i • prmeipiu futim
babuerut |ego Doctius mA • t - dixi noni
<$pX respondi beu elle prmeipiu omnium
reru. SL dicit pbia quid. i - qmobo petest
sieri boc ut cognito principio - i • origine or
niu rem ignoras ♦ i • nescias quis sit sinis
rerum supple omniu - veru p feb bi mores
pturbationu sunt S>i ea valetia-i-vigor vel
potestas pturbationu est ut quibe -i • certe
poisint monere bominé loco • i ♦ a stabilitate
psirte cogintionis autem p feb no possint
cuellere siipple mbicit? p&exstirpare
-i-eradicare sibi totu ^fslota pbia rntiona-
bilitqrit boetiu an cognoscat sine omuiu
<p
iT
(
rerum quia finis eff causa caularum/5ö cst
optimu cuius gratia alia fiunt ppter quob
ignorato fine nibil psodre cognoscis eop q
sunt ad finem 4 nam scctm exigentia finis
cetera moderans' ^ Tlota qn principium bi
finis coincibut in vuu ficut m circulo ibem
est principiu fims/tüc vibet: mirabile cp
tune principiu cognoscas /& finis ignoreb
/eu ergo deus 6t principiu SL ftrns omniu
reru cognito ipso (üb ratione pftncipy vU
bc£ etia cognosci ftib mtionc ftnis aut
beus 6t principiu omniu,patet quia ab ipo
deriuatu eff ftngulis eile bi vitiere fpetrno
fceli SLmunbi - aut 6t 6ms omniufpatet
quia gratia eius omnia ftut/SL ad ipm or<-
bmantT/na \ reba co stantibo ex arte SL na-
tura semp vilius eff ppter melius /deus
aut est optimu ccn que m natura ftmtfex
pberrrio metbapbi6ce ^fAota licet ptur-
bati aliquale cogmtione reru babeant tarne
rmpebiiis ne pfedre cognoscant/licet ergo
fpocti? aliqliter cognoverit beu eile prin-
cipiu rernf tarne quia turbatus fuit pfüte
natura bin? prmcipy no cognornt/SL ideo
ignoeamt ipftim esse ftnem reru ^ Tlota cp
passio e motus pticule appetitiue (üb Farn
tafta boni SL malifsedm Cuslratiu fecundo
etbico^/SL bi sunt mores paflionu cp pos-
sunt bominem monere a stabilitate pfütc
cognitionis sob totaliter ipftim no possunt
cuellere ab omni cognitione: •
#;iipcd boc cf, respondeas velim: .Wie pbia
facit aliam interrogationem be cogmtione
bumane nature dices -H>eb ego etia velim
tu respondeas • i • responsum des boc i. ab
boc ne p nuquib tu meministi ♦ i« sci« te ee
bominem * ego Aeetius inA - i -bixi qnib
ni«i - <ff>ter qnib non meminerim »i - scio
Jbi quer it vlteri? pbia • ^gis ne i »nuqnib
poteris psorre. i»dicere qnib 6t bomo. i.
bis finitione bominis frcfponbct Doctius
nuqnib pbia tu interrogas me boccinc - i*
boc an • i ♦ vtru sc iä me ee rationale at q p
bi mortale animal fego Docti? scio bi con r
ftteor. i«fateor me elle ib ftipple animal ra-
tionale bi mortale bi illa supple pbia dixit
me p nunquib nibil nouif di te esse aliud cj>
aial rationale mortale/dicit Docti? nihil
ftipple pbia inquit- i * dixit ia ego scio alia
causa ftipple q> ignoratia bittine puibctic
/vel maximam caula tui morbi tu bcftsti • i.
cessasti nolle. i • noscere qnib 6s •
4 Rota licet bomo 6t mortalis socudum
corpus non tamen fecundum animam in-
tcllecifiuam que est dignior pars bominis
^tqriia Dqetius dixit so esse nibil aliud
<jp animal rationale bi moetale/ibeo no que- ^
ftint mft bona mortalia be quep bonorum
amissione bolirit non curans ptem immor-
talem scZ animam ratione cuius bebnit ap-
petere bona rmmoztaliaf’ ibeo pbilosopbia
dicitiq» Doctius fe non noucrit qTTlota cp
causa maxima morbi bominis est so ipftun
»gnoraix.jquia dicit Doctius secubo biti?
prosa quinta conditio bumane nature
est cum fe cognoscar q? ceteras res ex-
cellat . Cum autem nolle fe bcftcrit eabem
natura mfra bestias redigas. nam ceteris
animatiba fele ignorare naturalis e bolbus
vero vitio verrit. f t dicit ‘X bemildius ftip
be anima .^uid turpius est arrime cuftt
aliorum cognoscitiua cp ftii ipftus est ig-
nara janima fe ipsam ignorans quomodo
bealys ftda putabitur cognoscitiuaqnaft
diceret nullo mobo: •
4^iiare plenillimej.J0ic pbilosopbia ex dic-
tis Doety recolligit omnes causas totius
infirmitatis eius dicens -Auare pzo i git
ego pbilosopbia mucni plemsftme • i. peri
fteClissime rationem • i • causam tue egricuc
dmis • i - infirmitatis vel rnueni aditu * i ♦
acceflum reconciliande sospitatis. i. recu-
paranbe sanitatis tue quod declarat- fiam
pzo quia quoniam tu confundens • i • confu-
sos es oblimo ne - i • ignorantia tui ipftus
tu bolmsti te elle exnlem q p bC expoliatu
. i • priuatu proprys bonis • i • drmtys qrn
pro quia tu ignoras. i- nescis quis 6t finii
rerum omrriu tu arbitrans - i • putas neA
• i - malos ate^ pro bC nefarios • i. iniquos
bomines elle potentes cp pro bC solices •
Quoniam pro quia tu oblitus es quibus
gubernaculis • i * regrmmitx> ipe mundus
regas tu cstrmas. i - opinaris bas vices«i •
L
i
istas alternationes fortunarum • i • rerum
fbituitay. sbntare * i.biuagare fine redoee
if te simt magne caule no modo • i • no folu
ad morbum veru pio sed sunt ad interitu
. i. ad mortem vel ad perditionem anime
arieta lio ieiplum ignoras extra limites
redre ratioins positus cftlbC talis dicis esie
exui ut prius visum e ^/TXota bomo seipm
ignorans tm se cftrmando esie mortalem
dolet de amissione bonopr mortaliurn^ergo
dicitpbia/^rua tui oblimone confunderes
cxule te <% expoliatu ¿pptys bonis boluisti
«fTUota ex assecutione vel pbitione vltirrri
sinis bomo dicitur potens vel rmpoetns ex
quarto biti? «/quia ergo Aoetius ignora-
irit vltimu sinern rerusideo putabat malos
esie potentes ^sAota Ldoetius ignoraiut
quib) gubernaculis mundus regeret/ ideo
ignocauit pp de? lua bonitate omnia bispo*
^ neret ergo putabat vices fbitumn ee sine
^ rectore: ♦
^.§bed solitatis auctori gratos: ♦ 0ic pbia
ostendit Doetiu esie curabile dando modii
pcedendi circa curatione cmsbicens ‘Tu
des gratos auctori sospitatis, i* sanitatis cp
nodum • i * no abbuc natum. t • vigor na<*
tumlis destituit ♦ i • deseruit te totu * i • to-
taliter nos pbia babem? maxrmu fomitem
• i. ratnee tue salutes ♦ i • sanitatis sq* veram
sentetia.i-itellectu de mu di gubernatione
tu eredis ea flipplc gubernatione no esie
subdita • i. subiecta temeritati caluu sujple
fbituiton feb btinne rationi igi£ mbil per-
timescas iam tibi Doetio ex bac minima
scintillula • i.parua veritate illuxerit vi-
talis calor. i - arbor mere veritatis anima
vuuftcans * %x\c dat mobu pcebenbi circa
curatione eius dicens - K>ed quonia p quia
nondu - i. no adbuc est tempus sirmioribo
remedys uti H constat • i»mamfestum elt
ea esie natum metiu ut quotiens abiecerint
veras opiniones mdnak - i • muoluutT siilsis
oprnionifco ex quibo falsis opmiombo caligo
• i- obscuritas pturbarionum • i • passionum
orta • i • creata confundit illu veru intuitum
. i • cognitionem mentis • ego siijple pbia
temptabo attenuare • i* remonere paulisper
•i. modieu banc caligine lenito • i »facilibo
q: p U mediocribus fomentis ♦ i. medicinis
ut dimotis - i. remotis tenebris tallatium
affedrionu.i • falsap ©prrrionu vel paisionu
possis agnoscere • i * intelligere splendorem
. i. claritate vere lucis * i - lucide veritatis •
ilXlota sicut i morbo corpali vigete princi
pali mebro puta eorde potest p medicinas
introduci sanitas alys mebns/seb naturali
calore destituente ipsiim coi fruffmf spes
sanitatis ffle in morbo spirituali manente
in Dcetio cognitione tllrns pzmcipy cp de?
gubernet mudu potest peumri salus qntu
ad errorem in alys »(ergo dicit pbia quasi
cogratuladbo Doetio debes reddere gmtes
auctori solitatis Illota quado xtelled?
abicit vera opinionem statim afficis falsa
opmonci quia intellect? no abicit vera opio
irione nisi ppt aliq> p suasione p oontmriii
| mbil aut cbtmria€ vcio nisi talsum io iteta
ledrus no potest abicere veru nisi accipiebo
folium^fnota tenebre affedionu rmpebiut
redum rudiciu • quia tristitia stupefacit
corrupit natumm • ex ethicis \fcb amor SL
obiu puertut tudiciu. scctm ^Dtbolomeu in
centilogios^: ire & wcupiscentie venereo^r
maxie tmsmutat eorp? 2>C quiboda rsanias
fkciut • vii. etbicop • A impedit ira ammu
ne possit cernere veru sedm katbone: *
.. 4Aletrii septimu
IfFbiti atris condita ntillu: • Dic
1 Wncipit septimu SL vltimu metru
^ fbui? primi /quod vocatT metrum
adonicu ab inuentore • dimetrua numero
pebum.daCtilicu a pede pdomijiante •
quo metro pbia pbat p exempla-qd dixit
dixit em pbia op caligo pturbationu im-
pedit i tuitu veritatis boc primo pbat pbia
triba exemplis . secto hortat nosabsitga
pturbationu ibi iTu q$ si vis • prima i tres
sccfm tria exempla q patebut ♦ dicit primo
£pybera codita ♦ i. abscondita atris nubibo
• i • obscuris nubibo nullum lumen posiunt
fundere ad illuminanbu term • ^Xnc poirit
fecundu exemplu • %>i turbidus auster* i *
obscurus ventus voltiens • i. monens mare
misceat i.comisceat cusceno qct e \ fundo
or> A
crtu maris *i •femoze tuc vnba mari« dndu
. i. p:iu« vitrea - i • tranfparens ad modu
vitri par.i.sirmlis serem«.i.clari« diebus
mox. i - f fatim supple illa aqua fiirta fordis
da x flatu venti resoluto sceno - i - elenato
luto obstat, i. resistit * i ♦ oculi« non
potentiba pcnctmre vndam mari« ^fCunc
ponit tertiu cxemplu • ^mpnis-i • sluituis
qui de altis montiba vagatur • i • discurrit
ille sepe resifiit. i. res lertis obice • i * obicem
tionc soluti saxi • i ♦ rupti lapidi« rupe i de
monte «filota q> similitudo qua pBia pre;
tendit e ista • Zhicut sybera consueta nobis
lucere SL terra illuminare cessant bac face-
re ppter interpositione nubiu obscura^ic
mtellertPjf^ ratio que lucent & illuminant
bominem x cognitione veritatis impeditis
caligine pturbationu 4 Tlota similitudo
fecundi exempli m boc consistit , Sjbicut aq
maris manente clam ad modu vitri visus
potest ea penetrare BC videre q sunt sub aq
sed fi turbas illa p ventu tuc obstat visui
f sic anim? bomirris quietus no impedit in-
dici n mtiomssfed si moveatur BC turbatur
assertione tepoealiu statim obsistit meo ni
impedies eius itibiciu 4 Rota q> similitudo
terty exempli talis e ♦ ^bicut aqua curres
de altis motito libere rerto tmmite pcedit
(BC p obstaculum lapidi« qui resolintur de
monte impedit" ne rerte ¿pcebat -/'sic mtio
libem non impedita rerte indicati si autem
ratio afficit" motibo assertuu impeditur in
indicio BC ventatis cognitione <f ficta q>
mpes est moles lapidea sine mons lapide?
sed faxu e pars resoluta a rupe i a mote:
ffiti qs si vis: * fpic pbilosopbia bortas ad
fugam perturbationum sine aFsertionum
animi dicens • si tu vis cernere * i • videre
vel tubicare verum • i* veritatem claro lu-
mine • i. vera cognitione BC si vis etia car -
pere. i * attingere callem. i * viam veritati®
rerto tmmite • i * peoceflii rationis tunc tu
pelle ♦ i • repelle gaudia supple que sunt be
bonis peesentibo BC pelle * i • remone a te ti-
morem iujple de futuro malo q; pro BC tu
fugato spem fu^le que est de bona fbitua
nec etiam assit dolor sujple qui est de pre-
senti amissione bonor^r. sumpte que mens e
nubila « i. obscum vel opta cçgBCc vinrta
. i * ligata freni «• i • ligarrrimbo vbi • i • in q
mente bre siijple predirta regnant id est
dominant" seZ gaudmm de psentibo bonis
timor de futuro malo* spe« de siituro bono
dolor de presenti malo 4 Islota sicut prius
tartum est* assertio est motus particule
sensitiue sub fantasia boni vel mali animu
asfitiens BC rertum mtionis iubitiu impe-
diens - êt simt quatuor assertiones tales
principales ad quas omnes alie rebticuns
fc^aiibiuffpesiitrmorî& dolor quai^siis'
sitientia sic accipis. 0mnis passiohxl est
refpertu boni «vel mali « Hdi refertu boni
boc dupliciter fvel refpertu boni pecsentis
\(xc est gaudium quod est de presenti bono
Sbi est de refpertu borri absentis sic e spes
i que est de siituro bono. ^di aut passio est
refertu malis boc dupliciter fvel refpertu
mali peesentis/sicut est dolor qui est de p5
senti malo * ^bi est refpertu mali absentis
tsic est timor qui e de siituro malo 4 flora
A» iste passiones non simt pellende vt non
sint m animo borrrini^ quia vix muenitur
bo sine ipsis sed sic simt pellende >vt no do-
minens m borrrine/vnbe sedare buittsmobi
passiones vt non bominens est bominis
virtuosi /quia virtus consistit m modera-
tione passionum « Hdi aut regnant BC do-
minant in bomitic tuc rmpcbmnt iubitiu
mtionis jpropter quod dixit Enstratins
siiper libro etbtcb» • oportet relurtari con-
tra passiones sensitiuas que si peeualnent
impediunt vires anime 4 silota iste passi-
ones BC assertiones si ordinas ad terrena
tuc sunt ncciiiefattamc possunt ee merito-
rie BC vtuose si fuerit ab debitas sines ordi
natefvn riebadPv libro, xii - priaeba^r. dicit
ordinatu BC veru gaubiu tuc babemus qn
de veris BC cternis bonis gaudemus-jEtia
timor e virtuosiis si siierit ad den ordinat?
rquia seriptu e.t sepientic timor do?
mini . Tt idem Ricbarbus dicit * fDzima
virtuti! <ples sine qua cctcms babere non
potest eff timor dei * 'Itm spes ut dicit ibe
Ricbarb? essicit" ordmata si de mbnlgetia
1
remc generas. vn bicit vere &abscg bublo
quanto quii frequentius fquantoq vebe >
meti? de fixo reatu interno dolore afficit:
t tanto certior tantocx securior per Ipcm de
indulgentia varie efficis. ybimiUter bolor
eis virtuofus qn fit ab beplangendu culpa.
jVnbc Ricbarbus.« Quanto qui» vebemeri?
metuit penam quam meruit fato acerbius
plangit culpa qua fecit:.
Explicit liber Drim? Ancipit ^?ccud?
" ^ Jj^Jiofa Pzrma
)fe bec paulisper obticuit: *
)iccfe fecundus liber jboety
'e cofolatione pbilosopbie^qui
coiatinuaf ad libru preccdcntc
m buc modu * (J)ofeq> pbia m
PtmoTibzo nieffigauat cas radicales iKr*
mitatis •$> • i fcoc sedo ¿pcebit ad ei? cura-*
pone «/primo abbibenbo sibi remedia lenia
E>ecunbo reiiiebia validiora \ libris confe-
quentibo -buc em modu medicandi pbia
pnusit £?oetio • St dinaditur ilf e liber in
• xvi ♦ partes/ quia oesto fimt profe di oCto
F metra bua? fecundi que partes patebunt«
/quid aut in qualibet parte agas similiter
videbis ♦ phhna profe dunditur • Drirno
offendit Doetitts/quid pbia egerit post
pdicfaf^ resumit vna causa doloris Doe-
ty. fecundo pbia ponit quenda effedum
fertune • tertio excufet fe de quodam •
Quarto tangit opoztumtate mebenbi Do<-
etiu«C^iiinto pcedit ab lema medicamenta
cius«Mecunba ibi.^ntelligo «^ertia ibi
^>ed ut arbitror« (Quarta ibi «H>eb temp?
est «Quinta ibi «chuid est igitT o feb« ffizxmo
dicit « Post bec que diesta sitnt pilosopbia
obticuit«i. tacuit paulisper« i«modicu at<£
di vbi«i« postquam collegit «i • intellexit
meam attentionem • i«diligentiam mo-
desta taciturnitate • i • temperato silentio
exorfe est «i • incepit loqui sic ♦ i • taliter«si
<p quia ego cognoni catifes.i «rationes ra-
bicales q p di babitum« i*bvfpositione tue
egritudmis«i • infirmitatis tu fbcety ta>
bdeis - i. tristaris affectu <$ p di besiberio
prioris fertune q fuit tibi pipera ea fertuna
mutata • i • variata apud te puertit« i« mu*
tauit stati! ♦ i • bispositionem tui animi. i •
tue mentis sicuti tu tibi fingis j^Tlotanbu
f<ppbia post peedicta obticuit ut foetius
magis ammo deliberato verba pbie collige s
re poilct di sibi refpobezc/quia Icctm feneca
m ¿puerbys deliberare vtilia inora turifliji
ma est • deliberanbu eft bin quicquid fe-
ciendií efe femel bifeute quib audias proba
quid credas • Et ideo pbia obticuit tancp
lasiata ex quefeionito prius motis • 'p'nde
jjjpeneca r libro be virtutibo carbinalibo no
semper m actu sis fed interdii animo tuo
requie bato di requies illa sit plena fepietia
f/ Rota de boc q> bícit modesta taciturni:
tate duplex e taciturnitas qda moderata
alia superflua * * Moderata taciturnitas efe
qn taces qn tacenbnefe «Jde qua loquitur
Sxneca in «puerbys dicens «Hene femper
vocis di siteiify temperamentuítamen Í boc
libentius incube ut libentius aubias q>lo«
quaris /qui cm nescit tacere nescit loqui •
superfina taciturnitas efe qn tacetur cu
loquenbu efe Je qua bi ci t poeta ‘Ha nimiu
tacuiile nocet f Rota A fáoetms in featu
miferie no erat magnanimus/ quia babnit
animu puerfiim fertuna«/jSagnairim? em
e qui cotia bis fezmes ísúlt? featue vnamV
mi metis ofeatia militati fcdm albertu fiip
po libro etbiconfe Seneca prima epba ab
JLncillu dicit • ffhrmu argumentu coposite
mentis existimo polle consistere di fecum
moran ^Rota q? pbia dicit fertunam elle
mutata circa^octiu/ficut ipfe fingit boc
dicit p tato* quia fcdm rei veritate fertur
na non erat circa ipfiim mutata sicut pbia
infra ;pbabit: ♦
^ntclligo multifermcL: • Dic pbia ponit
quenda effectu fertune dicens • <^go inteb
ligo«i ♦ cognosco Multifermes siicos ♦ i«be;
ceptioncs illi? pbigy • i * fertune di coufqj
• i • tambiu feZ ipfe fertuna exercet blan-
dissima familiaritate cu bis quos iritis «i •
laborat eludere • i«decipere dum«i«donec
confimbat • i«¿ptrabat mtollerabiU dolore
cos quos fertuna miperata • i • sine spe reli-
querit «ubirmferit cuius feZ fertune si tu
Doeci remimfcare • i • recorderis naturam
füttk
tmwv
mores ac p> etiam meritu. i • bigmtate /ncc
ctia cognoscis tc Doctiu in ca fbetuna ha*
buifle aliqtub pulcbzu ncc amisisie • &C per
conseques dc amissione eius nibil e bolebu
Notatz» fpbtgiu est miracula pter solitu
cursum nature z>uemens/SL bicif <pbigiu
qsi porro pbucens bomines m adrnimwne
velscctm lOugiritione ¿pbigiu est monstrn
ab vartanbu paratu bitfu a prodigo, gis -
quob est vasto •ltas /(Foztuna ante potest
bici probigiujprnno quia btteit bomines in
abmimtione eo q> bonis mala Urnalis bona
tribuit vel bicif prodigia lecto mobo quia
vastat anima hominis -prospera em fbztua
vastat anima bcmis x nimia sollicitubine
abuerfa pnimia besolatione ^ flota fucus
in vna significatione dicit color suppositus
naturali coloris ponib pro beceprione/quia
talis color decipit visum cum facit muliere
defserrne ajparere pulebea A Nota <\? fbi?
tuna siia familiaritate decipit hominem AL
confunbit «Iquia dicit Soencca t libro bcco r
solatione sily cive ptcminc abuerfa serrua
corrrimut nisi que fecunda decepit \pC dicit
in paerbys fortuna que mmia fbuet buc
stultu facit ffbetuna nulli semel abelse eonr
tenta e'/fortuna vitrea e bu Iplcnbet fran -
gitur . fet jbencca quarta epistola dicit.
|Utrrinem co fortuna puexit ut notmilli"’
minares quantum promiserat * noli huius
tranquillitati considere f memento q> mare
CMxtiij&C eodem die vbi luserunt nauigia
obsorbent: •
^5?ped ut arbitror baub:. K)tc p|6ia excusat
se dc quodam dicens • Sped ut ego pBia
arbitror • i* opinor baud multum. i. non
multulaboeaueri reuocarei. reducere tibi
bec supple pbicta de moribo fbrtune in me-
moria - em pro quia tu solebas - i • coluetus
fuisti presente • i astante fortuna pro BC
blanbiente • i • applaudentem incessere. i •
arguere virilibo • i. asperis verbis $ pro
msecstabare*i*psequebans ea fortuna de
nostro aditu • i • de nostra Iformatione p-
latis. i. pronuntiatis sententys veru p sed
omnis subita«i. sestina mutatio uon con-
tingit-i- abuemt sine quod a conflittu. i»
turbatione animos sic • i ♦ taliter sectum est
ses de te ut tu biseesieris paulisper * i. modi
cu a tua traquillit ate i a tue metis quiete
f Flotas sapietis SL magnanimi est co-
tia fortunam constanter militare/^ non
pusillo animo siiccumbercjynbe Sbencca
m libro de clementia dicit. G magnos vi<^
ros qui maligne foetune siiccúbérc ncsciíít
SL abuerfas res siie virtutis experimenta
faciut • jiam secundum Arestotilem pri-
moetbico^f^apiesscitbeneserre foetus
nam quia babet se sine vituperio sicut tbe>
nagonum j corpus em tbetiagonum quo-
cunq peoicitur firmiter stat sicut animus
sapientis constans permanet quacuq for >
túa imminente A Flota q> quies animi sit
P sedationem passionum que causatur ex
ordinatione rationis cum deliberatione sed
subite mutationes peeueniunt deliberatio-
nem rationis ideo mutat BC turbant ani mu
propter quob dicit pbilosopbia (Annis sii *
bita mutatio reru no cotingit sine cofliCtu
animos: •
^H^ed tempus est haurire te aliquid : ♦ Dic
pbilosopbia tangit opoitunitatem mcbebi
ipsiim iboetium dicens • p&cb tempus est
• i. instat te fboetitun baurire • i. recipere
ac pro ctia gustare aliquid molle • i * facile
atc$ pro SL iocunbum. i. delectabile quob
leue vel delectabile tmfmiisitm ad interiora
sez tui animi secerit viam validioribr ban»
stiba. i. fortior iba remebys tgitT pzo ergo
suadela -»- persuasio rhetorice dulcedinis
«i« rhetorici ornatus assit-i-sit presens
que rhetorica procedit tantu-i- solumodo
tunc recto calle.i «recta via cum no deser it
. i. derelinquit nostra instituta * i • bccuí
menta ♦ Cun<$ bac sez rhetorica musica
• i. ars metrica vernacula - i • famula nri
laris • i. nostre domus fcZ assit BC succinat
«i-decantet nunc i. aliquando letnozcs
modos - i-fñeiliores vérsiis BC nunc -i- a-
liquando gramores - i - difficiliores No -
ta cp pbilosopbia ínuátat búas scientias
ad curationem Doety scz rhetoricam K
musicam. E^betorica in tutat ratione prose
m qua vtif rationiba xfuasinis rhetoricis
i
colosiba adornatis. |lusica militat ¿pter
mo.ty. na sicut \ musica utimur arsi St thesi
• i • concordi eleuatione St depzeflione vocis
sic sirmUtcr m metro utimur eleuatione qn
gbnttc sillabe eleuantT 2C utimur bepsiionc
qn beeues silbc bepzrmu^ quaba concozbia
portionali 4Tlota bicit Tuli? iphemio
rbetozicc lue cp eloquetia sine fopietia ple^i
q obesse potest /nuK aut pdesse fcu igitur
rhetorica sic scientia elcquenbi ornate ipsa
non pbest sine sapientia/ibeo bicit pBia q>
rhetorica tuc ¿pcebit reCto calle qnanbo no
deserit nostra mstituta que siint instituta
SC documenta fepientie*..
^QLiib est igitur o homo: Dic pBia abfoibet
Doetio lenia mebicamenta -B^bi nota <p
lenia medicamenta siue remedia dicuntur
rationes sumpte fcctm comune vium hornis
nu psuabentes non esie bolenbu be abuer>
sitate fertune« Ocemebia aut valibiora siint
lationes que siint contra comune opinione
bominu ostenbcntcs/quid sit summu bonu
JSt m quo consistat/KL quomodo ad ipsiirri
puemaf /SL cg mali siint rmpotetes SL boni
potentes St similia • 0zmio ergo oibendit
pBia no esse bolenbu de fortuna quia fer-
uat pria natum circa ipsimi St hoc ostebit
quinq mtionibo psiiasinisHoecunba ponit
ibi «E>i pbas - Xertia ibi. /^n vero • ^uata
ibi^ si nec ♦ Quinta ibi «{Dostremo equo •
¡perma mtio talis est ♦ flullus in mestitia
St luCtu bcxcit: nisi pter aliquib nouufvel
musitatu contingens circa ipsiimfeb mu-
tatio feztune no est aliquib nouu vl’ musi -
tatu ergo eius mutatio ntillu bebet deicere
in dolore * dicit ergo m littera *<Qgi£ o hb
.i tu Doeci quid est illub quod deiecit°i•
pstrauit te in mestitiam q $ St luCtu ego
pBia crebo cp tu boeci vibisti aliquib nouu
c$ St musitatu • i. inconsiietu siqple con-
tingere circa te tu Doeci putas.i estimas
ipsam fortuna esse mutata • i • puerfe a sua
natura erga ♦ i • circa te erra« • i • felfe estir
mas 'quia hi femper sunt eius mores ista e
natum eius cp nunc sit abuersa nuc F>^ern
ipsa fortuna scruaiut circa te potius pria
constatia in ipsa sui mutabilitate quia mu-
tatio fertune est sua conflantia talis enim
erat scZ mutabilis cum tibi blanbiebat" - i*
abulabaf cu tibi alluberet illecebris • i • be-
IcCtatiombo salse felicitatis ♦i • pipcritatis
tu beprehendisti • i -cognouisti ambiguos
vultus. i • dubias facies ceci numinis • i •
cece dee fertune que scZ fertuna abbuc ve-
lat'i. occultat fefe i.scipia alys bo minito
tamen ajplaubenbo eis Asperitate ipsa tibi
tota innotuit • i • manifesta esi prorsiis • i.
omnino scilicet pueritate St abuersitate *
4 I Nota cp illecebra 'bre.e dcleCtatio car-
nalis illicita hominem alliciens licet inues
rriaf pro quacuq alia delectatione -f/Tlota
sicut bestia vel cuticula vel piscis beledatio-
ms spe decipis sic homo delectatione pro-
ceritatis fertune fallaciter irretis •'Vnde
Sbcneca • viri«epistola > clamo vitateqcuq
casiis tribuit ad omne fortuitu bonu siispi;
tiosi pauidiq subsistite nam fera St piscis
spe aliqua oblectante decipit" 4 Flota de-
lectationes fertune sunt falsc[na fcctm btm
Augustinu prospera hui? munbi asperitas
tem habent vera -fecunditate fella certum
dolorem incertam voluptate ^ Hieta phia
a|pellat fertuna cecum numen . Augnitio
bicit q» numen est virtus dei vel ipse dens
vel bei potestas vel maiestas fbic aut acci-
pis ¿p dea quia antiqui fertuna colebat p
bea 4 flota cp fertuna bicit esie cecam bicit
^uli? x libro be amicitia • fortuna vt me -
bicus ignarus multes eoccecauerit/non cp
ipsa ceca sit/feb eos ce cos pleruq effteit qs
complexa est 4 Nota cp fertuna antiquit?
depingebas buplici fronte calua St capih
lata*p calua besignanbo abuersitatem per
capillata plperitate/ergo dicit pBia bep-
bendisti ambiguos vultus fertune: •
E>i <pbas utere moriba:. 0ic ponit sedam
rationeTque talis c . pe illius amiilone no
cft dolendu quod est pernitiosum tSt quo
habito homo nuncp est securus • fertuna e
hmufmobi vt tangit T littera fcrgo^St cctem
.bicit ergo. Ai probas' i. ajpzobas fertuna
utere moriba ei? ne queraris • i • conqraris
si pbotrescis • i -p time scis persidiam eius
fycrm atq abice fertuna lubete > i. lubebo
2,
interentem tibi xnitiote . i. damnosa {na
teetuna que nue e tibi caute tanti merozis
per tei abtentiam bec debuit esse tibi caute
tranquillitati« • i. securitatis p tei ptentia
ted 110 fuit. em pzo quia teztuna reliquit te
qua no relictum nemo vnq> poterit este te*
eurus 4 Tiota circa boc q» dicit pernitiote
ludente dicit Sbeneca JLuditfoztuna cum
teis rnoribo oi que dedit autert SC que ab*
stulit reddit j nec vn$ tutius est illa expe-
riri H cum locum intime no babet ^ Nota
q> tecuritas maxime bomine deledat qpt
qct est aypetenba .)vnbe Seneca. vi - epsa
Nec me res vlla delectabit licet fit eximia
K telutaris S q» mibi vni tecurus tem
TJlota q> pfperitas fbitue no reddit boiem
tecuru quia dicit 2>rneea Munem tertune
amica putatis iniidie tent. quisquis vrm
tuta vita agere volet cpplurimu potest ter
tune beneficia deiutet in quibo miterrimi
follunt:/babere putam? bonores i peipitia
cursus iste deducit rff Jtota Azeneca in de
remedys fortuitop. ^xonemuit te fortua fi
Itelligis & tutiore loco poftiit damnu putas
remebiu est clamas q» opibo expoliatus es
tuo vitio ista tibi iaCtum ta gmiris est no
ta moleste terres si taK xditur? babmsses
*An vc:o tu ptiote cstimas r» Dic pbia po >
rrit tertia ratione q talis est • Aliud no est
putandu ptiotem SL cara qd no e mantes
5L teo recessu est afflictuy. ted tertuna est
buiusmobi ergo no est reputanda peetiote
cam 5C p consequens no dolendu de ei?
amissione nec gaudendi» de ciais possessione
vn dicit i Ira -vcio pro sed an tu citimas
telicitate abitum * i • recefluii tejple esie p-
tiotem Sc fortuna ptens est cam tibi nec e
sida manendi 5C cu discesierit e allatum - i.
adductum merore quasi diceret non debet
estimari p2etiote f Nota cp appellat fortu-
na telicitate quia scctm Aristotile fortuna
Vel est telicitai vel est pxrma teli cit ati vii
in libro de bona fortuna dicit Aristotiles q»
no contingit esie telice sine rebo exterioribo
qua^r fortuna c domina/boc c mtelligcn*
dn de telicitate pollitica H no fpeculatiua q
eotinf^f ffl r^ctu. tepientie ^f/lsiota fortuna
discedens inducit merorem /pria dicit 2^e-
neca î libro de tmnquillitate ammi/letiores
reliquit quos foztua nuq> retexit K quos
deteruit * & Doctius postea dicet /q> iuteli-
cisiunsi genus mfoztuny eis telice foifle :.
Y91 si nec ex arbitrio retineri : > Die ponit
quarta mtioue que talis e. Illud quod est
iuditium future miterie nec est carum nec
pretiosum nec per contequens de ipso do -
lendum * fortuna est biriusiuodi sicut tam
git in littem • Hude dicit q? fortuna si nec
potest retineri * i • baberi ex arbitrio .ite-
eundum voluntatem 3C ipte fugiens .i. re-
cedens tecit calamitosos • t • miseros. quid
aliud est fortuna tegax q> quodda iuditin
. i * signum foture calamitatis. i. imterie
emm p quia neq fuPftcit intueri . i • indi-
cere illud quod situm est «i. positum aute
oculos. i. quod est pectens • verum <p ted
prudentia • i • bomo prudens metis • i • me-
forat exitus* i ♦ sines rerum q p &C eadem
mutabilitas*'», instabilitas m alterutro
♦ i * m abuersitate H prosperitate nec tecit
minas.t.insidias fortune esie forrnidadas
* i * timendas. nec tecit blanditias esie ex r
optandas. i. desiderandas 4 Not a calami -
tas est miseria cu aliquis mbil babet nec
in re nec m spe • K est dicta a calamo qui
est vacuus kL manis fsilota q* no teFsicit
solu itueri ptentia ted etia tetum quia li*
cet quanbocp prima salua siat ruditia vlti-
ma tamen alterius teporis inquinamenta
permanebut bec infine de disciplina teola-
rium f S>C îulius secundo rhetorice dicit *
priant qui in proberis omnes impetus
fortune putanteffogiflè tepienter cogitat
in tempoiibo prosperis cantes aduertes res
formidant.M ¿»enecam bgquatuoe vir-
tutibo oardinalib) dicit. A>i prudens es a >
nimus tuus tribo temporibo diHxntek p-
tentia ordina fotum proinde H peeterita
recordare • Nam qui rnbil de prekcrito co-
gitat perdit vitam * ^ui.nibil de foturo p-
rneditab per omnia incautus mceditkpone
ante animum tuum mala fotum 5C bona ut
ista possit siisliuere */SL illa modemri *fet
0amfredu« in poetria > Exempla frenes
L
i
babe docearis in illis . ^bub meliori flatu
scmp priora caneto. Uulla fibcsreu sequi?
tur pose mella venenu. claudit nox atra
diem nebulec£ serenum: •
<ffposercmo equo aio: • Dic potrit quintam
mttonem que talis ese - chuicunP alterius
rugo se iubmittit oportet cp motes ei? pa?
tient er suseineat} sed bo affectione tpaliu
fiibmittit se iugo fbtmmf ergo oportet cp
mores feztune patienter tolleret {vn sicut
mtusee agit qui vult (ponere lege domine
sue ita volens imponere legem fortune agit
ininsee bac ratione ptebit iit Ira- Aocdo de-
clarat diClu feu p qba similia ibi. ^bi vxtis
| primo dicit . p)oseremo • i • ultimo dicam cp
oportet ut tu tolleres. i. patiaris equo aio
-i-conseanti animo quicquid geritur-i-sit
mtra aream feminei* intra mundum cum
semel submiseris - i • siibtugaueris colla sez
tua rugo fortune ajpctedo temporalia taK
pnria tuoy merito^# p sed si velis scribe?
re • i • scribendo imponere legem manendi
SL abeundi ei qua tu tibi domina sponte c<s
legisei none fucrismaiuriosusK rmpatietia
.i. p tua impatietia exacerbabis • i- agues
fortem 1 fortuna qua no possis pmutarc -
^ T|ota cp pBia mubu ajpcllat area fbttile
quia sicut in area tritulando torques ma?
mpuliisic fortuna in mundo torquet boies
nunc pueritate nunc abuersitate rotando
^ Hlotadu circa boc cp bicit/none mimio-
siis fueris cp iuseitia e libertas animi tribu-
ens vrneuicx qct iuu e- fccfm siia dignitate
deo amore SL obedientiaj maiori reuerentia
j pari concordiam} bi minori disciplinam/ si
ergo famulus velit imponere lege dctninc
siie cui tenes exbibere reuerentia operares
contra iuseitia^ Illota quicu<£ afficis' bonis
exterioribo bi mutas fcdm mutatione eorr
bids' esie siibieCtus foitun&bi colla sita iugo
eius submittere quia fortuna e domina bo?
nop exterior^italis aut fuit Doetiusergo
miuriabat' fortune volens sibi (ponere lege
manendi bi recedendi: ♦
*$=bi ventis vela comittereg: H)ic pbat bicilu
situ p queba similia sez cp fortuna non sit i
poteseate hrmims -digit - Aoi committeres
vela nauis vento tu ducereris no quo vo-
luntas tua peteret • i desidemret sed quo
flat? vèti te pelleret- ipbi crederes ♦ i - comit ;
teres semina aruis • i • agris tu péiàres-i.
indicares anos feraces • i * fertiles qj p bC
seeriles int se ita cp no baberes illos anos
t poteseate tua ♦ a simili tu bebisei te regen ?
du fortune oportet cp obtemperes • i • obe ?
dias moribo domine- vero p sed tu conaris
. i »laboras retinere impetu • i • cursum vol-
uentis rote • i - mobilis fortune bi frustra
laboras O seolibissime - i ♦ seultiisime ommn
mortali n nescis tugpix sors • i • fortuna in?
cipit manere • i • seabilis esse cp tunc desinit
. i • desiseit esie sors • Aicur em non simul
seant cp aliquis sit bo Bi non sit rationalis
sic no seant simul cp sit fortuna Bi non sit
mutabilis 4 Ilota cp sicut comities velum
vento amplius nòn e in poteseate siia dud
quo vult sed secfm impetu venti ducis / 3i
sicut corriittens semina agro no ese in po?
teseate eius cp pueniat ani fertiles vel ste-
riles f sic a simili qui comittit se fortune no
e i poteseate siiarvt babeat fortuna pipera
rei abuersem pilota circa boc cp dicit voi?
netis rote A» antiquitus fortuna depinge?
batT eu rota bac ratione-IsIam in rotafidit
quatuor biliersitatesfvna pars est fiamma
salia infima f tertia qua de fummo bcfcedif
ab ymu -/quarta qua de ymo ascendis ad
fiimmu • similiter in bomimbo innemus'
qtuor varietatesf quida. cm fiint i fitmma
piperitat^tales fiint elettati Ì rota sertue.
7\\y sunt Tri istitima abuersitate? tales iacet
beiceli sitb rota • ^erty declinat be pue-
ritate in abuersitatem tales defcendut de
summitate rote • filarti pccbut de abtier?
sitate m piperitate/tales ascenbut rotam
fortune fvii elettatus in rota fortune dicit
dserior elatus - descendens dicit beseenbo
mortificatus - beiedus bicit Infimus axe
rotor. aseenbens bicit Ictus ab alta vebor -
4 Rota cp natura no assiiefcit in contrarisi
j nam si lapis milesies pzoiciaf sursum non
assuescit aseebere fiirsiim cil natura ei? sit
besceberc • Aoicut ergo eet seolibisiim? qui
laboraret alicui auferre sili natura sic seoli-
a? i
d? é qui laborat fb: tue aufese mutabilitate
que e eius natum ergo bidt pBia at omrriu
i ioUbiifimc:.
4A.ctru primû
0c cûiupba verterit vices dextm
* lie incipit prrm ummetmmbiri ?
fccimbi quob bicif yponaiuticu ab
muentoèe/quia labor nautas, cantu btrnifc
mobi metri lübleuaf bicif mctnl iamr
bicu apebe pbominante J est aut iambo pes
contrarius troebeoostans ex prima b:eui
3C vltima longaf& bicif metrû trimetrum
-liez cm boc inctru babéat frx pebes tamen
computando buos pebes p metro erit me-
trû trimetrû * 'Jn quo metro pBia beferibit
mores ûortûe dns- êûbecicZ jbrtûa vrerit
vices-i- altnatioes ¿feritatis SCaduersi*
tatis siipba bextra / bi eu ftrf more euripi
. i »maris estuatis . i ♦ munbatis tue fbetua
ieua-i. crubelis pterit *• i • conculcat reges
bnbiim tremendos • i • metuenbos iplà
fàllax fùbleuat be abuersitafe burrrilé vul-
tu vidi « i. depressi nec ipla audit flet? nec
curat milcros.i - pauperes SL ipla exiitens
dum quia non flectit" ab volutate bormnu
ridet. i • deridet vitro. i. fontanee gemit?
miseros quos àit sic illa ludit sic probat
. i « experts sitas vires bC ipla mostrat sstis
magnu ostentu • i. miraculu 6 quis vilaf
vna bora stratus • i • abuersstate depressus
bC frlix • i. pzclperitate eleuat? qsi diceret
feutuna vibetur exhibere luis « i • homini &>
qui bonis eius mbÿant magnû miraculu
quando aliquis ftibito vides mutari be ab-
uerfitate imperitate bC cconuersb fRota
ibrtuna bicif siiperba/eo q> nullu veres
nec abuertit probitate nec malitia alicui?
i bC si vocas. more siipboni obaudit fRota
q> euripus scctm aliquos e vent? turbinis
$bC bicif euripus quaR eurus rapidus fbC e
cur? nome venti • H>cdm alios aût bC fbzfa
melius euripus est braebin/vk Rnus maris
cuius becurRis est mcertus;& propter in-
certitudine Rii curltis frequenter périclita*
tur ibi lianes ^ dicis ab eu qI-e bonu SL
ripa qsi bona ripa p cotrariuScut ergo cuti
ftis eueipi cifuaris e icert?/sic bC mutabili-
tas fbetue f Rota q> be opatioe sentite qlit
bos eleuat bC bos deprimit loquif Alan?
in anticlaubiano dicens ♦ JDzecipite monet
illa rotam motu% laborum • Titilla quies
claudit nec Rstunt otia motu. Dos premit
bos eleuat«bos deicit. erigit itlps ♦ £ogit
bC i varios homines descendere cassis • St
paup fOemricus. ¿\uicqu\b agas quicquib
dicas quicquidpatiaris lAo facis vt retra*
1oai q mea dextra trabit. ^icAgbprmiatu
venerabas sceptra tenebo.Et profile meo
mei tibi fblqbabo:«
f P zofa fecunda.
filem aut pauca r. jOic incipit
i pia fecuriba huius freunbi in qua
vpbilosopbia probat ¿>oetio non
esse conquerendum be fb:tuna! quia rribil
sibi abstulit/^ rntroducit fbztunam alio •
quentem sboettum ♦ Et dnttdifApiia p no
periuabet Doetio rntzoduttioncm fortune
fecundo introducit eam ibi^uid tu o bo
primo philosophia dicit «0 Doeci ego
philosophia vellem tecum pauca agitare
. i. discutere verbis ipsius ftntune tu vero
animabuerte an ixisA« tustitia postulat
boc f'Rota/# similitudo orationis quan*
bbP generat frstibiuiibeo quandoipiam
oportet mu tari • vnde ^Cultus quarto li-
bro rhetorice dicit - lerrnonem m dicendo
commutari oportet vt facile satietas va-
rietate vites ^ ideo pbilolbpbia hic vari-
at orationem p mtrodudione none psone
vtenbo piosopopeya que figura a Xulio
vocas confbzmatio • periuabetAgis pBia
Doetio mtroduCtione idrtune.dicit Apelle
ante bC cetera t.
^fQiud tu o homo t • Dic pbilofopBia intro-
ducit frntunam alloquentem £?oetiu que
ostenbit querimomam ipsius esse rntnffam
quia nihil sibi abskulit primo ergo fbztua
oskendit q* nihil Doetio trriufte ablMit -
Hccunbo quanbam relpbnsionem Doety
excludit ibi /|Vn tu mores jprimo facit qd
bidum estjsecunbo relponbct facite ques-
tioni ibi 7f.n ego « primo dicit fortuna ad
Doetium - 0 m homo quid agis«i«vrxas
vel iaeis me ream cottidiams«i' afsidms
2.
querelis • quasi diceret fecere ncn deberes
qua tibi fecimus miuriaHsi diceret rutilam
que tua bona tibi betmxrmus/tjuasi diceret
nulla • contende mecu i indicio de pofscffioc
ne opu St d ignit atu cora quocilcx iudicdSL
si monstmneris aliquid este ^priu hoy. bo-
nop. cuiusA mbttaliu ego H>onte cocebam
tibi ea que repetis fuifle tua /P aut no sint
tua nec alicuius bombus peopeia p>bo tibi
quia cu natura Fduxit te de vtero matris
ego fefeepi te nudu St inopem• i. carentem
omnifco rebo Stjbvd te meis opibus¡St ego
^pna - i. ^mptaeducatu • i nutritu te
dulgeutius • i - clementius feuoee. i > gratia
mea quod te nuc fecit rmpatiente nostrid.
contra nos /quia si Doctius a principio no
fuisset nutritus .plperitatc fertune ^tofeiS
sct impatiens de amissione cius . gt febdit
$go circumdedi te affluentia St splendore
omniu bonorum que fent mei turis-i -por
te isatis nuc aut libet, i. placet rmbi rctra^
bere manu tu babes gratia • i • mibi referre
grates tan J ttfits alienis non babes ius q*
rele taA tua pbiberis quib tgif tgemifcts
qrulanbo nulla tibi a nobis illata e violctia
opes bonores St cetera taliu fent mei turis
♦i. potes fatis St femule mee feZ bonores St
potestates recognoscat me domina mecum
vernat mecu recebut anbadcr affirmem si
tua feret que coqucjcris amissa nullo modo
ea perbibisses 4 slota cp tota ratio fertue t
bocwsistit - Rulli manet rationabilis qn-
morria de eo qui nibil alioeri aufezt/feb ^jpa
feo libito disponit ffeb fertuna nibil ab-
sfulit qct erat Doety/feb ^pa bispofeit ¿p
feo libito /ergo S6 cetera 4 '/lota de boc cp
dicit que tibi tua Sbeneca dicit inde reme^
dvs.Io est tuu quod fertua fecit esie turi
/^.lienu est omne quicquib optanbo cuenit
St nibil ipsius qpciu putari licet qd eripi
potest f filota quia bomo pbudf mtb? ex
vtero matris p boc inuaf magna cius mi-
ferias si em bb nudus nasceret/& nullo abi
geret min? eet tniferffeb quia nub? nascis'
mibil possidens St pluribus mdigensjideo
magis mifer esfrjnbe pauper iOentricus
Peirrritus t munbo tecutua quanta tulisti
Rud? eras po U postea nub? eris ^Mota
cp bona exteriora non fent ppria bomims
quia dicit Seneca Nibil ^prin dicas quod
mutari potest fertuna ♦ reposcit quod dedit
donum quod dari potuit auferri potuit St
quod fertuna no dedit no eripit:.
Wffin ego sola meum tus exercere : > fore re-
spondet tacite questioni ♦ Ediceret aliquis
fertuue licet bona exteriora sint tua tame
postcp ea homini cotulisti no deberes apii?
auferre | huic questioni responbet fertuna
brces kp boc eet contra ius St contra natum
fea quam nullus debet sibi auferre rmnro
bebet uti sicut St cetere res utunf fea na?
tum fenbe dicit Muquid ego sola pbibeor
exercere ius meu cu omnia alia exercet na-
tum fea quod beclamt. quia licet, i«licitu e
celo pferre lucibos dies St eos condere • i •
abscondere tenebrosis nodribo St licet armo
redimire • i • ornare vultum • i • fitperftciem
terre nuc • i. aliquando floribo sicut i vere
nuc frugi bo sicut m estate nuc confundere
ca nymbis. i • pluuys St frigoeibo sicut in
aurumpno St byeme • ^us • t • natum est
mari nuc* i - aliquando feZ tempore fereno
blandiri. i. blanbu essi eqnore strato • i * pa-
cificato seb tjoe tempesfatis mhoerescerc
* i •boeribu apparere pccllis ac fludito. i.
munbationibo nuquib acxpleta • i - ifetia-
bilis'cupiditas bominum alligabit nos ad
constantia aliena nostris morito qsi bice<5
ret no bec em e nostm vis ♦ i. natumlis po r
testas buc Indum continue lubrm? rotam
versam? volubili orbe • i. veloci circulatioe
St nos gaubem? mutare infima • i« abtrerJa
femrrris. i. prosperis St summa infimis • i.
prospera abtiersis tu Doeci ascende rotam
nostm si placet fed ea lege. i eoditione vti
ne putes tibi fieri inturiam si contingit te
bescebere cu mtio met ludicri«i. ludi rocosi
boc poscet Nota cp quelibet res in fea
natumli opemtione beledraf f frustm ergo
laborat qui natum rei auferre conaf cum
natura no assuescat in contmrin • vn paup
lOemnc? ♦ Nonne fea licite quitiis sic utit
arte <^uod sibi sors dederit utif ommsbo.
Miles equis »|piscator aquis * ^clericus
<3? 2-
ympms • fllauta fretis . pugile* marte •
poeta metri* ‘Ifuisticus arua pamtnume-
rat mercator auarus • irgo legit flores
stultus amator amat • Sbeminat m sprrris
nature tura retrattans jj Uota cp bicit cu-
piditate botrrinu esse inexpleta jquia dicit
fi.ristotiles secunbo politicou •ffnsimta e
concupiscentia bominu ad cuius repletione
multi vttiunt • Bt Auicerma • xvi ♦ epistola
iflatumlia desideria fimta fant ex fella aut
opinione nascentia vbi delinant no balxt
BC. Ixiiii - epistola; Dia aliquis contemp-
nere potest omnia aut babere non potest: •
An tu mores ignorabas meos: *lbic fartua
excludit quanba relpolione Docty > posset
em dicere Doetius/o fortuna ego conqftus
sum de tua mutabilitate quia ignoram mo
res tuos|bac responsione excludit fortuna
p pium nota £?oetio ex quibo poterat p*
pendere mores BC instabilitate faaj& bicit •
Tluquib tu ignorabas mores meos qsi dicer
ret none sciebas <fmobo Creliis rex lido^r
qui prius erat ibrmidabilis cyro regi per*
iay feb postea capt? fuit a cyro BC tradit?
ignibo ad crcmabu feb yrnbre misso celit?
fuit defensus BC euafit * sluquib ctia pterit
te quomodo 0aulus consul roman? subit
pias lacrimas fap calamitatibo• i. miserys
pfi regis que captiuauemt /quid em aliud
defler clamor tmgediar ii. i -poematii rep -
bedetiu vitia bominnmisi me fortuna fab-
nertente felicia regna indiscreto 'ustu i. is
certo euentu none existens abolescentul?
didicisti iacere in limine im domo iouis
duo dolia vnn fconu aliud maln de quibus
oportuit vnuquec^ intrante gustare fquib
conquereris fi vbcntts be bonomm parte
fampsiitt ./quid coquereris si a te non tota
bifcessiYqtub conquereris si bec mei muta-
bilitas eis tibi inita causa fpemnbi meliora
• i« ¿pipera tamen ne p no contabescas. i •
foesiciasaio BC tu locat? tsra contue regnii
oito scA in mundum desideras viucre jpo
ittie quia boc ce no pbt vt eximaris a co*
muni lege benm ^01 ora cp cu Cresiis rex
lidorn ect pugnatur? cotra rege Persarum
ipse osuluit Ajpoline be successu pugne qui
recondit sibi bmufmodi versiculo . Cre-
siis perdet alim tmnsgresius plurima reg-
na « Alim est sinui? quidam que nersiculu
cresiis sic itellexit.Jcp Cresiis transgressus
alim pbet♦ i • destruet plurima regna ipi?
cyri^seb Appello sic itellexit (frefas tras-
greisus alim pbet *t ♦ amittet pluria regna
faa BC hoc contigit • nam ipe cu tmsgressiis
esiet alim vittus est a cyro BC m igne posi-
tus .feb tanta inundatio piume fatta tùie
cp extinestus fuit ignis enasit jbe quo cu
multum gloriaret' dixit filia faa nomine
fama o pater expetta vltimum diem ante
quem non est gloriandum. suadam vero
notte vidit Cresiis m sompno cp esiet siip
altant arborem vbi 'jupiter eu rigabat BC
pbcho eu siccabat quod sompnu cu retulis-
set filie siie respondit silia^u eris captus
a GirojBC in cruce faspenfas vbi iupiter*i •
pluma te rigabit/^ pfoejta. i • sol te siccabit
Jqet ad vltntiu wtigit ex quo potest ppenbi
mutabilitas fartune llotandu cp paulus
confai romanus mi Ilus fait pugnare cotra
regem Persarum squi erat superbissimus
bontinum/cum aut ipfam bcmcisset con si-
bcras prosperitatem preteritam BC adner-
sitate psentem cius motus pietate flemt
faper ipfamlSL dimisit enm ex quo similit
perpenditur mutabilitas fortune flsiota
cp tmgrebia eit carmen reprebensinnm
vitio^r incipiens a proiperifate desinens
m aduersitate « Et dicis a tMgos grece
rquod est ircus latmOSL odos cantus ,quia
cantus buiufmobi carminis birco remu-
nerabatur- inde dicuntur tragebi poete qui
antiqua gesta BC facinora seelerato^i regu
luttuoso carmine populo spettante • i • re-
ficiente concinebant j sicut bicit ysidorus
libro ctbtmplpiarum 4Hlota bomerus vo >
Tens ostendere mutabilitatem fartune de-
scribit i domo Iouis iacere duo dolia vmi
? vnu bontt Saliub mal ii/BC omnes mtmntes
domum de vtroc^ oportebaut gustare'seb
quosda plus de bono quosda vero plus de
maio « Et bec descriptio publice depinge-
bas Atbems in templo fortis ^>bi £>oe?
studrnt abolesees exisses isicut ipe testai
i
2-
M "z
m de scolárium disciplina • Der domum
aut iouís ÍDomcrus sigmftcabat mnndu p
dúo dolía pueritate St abuersitaté SL ones
cpñ viuunt in munclo de vtro^ gustant
quida plus de Pueritate quidam plus de
aducrñtate pilota dicit fertuna frbuer¿
tente m felicia regna dicit Sarnfredns m
poetria • tpoc vnum pfeire potes, cp nulla
potestas. ^Ñe morola poteífrquía res fer-
tua fecundas • Imperat esse breues • ñ vi«
exepla ♦ priores • f^efpice feetuas* enarrat
illa prioru »florida proceritas minos feb-
nertit atbenas j ylion atrides magne car-
tbagmis arces. Cypio♦ fed inulti romam
fent alia feti • tempora \xrfe breui breuis
est distantia leti. Pmnis SL messi nox est
cicina diei. li)ec aliena docet St te tua feta
docebunt:. fMetru fedm
quanta rapidis flatüfo mcit?: *
Istud eis fecunbu metrum buiti$
fecundi quod dici^ afelepiadium
ab muentore coriambicu a pede pdominate
quis ñt pes coriambo prius babitu el t f» 5L
constat illud metrum ex primo Iponbeo &
duobo coriambis SL pirticbeo vel iabo qlc
metru elt illius ympm Hoanc^to^ meritis
Sbecunbu metru bicitT ferregratiu ab m-
ueutore wfeans? ex primo lpondeofecudo
dac^tilo tertio candeo vel trocbeo. In looc
ergo metro fertuna conqrib de inexpleta
cupiditate loominum dicens. 3di copia - i -
fertuna qua gentiles dea copie appellabat
pleno cornu fendat bominiba tauras opes
quantas arenas wrfet-i. voliut pont? - i.
mare incitus - i - comotus mpidis flatibus
i impetuolis vetis &Tfi fendat tatas opes
quot fy dera felgent in celo edita ♦ i. orta
stelliferis noc^ilx» St ipfe copia no rctrabit
manu auferendo opes baud p no ideo bur
manu gen? cellat flere, i - flendo ^ponere
miferas querelas St quauis deus pdigus
. i - diues multi auri. i. ad modum pdigi
multu aurum diffendens ipfe deus libens
excipiat vota bonnnn St ornet aurdos • i -
cupidos claris bonoribo tame ia parta - i.
acquifea St possessa rril videnb eis fed feua
rapacitas vorans queftta« i ♦ acquisita padit
• i - manifestat alios byat?. i. receptacula
cupiditatis. Gt tuc querit fertua q ia frena
retentet ♦ i • detinelmt certo fine cupidinem
• i • auaritia bonnnn pcipite > i > pcipitante
bomine cu Ñtis - i. deñderiñ babendi flues
largis munenbo ardefeit in bomine St ideo
ille qui trepid? terrore adu erñtatis St ge j
mes credit fefe egete ille nnH diñes agit
• i. vitam ducit á¡ flota circa boc q> dicit
pleno copia cornu/q, cu lOercules quodam
' tempore ludrarcf cu Acbileo St Acbileus
mutaret fe m tbauru Hercules appreben^
dens ipfem p cornu efregit illud St repleo
tum pomis k florilp odoriferis (aerifica^
uit illud fertune «qcf cornu dicis fertuna
quibusda Opinare plcnu quibusda vacuii
quibusda femiplenu secundum dtuerfem
statu ¿psperitatis St aduersitatis bonnnn
4flota q» fertuna iiiebit' contra auaritia
bonnnn \ !ibro tufeulanaru qstb
onu dicit auaritia sfediñ pecume babZ qua
nemo fepiens concupmrt - ea em qñ malis
umerus imbuta corpus ammumc^ virilem
offendit ipfe em insatiabilis manens ncc£
copia nec$ inopia minuis * St m eodem boc
dicit. $uid eltq» multi cupiditate pecume
feruntf quo^t ita pturbant animi vt non
multu absint ab inferna • ^t dicit Sfeeneca
•Ixxv - epistola Auaritia nnH babet ma»
gis malum niñ q» ingrata eft St • Ixxiiti •
|epif fela auaroe comparat cambo dicens.
uldisti afique canem nnsfem a dño pam's
frusta aut carnis apto ore captante quic>
quid arripit protinus integrum deferat St
femper ad spem feturi iubyat -Jde enenit
nobis quicquid nobis fertuna expccfatibo
porrigit illud ñne omni volutate dinnttib
St statim ad rapina alteri? erigimur flota
qui credit fe egente no est diues fed paup
' squia dicit Sbencca prima epistola • no qui
pau bz fed qui pl? cupit paup e»^iiid em
refert qntu illi i arcba qntü i borréis iacer
at Ñ alieno biatu iminet ^ flota qp dimtie
no tollut auaritia fed augmetant - 'Vnde
peneca. xvi • epistola dicit • Congeratur
m te quicquid locupletes polliderunt vltra
priuatu pecume modñ fertuna te prouebat
I
'<? y
jicwtu
auro tegat purpura vestiat terra marmo»
riba abscondat accedant statue KL picture
St qiticquib vlla ars elabozauit maiora CU-
pere ab bis desiAes • ^n^ttticualig r J
rerea plenoduturget saccul? ere. Crescit
amor nummi quantu pecunia crescit*. ♦
4 Oroso tertia
^s igit: sisp so tecu fortuna*. -i©ic
incipit tertia pia biti? fecundi in
qua pbia pbat Doetiuno debere
conqueri de fetunaj quia multa bona sibi
contulit j$C primo inquirit pbia quid seri'
tiat de dicctis fortune ssocudo bona fortune
sibi collata enumemt ibi ^erutn ♦ fjDtimo
ostendit pbiaA» Docti? nihil babeat loqui
contra fortunam ./sedo Docti? respondet
| tertio pbia. eius responsione approbat sicut
patebit‘bititpernio • ^oifortuna loqref
tecu his verbis p se pfocto p certe tu non
haberes quid contm hisceres. i. no haberes
vnde apenres or ad relpondendn fortune
ac si quid est quo tua querela iure tuearis
oportet ‘ i - necesse est vt psorns clabnnus
tibi loeu dicendi • ^tixc Doeti? respondet
^Opetioia quide sunt ista que fortuna dixit
U sunt oblita • i • delini ta meile i« delectai
tionc rhetorice dulcedinis sc§ quantum ad
prosa ac pio St musice dulcedinis scgqntu
ad metru tin tuc delectant animu meum
cu aubiutT sed sonsiis • i • pceptio malorr e
alcior. i-piundior miseri® H ista possint
attingere qsi diceret quam® verba fortune
fupsicialitcr me delectet tame ad pfundi-
tace mei doloris non attingunt • Htaq • i •
ergo cu bec verba fortune desierint - i . ceso
sauerint insonare aurito meis meror insit?
• i • immissus pgrauat animum meu • ‘ICnc
pbia ajpeobat rnsione Doety dicens -^ta
e bec em verba fortune nodu sunt remedia
tui morbi ssod iunt qda fometa. i-lemmeta
abuersum cumtione ■ i • contra sanationem
contumacis doloris na remedia q penetret
• i . immittent se m prosiindu pturbationu
cxpelledo causa rndicake tui morbi ista ad:
veritatem non est loquendum dtlaiii vero
omnia consonant St veritas sibi ipsi attesi
tat fecundum Arestotilem, 41ftota bisco
est verbum ineboatinu St pzofkrt: p sinco:
pam quia regulariter deberet dici hiasco
^>nde hiscere est hiatum inchoare cu alW
quis aperit os èst Idiota q» oblitus altera
producta cA participium verbi oblruiscor
£bed oblitus altera coerepta descendit a
verbo oblimo St oblitus * i • $ maculatus
jfrnbe versus,, ^mmemor oblitus notat ob;
MkMsst maculatus ^ISota circa hoc $>
dicit insitus meror animum aggrauat q>
quis non dolere t de infortunio nulli con-s
figit nisi animo multum eleuato super foro
tunam quia dicit Seneca - Ixv epistola,
plus equo te dolere nolo sed vt no dolca®
vix exigere aubeo/nulli ante ista firmi-
tas animi contingit nisi multu siipra for-
tunam eleuatO j St siibdit illud agamus vt
iocunda nobis siat annsibrum recordatio
neo libet ad id redit qct no sine tormento
cogitaturus e f ilota qt> per rhetoricam
St musicam dulcedinem fortune Doetius
adhuc non fuit restitutus virtuti St ia-
pientie quod attestatur eius meror ag-
granans animum * Hia virtus St iapietia
dolorem SL rnerorem ojprnnit-^vn Seneca
. Ixv.epistola ' puern admodum minuta
lumina claritas solis obscurat » sic dolores
mestitias incuria® sapientia St virtus siia
magnitudine elidit atq> o{pemiit *. *
Terutamen ne te exi Armari miseru velis
tfic pbitosopFia enumemt boria fortune
Doetio collata Iratione quop non debuit
se estimare miserum St pruno enumerat
bona preterita que ipsum felicem fecerunt
? postea enumerat m quarta prosa bona que
ipsiim m presonti solicem ostendunt /pru
mo igit philosophia describit felicitatem
siiam peeteritamIsocunbo excludit quada
obiectionem ibi ^uod fi id circo * ^timo
enumemt quedam bona communia /sedo
ma gis fectialia. socuba ibi 0eeterea libet
i
Z-
cp te desclatií. i. pitnatu parente .i • patre
& matre cum siimmo» vno» • i. consulum
romano» te suscepit • 56 tu delertus • i • de
alys elecí? m affinitate ptmcipxx curitatis
cepisti prms eñe carus K pxnniis quod e
ptiosiísimu genns qpínqiútatis • quis non
pdicabit te felicifTimñ cu tanto fplendoec
tuoif socero» cum tanto púdote contugis
•i. vxoeis 56 cu opoetunítate. í • oportuna
felicitate masculine |)lis qsi biceret nuil? e
qui non mdicauei|t te felice ín bis f Tíota
triplex est genüs ¿jpínquitatis • Drimu
quob contmbif ex gcneoloya 56 í tali pro-
pinquitate aliquis famul efficit? .pxrm? 56
carusbaa frater fratri e carus 56 ¿jpmqu?
Alia efe ¿ipi'nquitas que contrahit? ex ma?
trimomoV6 vocat affimtas*56 m tali ppmr
quitate aliquis prius efficif ppínquus K
carus. ‘Tertia ^pmquitas contrahitur ex
borris rnoribo 56 virtutibol56 boc e ptiosifsi¿
mil genus ppmquitatis f56 m tali aliquis
prius efficif car? cp ¿ppmqu?|$C sic L)oe-
ti? pri? fert? fuit romanas ptíncipibo car?
ratione virtutis A ppmquusmatr'rmomíí
contrahendo cu eis pilota cp phia dicit
Doetin fúifle felicem fplendoze socero» m
plumli cu tn no habuerit irisa vnu sócerum
^na socer dicis cuius filiam aliquis ducit,«56
non legis cp Doctius habuit duos vxotes
Ab boc potefe bici/q? hic accipis socer lar?
ge no tria p> patre vxotisffeb etia p fratre
qui large etia potefe dici socer ergo dicit
pluraliter socero^ § Ilota A» ex tribo phia
dicit Doetiu felicem fuiflefex honefeate so >
ceropr) ex pudore comugis ♦ jbc oportunita s
te masculine ¿piis • i ♦ foio» filio^r: ♦
P» tercolibet em pterire cornalina-. • Dio
phia enumerat quedam bona specialia ex
quibo Doctius no bebet se efehnare naifes
f 56 dicit • Ego ptereo. i ♦ ptransire nolo quia
mihi libet pterire comuma bona 56 delectat
me venire ad speciale cumulu tue felicitatis
scz ab sumptas dignitates in adolescentia
negatas fenibo . gt subdit - Miquis frurt?
reru moetaliu hZ vllu pondus beatitudrnis
• i • fi' ¿ppter aliquod temporale bontt homo
debet dici felix poterit ne memoria illius
lucis - i. tue felicitatis qua iam dica deleri
quantalibet mole.i • quocunc^ pondere in-
gruenriu maloru qsi diceret no potefe de*
Ieri 56 que efe illa felicitas cu tu vidifei li-
beros tuos • i • filios tuos pariter consules
• i • Í consules electos pmebi. i. buci be domo
tua ftib frequentia • i ♦ diligentia patru fcZ
femorum 56 feb alacritate • i • siib gaudio
plebi s 56 cu tu eifde silys tuis insidentibus
curules • i • febes indiciarlas orator id efe
paedicator regie laudis meruifei gloriam
rngcny 56 fecundie cum tu medius in circo
• i • in circudatione duorii ofúlíí fcZ silioru
tuoru fatiafei expertationc circufefe mul-
titudinis triñphali largitione • i. victoriali
triupbatione ut ego opiiaor tu bebifei vba
• i. deceptiones feetunc cu te illa demulcet
dum te feuet ut sicas delitias. tu abfeulifei
munus qct nuq> comobaucrat vili i. alicui
priaiato ♦ i • extraneo vis ne cu fertuna po-
nere calculu. i - computationem nunc ipsa
fertuna prrinu pferinxit te oculis Ituietibo
• i • aatibis Ia consibcrcs numeru 56 modum
letoru56 trifeiíí.i. pueritatis 56 abuersi?
tatis adhuc non pores te negare felicem •
% TXota phia p hoc cp dicit ptereo 56 pri?
dixit taceo uris qnobà colore rhetorico qui
dicit" occupatio 56 diffinitur fac a “Tulio.
Occupatio efe cu dicimus nos pterire aut
nescire aut nolle dicere illud quod tamen
maxime dicimus 4 Ilota cp mos erat ro-
manonim ante xxx • armos nulli conferre
aliqua digintatcm/mfi ppter singularem
bigmtate/vs pbitateivs paopt publice rei
cuídete utilitate faceti? aut in adelefcctia
ate. xxx. annos clecl? fuit i consiile/56 hcc
phia vocat felicitate comune no cp ccmiv
rriter omnito boc concederes /feb quia non
solu f5oetio ffeb alys paucis boc accidit •
Ixcfert enim Tulius \ Ubeo de amicitia cp
Opio ante. xxx • anos bis fartus e conHil
siirriliter ármame? iuuems confili fert?
e ante • xxx« anos sed singulare felicitate
fbocty tagit dices (Lix duos parit ofeles
4 flora cp fectm ^sidorn x libro erbaiuolo >
gia^burules emt febes i quibo magifem-
t? febetes iura reddebat i 56 bicuf curules
M
a curru quia tali sebe utebantur m curru
indices q vebebaf ut expebici? jpso iubw
ciarebberet ^Rotafcp oilietubo erat apud
romanos x clestione asulii habere sermone
ab populii be lati bibo regum bC clestoi^ in
magistratusi bene pdicaxtit inde gloria
consequebatur/bimismobi sermonem secit
foetius x clestione iuozu filioeu x consule«
exinbe sua gloria fuit geminata «$t quia
consimili« sermo ccmsiiexxit fieri x tnupbis
x laube cozu qui obtinuerant viston^xbeo
buiusmobi sermonem vocat triumphalem
largitionem <f{ Uota qui bonum aliquob
promittit jSL non abtmplet ille bat verba
K no remf &C sic becipit ergo bicit pbia be^
bisti sertu ne verba, i. deceptiones q>mitte<-
bo ei aliqxiib boni q» ipa re ita sexxet ^/Tlo?
ta q? calculus in vna significatione e pxxns
lapillus qui calcando non lebitj^ quia ta-
liba lapillis utebanf antiqui in coputanbo
ideo calculare vel calculum ponere ponis ¿p
computare vel p ratione fixeere « ergo bicit
. pbia ^is ne cu foetuna calculu ponere qsi
diceret non bebes si computabis cu ea lpla
tnueniet te multo feliciore misep:.
fi ib circo te sertunatu esse: fote pbia
Excludit quanba obiestionc • posset aliqui«
dicere bec pzcbista bona non feciut me fe-
licem quia sunt ptranfita • banc obiestione
excludit pbia dicesp seb si' uo estimas
te sertunatu. i • felice quia illa abicrut que
tuc vibebantHeta etia no debe« te estimare
rniseru quia que nxxnc crebunt" • x ♦ videnb
mesta ptereut - ^lunquib tu vernsti prirnu
nx banc sccna. i. vrnbra vite subitus * i • nn-
pxnsus bC bospe« • i * abucna tu ignores que
geranf in bac vita nc p nuquib reris • i •
opinaris vllam constantia incile bumanis
reto cu ipsum homine sepe bissoluat velox
bora mortis • nam si sertuitis reto est fides
pmanenbi licet rara tn vltimu« dies vite e
queba mors sertune etia manenti« sertune
qxxxb igitur putas referre ♦ i. distare ne • x •
an tu deseras illa sertuna moriendo an pro
vel illa te deserat fugiendo «q.b.mbil refert
qntu ab xconstatia sertue sine sertua boxem
deserat sine be seras mamsestu e pmaere
no pot ‘f/tlotanduq» x reto bumanis no é
costantia • Cum« ratio est ♦ In isto quod e
genitum nulla est constantia/quia rribil e
genitum quod non sit corruptibile bC non
permanens *}seb re« bumanesimt genite
bC ptobuste/ergo cetera ^/Aotandum
z» no est durabili« sertune psperitas quia
ipsem cito fixgat aduersitas .senbc 0am»
fredu« in poetria ♦ ffimmbo ne crede tuis si
tpepuo ♦ Illuxere tibimoxlunt¿iauJxua.„
serenum» Rubila sera dìe. inbucentc^ ere- .
puseula noàm,.propter quod no est ad-
pitài sedes reto sertuitis i Nota q> pbia
tangit vna ratione/q» sertua no sit costas
que talis est|bomo non est constans brgo
nec sertua antecebcnslpatet/quia bomin«
sepe bisiolxnt velox bora mortis cosequétia
proba^/ex fcoc quia sertuna non habet esse
nisi circa borni nem cum sit in agentibus
a proposito. fecunbo pbisicop/ergo bicit
pbilosopbia nxbil differt quo ab incosta-
tia sertue sine sertua derelinquat bminc
fitgiebo sine bomo derelinquat ipsam mo-
riendo quocunq modo fiat semp ipa e m*
constans non permanens:.
s ^Metrii tertium
hTm pelo pbeto roseis quadrigis
hstub est metrum tertium buxus
Tccundi j cuius prmxu« verfiis di-
cis fàpbicus ab inuentoee. trochaicus a
pede predominante H metrum aut secundi
verius dicis glicomcum ab inueutore cori:
anxbicum a pede predominante /nx hoc er-
go metro philosophia declarat trito exem-
plis mutabilitatem mnndanop - prirnn
exemplu e de corporibo celesti to tale • Aole
lucete in celo tuc obscuras lume aliaci stei >
lap* ^Ecce mutatio stcllapq ab lume qct
tamen prius ajparebat tempore nostis •
fseb sole nobis lucente non ajpaeet » Jvnde
bicit in littera - Eum pbeto * i • sol ceperit
•i•inceperit spargere.i♦ emittere lucem
rosei« quadrigi«. x ♦ roseo curru tunc stella
bebé tata« i. obscurata flammis .i. luminilo
soli« prementibus ipsa pallet. i. pallida fit
secundum albentes vultus • Jbecunbum
exemplum ei ì in terre naseeutibus tale •
#
1
epbiro Flante terra ornatur Flozilx>/feb
uftro flante Flores beficiut.eccc mutaco
in terre-nascentito ♦ vnbe dicit in Ira - Cum
. i. qfi nemus irrubuit vernis • i. vernalibo
rosi® f latu gepbiri tepentis • i * calentis»fi
auster nebulosus spiret. i • flare incepit m*
ianu ♦ i • insane ia becus rosap. abeat spmis
. i - recedat de Ipmis ♦ Xertiii exemplu est
de mari tale * Auando mare non agitatur
ventis apoarct tranquilla feb ventis agita s
tu efficis tempestuosum • ecce mutabilitas
maris «nTride dicit in littera •fjbepe tnare
radiar ♦ i. splendet tranquillo sereno « i • fe*
rena tranquillitate immotis • i • non motis
fluCtibus sepe aquilo concitat • i ♦ ptouocat
feruentes ¿pcellas • i « tempestates verso e--
quore. i « moto mari - %x\c boetaf pbia ne
crebam? bonis fertune dicens ♦ $jbi mundo
ostat. i. pmanet sua forma rara ut ex bictis
patet SC si mub? variat tatas vices, i«alt;
natioes tuc crebe cabucis. i • trasitozy s fer«
tuis boim« i ♦ noli crebere H IcquitT yeonice
debet em intelligi p contrariu crebe. i. noli
crebere bonis fugacibo qlia fimt bona feztue
quod patet ex boc quia constat * i. mani<r
festu est U est positu« i * stabilitu etna lege
. i. diurna lege ut mbil genitu constet - i •
immutabiliter permaneat flota q> poete
attribuut soli qnabriga q bicif a numero
quatuor cquop • |Doetc em ftngut currum
solis trabi quatuor equis <ppter quatuor
dmersitates solis« Ifla sol cu oris est rubes
bora tertia iplenbcns) bora meribiei e fere
ttensfeb bora vespertina est tepens«^une
vero attribuut biga ppter duas ^petates
lune na luna virtualiter est frigiba SC bu >
mida f flota circa boc q, bicit crebe fe>r -
tuitis bonis iibcneca bicit in libro be conio r
latione fily Elye« UuA ego feetue crebibi
que cum mecu videret“ pace agere omnia
queeue^ m me mbwlgentiflime conferebat
pecunia bonores gratia eo loco posui vnde
posset sine motu meo repetere • nteruallu
magnu inter me ipsam babui itacg ncc
illa abstulit nec esulsit«Tlcrrrinem abtiersa
fertuna corrrinint nisi que fecunda decepit
jsortuna fertes metuit/ignauos expauit.
opes auferre potest- animu aut subripe no
potest 4 flota q? pbia bona fertue aspellat
eabuca quia bicit Sxnecadxviii«epistola
0mnia ista in que feztuna bominiu exer-
cet siia sunt sicut pecunie bonores imbecilla
sunt filuiba mortalia sunt & passiones hi*
certe i Rota bicit mtllu genitu esse o stans
bicit Sbeneca epistola pzealcgata «Dmnia
mortalia rninunf cabut beferub becrescut
exbauriuf ita<x illis in forte causa incerta
iequalitas est btuinop aut vna natura e:«
>—^ piosa quarta
m 1 TTnt ego vera iqua: .«lIPcc equata
I ¿psa bui? fecunbi i qua pbia pbat
J Doetio non esse conquerenbu de
feztuna ¿ppter plentia bona q sibi dereli-
qnit/SC primo L)oetins confitetur fe fuisse
felice deplangens plente infelicis atc/Tccto
pbia ostendit ipsum die felice m psenti ibi
S$>eb q> tu«C&icit ergo Doetius • <$) pbia
nutrix omniu virtutu tu comcmozas vera
nec possum infteiari « i«negare velocislimu
curium • i«recessum mee prosperitatis sed
boc est quod coquit • i. anxiat vehementer
me recolente pteritam psperitatem nam
in omni aduersitate fertune mfelicishmu
genus infeztuny est fuisse felice SC ia no ce
«/Illota pbia dicis nutrix omniu virtutu
quia omnis virt? consistit m mebio mcbiu
no attingis nisi rcCta ratione q recta ratio
e lapientie H pbie ^tem cu pbia btmbaf
x praCtica 3C speculatiua ipsa includit pzu*
bentia que eft recta ratio agibiliu «|cx«vi«
ctbico^prubentia aut colligata e ommbo
virtutibo ex cobe. vi • ppterea pbia dicit
nutrix omniu virtutu^ Rota q» recorbaw
pterite felicitatis coquit bonnneideo dicit
Loeneca« Ixv«epistola«^llub agamus ut
iocunba nobis fiat amisso^ recozbatio/boc
ante contingit cu animus pparatus cft ab
amissione coy. f flota q» buplex e infertu:
nin quobba continuu /almb interpolatum
siue bifeontinuu /prnnn infeztuiriu e ifelix
f fecunbu est infelicissimii • Anfertuinu em
continuu ex consiietubinc min? nocetlquia
jbicit§>eneca i libro be tranquillitate ammi
^iollerabilms est bona non acquirere cg
s
acquisita amittere • ibeoq letiozcs vibebis
quos fertuna nuA retexit K qs deseruit
'Jdem dicit m libzo be osolationesily £lye
^nu babet bonu assibua ifelicitas cp illo*
mburat quos vexat ♦ Infertuniu aut bilco-
tinuu est: cu aliquis mutas be abuersitate
tu pueritate bC iteru be pueritate m ab-
tiersitatS.SS tale eitifeliciiTimu gen? quia
fep beicit bominem in besperationemivn
pauper jOefnricus > (Dbona psperitas vb»
nuc es* nuc mea vfe e* luctu citbara sit
lacrimosa lira • (D mala bulccbo febitoq
sumpta venenas ♦ (c\ue vere recompeplas
mellea felle graui: •
f ffieb q> tu iquit false opmioms: ♦ Dic pbia
ostenbit Doctiu in psenti efle felice (ppter
multa bona que abbuc poisibet | secto pbat
felicitate fer tuita nulli pile totaliter eue-
nire • ‘Terno pbat vera felicitate in boni«
ferkuitis no consistere •Jsccta ibi.quis e em
tertia ibi • H>tq ut aguofcas.phimo pnit
pbia cp non bebet querulari Doetius be ms
fertunio cu babunbet abbuc plttriba borris
illa bona pbia enumerat • $fc>ecunbo ipfe
consolas eu ibi*dum igit"feicit primo . O
ijbocci cp tu luis i patiaris supliciu false
opmioms illub no ptes iure iputare rebo
nam si mouet te mane nomen fertuite fe-
licitatis licet • i • licitum est ut tu reputes
. i. computes mecum quaplurimis q pSL
maxis bonis babubes si i git" illub bonum
tibi feruatur buunitus illelum SL imnolatu
qct tti psiibebas ptiosillimum oi censu. i.
tbefeuro tue fertune pteris ne retines qq
meliora inre causari • uconqri be ifeetumo
.q.b non. ‘Tue enumerat bona eius »atqui
p certe illub ptiosisiimu becus humani ge-
neris feZ Sibymacbus socer tuus iste vuut
mcolomis i. fenus quod inquam decus
non segnis . i. no tarbus emeres ptio vite
. q • b • tu tm biligis eu cp vita tuam p eo
expneres • ^bymacfous vir totus fiict? ex
fepientia bi virtutibo ille securus siiau in<r
iuriaru ingemiscit be tuis iniurys • vtuit
vxor tua mobesta ingenio pcelles pudore
pubicitie • SL ut mclubam breuiter omne«
dotes. i ♦ vtutes ei? ipa e similis patri siio
fez Sbymacbo K ipfe existes exofe • i. tet
biofe buius vite tantum tibi feriiat spiritu
. i. tantu ipia vbut propter te in quo vno
ego concebo tuam felicitate minui cp xx<
oi tua tabestit ♦ i • tristatur lacrimis bC do-
lore desiderio tui quid dicam liberos tuos
consulares quopz. specimen • i • similitudo
mgeny patui i tui vel aitici. i. aui ipso^
feZ Sbtmacbi qui fuit auus ipfepr ex parte
matris elucet ut t ib ctatis pueris qsi bice s
ret liberi tui sunt similes patri &C ano ipopc
m prudentia inquantum etas prmittit •
| llotadu sicut iferius probabis cp x rebo
feztuitis non ptest cosistere vera felicitas
'jjbeo illi qui adeptione talium repi felices
se existimabant bC ex amissione earum rm
felices falfe opinione becipiebanf bC licet
tn opinione eorum sic eflet non tamen erat
m re >*ibeo dicit pbilosopbia ab Doetium
cp tu sitlfe opmioms supliciu luis ib reba
imputare non ptest ^Mota sujpliciu false
opmioms est m animo non inre«^/nbe
Seneca*xvii. epistola . fultis parasie
diiutias non fuit sinis iniferiaru feb mu-
tatio biuitiarum - l|Uc boc miror non em
m rebus est vitium feb in aio. septus enim
opinione gp re laboramus ergo infeztumu
£>oety non emt imputandum reba/quia
non cmt » feb imputandum fuit sue falfe
opmiom HMota cp pbia ostendit prefente
felicitatem in trito consistere feZ m aimcis
m vxore pubica H siliori inopi prudentia
JDarmo enim ab felicitatem requirunf a -
mici. fiam amicus est presiosinimum ge-
nus biuitiarum ex cctatia profe buius fer
cubi K Arcstotiles • ix ♦ etbicopi • Remo e-
ligitvmere sine amicis babens reliqua bo^
naj&C fecundum rCultum m libro be ami-
citia.Hui amicitiam tollit be mundo felem
tollereplbebfLL Seneca m be remebys
fertmtou. tflibil «st pius q> armeos non
babere f si' amicum perbibisti alium querc
\ K ibi eum quems vbi muenies quere inter
artes liberales mt recta bi bonesta officia
quere in laboeibo ab mensa ista res no qrif
fecundo requiris ad felicitate plliticam
vxor pubica que rara est»Z^nde 5beneca.
>
ín be rertiebys femútop • /fluite mt pbas
matrimonialis ecduris ccpcrut esse exepla
meretricula# • D multas ex conmgibo ops
tirrris pessimas vtdem?. ex dilige ntisfimis
bifíblutiísimas ex liberalissimis rapacissimas
ctiá si boná vxozc babuásli no potes affer-
mane ea elle pmanfera m illo aposito míbíl
tammobíle iríbíl tamñigumH feminam
voluntas «fCertio requirió ad felicitatem
polliticá plesquia scctm Areslotile pernio
etbícopino omnino filix esi qui specie tur-
pis e aut solitarius aut ple carens 4 Nota
fccfm lOugmtione (pecimen efl pulcritudo
vel similitudo vl signn vs miago vf noti-
tia vel expunctu vel borní operis doeumetu
fed in pposito accipis p similitudine. Itm
fcctm enube auicus.ca♦cu•i. ab auo babit ?
vel poíleíTusvel ab ipsum ptinens?& pomb
quandoq p antiquo: *
igitr precipua mottalibo: - Kpic pbia ex
ditiis consolas Doctium dicens • Sx quo
botnimbo esi peipua cura • i * maxima cura
retinende vite i. sáltiande vite o te felice
si cognoscas tua bona cui ctia níte siqpetut
• i .babundant talia bona que nemo dubi¿
tat elle cariota ipía vita quare ia Ñeca la-
crimas bi noli flere nobu em oís feztíta cís
tibi exoia - i » ahitería adunu. i «omnino nec
tibi ícubmt • i ♦ ííletit tepeílas abaerñtatis
mrrnn valíba qm tenaces anchóte. i. amici
ínfeparabilcs loerent • i • firmiter manent q
fez anchóte non patiunf tibi abelle solame
pfentis tempotis necHem futuri temporis
Ct dicit Doetius peor tit bereant ♦ i • ma-
neant ilíe anchóte qma ipsis manetiba ut-
cuq. i. qualitcrcuq res fe habeant nos e-
natabimus euadendo aduersitate fortune
feb o pbia tu vides quantum decus noflri
ornamenti* i ‘bonotu exteriotu quibo orna-
bamur dcccílérit*£bubtimg¿t pbia tíos p;
tnoitím? aliquantuíu ammu tufe ad o sola í
tionem si nodum piget te totius tue fortis
quia maior pars silua tibi manet • feb non
possum ferre tuas belitias qui ta luduofes
• i • plen? luctu atq anxius conqrcris ali-
quid abesse tue beatitudmi i tue felicitati
f flota <p sicut mors e ommu amariflima
quia omina abscindit oma beuotat/ bi quia
aliqui indicant fe non timere morte bi tn
timet fcctm goeneca i de remedys fectui;
top* E»ic vita e orriu bulcilsima oia em ap-
petiit efle bi viitetefibeo vnuqcfq naturalis
nitit ab faluanbu vita qua nihil esi carius
(fi ergo Doctius pofledit bona que cariora
iimt vita no bebuit se eslimare miferu feb
magis felice 4 Rota q> pbia amicos appel-
lat aneboras • sicut em tempcslate incubetc
p anebora naius retines bi a pcriclitacone
raluaf • sic imminente abuersitate fertune
bomo febelibo amicis ne succubat ifertumo
febleuat ffebeles em amici retinent homine
impetu fertune agitatu ne totalit dciciaf
a siia flabilitate i Tiota fcctm lOugiutione
suppetere-i. subrrrimstrare vTluphabubare
feb pigere c piger eile vel penitere vX gia-
uare vel offendere: r
4qius efl em tam composite felicitatis: . Dic
pbia pbat felicitatem nulli posse totaliter
euenire. Aoecudo oslendit cp qnto aliquis
esi felicior tanto leniori abuersitate psterc
mtur. Xertio concludit ex bis felicitatem
fertuira eise amara bi mi feram* Qiiarto in-
nebit contra boimnes *secuda ibi* Abbe cp
feliciisinn f tertia ibi * <^ua multis quarta
j ibi. C^uid igitur (D mortales • pernio dicit •
quis e sibo tam composite felicitatis * i • ta
copiose felix ut no rixes * i * discordet ex
aliqua parte cu qualitate. i. cu bifpositione
siii flatus • i ♦ sue fertune. q. b. nnllns cis ita
felix quia conditio, i. flatus bumanoru bo-
noru efl anxia res - i - rmfera res que nu§
bomini tota pueniat vel nuncp ppetua feb-
sislat * Tunc declarat q> non tota puemat
bomim quia buic. i. alicui bomini exuberat
ccnfes • i. babundat pecunia sed aliud sibi
defecit quia begener sanguis * i. ignobilitas
efl sibi pudori • huc ant • i • alium hominem
nobilitas fmcit notum fed ipe inclufes anr
guslia reifamiliaris • i. paupertatis mallet
• i. magis vellet esie ignotus * Ille - i«ait
bomo arcufliiiis ♦ i -> circudatus utroq ♦ i ♦
tam bhntys cp nobilitate ipfe deflet celibe
vita. i. casiam vita quia no potesl ferfan
ducere vxorem • Ille. i*alter felix nuptys
feZ babenbo vxo2c orbus • i • carens Uberis
. i - pueris ipe nutrit ♦ i • congregat cenfom
alieno herebi. ^Uius aute letatus ple ipfe
meri? illacrimat ♦ i • ingemiscit bctidris. i ♦
P crimimb) fily vel filic fue • '"Idcirco nemo
focilc concordat cum conditione fue fortune
ineri em singulis bomimba aliquib qd i pe
inexpertus ignozet vel expertus ipsum ex-
boereat &C sic rixas cu qualitate foi status
Y/ Tlota q> no eri hamo tam felix quin m-
ueniat aliqua conditione in fe quam vellet
non habere ¿ptcrcpicb mifera eri conditio
bumanop hmoif/quia nuncp homini tota
prouenit quia aliquis contempnerc omnia
pateri fed omnia habere nemo pote ri • Et
elicis vna mtio ex littem ♦ Illi conbrio hu
manop bonop non tota prouenit cui fous
riatus in aliquo bispltcet/feb nullus inue*
nib tam felix cui riatus suus no bifpliceat
m aliqucssicut beclamt in Ira ergo &c cetera
ij Item sanguis feruilis conditionis bicit:
degener quia hami nes natumlit liberi sunt
/fed p feriri tute degenerant a natura ^Ro-
ta vita caria bicirur vita celebs qsi celeitis
quia in carne vitiere pter carnem eri vita
celeriis angelica f ricta fedmJOugufe
tione illacrimari eri intus lacrimari vel cu
dolore lacrimari/SC eri deponentis generis
licet fcctm antiquos inucniaf neutri? ge*
nerisl&C sic Doctius ponit hic x neutro ges
nere cu bicit merius illacrimat: •
4-A.dde q- felicissimi cuiusq: • Dic orienbit
pBia ^1x> magis felix leniori abuerfitate
priernif cu hoc comparanbo Doctium ad
alios^SC bicit • /IVbbe pbirtis q> fenfus cui?s
libet hominis felicissimi • i • feztunatislimi
eri delicatissimus. i • rmpatientissimus nisi
ad nutu suu cuncta suppetant i • habubent
ipfe erit insolens • i • impatiens omnis ad-
uersitatis SC priernif a fea felicitate quir
bu% minimis abuersitatibo adeo p exigua
sunt* i* valbe exigua q foztuatifsmus betrac
bnt • i • atiferut summa * i . pfectione btitu-
driris O Docci q> mstos esse wiectas i. opi-
naris qui fe arbitrans proximos cile celo
• i • beo si eis contingeret minima pars de
reliquys i de particulis tue fertune?hic
locus quem tu vocas exilium eri patria i-
colentibo • i .habitantis» SC ita cop iubteo
spectat ad felicitate / vsr ergo de rebo for-
tuitis oclubit. abeo nihil e rrrifep nisi cu tu
putes - i. nisi ex reputatione animi tui eri
times SC contra • i • per contmrium omnis
fers eri beata cquanimitate . i. patientia
animi tollerantis- chiiis eri ille tam felix
qui cum dederit manus impatientia icu
foerit foetus impatiens quin ipse no op-
tet mutare riatum foum • quasi diceret
nullus eri tam felix ydflcta q> ferfou ali-
quis diceret nulli homini placet fo? Itat?
si beeri sibi magnum feetunium «Sbeb bet
fectus mobici boni non impedit complace-
tiam riatus quinloomo totaliter sit felix
/hoc excludit philosophia dicens vquato
aliquis eri felitior tanto eri delicatior? AC
quanto eri delicatior tanto magis grauab
ex defectu mobici borri o sic felicissimis der
trabis complementu beatitubmis Ro-
tandum q> vna AC eadem res eri qua vnus
tu dicat jpectarc ad miseriam alius indi-
cat spectare ad febcitatenUergo dicit phi-
losophia locus quem tu exilium vocas in-
colentibo eri patria *f/ Rota quantumcucg
sit homo habunbans rebus fortuitis si ab r
quid displicet sibi in riatu foo ipfe optat
riatum suum mutari comenbanbo statum
alteri?,vn miles emerit? laudat statu mer >
catoris'econtra mercato: expertus peri-
cula marina laudat militiam - similiter
legisperiti laudant agricolas • BC agricole
vzbanosf similiter exemplum patet i Do r
etio de feolarium disciplina de sibo incon-
rianrie qni habens displicentia vmus ria-
tus femper alium SC alin assiimpsit^ Ro-
ta qp bicit nihil eri mi feru nisi cum putes
vnbe bicit L>eneca - ix • epistola • Alifer e
qui fe beatum non indicat licet mundo
imperet non esb beatus qui fe beatum no
esse putat: •
quam multis amaritubmil» : Dic phia
orienbit fortuitam sebeitatem esse amara
AC tnifera dicens • qua multis amaritudi-
ni!» dulcedo humane folicicatis e relperfe
• i pmixta que etia si videak iocunba ho-
i
rz.
mini frucnti ta me non potest retineri que*
minus p ut bomo babeat ea cum rxlit < i •
non poscit retineri ab voluntatem bominis
Bc liquet *i ♦ manifestu est q> mitem sit bea-
tituclo rep moztaliu q nec ppetua pdurat
apud equanimos * i • apud constantes vel
patientes nec ipsa tota • i • simul delectat
anxios • i • miseros ^ Ilotas félicitas 5L
dulcedo bumana non est sine amaritudine
) quia dicit beatus Dernbardus - Run^ m
bonoee fine labore f nunD in piatione sine
tribulatione«nucp in sublimitate sine vani-
tate quis esse potest ^Item Alan? in an-
ticlaudiano dicit* àoed mbil inuenio quod
rn omni pte beate viuat «quin multas no-
bis beferre qrelas possit si nostra velit ac-
cusare rrrinerua : •
«|qutd igi? o mortales: • íp'xc pBia innebi?
1 contra bominesM dicit sic* Q> mortales qre
petitis *i * queritis extra * i • i reto exfenoeibo
felicitate positam intm vos er2or 84 inscitia.
♦ i • ignozantia confundit vos • oidcnba tibi
breuater carbme. i • radice summe felicita-
tis est ne aliquid tibi ptiosius teipso nibil
inquies fi igi? fileris compos tui per tran-
quillitate animi tu possidebis quod nun$
amittere velis feZ delectatione in operatioe
pfeCte virtutis nec fertuna poterit tibi au-
ferre 4 Hota q> duplex est béatitude» per-
fecta 84 rperfecta ♦ perfecta beatitubo ba-
be? post banc vita 84 est vita eterna de q
loqui? beatus Robines dicens* Dec c vita
eterna ut cognoscant te folu veru deum 5L
que misisti ibesiim cbzistu * Alia est beati-
tubo imperfecta que potest essi in presentí
vita qua pbi posiicrut consistere m opera-
tione optime virtutis vnde mdix talis be-
atitubmis est tranquillitas animi ex rnoder
ratione SC sedatione pafsionu per babitum
virtutislp tale aut tmquillitate lx> effici?
siii compos ut non deicia? passiombo fista
aut tranquillitas non est querenda in reto
exterionbo/feb solu b§ essi in aro bominis
de qua beatitudine 84 tranquillitate bic lo-
qui? pBiabicens fquid igi?fo mortales 84
cetera •^t Speneca, loquens de cade felicis
tate. ix cpistoladicit siimmu bonu extrin-
fecus instmmenta no querif domi colitur
ex se totd e * Ìcipit fertile ce siibiectu si qua
parte sili feris qrit * fttm L>eneca ♦ xxiii *
epistola dicit -|FeU citatis ambitas tuta e id
que sit aut vnde pzouemat queris*ex bona
confeiétia ex bonestis osilysex reCtis aCti-
ombo ex conteptu fertuito^SC * xxxi * cpsa
dicit*"Ilud bonû e querebu qct non fiat de
bic in die peius quid e boc*anim?.feb bic
reCt? bon? magnus * quid aliud voces bue
arrimu <q> beu in corpore bttmano bospitatu
84 xli epistola dicit • JLattba bonu r borrrine
quod eripi non potest quod est qpnu bois
queris quid sit illud anim? 84 ratio pfeCta
mtionale narres arrimai est bomo: *
^ Âtq ut agnoscas r bis: • Dic pBia probat
vem felicitate non polsi consistere in rebus
fbztuitis trito ratioiribo f fecunda ponit ibi
Ad becstertia ibi.^t que nia * àrma raco
talis est * In illo non consistit felicitas bo-
nrinis quod potest auferri ab bomine * fed
bona fertuita siint buiusmobi ergo 84 cetem
/flator nota quia siimmu bonu e qqniu bo-
minis - bonu aut qct auferri potest non esd
siimmu bonu quia illub qct auferri no po-
test melius e eo qct auferri pote id * ffxmor
patet bona ferkuiîa possunt auferri cu sint
mutabilia • Tube bicit ï Ira .Isst agnoscas
beatitudine no polsi ostare Ï reto fertuitis
sic collige p tales rationes • £bi beatitubo e
fumimi bonum nature degentis ratione • i*
nature rationalis*nec illud csd siimmu bo-
nu quod vllo modo potest eripi * i * auferri
quia illud bonu quod nequeat • i*no potest
auferri boc pccllit ♦ i * melius csd eo quod
potest auferri ex quo manifestu est q> in-
sdabilitas fertune no possit aspirare -i * ac-
cedere ad beatitudine accipienda fleta
beatitubo csd siimmu bonu quia in tertio
bui? feciîda pia dicit^ beatitudo e stat?
pfettus agregatione omnru bonop-S^ béa-
titude est siimmu bonu nature degentis* i •
viuentis ratione • i - nature rationalis sicut
bominis quia bominu genus vsiut arte 84
latione ^cx pbemio metbapbisice. rtullum
emm alior^ aialiu est felix f ex • x • etbicora
ignita em arantia nemo felicitabit - primo
£
t
ctfoico^. . St talis btitudo no osistit i bo-
nis exfioribo feb i artu fepietie quia dicit
Afesfetiles i libro polltticoig ♦' Qesfis mibi
esi deus q» fn bonis extefioribo no consisfit
iummu bonii St idem m eisdem nos siimus
ilices Stby f by aut no sunt felices bonis
extioribo ezgo nec boies i Tlota lieZ i bonis
exterioribo fettuitis no a sistat felicitas fer
malit St esientialit/tn felicitas osistit \ cis
oiganice quia beferniut ad felicitate nem
J fine em reto exterionbo quapi feituna est
dna no contingit esie felice siijplc organice
ex libro de bona fertuna St ex decimo ethi-
co rr - Opus ei t exteriori pfperitate omni
enti « statum em p se non est sufficiens ad
fpeculanbii fed oportet cibu potu St reliqnu
femulatu pexistere: -
7Kb bcc que caduca ista felicitas nebit:« Dic
pbia ponit fecunda ratione que talis e. 3lle
qui felix cis feefuita felicitate,aut feit eam
mutabile esie aut micit- ii nescit e ignoras
St per confequens est infelix /si scit ea este
mutabile neccsie e q> timeat ne ea amittat
cui aut inest continuus timor felix esie no
potest «Tnbcbicit in Ira sic * 7Kb bcc • s .
pdiesta abba alia ratione ♦ bo que nebit • i ♦
ducit ista caduca ♦ i «fertuita felicitas fds scit
ea ee mutabile vel nescit • ii nescit qna fers
beata« i♦ q felicitas beata potest esse cecitati
ignoeantee * q -d " nulla « Aoi scit eam eile
mutabile neccsie est ut metuat ne amittat
illud quod non dubitat posse amitti quare
continuus timor non sinat ipsum eile felice
St ferfen diceres f bomo non timet amis-
sionem fe2tune|quia non cumt utrum eam
amittat/nel non boc excludes pbilofepbia
dicit si amiferit bonu fertuitu $St putat il-
lud negligebu • i - no cumbu tuc illud bonu
erit valbe exile qct arrrisium feras eq aio« i ♦
eqli aio sicut oferuatu St p ous illud non e
iummu bonii ^ Tlota ex tertio foui? profe
• ixfvera St pferta felicitas fecit hominem
potente reuerenbu celebre St letusczgo nem
felicitas excludit timorem St per cofeques
continuus timor qui excludit letitia non
sinit esie felicem -fvnbe Aoeneca « ix « epis-
tola • Ille beatissimus esi St fecur? sii i pos-
feifer qui crastinum diem sine solicitubme
cxpeCfat « Item nota ex quo felicitas con-
sistit in speculatione dei St substantiarum
fepamtarum ipsà excludit cecitatcm igi
norantie m qua ignorantia felicitas esse no
potest:.
1 St quonia tu idem es :. spie pbilofepbia
ponit tertia mtione que talis eii« H>i btio
tu do cbsistcret m reto feztuitis cum bona
fortuita finiunt morte dominis fequif q>
omnis bomo in morte fieret rnifer quod no
est nerun/quia multi per mortem cofecuti
sunt felicitatem sicut martxvesfdt aly lacti
qui perpesii simt maxima t cimenta vt se-
querent' beatitudine in anima / dicit ergo
sic in littera « filoniani tu idem es bo cui
ego scio esie persuasimi permultis • i. valde
multis bcmonstratiombo metes« i • animas
dominum nullo modo esiè mortales St cu
sit clarum«i. manifestum feztuitam felici-
tatem finiri« i «ter minari morte dominis
nequit « i. non potest dubitari ♦ si bec for-
tuita felicitas potest afferre id est dare
beatitudinem quin omne genus moztaliu
♦ i« dominumlabab in miseria m fine mor-
tis . Abed si scimus multos scZ saestos que-
sisiè fruestum beatitudnris no solum morte
verum etiam doloribo St siqplicys quo na
modo i « per quem modum pzefens vita
fttpple bonis fortuitis ornata potest fecere
beatos q iuta trafecta « i « sminata no efKdt
miferos « q • b• nullo mo Nota cui? pfentia
efe causa felicitatis eius abfentia est cau-
sa miserie St infelicitatis • S^bicut enim nau ;
ta per sili prefeutiam est caufe felicitatis
naius /sic cius absentia est caufe periclita-
tionis eius ex fecundo pbisicop. « Sdì ergo
bona fortuita per lui prefentiam csiént cau-
fe beatitubrms p fei absentia esient caufe
misèrie. (Xum aut in morte dominis bona
fortuita relinquunt hominem fiigiendo St
bomo relinquat ea moriendo omnis homo
post morte eet rnifer St ifelixfquob felsiim
c« i/a multi p? morte ofequcf b titubine «
f St quia ferian aliquis diceret mortuo boie
mons St anima eius St sic post mortem bc
nulla confequef beatitubinefboc excludens
I
M yC
pjo'ia dicit ad £)oetiitm tu es idem tlle cui
pfiiasùm e multe» beino Arationib ammas
borni nu effe immortales «rfAota q? cmnes
Uges in boc conuemutf^ aitimi ÌtelleCfiua
bominis sit rmmoctalis sfrpaf cm ab alys
sicut ppetuu a comiptibilifex sedo de axzjBC
boc e rationabilcfquia aia rtclkcshua immai
tenalis non e A edndra de potentia materie
sed ab extra IcZ a deo- ipsà em sedm beatu
AuguAinu crcado mftindi£V& ifùndedo
efeaf -qpter quod cuabscisiomateriesit
causa ppetuitatis?p comentatoeem pernio
celi BC mundi • anima fntcllecbiua irnmate-
rialis cxiAens ipsà e A immoetalis : -
^Aletru quarti!
rbermem
mctru bui?
uoddicif metri! anacren ‘
• iambicum a pede predomii.»..^^.
drmetru a numero pedum. catbaleCìu quia
dee A vna si llaba ad complementi! metri.
buie metro adinngit metri! frregratiu sic
bicstu ab inuentore de quo superius bictum
e. 'Jn boc ergo metro pbia comendat vita
mediocre p talem metbapboza » Edificiu
conAructu in loco rumi» alto veges tem-
peAatib ventop.. H fimbatu ! loco arenoso
bcfUnt-seò fimbatu in loco btinrili BC sàxor
io utruc^ vitat incomobu. sic vita preseus
munti eienata psperitate vel mmiu depssa
aduersitate frequenter euentu inopinato
calamitatilo defluit- mediocris aut fecum
Pmanet- Dicit ergo m littera quisquis
bomo cautus volet ponere sede pberme - i •
firma mansionem BC ipse Aabilis cxiAcns
nec velit Aerm - i - deici sonoris flatibo euri
illtus venti BC quisquis curat {pernere potu
minantem flucshto. i • mare fWtuans ille
vitet cacumen • i • summitatem alti montis
BC vitet arenas bibula» • i - siccas • ^unc
assignat caitsa quare debeat vitari in edia
ftcando cacumen alti montis quia illud scZ
cacume alti montis vrget .i. ifrAat au Aer
¿pteruus • i • ventus rmpetuosus - Xunc as?
signat causam quare debeant vitari arene
quia be scZ arene solute * i ♦ disiuneste p sic?
citate recusant ferre • v- nolut poetare pen?
dulsi pondus. i. labile pondus • ^ftt ergo
fiigte» piculosam sortem • i • euentu amene
sebis ♦ i • amene mansionis BC certus exisi
tens memento figere - i. Aabilire bomu tua
in burrrili saxo. i • depressio lapide quamuis
ventus misicens equora-i- uolticns maria
tonet ♦ i. seuiat ruinis«t • flatito ruinosis tu
frlix codit? robore. i. firmitate quieti valli
• i • munitionis BC tu serenus - í ♦ tranquilla
duces. i. ages cuu ♦ i • vita tua ridens - i •
derides BC p nibilo babes iras-i-pfecutio?
nes etberis-i-aure vX veti /emetis Tlota
cp omnis virtus fiipfUntate corrumpitur
cu virtus consiAat t medio • IBA cm virt?
babit? eleCtiu? i medietate cosiAcns recita
ratione determinatus f ideo omnis super?
fluitas tan qua vitiosa vitanda e A ♦ |3bia
ergo docet vitare superflua ¿psperitátem
quam designat p cacume alti mentis que
¿piperitas plcmmcp impugnas imtidia BC
potentia magnati! que p ventu impellente
designas - Docet ctia vitare nimia paup¿
tate qua designat bibula arena q pauptas
recusat ferve indigentia necesiariop q per
pondus pcnbulu designab ♦ indigentia em
grauat bornine ad mobu penbuli ponderi»
^Mota securitas scdm^CuUu x rhetorica
sua e A virtus incomoditates humi netes BC
ineboate rei affines non formidans - q se-
curitas maxime ajpetenda eA^pter quod
pbia docet appetere vita mediocre q reddit
bornine lecuru sicdm illud poeticu • Mebio
tutilsim? ibis -IBC Catbo • mage pu-
pis es f modico^ flumine frrtT • qtia vitam
mediocre designatpbumilelaxu in quo
cbificiu ípetu véti no beicif nec inunbatio?
mbo tanqp bibula arena dissoluif «$ silcta
duplex cA pauptas voluntaria BC leta ♦
Alia muoltmtaria BC triAts- pa paupertas
cA aipctenbal secunda fugienda • De pri-
ma loquitur ioeneca in cpiAola • sponcAa
res eA leta pauptas pa uptas em expedita
secura eA - Et - xviit - cpiAola ♦ O ILttcille
incipe cu paupertate babere comertiii aude
contempnere opes/nemo alias e A deo dig'
nus ^ qui opes contempserit * fecunda
pauptas scZ mvolutaria BC triAis fugieda
f “•
est quia mortalis e bi ratione tristitie stu>
pefecit corrumpit naturam: •
^J^^osa quinta
quonia rationu ia m te:. pie
k~*~l incipit quinta pfa biri? fccunbi x
q pBia ponit remedia magis mo-
nentia pocrinm ad ostendendum cp bona
fbztune sunt contempnenda S6 mimrs esse
dolendu de amissione eo^r fiPta aut remedia
sunt rationes sumpte ex conditionibo par-
ticulariu bonor- fortue scZ dirntia^r bono^r
potestatu bi glorie.^t primo ostendit boo
de duritas q no fimt magnopere a^petede
ponendo vna ratione generate respiciente
omnia bona fbetue ♦ secubo ponit rationes
de bnritys ibi • tDnritie ♦ A)rrnio intendit
talem rationem - sflullus magnopere debet
illud a|petere quod no potest esse sun bi qct
iseosiberatue vile ffedoiabona fortuita
sunt btriusmodi quia sunt mutabilia ideo
no possunt ee qpua bois bi in se ofiderata
vilescunt. ergo bi cetera | vnde bicit i Ira •
quonia fomenta. i. mebicameta mea^ ra-
bonum m te descendunt quia ego video te
panlatim fortuna contempnere ptttoesTe
utendu paulo validioribo rationibo. i - ma-
gis monentibo. Age e abuerbiu bortandi
fi em bona fortune non essent caduca • i -
casualia SL momentanea • i • transitoria ad
mobu momenti quib ei t in cis quod vnq
queat fieri vestru aut pH>eclu bi in se con-
sideratu no vilescat • q- d • nibil «jflota q
bona fortue sunt caduca St transitoria/quia
dicit 2orneca - Ixxvi. epistola • Amnia bo-r
nalbitune nobis accibut sed no adberent
¡bi fi abducans fine vlla n ostii lacrimatioe
discedut « ex quo patet si mutabilia sunt q»
non sunt propria bona bonfinis/quia fecfm
eundem Soeneca - flibil ^priudicas quod
"mutari potest Jstota q> bona fortuita i se
considerata vilescant/quia dicit 'Jobarmcs
crisostim?»Dona fortue T feipis veterafeut
M consumuntur aut ab extraneis bolofvel
violentia wl calumpma diripiunt": ♦
^ Duritie ne vel vestri wl sui natura: . pic
pbildsbpbia point ratTone^ Se Stiutys in
speciali q non fint magnopere appetende
secundo probat boc generaliter de duutys
ibi <^uid aut/prima btmbis in qumq ptes
«lecudum q quinq sunt genera duritiarum
que probat no multum esse azpetenda icZ
pecunia geme poslesfioes restes bi femuli*
primo ostendit ppofitu de pecunia /ccudo
de gemmis ibi • An gemmarum /tertio de
poisesfiombo ibi Án vos «{quarto de vestibo
ibi 3am vero f quinto de famulis ibi An
vero. {Primo diiabo rationibo probat duri-
tias non multum esse ajpctcnbas ffeciiba
ibi At eadem • (Zhtma ra tio talis est filia
no ftint multum appetenda que nec ex stii
natura nec ex natura utentis fimt pretiosa
buutie sunt burusmodibrgo bi ceteras ma»
ioe nota/quia nibil ajpetif nisi bonum bi
pretiosum f /flmoe beclaras • dirritie non
sunt bone ex fili natueájjquia no feciut bonu
eu cui abuemut/nec fimt bone ex pte utetis
jfqiua no mqntu o fezuavSc em feciut boiem
auaru nec inqntu bistnibuus»quia sic relr-
quunt hominem «bicit em in Ira ^sAiuitie
fimt ptiofe siti natura aut natura vestri
utentium eis bi quid earum eis potius. i.
pretiosius an aurum aut vis congeste pe-
cuine - i • congregate • atqui pro certe bcc
scZ dirritie non sunt pretiose oscruanbo eas
quia melius nitent cFfimbebo • i « distribu-
endo easq coaceruando.i « retinendo eas
fiquibe auaritia q pecunia coaceruat femp
fácit boles odiosos • bi largitas q pecunia
eFfenbit fecit claros. i • honestos. subdit. bC
fi illud quod transfers in altear non potest
manere apud qneS tuc est pretiosa pecu-
m'a loquendo yromee cum ipsa vsu largi-
endi translata in alios definit possideri •
^/1/otadú q aliquid e bonu duplicit as ex
natura fiiihoel ex natura utentis * Hlud bi>
di bonum ex natura fei quod a se vel in fe
babet vitdc sit bonum^bi cuicunq adue?
nit fecit ipsum bonu ?sicut ratio retía pax
bi similia. Ñoed illlud dicis bonu ex parte
utentis/quo fi aliquis conuenienter utas
aliquid borri mbe pzoucnit ^sVnde nota
fecundum beatum Dernbardum. tholus
errorbotrmiufecitqaitru biargenture-
putans pectio íay cu fint nisi terra rubea bi
1
alba 4 ftota £bcncca>Ixxxviii ♦ cgif tola
p>bani duritia«ñon efíe tonas fíe arguit •
quod bonu c bonos fítcít • dtuític no faciut
bonos icrgo dnñtie bone non fímt ^s^tcm
illud qcf potest contingere contemptissimo
2>C turpissimo bonum no est ♦ druátie aut bC
tenoni SL Uniste contingut ♦ ergo bone non
fímt -í>m bonum ex malo no fit . dtmtie
aut Rut ex auaritia que mala c•ergo bone
nolunt:.
éffct eadem fí apud vnn:. |Dic pomt secada
ratione q talis est -s^lla no fímt multa ap-
petenda que a pluribo non posfímt pofíibcrí
bC rio tranfetít ab aliu fíne pauptate alio#
duritie fímt butusmodi ♦ ergo bí cetera -fvñ._
dicit ín lia • H)i eadem pecunia quanta esl
vbi<D gentiu • i • apud omnes gentes fí illa
congemf apud vnum bominem ipía facit
ceteros bonn'nes inopes fui - i - carentes-S6
vna xox parir tota ♦ i - fímul replet aubitu
multo#, dtmtie aut non posfímt transiré x
plures nifí cominute. i • buúse r partes qd
cu iactu eit fez cominutc traseut i alies
neceflé est vt illos faciunt pauperes quos
relinquat-Et tuc exclamat contra btmtias
bicens • D igif supple biw buútias esse au*,
gustas. i. artas bC inopes quas non licet
pluribo babere totas SL que non veniunt
ad quemlibet fíne paupertate ceterorum
. i«aliorum bominum A Hota fcp buutie
non vemut ab quemlibet fíne alio# paup-
t.ife/quia bícit peneca i be remebys-Ae-
cuma pezbibistiqua vtbaberes altu* ante
te pbibit. perbibisti pecuniam babes vno
piculo ruin? quo te felice fí cu illa auaritia
pbibiífí • <|t ibem • Ixxxviii • epistola bicit
C^tuitie animos mflant lupbia pariut hxi'
mbia contrabut mentem alienant timorem
inbucut insolentiam saciut /niloil aut altub
insolentia est A ipes falfe magmtubuns *
ergo btmtie bone non fímt: -
gemma# fulgor oculos trabit: • IVic
ouenbiFplora (pgeme non sunt ajppetenbe
tanA qptiti bonu bounrns intenbens talem
ratione. $¿iicquid bonitatis ^el ptiositatis
est m gemis boc ofístit in luce bC splcndozc
gema#. >ffcb lux gema# no est qpriu bonu
borni nis feb est bonu ipsà# gemaci ergo bC
cetera -Jbnbe bicit in Ira-An fulgor géma#
trabit oculos bominu iùpple ab concupisce i
dum eas tancp ppriu bonu sed ii quid est
pcipvti • i • pticsitatis i boc spléboze illa lux
é géma# bC no borni nu quas quibé gemas
vebement admiror boimnes mirari. t - rni-
ranbo beiibemre tancp bonu sim ♦ quib crii é
carens motu anime atq compage • i • con •i
iuctione mebeo#-q - b • quib repis r reto Ì-
animati* qct ture vibcaf - i • viberi bebeat
esse pulcbeu rei animate H rationabili na-
ture • q ♦ b - rribil que géme tametsi p> Artis
trabant - i • recipiat aliquid postreme pul-
cbritubrms opcra-i-biligentia conbitoris
bi sìli biffandone - i • specifica formatione
tri ipfe collocate infra vestra excellentiam
. i bignitaté nullo mobo merebant vestra
abmimtioné ^Aota q? non est glotianbu
be gemmis tauA be qprio bono^quia bicit
Seneca - xli- epistola iberno gloriari bebet
nisi de suo quid em é stultius A in bonriue
aliena laudare - quib es t eo bementius qui
ea miras que ab aliti transferri ¿ptin? pos-
sunt no saciut equu meliorem aurei freni •
Iflota <p quabrnplex est pulebeitubo -
pernia est ammalisi rationaliu * secunba est
beuto-p fensibilium-tertia planta^ vegita1
biliu- quarta est rerum inanimata# in quo
genere gemme collocans /ppter quob bicit
Ipbia si gemme tmbnnt aliquid postreme
pulcbritubmis.i vltime pulcbritubmis:.
^An vos agrori pulebeitubo: - Die probat
pbia ibem be pomfliomba sicut bz agris bC
nitebit banc fentétia - Domtas agrop. vk
wnsistit m pnlcbritubine eoy. q beledrant
asprdu K talis pnlcbzitubo non magis est
ipsius bominii A pulebeitubo florum vel
stellari que etia beletlat aspectum hominis
4 bC tamé nibil ab bominé pulebritudo istori
f vel bonitas agrori cofistit in utilitate eoig
que est ab (iustentationem bominii seb bec
polscflio agroru non est multu appetenba
vt iit ampla quia natura pauci« é contésa
fvnbe bicitjn Ira • An pulcbeitubo agroru
delectat vos vt gaudeatis be ea tanqua de
bono vestro . bicit Doctius quib mi*
quare non belcdarct est em pulebea portio
operis pulcherrimi .i. mundi - fic nos gau>
dem? facie. i-aspectu maris sereni ♦ i - tmm5
quilli - sic ♦ i. cabe ratione miramur celu fy*
bem sole 5C luna • jKcfponbct pbia-nuquib
aliquib boru attingit te tanqi ^eiu^qjb^
non - nuquib audes gloriari splendore ali-
cuius taliu tancp tuo / q f b / non - nuquib
tu bistingueris - i - ornaris vernis florido
certe no ♦ nuquib tua vbertas - i ‘fertilitas
intumescit • i. superbit t eftiuos frudus-i ♦
per eftiuos fructus iqjb« no • quid raperis
.t;circubaris inanibus gaubys ftipple re-
putando ista esse tu bona • quid amplexa-
ris externa bona p tuis fqdj frustm boc
facis quia fentuna nuep faciet efle tua que
natum reru a te fecit efle aliena. %(xc dicit
pbia - non nego quin ista possunt tibi efle
utilia frud? em teemru pcul dubio bebent"
alimentis animantiu ♦ i • aialibo p alrmetis
sed fr velis replere indigetia nature q> fetis
est - i • ab sufficientia nibil e - i • no oportet
H> petas • i - desideres affluentiam fbztune
supple ad dilatandu SL ampliandii agros.
natum enim paucis contenta est cuius sa-
tietate Ii velis vegere • i • cogere superfluis
cibis BC potibo illud quod infuderis ventri
fuperflu u aut fiet miocundu • i • triste aut
fiet noxiu • i • jnculofum ^ Rota ex Ira
potest formari talis mtio - Aoi illud quod
magis vides inefle no inest nec illud quod
minus /fed magis videtur q> bomo debet
gloriari de pulchritudine celi BC stellam BC
non debet quia nibil boru e fiiu/ergo rrrin?
debet gloriaii de pulcbritudine agrorum BC
aliaru pofleflionu 4TXota q? natum no est
onemnba superfluis fed est alenda paucis
quia paucis contenta est • 9£/nde Socneca
♦ xvi • epistola * £pi ad natumm vixeris
nuq eris pauper ii ad opinione nuq> eris
diues. Exiguum natura befibemt - oprrrio
vero imenfiim -^t beat? Augufetn? dicit'
ipumendafunt alimenta tanq medica-
menta ♦ Et Sregori? • Vum venter nimia
fecietate extenbif aculc?libibriris fescitaf
Tlota q- Arestotiles in quaba epistola
a6 alexandru dicit/qui transgrebit: debitu
mobu i pleno BC \ vacuo no poterit enade-
re furore egntubrms BC molestias infirmi-
tatum . ^iii ergo ajpetit viuere BC domi-
nare renuntiat desiderio proprie volupta-
tis nec comestionem comestioni fupabbat
/quia omnisincontinens voluntarie est e-
geotansi fecunbo etbicqp [ BC fiibbit • Au*
dim ab 3pocratc q confemamt bietas pro
quibo debilitate coepis sustinebat/cui dixit
suus discipulus Dodor egregie fi velles
bene comedere no sustineres tantam cor-
poris debilitatem * Citri respondit Ipocms
£go comebam vt vritam non vtuo vt co-
medam -vnbe dicit Arestotiles ibidem •
/j^lrmcntum propter dumbilitatem est q*
renbum non bumbilitas propter alimentu
^Otibbit. /ftultos notri qui brmmuerunt
de alimento BC comestione abstinentes a
suis a^petitibo KL parcentes gule vinentes
tempemte per bietas qui fuerunt ferriflimi
corporis longioris vite BC boni appetitus:,
uffem vero:. IDic pbilosopbia ostendit q
non fit gaubebum de pulcbritudine nestiu
tanq de ^prio bono BC arguit fic - tDe il-
lius pulcbritudine non est gaubenbu que
non est bois pulchritudo/fed pulchritudo
vestiu 110 c bois pulchritudo fed e ipferum
vestium igif BC cetem | vnbe dicit m lm *
Jam putas pulcbzu efle • V- tue pulcbritu-
briri aflcribenbum fulgere varys vestibus
.qd. non bebes boc putare quarum fez
vestium fi species • i - pulchritudo est grata
• i. beledabilis intuitu ego nrimbor natum
materie vefsium • aut nrimbor mgentum
. i • subtilitatem artificis vestem formatis
rribil aflcribenbo tibi 4f j Rota q splendor
habitus exterioris non facit homine meli-
orem nili fulgeat habitus mentis intcrioz
in eo -ivnbe Aoeneca • IjluJlus dicit glabiu
efle bonum fi baltbeus eius draumtus e BC
vagina gemmis bistinda • |beb gladius
bonus eff qui bene incidit BC bonum acu-
men habet j> BC mucro bonus est qui omne
munimen rupturus est ./vnbe fiint versus
Aurea nobilitas luteam fi' vestiat ollam •
Tton ideo fequitur bac minus efle luteam •
'^tm ppeta. (|rngc caput lauro tege corp?
\
1
2L
gemis Si auro Jbi fiicris paibe remanebis
rusticus idem*. «
41 An vero te longus otdo fkmuloen:. Dic
^pbia ostendit no esse gloriandu de multi-
tudine famulo^ tanK de proprio bonos- K
arguit sic. (Famuli aut sunt puersi i moriba
sic sunt nocitu laut sunt bene morigemti
tuc nibil ad te) quia bec pbitas e famulo^
Si non tua .vnde dicit in littera - An vero
longus ordo famulo^ fecit te efle felice qui
fcz famuli si sint vitiosi motito tunc fent
pnitiofe fercina- i-piculofern pond? ipsius
domus Si fent vehementer mimica fercina
ipsi domino ♦ si' vero sint <pbi quona modo
-i.p que modii aliena pbitas numerabit"'
-i-computabis in tuis opibus-q-d- nullo
modo - Et tuc concludit beo mmba pbidis
dices.Ex quito omniba pbittis monftmf
liquido - i - aperte nibil ba^r. efle tuu bonum
que tu computas t tuis bonis quito si nibil
rncft a ipetede pulcbzitudmis fejplc q tibi
ascribi poterit quid e -i-qre est cp tu boleas
de amiflis vel leteris retentis ♦ q> pro sed si
pdicita fent pulebra natura • i- <ppt natum
qpria quid refert id tua - i - quid ptinet boc
ad te - q d - nibil • nam bec sequestmta - i.
ditufe a tuis opito p se placuiflent/no em
idcirco fent ptiofe cp \ tuas venere oimtias
feb quia tibi videbas ptiofe ideo maluisti
ea anumerare tuis bitntys 4 Hlota q? ferui
peruersi in rnorito fent familiares mimici
dornirn Si totius bomuslbe quibo postea di-
ces |tertio buius quinta F»fe non est pestis
effecatior ad nocenbu H femiliaris mimic?
jSL si vibef aliquando antici boc ese mtione
vtilitatis non mtione virtutis ibe quibo lo;
quis Sbeneca in de remebys dicens ♦ y^Vel
musce fecuntur - cabauem lupi /frumenta
fermice t predarn (equis ista turba no bo-
mine -4^tem Sbeneca dicit ♦ xlt • cpba-In
bomine illud laubanbu est quod ipsius cis
si femilia ferrnofem babet Si bomu pulebra
si multu serit si multu venerat' nibil bo^. m
ipso est sed circa ipfem j lauda in illo quod
z>priu est quod nec auferri nec eripi potest
4 cyxib autem tanto feztune strepitu*. * jDic
pbia ostendit gcnemliter buntias non efle
appetendas magnopere Si fecit boc tribus
mtionibo -j secunda ponit ibi - Ita ne • tertia
ibi • Ego vero nego - Drnua mtio est ista-
Illa no fent multu appetenda p que bb no
co sequis ea ppt que ajpetuf -fseb p diui-
tias sx> no consequis ea ppter que duritie
appetunt /appetuk etn biiutie ppter fuga
inbigentie qua fega indigentie bo no con;
sequis p btuitias sicut beclamt m Ira dices
Cjuib aut tanto strepitu • i • labore desidera-
tis - i - cu desiderio insistitis fertune credo
vos queiitis fegare indigentiam copia«i *
biuitys -q-d. ideo besibemtis biintias tit
fejpleatis vestmm indigentia sed boc cedit
vobis incontmriu quia pluriba abmimculis
- i - adintorys e opus ad tuenda varietate
ptiose feppellettilis • i - possessionis • veruq
illud est pmultis eos indigere qui pmulta
possident Si etia contm * i - p contmriu illi
minimo indigent qui metiant: - i • mcnfemt
fea babunbantia no fepcrsliutate ambit?
♦ i - cupiditatis sed necessitate nature^ tlo:
ta sedm Seneca pmultis indigent qui p-
multa posiident. jppter quod multe biiutie
no fttgant indigentia sed magis excitant-
ji vnde poeta ♦ fitilla ditari mtione potestis
^afeim-lTosmciutinopes quascurnntatis
opes 4 Tflota circa boc q» dicit nimium in-
diget dicit Soeneca - Ixii «epba -fXfbaurus
paucissimo^ tuge ^ paseuis tmplef | Si vna
silua pluriba elepbantiba feffecit - bb term
pascis Sö mari- quid i git tam mfetiabilem
ventre natum dedit nobis cu tam modica
corpora nobis dederit ut felfessuno^ eda-
cissnnoruq animalin auaditate vincerem?
sqntulu em est quob nature baf/paruo illa
educatur \ non fames nostri ventris nobis
magno constat sed ambitio f ventri autem
obebientes loco animaliu numeremur non
borrrinn: ♦
^Ita ne autem nullu est ppriu vobis: JjOic
porric secunda mtione j secundo concludit
mamfestu errore bominu ibi-q> vero late -
Si mtio tali« est • Illa non fent appetenda
quiba appetitis bb putans se talifco ornari
fecit miuria feo creatori^sed bona exteriora
sicut biiutie fent biunifnobi ut beclamt m
<P H
littera. erg-o BC cetera. pt dicit-0 dominer
nuquib ntillü boni» eseppnii atq msitû-i.
naturale Si mtrinsecsi vobis ita ut querati»
bona vestra in extern» reto » i. in extrinsei
cis rebo BC in reto sepositis » a vobis seor-
siim positis f q xb f mimo in vobis est bonn
si considerare vultis sed sic e versi» ♦ i. mu-
tata conditio repi vt animal dimnu seZ ho
qui ese similis deo non aliter videatur sibi
fendere uisi in posiesiione siippelledilis i-
animate • '». bonopr exteriopr q simt inaiata
M alia quidé ab domine contenta simt suis
bonis vos aut domines deo consimiles méte
captatis - i - queritis ornamenta vostre ex-
cellentis nature a reto infimus fcg »natatis
quod est erraneu nec intelligitis quantam
iniuria faciatis vestro conditori siipplc -
ue rtendo ordinem ab eo institutu « Me em
conditor volebat humanu genus prestare
. i - pcellere omnibo terrenis • seb vos de-
truditis vestra dignitate infra queq rem
infima quod pbat" ex boc 4Tia omne bonn
e ptiosius eo cuius e bonu eu. vos indicatis
vilissima rent sicut simt dona fortune esi e
vestra bona vos siibrmttitis-i «sitbicitis vos
ipsos eisdem vestra existimatione • i * opi-
nionci&hoc non immerito accidit domini
nâ illa ese conditio humane nature <p tunc
tm excellat ceteris reto cu se cognoscit- ea»
dc tame natura buana redigat" lfra bestias
si desierit se nosie ♦ fla ceteris ammantilo
natura e ignorare fese sed dominilo venit
. i. puenit ex vitio ^ Rota cp domini est
insiti» ppriu bonu quod est retta ratio que
semper ¿epeaf ad optima m cuius adu BC
speculatione consistit selicitas/quia sapies
maxime é selix-x • etbico#f& bomo curas
intellecti» deo amamtifsimus vides' ibide
ideo non é querendu bonu dominis in rclo
cxtms«^ Ilota cp bomo mente BC ratione c
similis beo quia sedm $beneca| ratio nihil
aliud eft <p pars diurni fpiritus mersi» »n
corpus humani»-0t dicit »dem^> animus
redus est quasi deus m humano wrpore
bofpitat? - Et idé dicit - »pisce potms ani-
mum extollere m nnmensiunlnobilis cm BC
generose ree é anim? ^/Nota q> do seipm
ignoras deterior est bestia svnde £>oeti£
in trattu de siunmo bono allegans wmen-
tatorem dicit - ifrc vobis hominibo qui de
de numero beseiapr computati estis dirunu
quod in vobis est non cognoscentes propt
qct ad fupiora aseeditis BC deo similes estis
Etiubdir ♦ durinum aut in domine vocat
intelledum BC ratione ^ Uota q> nihil p»
bibet vnu BC »dem esie nobilius BC ignobi-
lius quod buiersificaf' secundum conditio-
nem seu considerationem -jvnbc cjjnns lx>
secundum se BC simpliciter sit nobilior bes;
tys tamen iquantum deficit ab aliquo qck
sibi bebes secundum naturam scA cognos-
cere se quod 110 bebes beseys sic ese igno-
bilior bestia: -
qua vero late patet : Dic philosophia oc-
cludit mmiseftum errore hominum dices-
homines K late patet veseer error qui
exiseimatir aliquid posie ornari ornametis
aliems sed illud fieri nequit - fla si aliquid
lucet ex ajpositis sibi BC no ex ppa pulchri
tubinetunc ajposita illa laubat" sed illud
quod ese velatum BC tedum appositis illis
illud nihilominus perdurat ♦ t - perseuerat
in sua seditate ♦ i • turpitudine ^fUotasi
aliquid ese seridum in se eius seditas non
tollis per ornatum extunsecu-fynde dicit
poeta - yfVurea nobilitas luteam si vei fiat
ollam-Hon ideo sequitur hanc minus esie
lutum - Et quidem clericus respondens
mulieri quereti vtrum esiet pulchra bixit,
O domina pulchra simt tibi appensi»:.
4[cgo vero nego illud esie bonum: • fpic po-
nit tertiam rationem que talis e - Mud no
ese multum appetendum quod nocZ posi» >
denti-fsed duritie sepe uocuerut possiden-
fibo quod declarat ex duobo - ^Drimo quia
buutie faciunt posiibentes de se salia opi-
nari vel exisermare • Excudo quia faciunt
posiibentes atrrisia securitate timere (vnbe
dicit m littera^ <^go philosophia nego il-
lud esie bonum quod nocet habenti • num
id mentior inquies minime atqui p> certe
dirutie persepe nocuerut pofsibentibo quia
qui% home^eo cp ipse ese anibus magis
alieni eiis ipse putat illum hominem folii
I
digmflimu qui habet • i • possidet qiucquid
vscp est auri hi gemmas • %u igife bomo
qui in biiutys costi tutu» nunc xtimescis
gladium hi contum si intrasse«; callem - i •
semitam bnius vite tanK viator Vacuus
coeam latrone securus cantares.^une in-
nebik' contra biuitias 0 pclara bcatitudo
opu nxottaMvfhi loquife yeonice ♦ q • b • mi«
pdara qua tu bo eu abept? fueris fecur? ce
desiistis 41 Hota dinatie nocent babenti lyn_
jArestotiles primo ctbicoy dicit • ‘Talem
quidem errore babent bona op multi» con-
tingiit detrimenta ex ipsi» • multi em ^pfe
btrntia» peeicrut4 Mota op mali tmbtuates
reputat esse dignos -fpnbc bjcit Ambeofi?
Hta incubuerat inores borrrinu m admira-
tione dtmtia^i ut nemo nisi diucs putetur
dignus 4|slota dinatie no reddut borrrine
sccuxi tviide ^uuenalis poeta Dauca licet
poetes argeti vascula piiri * Aode iter in-
gressu» contis gladiuq: timebis • Et mote
ad luna trepidabis arudmis vmbea* (£am
tabat vacu? cora latrone viatori Seneca
• xliiii • epsa bicit^. jfludu latro transmittit
jhi x obsessa via panxi pax e s^lxxviepka
dicit - Quisquis se multis feutunc dedit in-
gente sibi via pturbatbms fecit / vna beo
via est ab tuta vadendi externa despicere
hi bone flo contemptu esse:.
jAVct ru quintis
I Elix nimiu peior et as: > IDic inci -
^U--»^^ibqnmtum inctr^bui? lecub?qd
Jm —dicis petitacu ab inuentoee • ana-*
pesticu a pebe predominanteM e dtmefru
f quia qnatuor pedii fria, duo pebes vnu me-
tru coi bitunt hi e cataledicuiquia x quarto
pebe vna sillaba deficit ab complementum
metri* 0n quo metro ploia cbmenbat prima
etate que erat sine cupibitatc dimtiaee de-
plangedo pfente etate in qua dominas!^
regnat aniritia.Drmio ergo omebat etate
antiquo^•fecundo nostra etate deplangit
ibi • v tina modo.Drnno bicit Drior etas
nimiu felix fiiit contenta fideli to aruis • i •
fideli agricultura nec fuit xdita • i • depra;
nata inerti luxu • i-grani super fluitate que
etas solebat solucec. i-rcmoueee sera.i.tar*
>• - , .. ‘ -
da ictunia facili glanbc * i • vili fr udu . nec
illa etas nor at • i • nouerat confundere * i ♦
miscere bacbica munera • i • vina liquido
meile ab facienbu mcllicratii sicut mobo fit
nec etia nouerat miscere • i • itingere luciba
vellera • i • alba lana feru • i - illoif populorn
tyrio veneno. i • sanguine eonebilio^r quo^r
copia apud tyru muenife ad facicnbu pur-
purea eoiorem • t5erba dabat eis salubres
somnos non em dormiebat in ledis ebur-
neis feb in berbis hi lubricus amnis - i - la-
bilis aqua dabat cis potum hi pinus ♦ i • illa
arbor altifTima dabat cis vmbras • i • vm-
broias habitatione» non em in bomito hi \
curiofis cbificys babitabat • nonbu bofpes
aliquis exisses fecabat* i. dhndebat naui;
gabo alta.i. pfimba maris quia abbuc no
erat usus naruu nec mercibus vnbiq ledis
* i ♦ cellcdts viderat noua littora i • alienas
feras quia manebat i prsa tuc x illa etate ta
ccbat feua claisica-i • tube s cornua vocatia
boies ab bellii bida classica a calo qct e voco
Tieq eruor fusus acerbis obys tinxerat. i •
mabibauerat botriba arma quia tuc no erat
tisus armo^r • quib em ♦ i * ¿fpter quid bofe
ticus furor vellet prior anna monere cum
Videret feua vulnera nec videret vlla pmia
sanguinis quia nibil erat p q pugnarent
41 Illota circa boc op bicit prior etas qtuor
ctates bisfenguufeifectmpoeta^ • An parma
fuerunt bomiaes boni hi simplices paucis
contenti qui comedebant glandes bibebant
aqua no collcbat vineas bac etate vocabat
poete aurea hi erat feb saturno be qua Dor
etiits loquife in Ira • Sbecunba etas bicebafe
argentea que erat sub ictie cu boies magis
astuti inuenerut agricultura hi ccpcrut m-
babitare bomqs hi plantare vincas • Ter*
tia etatem vocabat eneam m qua bomines
qpfe Hpria cura rerr ceperut alios depellere
hi fe aliqualiter maline dare (c^iiarta etate
vocabat ferrea qn mtm babubabat malitia
hi auaritia bominu q» nec fibes nec iustitia
mansit in terra m qua etate nos sinn? qua
x fine foetius deplangit «f Rota circa boc
bicit inerti luxu cp inertia hi otiu sunt
causa luxurie • 'Vnde pceta - 0tia si tollas
refiere cupidinis artes »Mem Oratius-
fueris egdtus quare sit fiicstus abuíter.
i pzompto caula e quía besibiosils crac • Cst
aut triplex luxuria ex be scolariú bísciplía
/ quebá consistit m coítu/quebam ín crapula
fst quebá m vestitu St quelibet est fúgienba
sí Hota circa boc cp bícit luciba vellem fe
fu fcresjfúnt quídam homines apub quos
contexis lana de arboeibo * fila ergo que a
vermibo quí dícunf bómbices operanf illa
vocat bíc luciba vellem 4j Nota cp tbirus e
ver mis venenólas m cums sanguine intin-
gis purpura . My dicut q> sit genus con-
cbíliopt x opy langitíne atingís purpura qy
webiliorn copia itienif apub ty2u ín ínfula
^iVtinam mobo noftm rebírent Ms)ic pBía
bcplangit píenteetatebícens«latinanra
temporal- oonbítiones nostri temporis re r
bíerent modo ♦ i • rebígerentur ín paseos
mores i. m mores antiquos feb ben non e
íta sed amor. i. desiberium babenbí ferues
sénior. i • pículosior ignibus etbne illius
montis arbet • Deu quis fuit ille qui prim?
fbbit«i ♦ effobit ponbem tecti auri.fabscos
biti St effebit gemas voletes latere q sunt
ptiofa pericula quia multi qpter eoru pre-
tiositate pericula mcibut^Hota Soeneca \
libro be brmsione scientia^ comenbas prior
*re etate peit D filix prior etas q tot ptulit
sapientes quibus velut stellis fulgentibus
mundi tenebras irmbiaret ¿feb beti nunc
aly terrenis curis mfcnuut *?aly tcmpalis
bigmtatis ambitione inarbefeunt • omnes
vere circa stubiu fapientie elanguescunt.
4 flota ep etbna est mons sicilie qui fie-
quenter ígmbo marbefeit ab cuius sinuli-
tubine babet fe avaritia St cupibitas boim
que mlatiabilís nuqí penit? extinguís'Jvn
‘Ttilius m libro be fimbo bono# St malopt
/dicit.“^upibitates bominu simt ifatiabiles
que no modo singulares feb vniuerías fa-
milias euertunt • Ex cupiditatibo em odia
seditiones biscoebie bella nascunf ex quibo
vita amarissima necefie est effici:.
‘fPeola sexta
I Bl^ibaut be bigantatibo: .Dee est
sexta prosa bmus fecundi in qua
pbilosbpbia ostendit cg dignitates St po»
testates non sinit magnopere ajpetcndc •
^t primo probat intentum de dignitate
St potestate simul • Jbecundo de potestate
bnusim ibi.Hue vero tertio iternto simul be
bignitate St potestate ibi ♦ |Vdbec. Drimo
itendit ratione talem . ^lla no simt mulru
appetenda que cum adúeniut malis iaciut
ipsos deteriores St bonos no efficiunt me-
liores feb dignitates St potestates buifmo
bi simt sicut declarat in Ira * igif St cetera *
vnbe dicit sic • quib difiera m • i • dicam be
bignitatibo St potestatibo qs vos inscy * i *
ignari vere dignitatis St potestatis exequa
tis • i. alsimilatis celo • i • siimmo bono q si
ceciderit i qu% ipeobifiimu ♦ i • vitiosilTimu
q icenbia etbne illi? motis dederint tatas
strages. i • pericula flammis emduattbo
. i«excuntibo St qct bíluuáu dederit tatas
strages sicut illi mali quibo abuemut dig-
mtates.q.b.plnra malapnteniut ex bigni-
tatibo St potestatibo malop cp ex incendio
ignis vel bilutno f luuy • St siibbit pBia ♦
á>icut arbitror te meminifie vestri veteres
* i. antiquiores Romani cupierut abolere
. i. delere imperium consulare • i > dignita-
tem consularem propter superbiam cosiilu
quod imperium cosiilare fuerat pemcipinm
libertatisfquia Romani liberius viuebant
sub consiilibo ep sub regibo * quí Rom uni
etiam prius abstulerant be ciuitate nome
regium propter eandem superbiam scilicet
regum «Ex quo patet cp bigmtates faciut
malos deteriores ♦ 9bi autem potestates
St dignitates deferantur probis . quod
rarum est quib m eis aliub placet bignita r
tibo g¡> probitas vtetium * q ♦ b • mbil ita fit
• i. propter boc fit vc virtutibo non acce-
dat bonor ex dignitate fcd bonor accedit
dignitatibus ex virtute vteutium eis *
St ita bigmtates nibil boni abiciunt ipsis
bom«4 Rota duplex est dignitas St po?
teftas/quebani mundana sine temporalis
que consistit in boms temporalibo exteri-
oribolLL in tali non consistit vera felicitas
cum sit respersa multis amaritubrrnbus
Alia c dignitas St potestas aie fiue Hin-
i
malis que cosistit m scientys SL virtutibo
SL illa non potest siiprari vitio nec aduer-
sitatibo ncc pzolperitatilx» m qua consiítit
beatítudo¡& beata vita-^nde Ambcosius
m libzo de ofñcys dicit. lPiwNatam vita
consistere \ altitudine sapientie í fiiauítate
coníctetíe SL m virtutis fublirmtate 4 Rota
q> insey dignitates X potcltatcs mubanas
adequat cclofquia no recto mbícat.mbicat
em ícctm concupisce ntiam/SL non fedrn reí
veritate imperiti em velut a loge bistátes a
veritate ípeculanf 0ntioelcnco^. Illota
cp malí dignitatibo X potestatibo pcliti pl?
nocent A ignis vcl diluiútim aquali quia
mali dignitate íüa 5L potestate cxtollutT in
siiperbiá altos tugo feruítutis opprimendo
¿p quo exequendo moucntT bella quibo bu-
manu genus plus offendis A ignevrl di-
luvio { Mota op emitas romana a tempore
Kornuli fiii conditoris a regibo ciat guber¿
nata/postea rornani exigente malitia X fui
perbia regum ipsós deleuerunt SL consiiles
mítituerut qui etia ¿{pter eo-p. sitpetbiá crat
abíecsh {ex q patet cp dignitas X potestas
malote eos esfictt peiores ^ flota cp honor
no debes' alicui ratione dignitatis seb poti?
latione virtutis ¿vnbe Areltotiles quarto
iethioorr Ro erit vticg btgn? honore prau?
exiftens virtutis em prrriu honor est vnde
sccttn veritate solus bonus e honorand?:.
c\i(c vero est ista velim:. jOic pbat Ipecia-
liter de potestate cp no Iit multu ajpetéda
duabo mtionibo fecunda ibi • Huid attte e •
mtio talis est * Illa potestas non e multu
ajpctcba que non est magne X fertis re-
putationis fed tm est fragilis SL imbecillis
jfed potestas tepoealis est bumsmodi quia
per eam hó non potest siipra anima fed tm
lupra corpus X siiper ea bona que corporis
fent humano aut corpore nihil e imbecilli?
dicit ergo m Ira /que est ista vestra expeti?
bilis ♦ i. deñdembilis ac pzeclam. i * nobilis
potentia /q rb mulla est none considemtis
terrena animalia quibo videamini peñé * ñ
em ínter mures videres vmim pee ceteris
sibi venbicante • i. vsiirpanté tus ac potes-
tatem fep alios mures i o quanto cabínno
2-
. i • risii tu monereris quia derisibile estét X
talis est potestas terrena fez derisibilis q
non extendit fe nisi ad corpus. quid vero si
tu spectos. i. consibercs corpus est ibecilli?
• i • debilius homine q d . nihil quos ho r
mines fepe necat ♦ i. interficit moesiis mus>
culaie • i paruo^r vermi ii vel etia introitus
m fecreta i i interiora homims queq rep-
tantia . i. ferpentiu quo vero. i. quomodo
quii# potest exercere rus aliquod r quepia
nisi in l oin corpus X in fertuna • i • in bona
fettune q sunt infra corpus iqidr, nullo mo
nuquid tu vm| rmpabis libero animo • q •
-duo- nuquid tu amouebis de statu qprie
quietis mente sibi firma mrione coherent«
• q • b /no X hoc ¿pbat exemplo cuiusdam
pBi qui nullis torrnetis ad hoc potuit com-
pelli ut illud faceret qd mtio naturalis ru-
di cadat nofecienbu imbe dicit - Cu quida
ty ranus putaret fe adactura. i ♦ compulsura
ftifplicys quenda libera vini, i .pbilosopbu
ut ipfe pberct conscios facte conmmtioms
abite rsiim fe ille liber bo lingua momordit
atq abscidit X abiecit ea in os. i • m facie
fementis tyrant. Ita illos cruciatus quos
ty mimus putabat este materia * t ♦ caulam
crudelitatis vir lapiens fecit cstè materiam
vtutis quia hoc p vtute non <p crudelitate
ei reputatu cfijf |lota op mufeula e bimi -
nititittu bui? nominis musca X p muscula
dat intelligere queeuq animalia venenofe
vel vmes venenosos X ab isto loco recepit
autor flo^ cu dixit. Debili? quid sit mare
quos nece muscula pdit^f Rota cp amm?
homims liber eft X cogi non potest • jrnde
f^Deneca • Cmt si quis fenututem credit
transire in totu homine non cm transit in
anima quia libertas eft in anima qf;Uota
cp homo liber X constans nullis sii|pUcys
vinci potest quia dicit L>eneca m libro de
clementia. àagni animi ¿ppriu est placida
cstè X traquilltt X mmrias X offensiones
sixpbie deficere/X • xxviii • epistola. tri-
ginta tyrani Lxocmtem circuitercrunt nec
ptuerut animu eius infringere : »
4 chuid aut é: Jèic pBia ponit fecudarnwne
que talis est • Ala potestas non e multum
s
afpctcnba x qua nemo pote st fecere qt> ali?
non possit m ipsum quod ipse potesf i aliu
feb potesfas temporalis e butusmobi \sicut
in Im beclamt pones buo exa be Dusiribe
bi Kegulo- fEhrmu exm e bc Susiribe.Du
siribes feit filius Neptuni ex matre ILibia
qui hospites fiio« madabat spercules ante
apub ipfiim hospita.tus ipsum econtm mac^
tabat♦3becudu cxemplu est be Regulo *
Regulus feit consul rotnan? qui cu multa
bella ingessit cu Cartbagincnnbo multos
ex eis captiuauit feb tanbe ab eis feit capi
t?. Ex q patet cp quicquib potest aliquis
m aliu fecere potest etia illnb ab alio pati.
Zynde Catbo ."^idote a vido cetem • bi
P conseque« nulla est potentia bumana q
boc intercipere no potest * Ipnbe bicit \ Ira
<l^uib est qd quifip potest fecere in aliu qd
ipse no poifit sustinere ab alio • q * b ♦ nihil
quob beclamt • Hos accepimus • i ♦ cogno;
uimtts Dufiribe solitu - i • consuetu necare
bospites ipfiim feifle madatu ab fOercule
hospite fiijple feo . Aliub cxemplu ponit.
Regulus consul romanus plure« penorum
. i ♦ Cartbaginenfiu captos bello conieccrat
. i ♦ posuerat in vincla feb mox ipse prebmt
manus catbenis vidor- - i - Sartbaginesiu
nuquib igib vlla putas essi bominis pote-
tiam qui no possit efficere ne alius valeat
in se qd ipse potest iu alio ♦ q • b * nulla re-
putanda est bec potentia:«
«(Ab bec fi ipsi« bigmtatibo: . /Kic probat
pbia mutil be bigmtatibo SL potesfatibo q?
no babent m se aliquod naturale bonu ¿pt
qd sint Hfpctcnbc ) secubo ostenbit cp ibe
potest conclubi beomnibo bonis fortuitis
ibi • Postremo • Primo fecit qd bidum e
fecunbo ostenbit fella nominatione bonop.
exteriop ibi ijbe quibo etiam illud • Ratio
qua intendit est illa - Alub qd in se natu-
mlit e bonu no potest abiungi pessimis feb
dignitates bi potestates pessimis abueniut
ergo bi cetem. maior declarat i Im ♦'Tnbe
bicit ♦ &>i ip fi« bigmtatibo bi potestatibus
ineflet aliquid naturalis bi qopey borri nucp
¿pueniret pessimis neq em abuerfe. i. op-
posita solet fibi sotiari quia natum reluit
vt queq oontmria iungantT. i • stent simul
cu ergo no fit bubiu pesfimos plerus fengi
. i«uti bigmtatibo illud etia liquet, i • mar
rrifesfu est ipsa non esfc bona fei natum que
se pessimis patiant" berere ♦ i • commanere
quob quibe bidu be bigmtatibo bi potesta-
tibus dignius poceft existimari be cuneis
mtmeribo fintunc que scZ munem vberiou
. i • copiosiora ¿pueniut ab qn% nnprobis-
simu W Nota duplex est bonu. vnu qd
conucrti.f' cu ente bi sic dignitates bi po >
teftates licet malis abneniat tn sutiir bone
Aliud est bonu qd est queba qualitas de-
relida ex bonis opemtionibo bC vocak bonu
moris bi sic dignitates bi potestates bone
no sunt quia ut plurimu pessimis sotiaf:.
) tpz quibo cti£_}.‘ tf>ic pbilosopbia probat
cp bona ferruita non possunt in suum efe
fedum bi sic per consequens babent fella
denominationem arguendo sic. (Dmne qd
est natumliter bonum efficit quob est ei
proprium bi expellit contrarium sicut for-
titudo fecit fortem velocitas velocem • feb
bona fbrtune non efficiunt quod videt" ee
proprium squia duritie non feciuut buutem
cum non restringant auaritiam nec pote-
tia fecit potentem f nec dignitas dignum
propter quod bufitiefalse nominantur*
tvnbe bicit in littem (be quibo bonis fortu-
itis illnb etia puto confibemnbn cp nemo
dubitat illum esse fortem cui conspexerit
messe fortitudinem bi illum efie veloce cui-
cuncp inest velocitas • bi fic musica fecit
musicos medicina fecit medicos rhetorica
rbetores * Iratum em cuiuicuncg rei agit
quob sibi eN proprium bi non miscet" efe
fedibo contmriorr. bi vitro. i. sponte re-
pellit que sunt abuerfe • i • oontmria. atqui
pro certe nec opes. i .duritie queut • i • pos-
sunt reffringere inexpletam auaritiam
hominum. i. insatiabilem nec potestas fe-
cit illum compote fiii. i ♦ potente que vitiose
libidines retinent astridam insolubilibo
catbenis i- pasTionibo bi dignitas collata
improbis non moboid esf non tantum
efficit dignos feb prodit bi offerat indiga
nos. s^nr ita pronemt bona fbrtune no
1
<*>
<r
efficiunt quob vibef eis esse proprium bcc
est ideo quia ws bomines gauberis res se;
se aliter habentes cp vibeant" compellare
. i. benominare falsis nominiba que no mi-
nationes facile rebarguunf effectu iplaru
reru • 5)beo nec ille duritie iure poli unt ap-
pellari cu no feciut durite. nec illa potentia
nec bcc dignitas ture appellari pot V Uota
cp duritie nSfecirit ditrite quia no restrin-
gunt auaritiam ♦ Ijlam dimtie secundum
Senecam • xxvii. epistola «^bunt compos
sita paupertas in Tege nature . talis autem
paupertas sedm legem nature excludit a-
uaritiam que insatiabilis est ^ Natura em
paucis contenta est Nota cp dignitas
rinprobop ostetat tmptobos quia rinprobo
tanto a pluribus cognoscis quanto magis
rnoteseit eius victuquato aliquis t mas
iori dignitate oitituif tato plus cognoscit:
yapter quob dixit iocneca j pnerbvs-loco
tgribririnte apttb inbignu eit dignitas: -
A ppoltremo idem de tota feetuna t ♦ iDic
pRuoftenbitibeposieconcludi deomrribo
bonis fortuitis dicens • f|)ostremo • ifina-
liter licet boc ibe concludere de tota fertua
in qua nihil eit expetenbu • i. deliberaudu
nihil inefTe sibi nature bonitatis - i • natum
lis manifeltu est que fortuna no adiungit
se semper bonis BC quibus fuerit abiuncta
bonos non efficit q Klota bonu nature
facit illub bonum cui abbitur sicut musica
fecit musicuny& virtus fecit virtuofem •
seb quia fortuna malos quibo abuenit non
fecit bonos patet quia nihil nature bonita-
tis sibi inest.qualit aut mali malos feciunt
bonos patebit in quarto hui? pia sexta: *
" ^Metrulcxtu
H \ Cpirim? quantas dederit ruinas:»
M »IHub estsextu metru hui? secsibi
A Wqddicik fapbicum ab mucntoee.
trochaicu a pede predonrinate BC e vnbeca
sillabu jquia quilibet verius continet . xi ♦
sillabas BC e acatalecticu quia nulla sillaba
deficit ab pfectionem metri •'Jn quo metro
pBia declamt per exempliscp dignitates
BC potestates malis abucnicntcs no feciut
cos bonc*^& boc declamt per Neronem qui
quanto fuit potentior tanto fuit peior / ta-
git aut pBia quatuor malitias Heronis m
boc metro . Drrina est cp vrbe romanam
incenbitique arsit feptem biebo BC septem
noctito ut spectaculo illius ignis cognosce:
ret quantus olrm fuerat ignis /qn ‘"troya
capta arserat • Sbecunbu malu est op flero
magna partem fenatus sine vlla caula m r
terfecit. Tertiu est pp Jpziu fratre occidit
ut solus securius regnaret ♦ áuartu est cp
matrem fea occidi fecit ut videret locum
ventris i quo iacuit * CDicit ergo m littem.
flo irim? quantas ruinas« i • qnta pericula
dederit filero vrbe fejple romana flamata
♦i«incenia BC cesis i. occisis patribo • i«se-
natorib^qui flero quonda ferus • i • crubel
interempto fratre ipse ctia madvrit cruore
matris effesq!« BC designas cius crudelitate
circa matre dicit f BC ipse Nero perrans i.
transies vife gelidu corpus«i - infrigibatsi
corpus matris no tinxit • i. mabibatrit ora
• i • feciem fea lacrimis sed ipse potuit sine
omrribo lacrimis ce censor-i-tubex extincti
decoris. i. interfecte matris q decora feit
Itame hic salero licet ita malus esiet regebat
populos seeptro • i-imperiali dignitate bos
inq> populos rexit quos phcbo-i • sol verri -
ens ab ortu extremo videt condes • i • ab<-
soondens mbios feos feb vndasfBC loquif'
more poetap - q • b * ipse rexit omnes po-
pulos qui emnt ab ortu solis v% ab occa-
fem Sbimilit regebat populos quos septe
triones, i-septem stellc que fent in maiori
vrfe que dicuntur triones quasi teriones
quia illa plaga terut gelidi, i. frigidi pmut
plaga em septetrionalis frigida est«qb.
regebat omnes populos aquilonares BC is-
tos regebat quos nothus, i «ille vent? col-
lateras aufero violet? existes torret, i« creí
mat sicco estu. i • calore notb? up reqques
ardentes arenas • i • calidas venit em ille
ventus a torrida Zona/SL ideo calidus est
<• q * b>» ^lero etia regebat omnes populos
austmles BC sic per quatuor plagas mundi
ostendit ei? potestate fex omnes populos
tandem celfe potestas-i. magna no valuit
vertere«i• mutare rabie. i. crudelitate pcairi
f
Neronis • t tunc deplangit coniunCtione
magne potestatis eu magna malitia quia
multa mala ex ea pronemunt dicens. Ipen
siijple dico esse gmuem fortem. i. euentum
quoties iniquus gladius, i. iniqua poteras
addi? leno veneno. i. venenose crudelita-
ti ^Klota fcdm Arestotile quinto ethico#
principatus viru offendit • malitia cm bo*
minis vxl pbitas oitendi? peine ipatujsicut
patet\ Nerone cuius malitia 5^ crudelitas
in imperio site dignitatis apparuit .jypt qct
dixit AreNotilcs. Aoemilima est iniuslitia
babens armaret. vij. etbicorr dicit- ^oi-
mile e igitur coparare miuNitia bomini in '>
'mNo eN cm deterior bestia decies milies »
plura em uti<$ mala fàciet borno malus A
bestia ^fllota pter bec mala Neronis que
tangsi? in Ira multo plura ipse ppetrauit
na dicit pbia tertio btn?/qumta ¿pia Nero
Seneca familiare sim pceptore ad eligede
mortis coegit arbitrium ^ quia Nero fuit
crudelissimus bominu ideo Seneca scripsit
quendâ libcllu ad ipsiim qui intitulai libet
de clementia in quo borta? cum ad fugam
crudelitatis ad usiim clementic'qui liber
sic incipit.^ibi scribere de clementia Ncro
Içeiàr institui : « 4 {Orofà feptima
f ^m ego scis inqua : * Dic incipit
( Jt septima pfa foin? fecundi in qua
v» V ofsedit pBiafq> gloria mubana no
sit multsi a^»etêdà primo rducit H)oetiu
consitente fe no desiderasse multsi predià
scZ potestates K digmtates/insi inquanm
sont materia rersi gerenda^jfecudo osten-
dit pbia cp gloria sit xexile bonsi SL sit non
multum appetenda i secunda ibi /Et illa.
flbicit primo * <tu p tsic ego Doctius ïqua
♦ i « dixi 0 pbia tu scis ambitione a • cupidi-
tatem rep mortaliu de quibo dixisti ninriu
nobis fiiisie dominata sed bene optarurnus
materiam rcba gerendis quo ne p ut non
consenesceret in nobis virtus tacita -i.no
excitata flota q> m sapiente, no dominât"
cupiditas rep. teporatisquia pbia inducit
mobilis afftuentie contemptu fex libro de
plantis. ^t Loocrates esi AtbemsadNu-
bium pgeret magnu pondus auri in mare
A
pxeeit dicens mergam te ne mergar a te •
Rota q materia ven gerendap simt iita
sine quibo res conuemcnter geri no posimt
J&C sont tria sapientia autoutas potentia
áoine em lapientia mbil conuemétcr geni
vt de fe patet • res etia gerenda antoritate
orna? quia bomo autenticé libenti? audi?
&C facilius ei creditur • {¡potentia vero mali
deprrrnu? KLboni extollunt' /bac materia
Doctius desiderans potentia 2>t dignitates
quesiiut 4 Rota q> Doctius materia dig-
nitatis SL potestatis ideo quesiiut ne virt?
siia tacita consenesceret i . ne dum ipse ab
senectute pueniret virtus siia tacita e flet
bum nullus aliquid loquere? de laude siis
virtutis vel scriberet . ^unc enim virtus
tacita consenescit qn non agit aliquis vn
aly loquan?/& dum nibil scribitur de suis
benesicys. quia virtus babentem pficit K
opus eius laudabile reddit : ♦
illa atqui boc vnsieN:* Die pbilofo-
pbia ostendit gloria mundana no e fle ap >
petendam primo premittit q> cupido
glorie multos allicit. fecundo probat eam
efle exilem LL vanam ibi Omne terre am-
bitum . phrmo dicit sic ♦ Ex quo Doctius
quadocx qsiuit dignitates K potestates ne
virtus siia tacita ofenesceret vide? g» ista
Zp? laudem K gloriam quesiiut jube 0 dicit
pbilosopbia« boc vnum est fcZ cupido glo:
rie & fama optmioif merito^, m rem pu -
blicam que fann solet allicere mentes bo-
minum natura prestantes - i * excellentes
fed non dum * i«non adbuc perdu das ad
extrema manu perfectione vtutum i ad
summam perfectionem que soma & gloria
<jp fit exilis H vacua totius ponbcris i pr
tiositatis sic cosibera ex fequentibo 4 Nota
cupido vane glorie mftos allicit de-
lectat /vnde Ñoeneca * Ixi * epistola dicit *
'Jllud^piedpue nos rmpcdit q» cito nobis
placemus si mucmmus qui nos bonos vi-
ror dicant qui prudentes qui fanCtos non
siimus modica laudatione contenti quic -
quid m nos adulatio sine pudore cogcsierit
tanq debitum putam? ♦ optimos nos esie
fapientisiimo% assirmantibo asientim? esi
J
2.
sciamus nos fep: multa metiri adeo q, m-
bulgemus nobis vt laudari velimus m id
cui contmriu maxime fecimus Hj ^lota $
duplex esi: borritas mentis feZ naturalis K
acquisita • Naturalis bonitas est sedm qua
aliqui natumlit simt py masueti sobzy SC
casti/feb bec bonitas si no cmcnbaf vtute
8C iapietia cito extollit homine ad inanem
glotia / Alia e bomtas acquisita cxercicco
virtutu 9C scientia^ que non permittit ho-
minem extolli vana glagjiafttna fepiens
fruCtu feu ponat m conscientias stultus aut
in laude fcdm AVaceobiu * ^deo dicit pbi-
losopbiafq» cupido gloeie amcitmetes na-
tura peestantes nondum adbvtc virtutibo
perfectas ^fjfTTota <q> fema est freques laus
optimos merito^ m rem publicam * 3bed
gloria est clara noticia cu laude/ vel gloria
est late patens pzecomu • v antmeiatio: •
4f(pmnctn terre ambitu: ♦ Mc pbia ostendit
gloria mundana ejfTc exilem nec multum
appetendam fpzrmo ostendit boc ex parte
spacy t quo dilatas f secundo ostendit boc
ex dmersitate nationu ad quas no diuub
gatur/ tertio ostendit idem ex dmersitate
moH. ppter quos de eode contrarie mdicab
f quarto ostedit ide ex beeuatate buraconis
H>ter qua no perpetuas ffecuda ibi • Adde
q> boc/. tertia ibi «/cyxid cp dtueria^. /qrta
ibi. 3bed <p multos • ^Dzrmo intendit tale
mtionc. ILatitudo feme consistit m latitu-
dine terre super qua dilatas / sed terra no
est lata super quam sit dilatatio feme sicut
declarat m Ira /ergo fema late non potest
diffundis p o sequens e exilis nec mttltu
appetenda Jvnbe dicit in Ira ♦Xu accepisti
. i. didicisti astrologicis demonstrationibo
omne ambitu terre*i *spaciu terre obtinere
«i. babere ratione pttndi ad spaciii celi • i •
ad magnitudine celi ♦ qd magis exponens
dicit. vt si terra conferat". i ♦ comparares
ad magnitudine celestis globi ipfe mdiceb
<prsus rribil spacy babere • Druus igit tam
exigue regionis.i*terre x mundo fere qrta
portio. i. quarta pars est que incolatur - i *
inhabitatur ab animantibo nobis cognitis
sicut tu didicisti a {Dtolomeo boc pbante •
si subtraxeris cogitatione buic quarte pti
terre qntu maria SL paludes pmut - i. oc-
cupat $c qntu vasta • i.ampla regio disse-
dit" siti • i • siccitate tunc vix rclmqt" boum
niba angustissima area • i * artissim? loc? i-
habitandi \ boc ergo quoda nummo pticto
ptmdi-i. in minima portione terre vos ho-
mines circusepti at$ conclusi cogitatis de
puulganba fema de pferendo- i - extolledo
nomine • i. fema SC hoc fit inuttlit fed quid
babeat ♦ i. potest babere gloria amplum U
magmftcu que artata est tam angustis
exiguis limitibus. i * terminis • q • b • uibil
balxt magnificus/ Rota terra rcspeCtu celi
no e alicuius qntitatis fensibilis sed babet
se sicut punctus /quia oriZon qui terminat
visum nostru duridit cclu in duo media qct
non esiet si terra in comparatione ad celum
baberet aliqua qntitate 4 Itm si terra eet
alicui? qntitatis sensibilis refpedru celi tuc
stelle no femp appareret nobis emfelc qntir
tatissqd patZ felsum/quia \ ea pte ubi terra
eflet magis gibbosa K ppinquior celo appa-
rerent stelle maiores in opposita parte
minores ^^tem rmiiima stella fixa visu
notabilis cit maior tota terras si ergo talis
stella apparet nobis exi (tentibus in terra
sicut punduss multo magis terra respectu
celi erit sicut pundus Atrn punctus est
qnobbam inbuusibile a quo linea e qualiter
distans fecit circulus quia celum ex omni
parte equaliter distat a terra ideo terra re-
spectu celi babet se sicut pundus 4f Hota
yro <p tres parte s terre simt ibabitabilcs f vna
£pter nirrnu calore sdue qpt nimiu frigus
/ fed quarta pars q e temperata in calibitate
KL feigiditate a nobis mbabitatupfeb quia
abbttc non tota inhabitas qpter maria <%
palubes/& qpter nimia siccitate ibeo dicit
pBia cp quarta pars fere est habitabilis *
y el dicit fere fcdm alios^tjnia citus solis
no fecit torrida Zona totaliter inhabitabile
cu queba cimtas dicta ^enit supra quam
fDtolomeus dicitur fundasie astrolabium
direCte sit sub equiuoCtiali/feb dicit" inha-
bitabilis/quia e gratus inhabitationis fed
vitra cquinoCtiale ommno est inhabitabilis
¿ppter mffriú calote áem bicit quartam
pas te terre íbabítari ab ammantito nobis
cogmtisBoc fbdán bicit ¿ppter antipebes ñ
font qui nobis (tint ignoti: •
j[.fidd<z boc ípfom : • JOíc pBía ostendit
potiam non eñe appetenda ex bmerfítate
nationn ab quas non bíuttlgas íntcnbcns
talem ratione • (Diuerle nationes SL biuerfo
ybeomata no loin ímpebiut pmulgatione
(ame bomínn (eb etiam vrbiú. fob m terra
Babítabílí fúnt bíuerfe nationes bitierfo^
ybeomatu * ergo pmulgatio (âme p talia
impebís di p con (eques no est multû a|pes
tenba • jbnbe bicit m IraiAbbe ptebidre ra-
tioni q> boc ípfom Teptum - i • (paciü brems
foabítaculí. i. parui ípacy ín quo nos ba-
bitamus incolüt • i ♦ mbabitant piltres na-
tiones . i. gentes distantes - i - bifférentcs
lingua. t. ybeomatc di moribo di ratione
totius vite • i • ratione mobi vtuenbi ab qs
no potest puemre no modo * i • no tm fama
ítngulop. borní nu feb etia nec (ama vtbiü
tu -i ta bis íicultate itine^r * i• víap tu . i« ta
biuerfiitate loquenbiñ.ybeomatü tu • i > ta
insolent ia ♦ i. meonfoetubíne comercy quia
aliqui bomines no confoeuerût cu alys cot
mumeare íncomercys quia etate • i ♦ tem-
pore Aftas ci tuly ñcut ipíe A^arcus tulius
ngmñcat quobam loco • tan quíbtisda fois
scriptis (ama romane rei publice nonbum
tiasceberat caucafom monte di trvfamaro;
manott crat abulta, i * ab átiq nota etia (br-
miboloía ptbís illis botbo SL cctis getibo ib
locop. circa caucafom mote. vides nc ígis
p¡> angusta ñt gloria q> compreÑa- i. i mo-
bicíí redacta qua laboratis dilatare SL pro-
pagare an p nuquíb gloria vm? borní,ns
romairí illuc pgrebíes • i • pueníot vbifo-
ma romani nommts • i * romane vrbis ne-
quit transire • q • b • no Idiota parte terre
habitabile vocat íeptít quia dit íepta * i ♦
*circûbata mari jvnbe lLmcomcnfe t trac-
tatu (ño be deraDet^Aîacrobiusbicunt
quarta portio noitra habitabilis vnbiÇ
cingis mari 4 Ijjlota g¡> tíblentia sccfm
neca e (pecies fàlfe magmtubrrtisîèb sçdm
iOugutrione îiplentia e fopbia vs fatuitas
"Zn proposito aut potest exponi pro mam*
íuctubíne/ SL tune bicit ab m quob est no
di soleo quob est cofocsco á¡ Rota q> cau-
cafos est mons quidem ñtus m parte (ep-
tentrioms ab quem non peruenerat Fàma
romane vrbis licet partbis SL alys genti-
bus añidetibo Fama romanos emt ñ»rmí-
boloía-í. Formidabilis \ *
btuedaaum jrdjHc oFtendit gloria
mundanam eMe "exilem ex parte dmerñ-
tatis moztwn propter quos be eobem aptib
bmersos contraríe tabicas f di mtenbít
talem rationem • (fontrarictas rnstitutio-
num \di legum rmpcdmnt fume dilatati-
onem Feb borní nes contrariarum ínstituti-
onnm(SL legum terram mbabitant ergo
biuerñtas mítitutionü3C legum ñupebitit
dilatationem fhme/dC per conse quens non
est multum appetenda vnbe bicit m Ira •
qiiid fiijplc est tudicandum cp mores di
instituta di leges bitueríarum gentium mt
Fe biscoibat vt tllttb quob apub alios rubí -
cab dignum laude apud alios indicetur
dignum (tijplício quo fit * í * propter quob
Fit vt ñ predicado • i • dilatatio fame delec-
tat quem«i • aliquem nullo mcbo cobucat
. i • laboret ptoforre nomen ♦ i • fama suam
in plurimos populos quia licet ab aliqui-
bus laudares ab alys rame vituparetur«
fErit í gis qui% cotentus glona peruagata
«i*dilatata ínter (tíos /diista preclara rmr
mortalitas fame • di loquitur yromee quia
non est preclara nec immortalis illa coar-
tabitur . i. constringetur intra terminos
vmus ge ntis-i ♦ vnins ydeornatis^Aota
q> tanta e biuerñtas mo^r i getiba illud
quob reputas apud alios laudabile apud
aliquos reputatur vitupabile j reputas em
apub sirios laubabile wrnedere parentes
mortuos ne comebaris a vernribo in terra
l<\ct apub alios extraneos e exeerabile . ñ-
militer apub iubeos reputatur laubabile
bucere vxores coniangumitate proximas
(quob apub doristianos pío ibes ^Htem m
triualUs laubabile est occidere patrem fex:
agenarium di cremare ipsum/'quob apub
alios est vituperabile /vnbe bicit poeta»
1
2-
loca sunt gentes quibo eft malare
jt^trentes «ffist pbas^pictasdiim longa
superuenit etas: *
4Sidmultos clarissimos: ♦ Wic pBia o<*
stebit exilitatem glozio ex keuitate dura *
tioms pzopter quam non perpetuatur J6t
duuditur m tres partes • (jhimo ostendit
boc ex bominu oblatione fecundo ex tem-
poris beatitate ibi^os vero «tercio often -
bit gloria a viris virtuosi's no ee ajpetedi
ibi 'Jos aut«fDernio bicit cp fitma bi gloria
non sit immortalis patet/quia A multos
viros clarissimos i • gloriosos luis repor ibo
delenit tops «i- defetuofa oblinio scriptos
quaH etiam ipsa scripta pficiant quid * i ♦
paru q scripta longior 36 obscura vetustas
temporis pmrit ♦ i - consumit cu suis autoribo
quo^r sunt scripta 4 Tlota cg p scripturam
tama gestos transmittit ad poiteros/talis
aut scriptum qncp deficit/vel Jpter inopia
fcriptoyhxl quia ipsa scripta t se vetustate
cosumns: f bC ideo fama H gloria t obluuone
puemut . 'TndeSoalustiusin Catilinario
conquent res gestas romano^ rmn? cm
famosas qpt inopia scripto^ ♦atbemesium
vero maioris same q> romancer ppr scrip*
toy, copiam:.
4toz vzto immortalitate vobis: . Wic pBia
ostendit latria 3^ gtosia no esle dumbilcm
56 immortale ex temporis beatitate dices •
Tfos vero bomines vibcnmn vobis propa-
gare-i-facere immortalitate cum cogitatis
fama futuri temporis bi in boc frustra co-
gitatis quia exilis est dumtio fame p tep?
quob seg tempus si' pertrades. i - compares
ab infinita fpacia etermtatis quib babes ^
leteris de dinrmtate tui nominis.i*tue fa-
me.q-b- nifoil e * etem mora vm? momenti
fi conferas * i> compares decem mi libo anis
babet aliquam ppoetione licet minima • i *
valde parua quoma vtruq fpaciu teporis
est finitum.fed foic mtmer? anop fer dece
milia vel eius numeri qntulibct multiplex
sicut btiplu vel triplu non potest compamri
ab interminabile bmtumitate q e cternitas
quia finitis ab se in nice fuerit qda collaco
♦ i. comparatio ♦ infiniti vero bi finiti nulla
vnq> potest esle collatio« i. comparatio, ^ta
fit vt lama temporis qnticuq plixi si cogi*
tef compamndo cu mexbausta • i. infinita
etermtate ipsa vibeak non parua seb plane
nulla ee 4 Mota omne qd incipit i tempore
necessario Babet fine in tempore cu temp?
sit causa corruptionis tempomliu /quarto
etbico^/cu igif fama sit temporalis icipics
in tempore ipsa desinet \ tempore bi p con-
sequens non est ppetua 4 slota $ temp?
qntuc% magnu comparatu ad etermtate
minimum reputat^ qsi' nullius momenti
Jlicet em finito^ ab fe inuice possit esle coni-
pantiojbi inter ipsa potest esle pportio tu
finiti ab ifinitu milia potest esle comparatio
u igif etermtas sit duratio infinita tota
simul existens^ tempus qntucuq magnu
sit finitu - tempus nulla babebit pportiom
ad etermtate/ 36 p consequens fama qntb
cuq plixi temporis compata ab etermtate
nulla videt" esse: *
os autem nisi' ad popiilares aures:.fOic
pBia offendit gloria a viris virtuosis no
esle curanba 36 boc buabo rationibo • fecuda
ibi«quib aut e. jOdma ratio e illa« ^llud
quod spedat ad lenitate arrogande a sa-
pientis) non est curandu • sed gloria ppt
qua bomo recte facit ppter laubes bormnti
illa spedat ab lenitate anogatie 36 e bigna
derifiom ergo bi cetera • q> aut talis arro-
gantia sit queda derisio declarat m littera
bC bicit/ T7os bomines nescitis redre Facere
nisi' ad populares aures • i«ad populorum
coplacetias bC ab inanes rumores bC laubes
bC vos postulatis - i - desideratis peemia de
sermunculis alienis relicta. i. postposita p'
stantia«i • bigmtate vestre ofcictie bC vir-
tutis propter qua deberetis rede eperari
accipe* i - consibera cp fistiiie - i«gloriose a-
liquis illuserit • i«berislerit queda dicente
fe esle pbilosopbum in lenitate btuusmobi
arrogande, slam cum quida tyranus eflet
adorsiis contumelys«i. incepisset alloqui
contumeliose quenda bomine qui rubuerat
• i.usurpauerat sibi falsum nome philoso-
phi no ab usum vere virtutis seb ab supba
gloria bC tyrannus abiccissct * i • bixifset se
oo A
tam scituru an ifec esict pbilosopb? siquibe
illatas sibi feiurias patienter lemtercx toh
leraflet - ille qui dixit se pbm paulisper pa»
tientia assumpsit scZ i principio bi accepta
contumelia a tyrano velut sibi ifeltas iquit
ad tyraimu fetelligis ne me esse pbm • tuc
ille tyranus rnordacit iquit fetellexera te
pbm esie si tacuisies 4 Tlota fcctm ebrneu-
tatore in F»logo oCtafe pbisicoy ver? pbs
debet esie pfect? omnibo generibo virtutu
bi p confeques debet esie magnanim^seb
/fcctm jjjbeneca in libeo de clementia mag*
nammi efe inferias SL offensiones superbi
deficere bi jo ofeques verbis cotumeliosis
prouocari no debet Itrn veri pbilosopbi
eib non vinci a pasiicrnbo sed potius dcbet
moderare bi refrenare passiones feu virtus
consifeatinmoberatione paflsionu - /ude
Arefeotiles quarto etbicog. dicit- áfeet?
vult xperturoat? elle £¿ no 3üci a passione
ITnbe quiba pbs contumeliose sibi isiiltati
bixit-^u bibicifei maledicere fed ego dir
dici maledicta contempnere: •
4 chuid aut est quod ad peipuos viros:. tf)ic
pbiapomtfecunba mtione^que tatis efe*
Ipomines virtuosi vl' totalit monus coepe
bi aíafvel aia vtrnt pofe morte - si totaliter
mount iríbil IpeCtat ad eos de gloria pofe
mortem • si arrima corii viant pofe mortem
illa petit celum pernens omne terrene ne-
goci\\fbi sic mbil ad eam de terrena gloria
ergo apud virtuosos homines nulla bebet
esie cura de gloria • ipicit ergo in littera ♦
0iub efe quod ad peipuos-i - ad virtuosos
viros attineat de Pama post resolutu corp?
extrema morte - q. d.mbil- de bis em viris
efe fermo nofecr qui petiit - i - qrut gloria
virtute - i. operibo virtuosi's • {siá si homines
toti morius corpore bi aia vt quiba putat
quobtn nofere rationes -i • philosophice
rationes vetat - i • pbibent crebi^ia fodm
pBiajmfamma íntelleCtiua efe immortalis.
nusia e omnino gloria pofe morte cum iste
oniuo no extet- i - no sit cuius ea gloria esie
bieit" - í|bm vero mes bene sibi ofeia • i. illeia
resoluta. i - liberata terreno carcere i a
corpore pofe mortem libera petit celum -no-
ne ipsa anima que celo frues gaudet fe ex-
emptam terrenas ipsa sprefet omne tenenti
negociu bi p ofeques terrena gloria-q-d.
sic 4 |lota q> ad virtuosos aribil spectat de
fama nec in prefenti vita nec in futura - no
m pfenti/quiabicit Seneca in prouerbys
q> plurimi curant lamam pauci aut cosci-
entiam - bi tales pauci curantes coscicntia
fent vtuosi bi pbilosopbi fee quibo loquit'
fjsoerius m sine tractatus de femmo bono
dicens • {¡Pauci fent viri bonozandi sicut
pbilosopbi qui contcmpnunt desiderium
feufes bi fecuntur desiderium intellectus»
(Plurinn autem fent qui curant famam •
sicut fent vulgares qui relicta virtute cb-
feientie propter laudes bominu reCte faci-
unt be quibo dicit scriptura - Arnen dico
vobis receperunt merccbem fea • Itcc ctia
fama spectat ad viros virtuosos in fetura
vita qui virtuosi si totaliter morruk mbil
ad eos de fama - P aut anima vfeit pofe
mortem ifea euolat ad celumfbC mbil curat
de fama spernit omne terrenum negotium
(se potius gaudet quia cfe exempta a curis
terrenis bi gaudio celefei fruif ineternu: •
tetrum
m.
icunqj solam mete pcipiti petit
Wic mapit metrum fepttmu bm?
fecundi quod dicis arcbilcy cu ab
muentoee- iambicum a pede pbomi nante
bi confeatiex primo verfe trimetro -secu-
bo dimetro - m quo metro pbilosbpbia do-
cet quomodo gloria sit contempncnda ex
consideratione amplitudinis celi bi ferittri
tubrrns terre ♦ dicens - Quicunq petit id efe
desiderat precipiti mente solam gloriam bi
credit ifea esie femmu♦ i - peipuu int ajpe -
tcnba ifee cernat • i • considerat plagas e-
tberis • i • partes celi late patentes bi cer-
nat artum situm terra^ - i-i frictum spatiu
terre fe comparatione ad celum ille pube;
bit • i • vereambabif audi nominis - i - anc-
te fame' fee non valentis 'replere beeuenv
ambitum • i«paruum spatiu terre • At tuc
exclamat dices <t> propter boc miror quid
, . i • propter quid feperbi gefeiunt ♦ i * cupiut
frufera leuare * i. extollere colla fea mor-
z
rali tugo - i. tnoctali fema • licet em fami
biffufa means * i - transiens per remotos
populos explicetfilinguas-i- plinguas
populo^ 56 licet magna domus tua • i • no-
bilis paretela vel Familia tua fulgeat claris
titulis. i. laudiba tam e mors spernit altam
gloriam 56 mors pariter- i - simul innoluit
bmrrile caput - i ♦ mifipi bominem 56 celsiim
. i - nobile vel dirute • 56 mors equat infima
summis nulli parcendo qct declarat dices
'Vbi nuc manent osia fidelis (pabeicy quid
Drutus aut rigidus (£atbo siqple e-q-d-
quid manet de gloria coy> post morte uticx
tnodicu fiZ illud manet cp tenuas fama i- \
exilis siipstes. i. manes signat mane nome
eopr. pauculis litteris fieiptis t epitbapbys
eopr fid quid • i • ad quid nommus decora
vocabula scripta nuquid mtclligif perca
ipos ee ofiimptos - i.mortuos. q - d - rmo iar
cetis ergo mortrri prius ignorabiles neo fa
ma efficit vos notos-Et quia aliquis dice r
ret licA ipi sint m cztui copze tn vrnut fietm
fama-dicit pbia * 3bi putatis vita vestram
longius trabi-i - prolongari aura mortalis
nominis - i - splendore mortalis firme cu feta
- i • vltima dies vobis boc rapiet ♦ i. famam
auferet ia vos manet - i ♦ expectat fecunda
mors - q-d-si estis prius mortui corpore 56
fama manens est vita vestra illacesianre
ficudacio moriemini *1 Tlotabu jfiabricius
fuit osul roman? qui cu mitteres pugnare
contra jOirru rege epirotaar rex promisit
sibi parte regni fui ut trasiret ad ipsum qct
(Fabacius contempsit f fequeti ano pireus
obtulit sibi magna pecunia auri ut traderet
sibi Komanu tmperiu -¡cui ait (Fab:icius •
fvoma non vult aurum sed vult imperare
habentiba aupifpeopter boc ipse b ictus fuit
fidelis (Fabi icitis • IDicib etia de (Fabacio
cp cum quida ad eum vemsict pmittens fe
pirru rege occisiipt si (Fabricius sibi pecus
rria aliqua dare vellet lipfi vero (Fabitcius
bue traditore ligatu misit ad pirru p tali
scelere pumendurmeui tuc piraus dixit *
Possibilius est solem a suo tramite deurar«
cp JFabaiciu a via recte rationis discedere •
4 Nota cp Dant? fuit pimi? oful roman?
qui amore libertatis 56 tufticic qpt fhupru
ILucrecie plurima egit ?56 multa bella pro
romams inyt ||pter quod etia famosus fuit
f/ Nota q> Catbo bictus est rigibus ppt
rigore animi qui ad tribui turpe flecti po-
tuit 56 tante iusticie fuit »ut ILucanus ipm
dys compararet in indicanda causa q fuit
inter Iuliu celarem '56 Pompeiu dicens •
fictrix caula dys placuit sed victa La-
tboiri * 56 de boc magis patebit quarto bui?
au- i^)rofa octaua
^d ne me inexorabile: - "Jstaeft
actaua 56 vltima pia bru? fecudi
% quia pbia ostendit bona fbztue
tu esie ajpeteuda aliquis putaret
cp in fortuna mbit esier bomsideo ia ostebit
pbia cuiusmobi bonu sit in fortuna 56 pbat
fortuna abueria plus esie bona A pfperam
t56 primo pmittit sua intentione ♦ fecundo
pbat intentu ibi • Illa em • Primo dicit.
O Doeci ex dictis patet cp fortuna e con-
tempncnba sed ne putes me gerere - i far
cere bdlu inexorabile • i - {placabile contra
fortuna fafplc scias q> aliquando e • i • cons
tingit q» ipta fortuna fallax non nibil- i-
aliquid boni mereas de bolba eo cp aliquod
bonu euerrir bolba p ea tum fiZ cu fortuna
fe aperit mani fi itando suam salsitate cum
detegit fronte p siii adnersitate cu pfitef
mores suos p ini habilitate. At siibbit pbia
nodir foete itelligis quid loquar quia mip.
est qd ego gestio • i - cupio dicere eoq • i •
ideo vix queo explicare sententia verbis-
Etem ego reor - i. opinor abueria fortuna
plus pbesie borminbo cj> pleram Ficta
qncuq i aliquo dicto vibes' ce repugnatia
illud vibes' mirabile dictu /sed dicere for-
tuna aduerfam bomimba pdesic vibes' esie
qrreda repugnatia r dicto na esie abuerfum
alicui 56 sibi pbesie adintucem repugnant
|ibeo bicit pbiasimru est qct gestio dicere
sc§ fortuna abueria magis pbesie q> pipera
Illa em fempH»ecie filicitatis: - Dic pbia
pbat intentu cp fortuna aduerfa melior sit
cp pfpem tnbo mtiombalsecuba ibi postreo
tetria ibi /^n boc • primo bicit • Illa firtua
proipera fimp mentis' eu vides . i - aparct
blanba specie felicitati? i. z>H»eritati? feb
bec ♦ i ♦ fottuta abuerfà femx vera est curri
bemonslrat se effe instàbile fili mutatione
lostenbit erit se effe tale qli? est‘>bC ita per ca
non becipiuf borni nes • seb illa seZ ^fpera
fortuna conftbentes in se fallit ^bec autem
abuerfà fottuta bonrine tffruit ostenbenbo
cp non sit conftbenbu pipere fottute ¿ppt
eius mutabilitate. Illa scZ pipera fórmna
ligat feZ fallendo mentes feuentiu loonrinu
specie boitorr menbacium ibec fez abuerfà
fortuna absoluit.i. liberat fez, mentes botm
cogmtione fragili?. i • transitorie felicitati?
Gt tue recolligit effectus vtriu% fortune
bicen? * Itacx illa feZ piperà fotuna vibe?
vmtosàm • t - superba fluentem. i - ¿pbigà
bC sili ipsius ignaram 4nant bonrine« in p''
/peritate continua feipsos nòn cognoscunt
banc feg abueria fotunam tu vibe? sobria
bC faccindà. i • bumilem non faperbam bC
prudente exercitatione abuersitatis flo-
ra cp ex issa Ira possunt fomari tres ratio-
nes ig» fortuna abuersi meliof sit ¿piperà •
Arima ratio c issa • Aorta fottuta t specie
vere felicitati? becipit babente iplàm • seb
fentuna abiierià no becipit seb vera, e offe--
bens se talem qualis eli q ergo abuerfà
melior efì D piperà - Zoecunba ratio est.
Arofpera fortuna ligat mentes bominum
mcnbacibo boni?, seb abueria liberat metes
a falla felicitate (ergo e sì melior ♦ bercia
ratio • (Deoipera sórtila rebbit bomincs fai
ignaro? * seb abuerfà facit bomincs fàpies
tes t ergo melior e ss H profeta: -
A postremo felix a vezobono:* fòie pbilo-
sophia ponit fecunba ratione q talis e. cyiie
cu<$ fortuna trabit ab tquisitione veri boni
à melior est cpq rctrabit a vero bono/feb
fortuna abuerfà e btriusmobi/ ergo bC cesa
T ttbe bicit t Irsi. {Doseremo felix. t • prò-
spera ìfotua Cu fai? blàòicys trabit bentos
. t » errate? a vero bouo \seb abuerfà fortuna
plenis retrahit vnco. i.tenacuto reòuces
ab vera bona §Mota cp quia pipera sórtila
vibef elle ¿ppinqua felicitati co cp fine bo-
tti? fottute noti contingit efle felice * ex de
tona sórtila fibco fai? blanbicys trabit bo-
minem fenfaalem a vero bono qcf conii Ait
m speculatione dei fabuerfa autem fotuna
quia ofecnbit prospera fortuna eife muta-
bilem ipsa rebucit borrrinem ab veru bonii
qnob cis immutabile:.
An hoc inter minima estrmandu puta?: *
I3ic pBia ponit vltima ratione q tas c • Illa
fortuna est melior j> qua cognoscunf' veri
amicis feb abueria fortuna est talissigib bC
cetera vVnbedidcin littera* An p nuquib
putas boc esie eftrmandum inter minima
bona cp bec abueria fortuna betexit.i • mo-
strauit tibi mentes • i * corda fibelinm ami -
cop/qft diceret. illud est bonu be maximis
bonistSL bec supple prospera fortuna fecre-
tnt. i * distinxit tibi certos ami«?? bC am-
biguos vultus sodalium • i * amicos» q*b-
aspera fortuna bocuit te bifeernere inter
veros antico? bC falsbs/quia pipera fortuna
a te bifecbcns abstulit fao?iqui erant
amici ratione pzofperitatis bC reliquit tuos
amico? qui te bilexerunt non propter tua
© quanti. i. quanto ptio tu enrriffes boc in-
teger* i • t integritate ffotune costirutu? cu
videbaris tibi fortunatus vt potuiifes cog-
noscere veros amicos nunc desine • i • cesia
querere opes ♦ t • duritias amissas quia in-
uenisti veros amicos qui fant ptioitiTimum
gentis biuitiarum 4i Rota iit abuersitate
falsi amici fagiuut feb in tepore ¿pfperitatis
manet »Ivnbe A>eneca in libro be remeby?
<^uem tu felicem eredis illn multi comitas'
vt mei musce secus cabauera lupi frume-
ta fornice pbam isfa turba fequitT no bo -
minem f Rota cp abueria fotuna oflebit
sibelesamicos |vnbe Sbeneca.xx*epislo-,.
Ia • Iairba fatmliari? cum a te pasci desie-
rit ipfa te no pascet/ bC qct tu beneficio tuo
scire no poteras paupertate scies illa veros
amicos retinebit biicebit quicunc^ non te
seb aliud fequebatT/ esi aut propter boc
Vnttm amanda paupertas cp a quibo ame-
ns o flebit 4yit paup beinric? Arenalet boc
solo mala fors cp monslrat anucos ♦ Qui
Ibom qui mali monslrat vtranc^ via .Item
/^ta» nTcmpo:e felici non cognoscuntur
amici • 2bozte patet trrisera que sit biletli^
vera. 'Jtem alibi-C(um fueris felix multos
numerabis amicos - ‘"CJenvpa fi fuerint nu-
bila solus eris - em. ^bobias ♦ Jplud-uat
ad censum venalis amicus egenum * i|bcd
verus refeuet vt febzicat? amor fl ota S
fidelis amie? est ptiosiiflmfi gen? drmcia^r
quia amicus - ix - etbico^r est alter ego - i *
amicos est idem velle X nolle - Hemo enim
eligit viuere sine amicis babensreliq bona
Et Seneca - ix - epijfola dicit - %>apiens X
si contentus fit feipso tamen arrriefi babere
vult ¿pc nibil aliud msi vt exerceat anu-
cicia ne ti magna virtus lateat - $&-£uli£_
Ï libro de officys dicit - Honores duficic X
digmtates nuA fiant amicicie anteponede
^—. /mtruoj±auiL
^ Tffed mundus stabili fide: « Ipic
M incipit odrauum X vltimum me-
-g trum bruns fecundi quod dicitur
fgliconicum ab innentcze • ampbymacru a
[pede pdominante SL est amphymacr? pes
I antiquoie o stans ex prima X vltima loga
* X duaba bzeifiba medÿs dictus ab ampbt
quod est civcd X macros longu qsi balxs
circûqua^ langam sillaba • "In quo metro
pbia comendat amore ex q dixit q> amici
sunt ptiosisTimfi genus btmciau ♦ Et primo
comendat amote dnfinfi - Accudo of sedit
quomodo biimana natum amicicia wfer-
uatf ibi ♦ fOic fimites • fjhimo fecit boc qct
dictu eis- £bccundo offendit A» ablato di-
urno amore omnia crcrumpunt: ibi • jj)ic si
frena - 02rmo dicit - /simor dufitrns reges
terras ac pelagus X imperitans-i -frequct
imperans celo ille amor ligat bâc ferie • i •
concordia re^r cp infidus stabili fide variat
concordes vices-i - alternationes tempozfi
anni noctis X diei X çp femina pugnantia
- i - elementa contraria tenent ppetufi fed?
- i-concordia ne vnfi totalit aliud eorrfipat
cp pbebo-i.sol curru ameo ¿puebit-i- ¿pbu:
cit rofefi die. i-clarfi die - i de amor fecit vt
pbebe. i. luna impetet-i♦ psit noctiba quas
noctes bdper? - i * stella vespertina duxerit
-i-adducit X vt arfidfi mare ad exeundum
coerceat fluctus sitos certo fine-i.determi-
nato fine ne liceat sibi tedere-i-extedere Ia*
tos terminos vagis terris ♦ i - amplis terris
siijple totaliter cooperiendo terra Ijlota
cp fisulius loquens de amicicia dicit-Arni-
cicia e virtus mones fiipiora ad ptectfenc
mferior^r X inferiom ad fiibicctione fupio^.
Amicicia em feblata omnis in vita tollis
rotunditas Hota cp elementa appellat fe-
mina quia ex ipsis tancp ex femimbo eie;
metata ¿pducuf - sicut em feme i principisi
fruct? sic elementa fent principia corperfi
mixtor^-5L dicit elementa pugnantia Jptev
tpfio^r contrarietaté - na aliqua flint calida
aliqua frigida queba bnmida queba sicca •
bec elementa bufino amore ordinate tenent
F>prifi fedus quia gmifitas iferioi^ no au;
fert leifitate siipiop. nec econuerso X simul
totaliter fe no corrupfit: -
spie si frena remiferit : - |)ic offendit cp a-
more datino fubtradra omnia cotrfipuntur
dices- ^bi bic amor bfifin? remiferit frena
-i-lege gubernandi res quicquib nfic amat
imficem • i - concordat illud continuo geret
bellfi. X ipsa elementa certant. i • litigant
soluere - i-beffruere maebina ficZ mundana
qua nfic fotta fide - i - concordi federe icitat
pulebris motito-i- fecifit ordinate monere
Rota q> sublato amore X concordia ora
difloiuunf' pube Alantis m anticlatibiano
loquens in pfena amotis X concordie dicit
%>x mea iuta meas leges mea febera mfib?.
Ginn feruasiet vel adbuc feruarct amotis
vincula - sion tantis gemeret sub cladibus
orbis:
tpic ianrtos populos H. : - Hic osfebit pbia
quomodo p amore conferuaf X concilias
amicicia bumana dices. Hic amor continet
i o feruat sadros - i. virtuosós X populos
ifidos federe scilicet amicicie - X bic amor
ned:it sfiorii • i - sfioramenti! contugy caf fis
amotibe viri X vxotis - X bic amor didat
tuta sua ♦ i - tm ponit lege amicicie fidis fe-
balibc X quia issa pmemfit ab aurore bufi-
no tancp a feo principio ideo febiungit-Cf
felix genus bcminfi supple dico si'amor - fi
dfifin? q celfi regis regat atnrnos vestros
supple causando udeis wneordia amicicie-
flqta epamor bid:at tum fidiZ sobalifo
5
tura aure amico# U sodaliu imut Seneca
terna cpsa dicens • Cbiu cogita an àltqmi"
i arrricu sit tibi reciptenb? • seb cu placuerit
fieri toro illu pectore admitte tamaudarter
cu ilio loquere q> tecu ♦ qnide ita viue
vt mbil tibi wnnttas nifi qd etiam amico
tuo w mittere possis • (pii amico tuo omnes
curas omnes cogitationes misce fi fidelem
putaueris • E)ut crii qnidà qui que amici®
font tiri cbmittenda ommbo narrat «/quida
carisilmo^ conscientia reformidant nulli
credituri. neutrù fociendn eli f utruq em
vicium est U olio credere Se nulli 4f/ilota
circa predicta q> amicicia ¿pie dieta tatù
muemt i reba rationali ho Se ut sic amicicia
di par volutas bone# inter aliquos f seb
large accipiendo ami eia sic etia eli in irra-
tionalibus M ut sic amicicia elt concordia '
iuerià^r reru adinuicem: -
Explìctt liber focundus
Incipit tertius
<ArpfoI)rima
m càntum illa finierat *.<'lite est teraus
- — —f'T' Vna , ! r-irseli - iTTI -à.
iber Eboecy de consolatione pbilosopbic se
continuat ad libros pcedetes in bue inodu
sDoiiK pbilosopbia in pruno libro foru-
Ìata eli caulàs doloris H)oety ISe in focudo
ibro adbibuit sibi remedia focili a. fsn p-
cnti libro Se in foqnentibns pbia adbibet
ì>oetio re me dia gramola/font aut reme-
ia grauioea rationes contra comune opi-
lione borninu pbante^cp i bonis exteri0-
ribo no osiliit vera folicitas oliendendo in
quo sita sit illicitas vera se quo ad ipla per :
ueniatT . Et dnuditur iile liber in • xxtiii.
artes quia bui? libri fontxii.^fo Se «xii*
ra que partes patebut m ¿Jcesiu libri •
id aut Se de quo beterminef m qualibet
flaru partiu similit patebit« {Diima prolà
bui? tercy bitubtf m tres partes. /Drnno
oliendit Doeri? quo post pdirta allocutus
ifoerit pbiam « fecundo ponit reiponsione
pbie « 'tertio bboeti? dirigit qnda petitio-
ne ad ipsa ffocuba ibi « ‘Xfo illa « tertia ibi •
ego. i^icit pernio. ^ illa pbia finierat
catU'i' inet^r qd erat de eomedatioe amoris
dmim Se amicicie^se cu ego ÌÒoetius esiem
al tertus dulcedine metri ad audiendum cu
amditate §e admiratione verba pbie aurib»
arrertis «iego dixi«D pbia q es fommu so-
lame animoru lasibrn qntu me reitocillasti
tuis prosis Se metris in tantu q? iam bene
possum resistere mfoltibafortúnense ideo
dicit remedia que prius dixiiii esie grama
no timeo/fod ea audire diligenter experto
^ i Nota A Doettus metrum vocat cantu«
sicut em in cantu est elenatio /Se depressio
vocis sic similiter in metro ratione qnati-
tatts correpte se produrtc filiaba# atten-
dis qnedam elenatio Se depressio quia ra-
tione quantitatis produrtc fit eleuatio ra-
tione quátítatis correpte fi t depssio á ^te
quia metrum est fobtilms Se delertabnius
profo ideo animum demulcet «rvnbe autor
poctrie metru copara t donneelle«d«'^ultcx
vemre metrum tanA domicella compto
crine«nitente gena«fobkili corpore /forma
egregia / ideo dicit Doctius mulcedo car-
minis . i«metri ^tem bomo debet esie
- auidus Se stupens circa pbia ♦ /fVuib? rncp
quia dicit Sbencca ♦ xvii • epba • ¿úce om-
nia ista si lapis mimo vt lapias Se ad pbia
magno curfo totisc$ viribe tende«etia bo
debet esse stupens«i«admiras de pbia quia
ipsa est res mirabilis Se diuina fecubii
restotilem in principio libri foi de mundo
/Se pbilcsopbia confort mirabiles delertacb -
nes«x«stbico^r Htm animi Iasii font gra-
ni cura vel aduersitate aliqna oppressi borr
pbia eli fommn solamenjqriia ipa pfoadet
magnammitate qua cotra adneisitates for
tunc bo constanter debet militare J}tm
per pbia bomo bene potest resistere irtibo
fortune quia primo etloico^ dicit ^resto-
tiles • Sbapiens bene scit forre fortunas Se
babet se sine vituperio sicut tetragonum ♦
‘ynbc dicit m lra«-s%m illa fojple pbiloso-
pbia ftinerat cantu « i • metru de amore di-
urno Se cu mulcedo«i«foamtas carminis
defixerat«i - stabilierat me anidu«i«cupi-
dum andiedi se itupenremi«admirantem
fozple verba pbie attrebo meis arrertis • i •
eleuatis ad bec foZ verba«itac^ paulo poli
ego inquam«i«dixi«0 fommum solamen
5
1afloîii ammoru x abuersitate qntu
me rcfetrisli pobeze sèntétiarû siijple pzose
vel etia iocunbitate canendi • i. metri adeo
.. i. intantü vt iam postbac no arbitror me
esse rm parem . i. dissimilem in resistendo
iâibo -1 - insùltiho ibztuno. . Itaq remebia
ilia que paulo ante dicebas esiê acriora - i »
graraa no mobo • i ♦ no tm no pbozresco • i*
no timeo sed ego auid? aubienbi siqple ea
vebementer es flagito • i • expos tulo ^bi
scienbu q> fedm tOngmrione efflagitare e
valde flagitare expostulare petere eu eia*
more poscere:.
sifu illa sensi inquit: • Hic ponit responsio*
nem pbilosbpbie dicens • ^gobmefensi
illud esi tu tacif? bi attentus recepisti vba
nostra K cu ego pfect mente tua talia enim
simt remebia que abbuc restat vt ipsa be*
gustata primo sint amam seb, postea buU
azscAnt• H?eb quia tu bicis te esie cupibtim
aubienbi vxrba nostra o quanto besiberio
arderes si cognosceres quoàboramns te
bucere « bi bicit ipocti? quo' vis me bucere
. iftxsponbet pBia ab cognitione vere felici-
tatis qua animus tuus quasi fompmanbo
abbuc vix cognoscit quia est occupatus
imaginiba false felicitatis Tjota cp ^oe-
tins tacit? verba pbilosopbie mpiebat con«
filio ^penece dicentis -êsto verbo» tacit?
aubitor audito^ pmpt? repetitor Nota
cp pcepta pbilosopbicalia primo simt ama
m postea bulcescur sedm illub pocte. îpis-
cere sit carum quarns primo sit ama^r.^t
Eustratius primo etbico» bicit - sciunt
dodti qrn laboriosa e posiëssib vtutu sed jf>
t ems amantubme pbia no e abicieba quia
non e dignus dulcoris acumine qu» amarir
tudrms nequit iuuiscari gmuarnine seckm
^oetiu in be bisciplina scolaritt m Hota
sicut somnias ptvtlf fentasmatasibi occur-
rentia esiê veras res be quibo somniat bi tn
non simt 'ipse res sic H)oe tins in istis tems
poealibo putauat esie \xra felicitatem que tn
non est seb tm simt quebam sirmlitubmes
vere felicitatis sicut fantasmata somniorum
simt similitudines rem fyota <q> benaex^
feriora vocat imagines vere felicitatis sicut
em imago est rei imitago bi no est ipia reS
sic bona exteriora vibenf exprimere ferma
vere felicitatis seb vem felicitas no e in ipis
HTnbe.bicit in littera-^Tn g> tuc illa siijple
pBia inquit ego fensi • i • noni supple inten-
tione tua cil tu tacitus bi attent? rapiebas
verba nostm q cu ego expecstain alia
littera Babet expetim • i - reuccaui babitu
tue mentis vel quob cft verius bicerc cum
ego ipia babitu tue mentis perfeci quippe
rrriru talia sunt siijple remebia que restat
siijple siimenba ut ipia quibem begustata
primo mordeat. i. displiceant interius aut
recepta dulcescat - seb q» tu bitis te cupibu
aubienbi siqplc illa remebia o qnto arbore
. i. desiderio • flagrares • i • arderes si ag-
nosceres quona i ad que locum aggredi-
mur i . rncipmi? te ducere • GZo Doctius
incp. i. bixi quona supple vis me ducere •
inquit supple pBia ad vera felicitate quam
tuus anim? somniat. i' rmjofecste cognoscit
seb visiui-cognitioe occupato ab imagines
i ab bona temporalia q simt imagines bi
sirrnlitadmes vere felicitatis tu non potes
intueri- i nspicere ipia siijple vera felicitate
situ ego sue obsecro:-Hic £>octius dirigit
petitione pBie bi pomt confensiim sue petii
tioms bitens. (p pBia rogo ut sine dilata:
tidne demolires mibi que sit vera felicitas
bi pbia consentiens dicit libenter fecia tui
causa seb prius ego o flenda tibi saliam fer
licirate tibi notiorem ut illa cognita p con-
trariu possis posita agnoscere veram felici-
tatem j|ota circa boc q> bicit feclam tui
causa libenter q> pBia petitiones bormnum
admittit vnbe Seneca ♦ Rulli pcluia c vt?
fepientie oibo patet omnes inuitat omnes
admittit no eligit donum neq censum seb
nudo homine conten ta esi Mota innata
esi nobis via procedendi ex nobis magis
notis ab minus nota primo pbisico»f& sc_
eundo de amma ♦ Eu igif bona exteriora
Tmtnnagis nobis nota in quibo aliqui po-
suerunt consisiere felicitatem A bona in-
teriora ibeo pBia primo vult determinare
be fella felicitate nobis magis nota q ponis
in bonis extcrionbo ipsam extirpando ut
/
£> cá cognoscamus vem felicítate tan# per
contrarió íjlota # peneca íbevirtutibj
cardmaliba dicit - ^xire debes # qnedam
no vibenb eflé bona BC simt • quebá vibens
bona BC no simt • cjcíí# añt ex reto transito?
rys posiibes non bec magna existimes no
mireris quod caducum eít- Ex quo patet
# vera felicitas no consistit ín boms exte*
riorito que vibenb cité vera bona BC tamen
non ñmt • ^nbe bicitan littera ♦ 'tum pro
tune ego sitpple íboeri? bixi opbilofepbía
obsecro. i • peto site - i - buc me ab illam fe*
licítate BC bemonstra rnibi sine cunctatior
♦ i - sinc mora q sit illa vera siipple felicitas
Eoía ínquit feciam libenter tui caula
w > prius conabor • i • laborabo tibi be?
signare verbis at# p BC mfezmare q caula
• i-que felicitas babens ratione caufe fina*
lis sit tibi notior. i • manifestior ut ea fep*
pie salía felicitate plpcCtad • cognita possis
agnoscere ipccimen • i • fímilítubmem rere
beatitubmis cü flexeris oculos sitpple cog
trítionis m contraria parte falle felicitatis
/flctru prmm
ITfi feixrelngennu volet agrii: •
Hstub est permtí rnety btu? terty
qct bicif metra cboriltir ab iuetore
fbaCtiíicú a pede pbominante BC pzrm? víüs
binus metri est ypcatalccticus quia post
IS
\jpehnu pede babunbat vna sillaba feZ re iit
bac dictione fercrc BC quia pbiapbixit #
prius cilet ostenbebu q sit fella felicitas BC
postea q sit vera ideo pbia in boc metro co?
mendat buc ordine p exempla quatuor •
^)rnnu est • Auicu# vult feminare bonum
agrii oportet prius extirpare nociuasber*
bas ut ager bene fructificet. H>imilir ali-
quis volens cognoscere veram felicitatem
oportet prius extirpare fella . ^nde dicit
in littera - <$ui velet ferere agrum mgcnuu
♦Ignobile peius Uberat arua * i‘ agros fru*
ticibo - i. rabicita que rmpebiunt ne femen
crescat BC ille refecat • i ♦ pseindit silicem
• i. berbam mutilem felce - i • feleastro vt
nona ceres eat-i-psiciat granis• i.onusta
fruge ♦ Axcubu cxeplCt e H>icut pgustanbo
aliquob amarum mei ajparet dulcius. sic
p:opter cognitionem felfe felicitatis ma-
gis cognoscitur vera felicitas. ^nb edicit
in littera • l^aboe apium est mage dulcior
• i. mei e magis bulcis fi mal? fepor peius
cbat. i ♦inficiat ora ♦ sitercinm cxempliLgst •
i|fecut pf tepus nebulosum gratior e fere*
nitas sic p? cognitione felfe felicitatis gra-
tior e cognitio vere felicitatis • vnde dicit %
littera • ~f7bi pro post# notbns ♦ i • ventus
australis besintt • i • cessat bare imbriferos
sonos. i • flatus peobucentcs imbres • tunc
astra nitent gratius id e It beleCtabilius *
Anartum exemplum est • ibicut pulcbea
dies fequit tenebras nocitis ♦ sic cogmtio
vere felicitatis fequit cognitionem felfe
felicitatis - vnbe dicit in Ira • vt ♦ i • post#
lucifer ♦ i. stella matutina pepulerit • i • fu*
gauerit tenebras noctis riic pulcbeadies
agit • i • ducit rofeos cqs solis tuc ajplicat
exa ab positu *b,sis u pei? bebes qsiberare
felfe bona SL ipsis extirpatis bebes cognos?
scere vera boiTa iquife o sistit felicitas • fh
dicit in littera ♦ situ H prius intuens • i •
respiciens felfe bona incipe retrahere colla
uigo ia itigo felfe felicitatis debinc • i»
postea vera bona subierint ♦ i • subintrabunt
animum tuu * T^ota # sicut prtuZ extir*
panba fent vicia BC postea mferebe vtutes
sic ager prius e purganb? BC postea femi?
nad?. fmde Xbobias -jibprms BC tribulis
purgari nonalia bebent /f^gri vt femen
fructificari queat Ijota # frutex fecfm
ti>uguirioncm est desitas virgula^ vel ar*
Eopvel fpiuaru vel fecudu alios frutex efe
arbor parua que terram frobe tegit Tlo:
ta # filix ei t inutilis berba babens felia
ab mobu filop. be qua bicit persius ♦ ito tn
ista filix vllo mansiiefeit in agro Tlota
# poi t amaritudine bulccbo est gratior S>C
fensibibor. vnbe poeta • jfculcia no merrri ?
mt qui non gustaitit amara* 1(1%£ 0|po*
situ noscis' omne tonu • l^cc paup tf}ein*
ricus Ijlota q? Hortius bic bicit apmrn
pro apum in gemtiuo plurali quob est co*
tra Mexanbrum qui bicit «"Fmbat apis
BC cetera ♦ Et q? bic bicatT apiu BC no apu
patet p met^ quob femp constat ex triba
baCtilis continuis • &>i aut poneres apum
non cfTcnt tres bactili continui posset tn
^jci cp causa metri porris apiu p apu:.
W**V*-/ jijhofe fecundaj.
/«n^m defixo paululu visu: ♦ Hic est
N 4 pia secuba bmus terty in q pBia
^»«^Vpomt dmerlas opmioes cuca felia
felicitatem. SL primo foetius ostendit
quomobo se pBiababtnt post peebiCta-
fecundo pBia ostendit cp omne« bomines
mtut peruemre ad beatitubnie quam ipsa
diffinit. tertio ostendit q> Bomines sepe
abducuf a vera felicitate dtuersis erroeibo
quarto ponit errores siue opiniones circa
felicitate . secunda ibi • Hinnis rnortaliu.
tertia ibi - Duc uti. quata ibi-Piio^ quide
lHicit primo . fpostep pBia pmisit ordine
perdendi de fella felicitate ab vera tum p
tunc ipia paluulu defixo visit.i.inclinatis
oculis BCrecepta velut in angustam -i.nor
bile sede metis sue sic cepit-i- incepit loqui
Ijlota cp capitis inclinatio est signn litbr
tilis imaginatioms ^pter quod subtiliter
U pfende imaginante«; caput inclinat 5L
qnp non vident delata coeam oculis ideo
pBi a volens siibtiliter peculari de felicitate
cuius speculatio difficilis eft ipsa inclinato
visu contraxit fe in nobde speculatione site
mentis:«
(Dmrns rnortaliu cura: • Hic pBia offendit
cp omne» bonnnes nitut puenire advnu
fine beatitudmis qua beatitudine ipfe etia
diffinit * &C dicit sic-<z)mms cum • i. solbci r
tudo rnortaliu. ibominu qua cum exercet
labor maltipliciu studiose quia aliqui stu-
dent m litternturn aliqui m mercacia SL sic
de alys illa cum procedit diucrso calle*i *
diuerso modo vinendi fedtame nitit per-
uemre ad vnu sine beatitudims. ^llnd aut
ad quod bomines mtunf puerrirc est tale
bonu quo quis adepto mbil vlteri? queat
besibemre quod scilicet bonum est summu
omniu bono# continens in se eunda bona
cui scilicet bono si quid • i * aliquid abfeeet
* i • deesset non possit essi summu bonu quia
relinqres aliquid extrinfec? • i * extm illud
bonu quod possit optari -tyx quibo didis
pBia concludit diffinitionem bcatitudmis
dicens * Liquet * i. mamfestu e beatitudine
essi statu perfectum congregatione omniu
bono# flota cognitio vltirni sinis mage?
nu incremetu ofert ad vita primo etbico#
quia scesm exigentia sinis cetem mobemnf:
sedm Lrnconienfem primo posterto^ ideo
pBia tmbit nobis cognitionem vltirni sinis
scZ bcatitubini s Nota sinis e magis eli-
gendus Bis que siint ppter sinem vt patet
p Aecstotile tertio topico#.Itm ibide C?
sim» e bon? ipsiim q-, bonii Htm oia Seno*
minaba sunt a fine vii poeta !3jbi sinis bon?
e totu laudabile tuc e Pota sirns i agi bi:
libo babZ se sicut pemcipiu in speculabtlibo
sicut ergo itelleCtus noster natumliter ad?
b eret primis principys sic afpetit? noster
natumliter abberet vltimo sim qui e sum r
mu bonu Mota q> duplex est sinis scilicet
sinis quo K sinis gratia cuius omnia fiunt
ille est em vnus sicut deus vel bcatitubo.
& iste finis ajpctic ab omnibo sitb vna ra-
tione inquantu est bonu sacians appetitum
bominis • jfmis ante quo eft opemtio qua
bomines nituntT adipisci sine gratia cutus
KL talis sinis non est vn? sicut nec eft vna
opemtio omniu ideo dicit pBia cp cum bo-
rmnu pcebit diuerso calle ad confequcndu
vltimu finem Mota illud ad quod omnes
homines nituntT puenire eft bonu quia bo-
nu est quod omnia appetiit primo etbico#
|lfi£ajpiia_hcadtubo babet mtione viti?
mi sinis ipfe c tale bonu quo adepto nibil
vlterius desidemb na de mtione sinis e ese
vltimu KC vltm illud quod eft vlrimu mbil
e ergo etia oportet illud esse summu bonum
quia illub quo adepto nibil vlteri? deside-
m6 est siimmu bonu tale aut est bcatirudo
Mota quia fccatitudo est bonu optimu
pulcberrimu BC beleCtabilissimu ideo beati?
tubo est ibat? pfectus congregatione om-
mu bono# confines in se omnia bona si em
aliquod bonu sibi deficeret no esset summu
bonu:*
Hunc uti diximus:. Hn ista pte ostendit
pBia ep bomines a vem felicitate diuersis
errori bo abducut" dicens • HucfeZ statum
f '
bratitubmis omne» mortales sicut dixnn?
conans abiptsci biuerso tramite. i- biucrfa
via quia cupiditas - i • appetitus veri boni
naturaliter est inferta mentito bominu feb
beatitubo est: verum bonu quia summu feb
denius e nor abducit benes ad filfa bona
Nota cpua beatitudo aggregat i fe om -
nia bona ibeo eius cupibitas naturaliter est
bo minito inferta • Ifbi tn scicndii q> beati-
tubine cotinere oia bona potest intelligi du-
pliciter- vno modo formalis sic no continet
omnia bona quia felicitas formalis bi essen -
tialiter potefs esie sine bonis exteriorito ut
sine birncys Ss ceteris bonis - Alio modo i-
telligis continere ea virtualiter ita q» bea-
titubo excellat omnia bona bi fic est vera ♦
|Tota q> pBia bic utit quaba figura que
bicit" epiteton dicenbo beuius error null?
em error est qui no sit bcmus-l^nbe poeta
(Fiet epiteton si bicas tristia bella {tota
cu mens buana naturalis desideret verum
bonu nuq> tendit in fnlsiim bonu nisi inqntu
ipsum eftimaf esie veru bonu talis aut estis
mario est denius enor ergo beuius error
abfelfaabbucit:-
|y.io^ quidem aly summu bonu esie: - tj)'ic
pBia ponit biuerfas opiniones circa felici-
tatem ostenbens quomodo bomines jo er-
rorem ab falsa bona buccbans ♦ fecundo o-
ftenbit q> in talibo bonis pofuerut beatttu-
binem • tertio oitenbit cp naturaliter eoru
intentio tendebat ab v*ram beatitubmem •
secuba ibi - Auibo ommbo • tertia ibi-A>ed
ab bominu studia - ^)rrmo ostebit qmobo
bomines errabat circa salia bona sta tuebo
in eis finem - secunbo of tendit quo quiba
sines abinuace pmutabat • tertio alia bona
fortuita reducit ab pbista - secuba ibi - sunt
etia ♦ tertia ibi m bis igif - fjbitno dicit •
^iiop. fujple boun qui bucut: abfalsa bona
aly credet es summu bonu ee rribilo idigeee
ipsi elaborat ut affluat- i-babudet buticys
ponebo omne fufficietia esie \ buticys S6 in
boc errabat-^ly vero summu bonu indica-
te» qcf bigmsiimu c veneratione - i - bonore
tales adeptis bonozibo mtunf' esie reucrebi
suis citubo putantes in bonoribo tempora-
Ubo vera dignitate o sistere bi \ boc errabat
H>ut aly qui summu bonu ostituut in sum-
ma potetia - bi conanf regnare vrl adbe-
rere regnantibo tanq oonsiliary vel fami-
liares eorum per boc putantes fe esie vere
potentes bi in boc decipiuntur, sed quibus
claritas - i • fama videtur esie optimum bo-
num illi festinant propagare • i - dilatare
gloriosum nomen - i - pulchram famam ar>
tibo-nstubys belli sicut vir/ militares vel
artibo pacis sicut fapictes mundi crebetes
fe per boc acquirere gloria immortalem SL
bcapums per boc ♦ (/plurimi vero • i • multi
meciut i. mensiirant frushTbom gaudio
bi letiria exteriori - bi putant i - cstfiUant
felicisimtu biffluere - i - babunbare volup-
tate - i - delectatione corporali estnnantes
in boc consistere veru gattbtum quod est
errancu Hsta quinq sunt m quibo ena -
tes a. vero bono pofuerut consistere veram
felicitate scz btmeie bonores potestates glo-
ria bc voluptates - <pi.io^t fuf ficietia sic accis
pitur-<pu ftms Babeat rationem boni sedm
bmersitatem boni bmersisicatur sinis • <pst
autem triplex bonum vtile delectabile bi
bonum honestum * bi illi qui intendebant
bono utili posuerunt felicitatem in dtrncys
feb qui intendebant bono delectabili pone-
bant voluptates bi m illis posuerunt sine
bi felicitatem • ^ui autem intendebant bo-
no honesto isti bmersificabant quia bonu
boneftum est bonum fecubu ratione - ^a-
tio autest duplex scZ fpeculatiua bi prae-
tica - be bono bdncfto quod cbsiftit in spe-
culatione no loqncbat isti qnia tale bonu
e latens ipi aut pofuerut felicitate in bono
honesto quod est bonum rationis praCtiee
tale ergo bonum vel consistit in opinione
hominum bi sic est gloria - vel consistit m
exercitio astus rcalis bi boc est dupliciter
vel em existit m exercitio propry ast? cir-
ca alios bi sic est potestas - vel consistit in
exercitio astus alio^. circa se bi sic est ho-
nor: •
ibunt etia qui bo^i sines : - Hn ista parte
oftenbit quomobo quibam isto^r fines ia
distos permutabant bi bicit ♦ %>unt etiam
aliqui qui fines SL causas finales pnmtàt
alterutro • i ♦ admuicc desiberantes vnum
^jpter altem-na quibà besiberanr bimeias
St voluptates ¿ppter potentia • & flint aly
qui potentiam petunt • i • besiberant causa
pecunie « i. ppt dnucias vel causa pferedi
nominis. i. causa bilatatioms fame Tjlota
fcdm Arcstoti-lem tertio etbicoeum qualis
vnuiquisip est talis finis videtur ei • fcdm
ergo hitleriani bifpositione borninu biuersi
fines eligunf • Illud aut eligis ppt alique
fine p quod aliquis videt" poste consequi
illum finem * cum igif ponentes finem effe
dnucias magis putabat fe dnucias ofequi
p potentiam ipsi appetebat potentia ¿pter
dinicias bt econuerfo quibus videbatur fe
polle consequi potentia p dnucias ipsi ap-
petebant diuidas propter potentiam & sic
pofeerut pmutatione iftoy. simii adiiunce
In bis igif ceteris^ talibo: • spie pBia re
bucit omnia bona fortune in quito ponunt
bomines felicitate ab pbicta qumc£ bt bicit
In bis igif qninP bonis bt ceteris talibus
fcZ rcbucibilibo ab prebitta versai intentio
attua bttmanoy. bt votoci, besibe rio# bt
manifestat cxemplariter q> alia rebitcant?
ab ipla bicens veluti nobilitas bt fetior po-
pularis que vibentur comparare quanbam
claritate • i • gloria ibeo fejplc rebucunf ab
gloria - vacor auté bt liberi. i . ftly simt que
ajpetuf gratia iocubitatis-i - causa volup-
tatis ibeo ab voluptate rebttcuf • feb sàlica
tifsimu gen? amiwrr no numeras it bona
fertile feb numeras t vtute ♦ fj^cliquu vero
quob cabit feb exteriori fortuna illnb assu-
mi b iis caufe potentie sicut est abmimitra-
no officio^ vel aflumif causa belettatio-
ms sicut cxercitiu lubo^t feb bona corporis
pmptu est vt referanf i • rcbucaf etia ab
feperiota bona quia robur bt magnitubo q
e it fi gnu fortitudinis corporalis vibentur
pitare valentia • i • potentia bt sic ab pote-
tiam rebucuf .sic pulchritudo bt velocitas,
videns p itare celebritate ♦ i ♦ gloria ab qua
rebuciif > salubritas aut • i • sanitas videt"
conferre voluptate ab qua rebucif • bt sic
omnia bona fertune reducunt" ab prebitta
quin<£ lllqta indigetia alicuius boni an-
get desiberiu illius boni ibeo fcdm variam
indigentia borrrinn varias eo^r desiberiu.
ynbe Arestonles primo ethicorum dicit q>
egrotans sanitatem medicus dnucias wn-
fey aut sibi ipsis ignorantie cos qui mag-
nu aliquid habet fepra fe abmiranf • fcdm
ergo biucrfa biipoiltiom bominu felicitas
ponebas in biucrsis bonis feetunc que tn
feb pzebittis bonis quinq? compbenbtintur
Illota licet amici afferant iocunbitatem
tn non fent computandi inter bona fertile
cu em amicicia sit virtus oportet cp amici
virtute aquiranf. quod aut virtute acqui-
ris p virtute conferuat" bt tale non potest:
este bontl fertuitu Itm amicicia fundata
feper bono bonejfo est fencstifltma bt \ vir-
tute numeras feb amicicia fenbata fep bo-
no utili bt delecstabili feetuita est: •
Huibo omnibo sola beatitubinem: • Hn ista
parte pbat pBia q> omnes pditti qrcbant
beatitubine in his bonis bt bicit • <pmmbus
besiberantibo p dicta bona liquet • i • mani-
festu est ipsos desiderare beatitubine » nam
illud bonu quod quvfc£ petit • i. desiderat p
ceteris illud iubicat efle femmu bonum feb
nos bifftmuim? femmu bonu cflc beatitu-
bme q:e statu illnqne quiscp desiderat prr
ceteris indicat esse i fatu bonu-i - beatitu-
tubmem - Et tuc recolligit bona felfe feli-
citatis bicens • Habes ante oculos tuos p-
posita ferrnam humane felicitatis feZ opes
honores potentia gloriam voluptates que
considerans epicurus constituit voluptate
cflc femmu bonu eo cp oia cetera videbatur
afferre-i* dare aro iocunbitate 1|lota cp
omnes appetentes pbiesta bona appetebant
beatitudme na quicquid aliquis eligit pre
alys hoc vides sibi efle femmu bonum feb
aliquis p ceteris eligit dnucias ergo bnucie
videbat" sibi femmu bonu. aliquis honores
Bt sic be alys-ergo omnes pbitti appetebat
beatitubine ftota quia pdWta bona vi-
dens conferre aliquam iocunbitate omnia
videns efle ordinata ab iocunbitate ta<p ab
sine bt quia in noluptatibo est maxima io^
eunbitas ibeo cpicuri pofeemnt felicitatem
consistere mvoluptatibot*
<3bcd abbpminu stubia reuertor:* ffic o>
ftcndit pbia Jp licet bomines in pcedicto
modo errent tn coy, intenteosemper fert"
ab rem beatitubine * (scambo ostenbit fvh
hoc qmemat ibi. 'Jn quo qnta sit* {Dumo
pmittit intentu siiu /secundo beclamt ibi *
Uti enim • (Dzrmo bicjt. Ego reuertor ab
stubia - i. ad intentionem bominii quorum
animus si p quauis memoria caligante
i. obscumta supple desiberio psentiu bo-
nop( tn semper repetit p naturale inclina«
tione iummu bonu/sedignoeat quomodo
illub repetat velut ebrius qua ignorat quo
tramite* i qua via reuertaf bomu «Mota
sicut ebrms scit (e babere bomu/seb ppter
befectii rationis nescit quo ab ea rebeat/sit
bo mines aliquo mobo m genemli sduntjM.
cognoscut iummu bonu ¡di naturaliter int
clinans ab illub tancp ab principiu a quo
pcessirut seb inebriati amore tempoialium
bonop nesciut quo ab ib puemant: ♦
<4jlu em videntur errare bz; ^ ]pic beclamt
itentu suu scZ q> omnes qretes pbitta bona
querebat aliquib qct pprie couerrit summo
bonoV§ primo ostebit hoc be buucym dices
sjtu p nuquib isti vibenf errare p rtentio-
ne a summo bono qui mtuf rribilo indigere
ratione cuius querebat btracias. q • b non
errant a summo bono /quia nibilo indigere
maxime spedrat ab iummu bonu ^ vn dicit
atqui p certe non est aliud qd eqite possit
psicere beatitubine cj> iratum copiosus orriu
bonoeum nec alieni egens seb sibi ipse iuf-
siciens.^Eunc ostendit idem be honoribus
dicens*Au vero labunt" supple ab atentioe
summi boni qui illub qd e optimu putant
ib etia esse bigmssnnu cultu reuerentie. i.
bonoris di respondet minime supple labiis
/neq em e vile di contempncbu qd atentio
ornmu mortaliu laborat abipisci/SL sic que;
retes bonore qrebat aliquib qd e in simamo
bono eo q> iummu bonu e bonorabilissimu.
"Tue ostendit ibe be potentia dices * 7fa\ p
nuquib t boms-i-mt bona no e numeranda
potentia.* q < b»sic. quid agit" e biccnbu nisi
qrentes potentia etia tenbut ab iummu
bonu cum iummu bonu sit potentissimu no
em illub e estimabu ibecillu di sine varibo- i*
sine potetia qd ostat ee pstati? • i • potenti?
oabo rebo^uc ostendat ibe be gloria dices
An claritudo. i - gloria e mbalapcbenba ita
vt querentes gloria non tendat ab iummu
bonum • q • b * non est mbilipendenda ied
nequit • i • non potest sequestrari. i ♦ negari
quin omne quod e excellctissimu illub etia
videas e ile clarissimum • i • gloriosissimum
Stunc ostendit idem de voluptate dicens,*
Quid attmec dicere • q * b * be se mamfestu
est beatitudmem non esse anxia di tristem
nec lubietta doloribo di molestys sedsup-
ple magis est plena voluptate di iocunbi r
tati-SL per consequens querentes volupta-
tem di letitiam tendunt ad iummu bonu
quod aut iocunditae di voluptas aclubaf
in bono summo peobaf per loeu a minori
dicens • Quoniam m minimis rcbo ic§ ap-
petenbispatet q> aliquib a {petis qd delec-
tat baberi di ipso frui»Vpcc i git' sunt que
bomines volunt adipisci SL ea de causa q-
runt duueias dignitates regna gloriam di
voluptates * fquia per boc credunt sibi efle
venturam siifsicicntiam reuerentiam po-
tentiam celebritatem di letitiam* bonu igitf
est qd bomines appetunt dtuersis stubys
• i • intentiombo ^slota/q» ex tota ista Ira
potest sbzmari vna ratio sc§ q> querentes
peedicta bona querunt beatitudmem * ^a-
tio est ista * "Ali tendunt ab beatitudmem
qui tendunt ab siis fidentiam reuerentiam
potentiam celebritatem SL letitia/ ied ap-
petentes pre ditia bona scZ duueias dig<-
rntates regna gloriam di voluptates ten-
dunt ab sufficientiam reuerentiam/ di sic
bealys -fergo tendunt ab beatitudmem *
/flaio* est nota quia sufficientia reueretia
sunt conditiones beatitubmis que pi^ttis-
sime reperiuf m beatitubie queretes ergo
proprietates beatitubmis tendunt ab bea-
titubmem • minor patet ex littera ^slflpta
q» querentes bnucias propter sufficientia
ferebant" in summum bonum naturali ap-
petituAuia m summo bono est vera suffi-
cientia di in boc no errabant! seb quia suf-
3
cp z.
ficicntiä q est nullius indigentic putabat
sibi pzoucììirc p daciccas in boc errabant •
similiter querente« dignitates ¿¡pur re ^
nerentià naturali intentione ièrebantur m
beatitudine co cp beatituòo e reueredtssìma
sed quia summam reuerentià putabat sibi
siibuemre p dignitates tempoeakf; ideo in
boc errabat §ö sic mtclligiF' de alys..
> quo quanta sit nature vis: ' Me osten?
dit pHia vnde boc ^pueniat q» qnatumcu<x
intentio bonn'nu sit dmeria tarne tendit in
beatitudine 84 ostendit cp boc puenit ex vi
naturalis iclmationis que nulli aufèrri po-
test 84 dicit - In quo fez appetitu boni vd
beatitudmis fàcile monstras quata sit vis
nature cu licct sint varie 84 dissidentes • i.
discordantes scntentie bonrinu ò e fummo
bono tamen bonrincs confericiut. i * concor-
dant i diligendo i. in diligenter appeten«
do si ne boni - i « beatitudine Itota cp sine
existente vno possunt diuersisicarsactioes
tendentes in illu sine si em ppi diuersirate
actionu esiet diuèrsitassimu no esièt ene-
nire ad vnu sine ied peedercF in insimtum
in si'nibo quod patet Falsiim ex fecundo me-
tbapbìsice. 5L boc est versi de sine cui? gra-
tia omnia siut q? illc est vnus 84 no de sine
quo ut prius visiim est - licct ergo sint di-
ueric fententie 84 studia borrrinum tn eon-
nemut I a^petedo vnu sine fez beatitudine
^betrusLLmdsi-
Ü M^antas rerum Flectat babenas
Plt>ic incipit fècundu metru bnius
tercy qnod dicib pindarica ab in*
äfrnnton . anapesticsi a pede pdominante 84
W est dnnetru quia costai ex quatuor pedibo
Hq^ duo costituut vnu metru • In q metro
/quia pBia siipra bixerat cp vis nature o-
/ peraF cp intendo bomimim lem per tendit
in bonum ideo bic commendat vrm nature
ostedens q? tanta est vis nature q? qntu»
cu $ re» abbucaF asiiiefàctione vel violet ia
ad aliquid quod est sibi pter natum tamen
sibiipi derelià fernp redit ad illud qck ief t
sibi sedm natum 84 prrrìttit sim intentione
feambo mamfàstat ppositu ibi • ^iiattis »
primo dicit • /Albi pBie placet ¿pmerc. i.
manifeitare cantu arguto • i. sonoro lentis
.sidibs. i. cordis lente sonantibo qntas ba-
benas . i. naturales inclinationes potes na-
tum Flectat-i« regat qubuis legibo pnida
natum feruat * i • conferuat nnmensiim orbe
84 quibo legito natura stringat ligans sin-
gula mresoluto nexu • i • comunctione in-
dissolubili |lota triplex e natum » natum
natu mns sicut e deus a quo dependet celu
84 tota natum. Alia est natum natumns 84
natumta simul sicut cclum qd biciF natum
natumta mquantu dependet a deo 84 dicit"
natum narum» iqntsi iFluit naturis iito^r
insirioV . $Uia est natum natumta tantum
qua beat? ^itguftm? sic diFsimt. Datum
estquedam vis 84 potentia duumtus insita
reto creatis que vrricuiq rei sim die tribuit
qua cu qui% mala utit" malus este itidicaF
In ^posito dictum pbic potest mtelligi de
nat im tertio modo dicta licet quidam ex-
ponat p natum primo modo sumpta - Ite
leges nature bic vocat determinationes 84
Acetates naturales cuiuslibet rei a deo sibi
constitutas:.
(^tiamius peni pnlcbra leones:. tpic pBia
mamfbstat ¿positu per quatuor exempla.
sedo genernlit ocludit sinnlis ee i o\ho alys
ibi Repetiit. ||)erma in quatuor ptes sedm
quatuor exempla que patebunt - Abimmn
excmplu ’est de quadrnpedibo sicut dc !eor
nibo qui licet ex quada asi'ucfnctioe domeb
ita vt mitescant metuendo sini magiftru
tamen si multu oFfbn&anfT redit coy. cm?
delita» naturalis itavt pmo lacerat dctibo
magiftru sim ande dicit \ littera, (piiauis
leones peni, i. libjci gei tent * i • portet pnl-
cbra vincula • i -catbenas in collo SL captet
. i - recipiant escas datas - i. porrectas eis
mamto siii magistri 84 Auis metuat truce
•i • crudele magiftru leones inq> soliti ferre
♦ i. pati verbera magistri sed si eruor tinx?
erit ♦ i • madidauerit borrida ora. i. colla le
onu p nimia vbern tuc amrm' Iconu resides
• i • quieti redeut ad naturale crudelitatem
84 leones meminere fui. i. siie nature gram
fremitu * i • magno fugitu ipsi laxat-i • fob
nut colla solutis nodis . i - ruptis vinculis
«p *
se primus suus domitor seZ magister ille
imbrut • i • recipit lacer«i. laceratus rabidas
iras cruento dente seZ leonis l^ota sedm
Mdoru libro etymologias peni iunt bo-
rni'nes cartbaginenses « est aut cartbago
duitas libie ¿fpter quod leones libae vocat
leones peni BC bvuusmodi leones libie feci*
lius bomatT Vota qntucunq leones do-
mens SC assuefnCtione ducas a siia crudeli-
tate ir tamc af ftcianf emoti vel (anguine
redeut ad naturalem crudelitatem: «
o^ie canit altis garrula ramis: « Dic penit
(ecunbn excmplii qct est de volatilità « 3C e
tale « Aaucula capta que pter naturam do-
mesticar qntucucx seueaf belicys bominu
tamen babita oportunicate redit ad silues-
tritatem ¿Vnde dicit in littera « ^les gar-
rula q canit altis ramis ir illa capta claudi
tur r antro canee «i domucule inopie vt ibi
maneat ad solanti bominu licet ludes cura
bominu ministret buie ani pocula illita« i*
linita meile BC largas dapes ministret dul-
ci studio ir tn illa arris salies ex arto tecto
i ex arta bomucula viderit gratas vm-
bzas nemo^t ipia proterit pebibo filis escas
(parias BC ipia mesta quia init detenta re-
quirit siluas BC dulci voce susurrat «i.catat
in siluis Ijlota natura no assiieseit in con -
tradii si em lapis cencies millcsics p>iciab
iùrsiim no assiiefcit ascendere (urium. licet
ergo aliqua oiuetudine vel violetia natura
possit ad t empus 'impediri « tameu semper
melinas ad Aprisi opus: «
validis quondam virilo acta : « fcj)ic ponit
terciu exemplum de vegetabilibo sicut de
virga crescente quod tale est « |kcet vir-
gula erecta p violentia fncuruetur tamen
relicta fipzic nature ipià sursum erigitur •
Inde dicit in littera•'Tf irga qnonda acta
* i « coacta validis viribus siijple bominis
mcuruantis éam ipià flectit ¿pnn cacumen
seb si dextra curuans remiserit banc ipia
(pectat « i « respicit cclu recto vertice q«d«
deposita violetta reuruatis vga redit ad na
turale rectitudine ijota licet natura rc^
inaiata^ no fàcile asiuescat x cotrariu tn in
bomimbo rationali!» multum fkcit assues-
cendo vel wiueseendo quia licet aliquis sit
male complexionatus tamen per vsiim BC
consuetudinem abilitat: BC complexio mu-
tas «jynde Seneca ^(soniuetudo est altera
natura:«
Eadit beiperias pbebns in vndas : ♦ Dic
pbia probat intentum suum ponedo quar-
tum exemplum in corporibo celessito BC esi
tale • Aool motus ab oriente in occidentem
cadit in mare beipericum sed naturali in-
clinatione redit ad orientem siib noskro e-
•mifperio • vnde dicit in littera«0hcbo«r •
sol cadit in vndas befperias ♦ i«occidenta-
les ied secreto tramite« i« secreta via se§ iub
terris rursus«i ♦ iterum vertit curium (uu
ad salitos ortus iad partes orientales •
Illota q? Doerius bic loquitT more poe-
tarum qui dicebant solem tempore vesper-
tino descendere in mare occidentale vt ibi
lanares a sordibo BC a pulnere quo macu-
latus fuit existens in noskro emifpcrio ied
boc non esi verum quia sic ajparet rudi-
tati bominum : •
ijvcpctunt proprios queq recursus: • Mc
pbia concludit idem essi t ommto alys en-
tiba videlicet cp omnia entia quocun<£ mo
per violentiam seu asTucfaCtione a sua ab?
ducant natura tamen sibi derelicta semp
redeunt ad illud quod inesl eis per natura
vnde dicit fu Ira«pue<$ • i • quelibet entia
repetunt proprios recursu s «i« naturales
motus BC singula • i«omina entia gaudent
siro reditu iujple redeundo ab illud iu^ple
quod conuenit cis secundu naturam • Tlec
vili manet • i. adesi traditus ordo msi' quod
suo sini iunxerit ortum • i • principium BC
secerit flabilem orbem«i« circulatione fui
coniugenbo sine principio Ijlota cp orbis
in proposito efl circulus vel linea circum-
ducta rediens ad idem punCtum vnde in-
cepit eqliter distans a medio • fkcit aut bb
| flabilem siii orbem procedens a deo tanq
a suo principio trasit per teporalia in
non sistit sed redit ad deum tanct
molationem
mai
est tertia <psa bui? terry in qua BC m alys
sequentibus ostendit q> vera felicitas non
consistit m illis que quida putauerut esse
summa bona sed tame est falsa felicitas m
ipsis . Et pernio pBia ea que dicita sunt in
metro adaptat specialiter ad homines BC cu
hoc ¿¡porxit intentu suum»ifbecundo pbat
intentum ibi • simium igif • dicit primo •
Cf)id:u est q> oia repetunt suu sine vos H o
terrena araliaivos homines qui estis der
diti terrenis somniatis * i . ipfeste cognosci r
tis vestri pemcipiu licet tenui imagine, i •
exili similitudine BC pfpicitis illum verum
finem beatitubrrris licet cognatione minime
pervicaci tn qlicuc^ cogrritioe coc£. i »ideo
naturalis intentio ducit vos ad veru bonu
BC multiplex error ab eode vos abducit *
Et tuc ^porrit itentu suu bices * Eonsidera
n*n<g o q)oeci an homines valeat pttenire
ad destinatu finem, i «ad beatitudme per ea
quibo putant se adepturos beatipudine .si
em pecunia uf honores BCc afferut quit» «i.
aliquid tale cui nihil bonoif videas abesse
nos fateamur aliquos fieri felices adeptior
ne hoy. bono^r sed fi no valet efficere-i. fer
cere quod pmittut BC caret pluribo bonis
none liquido. i • manifeste falsa species be-
atitudrrris in eis deprehendis. q • b • sic •
yiota prmeipin omniu reru quod e de?
est vrra beatitudo. vt postea patebit - tale
pemcipiu qsi' somniando cognoscis BC dif-
ficulter ad ipsum beuenif no em pfecste in
pfenti statu ipsum cognosctm? quia intel-
lectus noster habet fe ad ipsum sicut ocul?
nottue ad lumen solis «ex fecudo metBa-
pbifice * Gtia ad tale beatitudine cu diffi-
cultate pucnic»'y iv Alan?J anticlaubiano
dicit. ££)if sicilis accessus ad hanc facilis^
recessus. Accessus paucis casiis patet oibo
Hn quam vix aliquis transire valet, valet
omnis ab illa declinare via.Hue paucis p-
tua multis claudis arta nimis intranti lar-
ga ruine:.
^ymnigitur teipsum*. • IDic pBia probat
intentu suu cp ista bona no efficiant quod
¿prrrittut BC p confeques in eis est salia be-
atitudo • BC primo ostendit hoc de dmicys
post ide de alys bonis • Drnuo ergo pbat
cp dinicie no conferít sufficientia qua vi-
dens pnrrittere BC qpter qua appetuntur •
Ñoecído pbat q> dmicie d ferit indigentia
^fertio pbat q indigentia no auferunt •
fecunda ibi ♦ Atqui « tertia ibi. <Hiiis autem
modus - {Dermo intendit tale ratione. fjn
illis no consistit vera felicitas q no reddut
hominem sibi siifsicientem fed dmicie (unt
hui? ergo BCc • maior e nota quia felicitas
est bonu siifftcietissimn nullius eges. mic
noce declarat t littera BC pcedit phia more
didafcolico. i interrogando BC refpodcdo
BC dicit sic . ^)irmu igif teipsiim A)oeciu
itcnogo qui panloanfeWucys affluebas
• i * habudabas nuq> ne anxietas. i. tristi-
tia concepta ex aliqua iniuna confudit a-
mmu tuu inter opes babudantifsimas. BC
recondet foedus • Atqui pro certo ego
nequeo,reminisci me fuisse ta libero animo
quin femper angerer. i . offenderer aliquo
Et dicit pioia. Itone tibi aliquid aberat qct
abesse no velles vel tibi aliquid aderat quod
adesse noluisses • (¿¿espondet J>oecius «
3ta est inqua. %uc phia concludit dices
Hdeo illius qd aberat pfentia desiderabas
bui? aút quod aderat desiderabas abfeutia
C^icit Doecius confiteor mH> • it pBia •
inquit Pget vero. i.caret quod quifq de-
siderat -CDicit ^>oeti? eget 'BC pbilolopbia
L^ui vero eget aliquo no est vfq quaq sibi
sufficiens ♦ fbicit É>ocd? minime fepple e
sufficiens - Et pBia. itaq banc insuf-
ficientia sustinebas píen? optbo • (Jocludit
ergo pBia ex concessis dicens. Jgit opes
nequeut fecere rribilo indigente BC sibi fef-
ficiete BC hoc erat quod pmittere vibebaf
Tjtotaq omms appetitus est ratione ca-
rende * vnbe illud quod quis habet ¿pc no
desiderat fed magis amat.^íi Augustin?.
nono libro de trinitate dicit - Hde appetit?
quo quis inhiat rei cognoscende fit amor
rei cognite • ideo dicit pBia eget vrro quod
quifc£ desiderat Nota pBia dicit qui eget
non est sibi sufficies contra boc diceret a-
liquis.sapiens eget quia indiget boms ex-
tenoribs sine qmba viuere no potest BC tn
úr> 5
lapiens esi sibi fefsicicnsp Aenecatx.
epistola qui bicit« ÜDapiés feipso contení?
cít. Ad boc dicendum q sapiens sitbiget
quibttsbáab vtuenbu feb ab beate viuebu
feipso contentus est .'1^’nbe bicit peneca
«ix - epístola.tapies ícipso contení? eít
ab beate viucnbtl feb non ab víuenbü ♦ ab
viucnbu em multis reto illí optts est • ícb
ab beate vuicnbú tm contentus est animo
laño bC créelo bC beípíctente fortuna: *
/*|tquí boc q:. í|)íc probat pbia cp bttúcie
confersit indigentiam SL p confequcs non
consistit ín eis felicitas cu felicitas sit bonu
sine omni mbigentia. ¿pbat aut sit littera cp
pecunia ofert sitbigetiá p boc quia pecunia
fecit vt bomo mbigcat alieno presidio quo
pecuma fea tueas ne p violentia auferas ♦
^nbe dicit tn littera. Atqui pro certe ego
puto boc maxime consiberanbu cp pecunia
nibil babeat siiaptc natum • i ♦ sit sita natura
vt nequeat auferri bis murtis i . nolenti-
b a quibo poisibek • Cbicit Hoecitts feteor
incp. bC ploia quib m rateare .q.b. oportet
vt fetearis cum quotidie aliquis valentior
• i • fertior eripiat ea siuúto. i. nolenti vn
em simt qrnuome ferenfes. i« iubiciales nisi
cp pecunie erepte vi vel fraude repetub in
íubício.ífyefponbet fboeci? ita e sitep • Et
pbia ♦ Hgebit igif quiscp pfibio • ^auxilio
extriniccu® petito quo tueas fea pecuni a
qua pollet amittere • Ijveipcmbet Doecius-
dubitari nequit .^unc pbia concludit ex
ditiis dicens. Igit" res c relapia. i. mutata
m contmriu nam opes que putabanf sibi
fecere fessi cientes feciiit potius indigentes
alieno presidio Usta illud quod per vioc
lentia acquiris p violentia potesl auferri
feb pecuma per violentiam acquiris quia
bicit Areflotiles primo etbico^r q> omnis
pecuniosus esi violentus ergo violent: au-
fers pecuma ppter quam violentia siunt
querían orne fetenfes. ^bi scicnbu q> fern
esi locus rerr venaliu . feb ferns esi locus
exercenda^ litiu cora indicio . Inde feresis
quod idem esi q> iudicialis: ♦ Ayt
(Kiiis aur modus esi . . Hic pbia probat cp
baúcie non auferunt indigentia bC sic per
confequens non consistit in eis felicitas.
bC bicit quis esi modus quo indigentia bec
pellas btutcys nunquid dhutcs nequeunt
eferire. q « b • sic ♦ nuquib non posilmt sitire
'q d immo nuquib mebra pecunioso^, non
senciut frig? bybetnu ♦ i. byemale. q ♦ b. sic
^Oeb tu inquies • i * dices opulentis * i * bit
tritibo adesi aliquid quo femen fecient bC
frigus depellant ♦ fielponbit pbia boc mo
mbigentia pot cosolari diuicys feb perrit?
auferri no pot • îlam si bec feZ mbigentia
femp byansi.besidems bC posces aliquid
exples opibo • Recelle esi tamen vt mane-
at mbigentia que pollet expleri quia qua-
tumcucp sitis b tuitis \xï femes mitiges ab ;
bnc bines p? siciet bC eferiet bC qct nature
nirrriu e auaricie nibil fetis e.quare si opes
non poliunt febmouere « i. repellere indi-
gentiam feb feci un t mbigentia quib e. i ♦
quomodo elle pote fi q» credatis eas pilare
. i. dare fefsicientia - q - b - nullo modo de-
bet credi Hota q omnis indigentia vel
est indigentia nature vel auaricie . Indi-
gentia nature paucissimis fejpleri pote fi
eo cp natum pauci* rmmmisq contenta esi
frude propter naturam non oportet rnultsi
querere biuicias nec per duueias indigetia
nature amoueri pot * sicut nec ipfe natum
mutari pot ♦ Indigentia vero auaricie esi
que nullo modo expleri potes l bC ita buu-
cie eam amouere non pofsiint . ideo plus
augent quia dicit auarus non implebitur
pecuma Rota çp dttucic non solum non
inducunt fessi dentiam sed nec inducunt
fepientiam quia bicit eneca • qiiib pro-
fent fluito multe dtuicie dum per eas non
possit fteri fepiens:.
/fVetrû terrin.
m à îanis fluete dînes auri gurgite
W Isiub esi terciu metru bm? tcrcy
JV-»/ quob bicisi arcbiloÿcû ab muetore
iambicu a pede pbormnate cui coniungitur
metrn eleyacu ♦ Iiyquo metro pbia tttebik
contra auaros quos sit pnti vita sollicitudo
btmciau affligit bC sit morte derelinquit bC
bicit. Huants bittes attarus fluente - i-ba*
bundaute auri gurgite . i. multitudine co r
gat - i - congreget opes non expleturas sua
cupiditatem • SL quauis diues oneret • i •
piem at colla iua baccis. i • gemis peeeiosis
rubei litto:is • i • rubri maris quia gemme
colliguf in littore rubri maris quamuis
feinbat ♦ i ♦ duudat arando rura opima. i •
agros fecunbos centeno boue «icu centu
bobo abhuc cura mordax. i. sollicitudo no
beferit ipsum super ssite * i. viuente SL lenes
opes q leniter traufeut no comitat ipsum
befnnrtu • i. mortuu Tjlota. circa litteram
gurges fm lOugttidone AL Isidoru libro
ethymologiav crt locus altus • i • pfunb?
m flumine in ^posito signat babubante
affluentia auri ~|tm fm fOugmcioncm
bacca p duplex c iuuemt ^situp fructu
olitte vel lauri vel p quolibet frurtu - aliqn
aut muenit p gema peiosa & sic sumit" bic
Itm diues auarus duplici malo pmifT
m pzefenti vita femper sollicitat" • 3C post
morte nihil ipsum de dtrncys comitas • de
quo biaute loquitT Alanf in libro de plattu
nature dicens • '\ft loculis varia numop.
fercula donat • Imponit p>o diues ieiunia
ventri'Htin ioculaf ocellis diues m argeto
feb venter ^bilosopban cogis':.
fjhofe quarta
dignitates:. Ifea est quarta
1 | pia bui? tercy in quapbat pbia
cp dignitates temporales no con*
ferut honore K reuerentia quam pmittere
videns K p confeques non est m eis vera
beatitudo . U primo ppomt <p bigintates
feciiit honorabile. sedo improbat illud ibi
l(l{i vis. Arimo dicit. ^>rd dignitates reb
but homine bonotabilem & reuerenbu cui
puenerint |lota bonor e exbibitio reue-
rentie alicui in tessimonium virtutis sicut
accipis ex quarto etbiwy vel alis bonor
est oprmoms benesaestiue signum fot dicit
/^restotiles libro rbetoricorr - (ftuanbo em
opinamur nobis posse bene fieri ab aliquo
ipsum honoramus • SjSeb reueretia e deces
ac matura gratuitas fm ^uliu^*
l|tu vis ea est magistratibo: ♦ I0ic pbia trm
pbat ppositu qbruplici via fe§ qt> digmtar
tes non conferut bonorem SL reuerentia:
{pifmo quia malis sepe eueniut • secundo
quia p bigintates victa ipzoboy. inotcscut
tercio quia opinione hominum vilescunt.
quarto quia tepori mutatione fplcbere de<-
sinut. fecunda ibi« In quo • terria ibi. At<^
ut agnoscas«quarta ibi • A>ed hoc apud
0ehno dicit. pu p nuquid ea vis ♦ i • tas
vt? est magistratibo • i • bignitatibo vt in<-
serant virtutes mentito vtentium eis vt
depellat vicia«q« d-no« vndesiibdit atqui
p certe bignitates no solet fugare nequii
cia sed potius illustrare « i • manifestare«q
fit • i ♦ ppter quod sit vt nos inbignemur
eas fepitsime contigisse bomimbo nequissi-
mis • vnbc (patulus qui erat vir sapies &
virtuosus |lomtim qui erat homo viciofus
appellat struma licet viderit ipsum sedete
in curuli • i«in sede dignitatis indiciaria •
vides igik qntu dedecus bigintates abiciat
malis bominibo manifestat eos cile con-
temptibiles a bonis atqui p certe indigni >
tas ♦ i • malicia copt minus patebit si' nullis
bononl» inclarescant - i • splendeant « (b
uuqmd tu potuisti tot picus adduci
♦ i - affligi vt cu ipe colato «i. tali viro ma-
gistratu gereres cu in eo respiceres metem
nequissimi scurre H delatoris * q • b • nou
Ijuquib possum? indicare dignos reueretia,
ob honores • i • ppter dignitates quos tu <
dicamus indignos ipsis honoribo • i • dig-
mtatiba • q «b« no «Et si que videres pbitu
sapientia licet no haberet dignitate nun-
quid posies eu no putare dignu reuerentia
vel iapietia q pdit? esiet«q«d«no posies eu
indicare iubignu sapientia & virtute sita«
quia ¿jpa bigmtas rest vtuti qua vt? trans
simbit i eos quibo fuerit abiucta quia po
pulares honores hoc fecere nequt liqt • i -
mamfestu e eos poa pulchritudine bigmta
tis no hre Hota ex ira pbt fermari tas ro
Illud qd abuenies alicui no confert U nou
abuemens no aufert honore illud non fecit
vere honorabile feb dignitates no conferat
honore cui abueniut nec tollut si non adue-
niut ergo & cetera • /(linor pbaf qnra ho-
nor fequitT virtute ex quarto ethico^* vn
viciofem nullo honore dignu reputamus v
$ A
quacucj digtritate fuerit sed solu vtuofum
cria si no sit in dignitate* eu igitT bignita *
tes temporales no conferant virtutem nec
tollant victa manifestu est cp bonozabile
no feciiit Rota (fatuius erat vir sapiens
SL vir tuo sit s qui Ifoniu fedente in curuli
cx animi indignatione vocabat struma eo
cp viro tam maliciosbcollata fuit dignitas
Sst aut struma congeries bumoia m collo
mb bac aute similitudine ipsum ajpcllabat
struma quia in pedore habuit congeriem
vicioH. l^otaq» rex ^beodricus voluit
queda nomine tbccozatu violent intrudere
t magistratu vt vna cu ff?oecio re publica
regeret cums ncquicia E>oectus betes tat?
recusauit sibi associari <ppter quod Doeci?
inultis iniurys afflid? fuit a rege ^fbeo-
drico l|ota cp scurra sm lOnguicionem
ibe est cp leccator vel vaniloquus vqpe aut
bid£ qui sequis curia gratia cibi Ijlota
cp virtus fecit borrrine reuerenbu KL nobile
non dignitas. quia dicit Seneca • xliiii *
epistola virt? no accepit fplatone nobile
Si reucrcndu feb fecit * quis em e genero-
sus vtuosus Si dignus nisi qui ad virtute
est bene disposit? • Ilo fecit bonrine nobile
atriu plenum femofis rmaginibo Si numis
feb animus Si virt? supra fertuna ferges
|n q illub e: ♦ ffocpbia pbat seda via cp
dignitates no feciiit boveZ nobile Si loono-
rabilem quia vicia mrprobo^ manifestant
dices • ^n q sc$cp dignitas aduenit malis
illud est magis abuertenbum cp si aliquis
eo est abiedior ♦ i • vilior q • i ♦ qnto magis
cotempnitT a pluribo cu dignitas nequeat
fecere improbos reuerenbos ipsos fecit ds
Medior es quos plunbo ostentat verum p
sed boc non est rmpune.i*dignitas non
fecit boc impunita quia improbi pare vice
reddut bignitatibo quas ipsi comaculant
sua contagione »q. b • sicut dignitas macu -
lat improbos quia coi^ malicia manifestat
sic econtra improbi comaculant bignitates
IJsota jo dignitates vicia rmproborr m-
notescat quia principatus viru ostendit
cu igif viciu feeiat homine contemptibile
temporalis dignitas abueniens 'improbis
fecit ecs bespediozes * Kfnbc 'litucnalis
poeta* Cfme aimi viciu tatodeHedi? in se
Crime bab§ qnto qui peccat maior babes'
HZrensca *|*eco ignomime apub vbiguu
est dignitas: *
/¡kcf vt agnoscas: * Hic pbia F»bat tercia
via cp bignitates non feciunt reuerenbu
quia opinione bominum vilescunt qui em
bignitatibo fungunf Duis a sitis bonoecF'
tamen apub extraneos homines no cumf
vt ab illis qui sunt alterius byoccsis* vnbc
dicit. 7f.tq pro certe vt tu agnoscas vera
reuerentiam que eft beatitubo non polle
contingere alicui homini per bas bignita-
tes vmbiatiles-i* transitorias ab mobu
vmbre fic collige • siquis homo fundus ♦ i *
vfes multiplici consolatu * i • dignitate be-
uenerit ferte in barbaras nationes ♦ i. ex-
traneas gentes fecit ne honor consolatus
ipsum venerandum barbaris * q * b. non *
q^tqui pro certe ii boc fe§ fecere reuerebit
barbaris est naturale munus bigmtatibus
nullo modo cessarent ab officio feo quoq
. i * quocun<£ loco gentium ♦ Aoicut ignis
vbicg terrarum nunK besistit calere, i -ere
mare * $bed quoniam id scZ reuerendum
fecere eis annedit fellax ophno bominu SC
no propria vis illico • i • stathn vanescunt
cum ab eos venerint qui non estmrant eas
esse bignitates sicut sunt nationes barba-
rice • i * extranee flota q? res non bciti-
tuit a sua propria operatione cum enim o-
peratio fit fenis habentis operatio nem ^fe-
cundo celi Si mundi, res destituta a sua o-
pemtiotie’ bef tituereF a feto fine Si sic esset
frustra * 5$>i ergo fecere reuerendum esset
naturalis operatio bignitatu vbi<$ gentiu
fecerent hominem reuerenbnm feb videa-
mus cp bignitates que feciunt aliquem re
uerenbum aptvb suos apub extraneos no
feciunt ipfem reuerendum: *
^>ed boc apud exteras natioesr * ®ic pbia
probat quarta via que sumitur ex boc cp
bignitates temporum mutatione sordes-
cunt quobem magna olhnfuit dignitas
moderno tempore pro nihilo reputatur *
vnbe dicit . Hrd boc cp dixi verum est a-
5
l
Os)
pub exteras nationes • i ♦ extraneas sed frit
eos apud quos dignitates orte sunt non
perpetuo durant • Atqui pro certe na pre-
sedura olrm erat magna potestas apub ro?
manos sed nunc est mane nomen 56 census
. i. preciositas senatozy nunc est granis
sarcina q olhn erat magna bigmtas • <pt si
quis quoba curaflet anona populi qui bice-
baf psed? anone ille magn? habebat? nuc
ea psertura quib est abicdritis • q * b . mbil
vt em pauloante dixmius mbil em habet
¿pp:y decoris quob opinione vtentiu nunc
accipit Hbnbore nuc amittit - Ettucepi-
logat dicens.Igit" fi dignitates nequeunt
tacere reuerebos vt patet ex prima via - si
sordeseut contagione * i.vicio rmpzobo^ vt
patet ex secuda via * fi desinunt fplenbere
mutatione tempozu vt docet quarta via *
si vilescunt cstimatione gcnciu ut patet ex
tercia via - quid est q> babeat i se expetede
• i. desiderande pulchritudinis nedu alys
prestent qd-mbilbabent insepulcbri-
tudinis 56 ideo nec ea alys pstare possunt •
Aota q, psedura quondam emt magna
bigmtas apub romanos 56 bicit: ille psedf?
qui ceteris magistratibo pfuit 56 oms big^
mtates m curitate romana atcccllebat * sed
poltS "Julius ceiar imperiu miuserat talis
bigmtas ab imperatore transferebas 56 di-
minuebat eius potestas ita nomen illius
bigmtatis mansit sine re Dem senatoria
bigmtas magna fuit apub romanos • quia
omeiu senatoy prius fuit bonestu scilicet
vtiliter consulere rei publice feb postea w-
pulsi siierut senatores ab sertnenbu wlnr
tati principis m bamnu rei publice r.
ffietru quartu
imuis se tyrio supbo ostro: * I0ic
fmapit quartu metru buius tercy
qb bicit" metru valcnticu ab m r
iientore. battilicu a pede pdominate tetra-
Imetru a nnmero pebn. Hn quo metro pbia
^confirmat p exemplu q> dignitates no se-
[ ciut vere reuerendu 56 p conseques non est
beatitubo querenda in eis quia dignitates
abucmebat TJlerom qui pessimus erat 56 ab
^ eo alys censerebanf • vnde dicit m littera *
/I
i
v\
. < -
Manis siiperbo Itero fc mentis luxurie co-
meret • i. ornaret se ostro tyrio. i. purpura
tinda m sanguine tyri 56 cj>ms comeret se
mucis lapillis, i * albis margaritis tn ipse
vigebat omibo unfits. i. odiosus, na rprobo
Iero dabat verendis patribo' i * reuerenbis
ienatoiibo curules * i • tales dignitates %p£
quas sedebat in curulibo indecores quia ab
idigno babas'♦ Huis igif putet • i * reputet
istos bonores beatos qs miseri - i • improbi
56 viciosi tribuat qd. null? HotadM
Neronem seuientis luxurie quia episeop?
lincomesis noie Drcculfus narrat cp Iero
oia tbeatra ytalie 56grecie plustras asiiimp
to vario decore vestitus citharistas trage?
das 56 aurigas sepe superasse vises est tatis
libidini bo exagitatus vt nec a matre nec a
sorore abstinuisse vibebaf reverentia com
(angmmtatis. viru in vxorem duxerat 56
ipse a viro m vxorem receptus est «56 fuit
luxurie tam meffrenate vtretiba aureis
pisearet? q purpureis furnba extrabebant?
56 laiubat ea frigidis 56 calidis vngentisq
nuK min? K nulle talentis osecit 56 nihilo
minus ipse flero ta viciofiis dignitate im-
perialem adeptus est. inmo etia alys dig-
nitates largitus est: •
J^rosa quinta
Tl vero regna: * Dic e quinta pia
bums tercy in qua oi tendit pbia
regnu 56 regni familiares non
coserant vera potentia qua pmittut 56 ^pt
qua appetunt. Er primo oseendit vera po-
tentia no esse in regnatiba. secundo q» no i
regu familiariba ibi • IJla quid ego • <£. aut
in regnatiba no sit vera potentia 56 p con-
sequens nec beatitubo ¿pbat quatuor vys.
fPerma sumit" ex paruitate duratioms reg
nantin - fecunda sunrif ex paruitate ex-
tensionis ♦ ‘Tercia ex annexione timoris *
«quarta ex besed:u securitatis. ^becuba ibi
<A, si bec.‘Tercia ibi. bxpt? fortis C^uarta
ibi • Atqui vellent Drirno pponit intentu
x rnodn questionis dicens - An regna 56
regu sermliaritas valet efficere potente 56
respondet iromee quib m * i • quare no essi >
cerent potente qn eo^r selicitas • i potestas
4,
V
perpetuo pdurat qct supple nuH contingit •
vnbe subdit- atqui p certe ve tuitas plena e
cxeplopr 2>C etia pus ctas qui reges mutaue
rint siia fiilicitate calamitate • Et sitbdit-G
pclara est potentia loquendo yzorrice q nec
inuemtT lati« efficax ab conseruatione fiii.
rjtota nulla felicitas ppetuo pdurat salte
tempalis boepatuitpetus exemplovetus?
tatis posito de crefo rege libo#. Hoc etiam
patet exempli« aoy. qui emnt tempore Do
ecy sicut de ipemfoeilx) romanis qui crebro
circa tempora fita mutabas nuc belli« nuc
msidys ojpzessi vel alio modo eicrtt - Et ide
testatur ffiafrebti« in poetria dicens < IHoc
vnum pseire pote« cp nulla potestas ♦ Efle
morola potest si vis exempla priores. ^e<r
spice femus emicuit illa priopt ♦ (floeiba
ferita« minos siibucrtit atbenas : ♦
si bec regno^r potestas: - Dic ostendit
cp potestas regia non est vera potestas nec
beatifica ¿ppt paruitatem extensionis em«
dicens ^ si bec potestas regno^r c autor
• i - cauia beatitubirrris none si qua parte de-
luerit regia potestas ipia minuat felicitate
H inducat miseria - q - d - sic. fedAuis hu-
mana imperia late tendas tame nccefle est
plure« gente« relinqui quibo quisix regum
no imperat - no em potest este cp vn? cibo
imperet - qua autem parte desinit potestas
laciens beatos bac parte subintrat impoten
tia laciens misero« - boc ergo modo necefle
est in regibo esse maiore porcione mi serie cp
felicitati« cu m maiori parte sint rmpotete«
Illota si pote sta« regia efficit beatu ergo
vbi est desertu« potestati« regie ibi erit de
fertus beatttudrrris - cum igitur plure« sint
gente« super qua« non est potestas vnius
regi« cp q subiaceant sue potes feti sequitur
cp rex in maiori parte erit miser H no bea*
tu«.igitur in potes fete regia non consistit
verabeatitubo: •
Expertu« fortis:. ip'ic ostendit cp m reg-.
nantibo non sit veta potestas propter an-
nexionem timoris per exemplum dicens.
quidem tytarnins fcz; diomsius expertus
sue fortis» i «fertue qntu e flet anxia piculu
mem«. i» timoris fiii . ipse simnlamt-i-si-
militudine bemostratnt terrore glady sii?
pra verticem pendentis. ^ue est igitT bec
potestas que nequit expellere morius - i«
corrosiones sollicitudinum nec potest vi-
tare aculeos * i • stimulos formidinum • i •
timo^r • q • b. exili« • i • parua est tali« po-
testas s\otag> byomfius fuit quibam
rex qui cu requireres a quodam siio fami-
liari quare fernp tristaret" cu tamen femp
baberet beatam vitam- iste byomsiu« vo-
lens sibi designare causam sue tristi cie tusi
sit eum poni inter epula« lauta« SL sibi su-
pra verticem iuflit iufpendi gladium acutu
tenui filo . ^ste viso gladio perterrit? e-
pulari nec letari potuit • Cui dixit dyom-
sius talis est em vita mea qua tu beatam
putaba« femp em mortem mibi imminete
pretudeo-Eonsidem ergo quomo felix efle
poterit qui timere no desinit: •
Atqui vellent ipsi : • s|)ic pbia ostendit ide
quarta ratione que sumitur ex defertu se-
curitati« diceu« . Atqui pro certe ipsi re-
ges vellent vixifle securi sed nequeunt- i ♦
non possunt bebinc. i «ex quo sequis cp se-
curi efle non poflunt quomodo gloetant" de
sita potestate quod non est faciendum qct
probat bicen« - An • i • nunquib tu potete
censes • i • indicas illum quem videas efe
ficere - i. perficere velle quod no potest • q •
. d ■ non est potens«An * i • nuquib illum
censes potentem qui ambit-i-cir cumbat
latus situm satellite • i-multitudine qui pl?
metuit illos quos ipse terret qui vt videab
potens situs • i * locatus est m manu fer-
mentinm q ♦ d - non est potens Dota ex
littera potest formari talis ratio « Jllitb qct
non fecit bominem securum boc no fecit
vere beatum • sed potencia temporalis est
buiusmobi igits &c - osequeeta e nota quia
quato maior potetia tato nnnor securitas»
Tjlota reges securi efle non poflnt - quia
incomobitatc« tminentes no poflsunt no for
midare TRamt em valeri? de dyomsio sitpra
birto cp \ tantu timuit tonsores barbari ap
filias sitas docuit, detondere barbas • ipsis
aut fenescetibo pcepit vt barba capillos
sibi aburerent lertu cubicularem m lata
i
'1
w
H/
fessa fecit m quem fe ligneo fote recepit •
quia satellites U barbaros timuit: •
l|ta quib ego de regu:. Hic pbia ostcnbit
\ ferrriliarib no consistit vera potentia •
fecunbo excludit quanba obiettionem ibi •
H.n presidio • Drobat ergo q> femiliaritas
regit no fecit esi e vere potentem cu buiufe
mobi femiliaritas non possit retineri ab
nutu 56 ipfe retenta frequenter vergit m
nocumentis • i&icit ergo Aam quib ego
bislem • i • dica be ferrriliaribo regit cu ipa
regna bemostrem esse magne ibecillifatis
quos sc§familiares regum regia potestas
incolumis ♦ i • fena fepe prosternit-56 ipfe
regia potestas lapfe etia pstermt ipsos *
quo aut regia potestas icoUtmis bestruat
suos femiliares docet p exempla bicens.*
Hero coegit Hbeneca femiliarcm fesi pre-
ceptorem« i • magistru ab arbitriu eligen*
be mortis • Antoni? fmpator obiecit glac
bys militu Aapmiansi fesi femiliarern biu
potentem mter aulicos • <pu autem vtercg
Zoeneca 56 Dapmiauus vellent renuciare
fee potentie ppter crudelitatem principii
volueriit fe fubtmbere ab cis quoesi duorsi
ffi>eneca conatus dt opes sitas tradere Ifle^
roni vt ipfiim placaret 56 voluit fe 0 ferre
m ocisi • i. m vitam solitaria feb dum ipfe
moles. i. magnitudo potentie trabit ipsos
nasutos. i. casuros neuter effecit q «2 vo-
luit . que est ergo ista potentia qua babe-
tes ptimefeut qua cu babere velis non sis
tutus 56 cu deponere cupias vitare no pos-
sis vt patuit be ifbencca 56 Aapmiano.
Aota Ierosingebat fe magistru suum
H-eneca timere postcp imperator fed:? est
sicut in puericia vn manbauit sibi vt gen?
mortis eligeret quia viuere no posset«Se-
neca cibo 56 potu feciat? aperire fecit vena
56 bibens be anulo venenoso mteryt • An-
tiqui enim potentes 56 nobiles feb gemma
anuli venenum portabat vt si quib abuersi
eis contigisset ab morte confugeret Itm
Hntonius exiftens imperator in feos tim«
nifeiut qui (Daptrrianu feu familiare biu
mter aulicos potente glabys militu occibi
fecit ex quito patet quo regia potestas m-
columis fepe feos femiliares prosternit •
femiliares imitans regia potestatem nccefe
fe e vt ipa beftciente etia ipsi femiliares be
siciat:.
An presidio fent :. spie pbia excludit ob -
iettione « Dosfet em aliquis dicere q> bomo
pote it conferuari m fea potentia p amicos
vnbe q> aliqui pbsit potestatem est ppter
defectu amicos boc excludit pbia dicens.
cp boc non potest esse verum be amicis qui
fortuna conciliantur . be amicis autc qui
virtute concilias' non est bic loquenbu cu
non computenf int bona sottane be quib
bic loquimur « vn dicit in lutem • fin psibio
i • auxilio fent amici quos non virt? feb
fortuna conciliat • q • b • non boc pbat per
loeu ab ojpositis sic fqttem.felicitas - i-fer
tua fecit amie ii illsi ifertumsi feciet mimi *
cu que vero pestis e efftcatior ab nocébsi A
femiliaris rmmic?.q* b. nulla quia mimi-
ci ciam illius caucre non posliimus cum ei
constet fecreta nostra jpt femiliaritatem
Rota be amicis fbpbisticis lo quis ^e-
neca • ix . epistola * <j>ui vtilitatis causa as-
sumptus feerit tambiu placebit cpbiu vtik
feerit • /^.irricou turba florentes circufedit
feb circa euersosiolitubo est ♦ vnbe poeta
fla peto quesitus amor cti munere cedit •
Jnquantum durat largitio durat amicus •
Alter poeta - £psi fertuna tonat fegientes
terret amicos sta quis amet quis no vera
¿pcella docet * <£t alit poeta « ipsi Zepbirus
flabat multis comitabar amicis, /fbst oms
aquilo turbine flante fugat * tzt (peacius-
Horrea fermice uunK ab marna tendunt -
Tullus ab amissa« ibit amicus epes fji aut
femiliaris mi mie? multu noceat dicit poeta
{J)lus nocet vt nostis ab cucita domesticus
hostis • (it res ipfe docet qlitcr ipfe nocet
$Vct£ quintil
y^i fe volet elle potentem : • Hic
icipit metru qumtu bui? tezcy cfi.
bicif pamaticu ab inuetore «anar
fticu a pede predominate. cataletticum
ria vna sillaba beftcit ad metri pfedione
<r
Hn quo metro pbia ostendit quo vera po-
tentia sit acquirenda dicens cp vera potetia
consistit in reprimendo viciofos motus vel
concupiscentias inordinatas quia sine boc
nullus est vere potens quantucuc^ diictur
ijgscit ergo. ffite qui volet le elle potentem
domet aios feroces, i. crudeles quia crude-
litate }So allimilas Aris nec siibmittat colla
vieta libidine concupiscentis sidis babenis
i. viciosis motibo . licet enim tellus indica
. i. terra indie tremisiat tua itira longe, i >
licet potestas tua extendat si ad india • SL
licet tibi siruiat vltimatbylc que e infula
vitra britania vbi sol fecit solsiiciti cstiuu
vitra non ¿pgreditT • tn non polle pellere
atras cums - i. abscuras sollicitudines . SL
fugare miseras querelas provenientes ex
aduersitate sirtune nulla est potetia €\ flo
ta cp vere potens e qui sinfoalitate fobicit
rationi. Tnbc jgbcncca.ffei vis omnia tibi
siibicere febice te rationi • /flultos em rexe-
ris si ratio te rexerit Gt Hrestotiles tercb
etbico^r « Hucabmobii pueru oportet viuere
sm precepta pedagogi . ita oportet concur
pisdbile consonari rationi /tm E>eneca
^lagnu miperiu regit qui sibiipsi dominai
P"o:tior est qui cupiditatem vincit <p qui
bosie siibicit ♦ Esi em dissicilltmu vincere
siipfom • îbàalomonr^ortior e expug-
nator animi expugnatore vrbiu: ♦
P 2osi sixta «
ILoeiavero K Fallax: «Hsiaesilex
ta prola buius tercy in qua pbia
ostendit cp gloria mundana non
fpertat ab veram beatitubinem nec fâcit
vere beatum ♦ Et primo ostcnbit boc be
gloria prorpie virtutis • sicunbo be gloria
que pronenit ex nobilitate sanguinis ibi
Ham vero. primo ostendit intentum be
gloria que pronenit ex laube falsi virtutis
Sbecunbo be illa gloria que ex veris me-
ritis procedit ibi . ^ue si etia prnno iu-
tendit talem rationem .Mud quob el t fal-
lax uonHertat ad beatitudmem nec Facit
beatum * sib gloria falsi acquisita e fallax *
igiF &c. vnbe dicit in littera • Hloria vero
<| fallax sit SL cp turpis sii|ple latis patet
E aut sit fallax probat autoe itate cuiusda
poete qui tragebias composuit dices /vnbe
tragicus quidam exclamat SL ponit auto-
ritatem eius in grew que tantum sinat t
latino «p gloria gloria in miUbo bontinu
nibil altub farta es K magna anriu iuFla-
tio. quob mamfesiat bicens • (Diures em
magnum nomen • i ♦ gloriam absiulerunt
. i. falsi receperunt Falsis opmiombo vul-
gi . SL osiendit cp bmusmodi gloria sit F-
pis bicens* ^uo scilicet iam birto .sbaberc
gloriam falsis opmionibo quid turpius cx-
cogtari potest * q. b • nibil * fiam qui salio
predicanb ♦ i * laudantT necede est vt eru >
bescaut silis laudibo pota q» sicunbnm
futilium gloria est frequens fama cu laube
est duplex vana & vera . 'Vana gloria
est que nullo conficiente procedit in essi •
Ipcra est que nullo coficienete non proce-
dit in esse. ¡Fama aut esi cognitio alicuius
non silum in propinquo sib etia in remo-
to (lota î sima mbucit felfem gloriam
felfe gloria erubescentia • Istam erubesietia
esi crimen igloziatioms caufetu ex aliquo
turpi perpetrato. (Jum aut aliqui« si cog-
noscat felsi acquisiitiisi gloriam tunc hoc
timet manisisiari ex cums manifesiatioe
incidit in gloriationem 5L verecundia : -
Hue si ctia meritis conquisite: * tPic pbia
ê>bat cp gloria meritis acquisita non spec;
tat ab beatitubme intendens tale rationem
Hllnb non ipertat ab bcatitubinem be quo
nulla esi cura fepienti « sed be gloria etiam
meritis acquisita nulla esi cura fepienti •
ergo SLc. maior esi nota * na fepies max >
rme curat beatitubme cum fit maxime silix
* x • etbicoia * minore ponit in littera dices.
Hile siZ laudes lpertates ab gloria licet sint
wnquisite meritis quid tn abiecerint osiie
fepientis qui bonu feu metis non rumore
populi sib veritate consiientie. q * b • nibil *
£|>ccunbo pbat idem p locum ab ojpositis
dices ♦ si pulcrum esi ^agafse nomen
ergo Tnisem esi nomen non ¿pagafle * sib
cü p magna parte terras nccefle sit nome
non ede ¿fpagatum * ncccde esi pro maiori
parte irrisis ede bicit ergo si]boc ipm
5
Wl 6
pttlcru vifeetur fez pagasse • r • dtuulgaffè
nomen. i -gloria conièquens es f vt aibicetT
s^dn non extendisse nomcn fed sicut paulo
ante disierai necessé est effe plures gentes
ad qua® lama vm'tis boi® nequit puemirc.
fit-i- otingit vt prò maxima parte fermai
ille videak inglorius que tu esìma® glorio
som-$t quia aliqui» diceret silsitcit ad ber
atitadmem q> bomo sit gloriosus m populo
suo babenbo sauorc populi r^icit pBia int
bec bona que fimt i opemtione virtuosa no
puto gtìa populare digna wmcmoratone
q nec indicio recte mtioms puemt nec uq>
firma pdurat <f Rota q> sapienti no e cura,
bc glo2Ìa|quia dicit Macrobius -isbapiens
fructu in conscientia ponit - stultus aut in
gloria • Et Seneca ♦ Conscientia potius A
lama attende - sed pleris fuma - pauci con*
scientia verenf *f Rota q> lama popularis
non piente ex retto iubicio rationis- (jDl?
em populus sequis inclinatione sensu» A
iudiciu rationis . Iftcc etiam lama corii per-
petue durat quia fm dittersas passiones
vulgi varias lama populi - ^n vulgares
indicant Fin concupiscentiam non fm rei
veritate. p)ro tato similes flint ambo cjm
intuitu nox illuminati dies cecat ex qrto
bmus pia quarta:.
Da vero q- fit rane A futile:. lAic pbat cp
gloria proneines ex nobilitate sàngmms
etiam non spectat ad vera beatitudine.
pernio offendit valutate buismodi glorie
Aecundo offendit quid boni Iit \ nobilitate
^ ibiì 6 quid.jbicit primo * Jam vero quis
no videat cp inane cj> fùtile • i -labile iit no*
men nobilitatis»q^d«mamfèftùesf qscz
nobilitas li resìrk ad claritudine-i-ad glo-
ria allea e ab illis qui se nobiles ee gloriai
]qct pbat p bis finitione nobilitatis dicens
fla<$ nobilitas vibef effe queda laus vrnir
ens de meritis parentu -/q» fi pdicatio • i.
laus facit claritudine neceffè esf vt illi fint
clari qui pdicanf • i • laudans buausmodi
aut sunt parentes non tu quare fi non ba«
bes tua claritate que ex laude tua puemat
aliena claritudo no efficit te ^lendidu • i •
gloriosiimf R^kandum A nobilitas sangJ
runis esf inane BC futile nomen } quia mbil
vere nobilitat bominem trifi virt? • ITnbe
Alan? i libro de planctu nature Huid tibi
nobilitas quid clarum nomen auo^ » Ai
seruus vicys fiict? es ipse tuis . Htrn no r
bilis e em fi quis vtute refulget • Éegencr
esf solus cui mala vita placet • <£t pauper
lOeinricus • Jfon pfigne genus non claru
nomen anoy.Aed pbitas vera nobilitate
viget)& jcncca^flemo c melior altero rrifi
qui recti? ingenium bZ altero BC ad bonas
artes aptius: *
4 9l. fi quid esf in nobilitate: • f©ic offendit
cuinsmobi bonum fit in nobilitate dicens.
Sjbi quid bonu esf in nobilitate illud solum
esse arbitror /*>t nobilito videatur imposita
necessitudo ne a virtutemaio^..i-pgenir
toy. degenerent supple per mores viciosos
melius elb em a patre ignobili descendere
BC morigeratum effe J a nobili BC per vicia
degenerare 4 Isotandü A glorianda no c
de nobilitatefiuia dicit (eneca ♦ fox pulcer
es lauda natuia .fi nobilis lauda parete®
fi virtuosas BC sapiens lauda teipsiim - Ai
diucs lauda fortunam • fi potens expecta
paulisper BC mbil eris ^ Hotanbu fm ^Cnl
lui optima hereditas a patribo trabis libe*
ris omni patrimonio presfantior seg gloria
virtutu jSL decor rey. gesfay: *
£ m,% Mne geniis bominu t. Jsfird esi
\ ¥\Textu rnety biti? tercyqct dicis
ralcmamcu ab muentore • dactilieu
a pede predomínate * trimetrum a numero
pebu ♦ ypcatalecticu quia vna filiaba
abundat. Jn quo metropbiapibat omnes
borrrines effe nobiles pter viciosos dicens.
(Dmne genus bominu in terris cuiuscunq
fit conbicom» fiirgit ab ortu fimili quia fm
anima omnes fimt ab vno creatore jvnus
enim esf pater rey • i. vnus creator fiijplc
nobilis qui cuncta minisfrat fiifple guber*
nando • ille Vnus pater dedit pbebo mbios
fiios-dedit lune cornua, dedit bomines tcr¡
ris • i«habitare in terris ♦ dedit celo sybeta
ipptcr ornatu eius. tóic pater clausit aios
membris fiqple corporeis aios mS petitos
. i. acceptos celsa sede im celo . igitur
nobile germen* i»nobile pnncipiu edit. i •
¿pducit cunCtos mortales. i * homines * O
homines quid i ad quid Orepitis * i • cum
strepitu iaCtatis genus ve stru SL ¿pattos
vestros si em tu spectes • i * conficeres auc-
tore den bi primordia vestra nullus exstat
♦ i • est degener. i. ignobilis nisi feues * i *
operans peiora vicys suis deferat F>prium
ortu. i * deu a quo pcefsit ^/slota q> ones
hvrnrues ex ea xte qua sunt homines sunt
eque nobile s cum em nobilitas fit quebam
excelletia wtracta ab otiginef nobilitas bo
minis peipm bebet attedi ex ea xte q e t»
scZ ex parte aie ♦ (tu igif in omni to hxnbo
fit eade origo are * quia ones are sunt a deo
omnes homines sunt eque nobiles I solum
aut illi sunt ignobiles qui degenerat a sua
origine i ara aut m sua origine ^pduesta est
a deo bi est similis deo f ideo illi soli a no-
bilitate degenerat qui viciosis moribo fimi
litubme dei deturpant qua ex origine con-
traxerat Nilota dicit alos celia sede peti-
tos bocloquif mote platonico qui voluit
omnes animas simul e fle creatas in celo'56
postea mitterent in corpora qd non e veru
ifeb are creans m coepoeibo *fergo loquitur
more platonico q» deus animas receptas \
celo clausit membris corporeis a bi bc boc
magis vibebif nono metro buius tercy *
41 Nota cp omitin bominum est vna origo
l quia a deo sunt creati quem patrem omnes
vocamus-S6 omnes anime sunt a beolcrgo
nullus est nobilior alio sim creatione licet
sim ingemu bene * quia soli illi sunt igno-
biles qui degenerant sua geneologiam cum
biscebut a virtutibo bi adherent vicys: •
4 Ptofa septima,
Jjf Wf'P de corporis voluptatibo.
M^sta ef l ^pfa septima buius tercy
m qua pBia ostendit beatitudmem
Æon ede in voluptate * pruno ostendit
i boc de voluptate generaliter * Sjbecunbo de
I quaba voluptate specialiter .Hecunba ibi»
I liponestiisima quibe* pHimu probat duplr-
| citer sim qd ponit duas rationesdecuba, ibi
l que si beatos * p)rrmo mtcnbit tale ratone
In illis no osistit beatitubo ad que fecuni
multe mcomobitatesdeb ad voluptates se
cut" multe icomobitates sicut declarat r Ira
bi dicit • quid loqr de voluptatibo corpalibo
quarum appetentia r* cupiditas plena est
anxietatis quia bomo anxias cu caret eo
quod cupit * facietas vero. i»plenitudo vo-
luptatum plena est penitentie * i • pena /cu
igif voluptatibo sit contunda anxietas bi
penitentia in eis non consistit beatitubo fbC
addit quates morbos ille voluptates bi cp
intollerabilcs dolores solent afferre corpos
ribo fruentium eis quasi quendam fructu
ncquicie supple fatis patet * quapt volupta-
tum motus * i * af fertus quid habeat iocu-
bitatis - i. voluptatis ignoro* quisquis aut
volet reminisci fua^ libidinum • i ♦ volup-
tatum ipseintelliget • i.cognoscet exitus
* i . sines voluptatum efle tristes f/slora q>
duplex est voluptas seZ itellectualis bi cor
poralis * jilhfma est prosequenda se§ intel-
lectualis quia consistit m ^»eculatioue ani-
mam beatificans • Eoecunda est fugienda.
quia consistit in delectatione sensuali cor-
pus mortificans-/yndeSpeneca *lii *cpsa
dicit voluptates precipue extirpa que la-
tronum more nos amplectuntur vt stran-
gulent W Tulli? * voluptas impedit om-
ne consilium atq; vt sic dicam oculos per-
stringit memium bi mimica e ratiom/nul-
lum vult cum virtute habere comercium
4l Rota cp voluptas plena ese pernitentia
Harrac em Valerius/q? cum CDemostcnes
phus quereret amore Thaybis meretricis
vt cosenfum ferret ei * centum talenta pe-
tens • bemosbencs amiciens in celu refpo«
bit pro tanto precio non emam tatu peni-
tentie sciebat em cp voluptatem inseparar
biliter sequis penitentia 4 Tlota cp volup-
tates multos morbos afferunt fquia dicit
S^eneca quadam epistola /multos morbos
multa fercula fecerunt Abi vult Arestoti*
les m ethicis cp laborantes nt passionibus
veneris bi crapule maxtme transmutant:
sim corpus { crapula em plures occidit
gladius: *
? Iratos:. tOic pBta z-bat wclusioue
m /s
pztus positam alio modo deducendo ad nw
conuemes {SL est mtio icta ♦ Di m volup*
fatibus consictezet beatitubo sequeretur q»
pecudes essent beate qnod est fiilfiim. pecu-
des enim laborant ad explendam corporis
voluptatem /vnbebicit ♦ ^uc voluptates
si possunt explicare beatos mblcaufeect
. i. nibil impedit quin pecudes indicentur
esse beate quap omnis intentio festinat ad
explenda corpale lafcima ef{ Hotandu cp
cu felicitas sit bonu nature rationalis null?
bestias felicitabit} quia tm genus borrnnu
viuit arte Si ratone ^/lstotandu cp ad fuga
bectialin voluptatu bortatur arectotiles a-
lexandru quada epictola dicens-D alexab
decima a conatibo bectialin voluptatu que
cormptibiles sunt f carnalis em appetitus
inclinat ad corporales voluptates que wn-
t rictant intellectu • Et subbit • Conat? vo-
luptatum genemt carnalem amorem f bic
generat auaricia f foec genemt desideriu di-
ruciaru §q genemt mferecudia f mferecudia
psumptione f piumptio infidelitate f insides
litas latroarriu qpter que mala vitanda s
voluptas:.
^lOonestifsima quidem cotugis fenct^tOic
ploia octedit cp beatitudo no osictit m qda
speciali voluptate sc^ a matrimonio q licita
e ppter generatione piis itendens talem
rationem • Jn illa voluptate non osictit fer
licitas q babet anxietatem sibi anexasfed
voluptas matrimony est bruuslsicut tan-
git in lm. 'Y nde bteit/'secubitas cotugis
Si libero^ feret bonestissma^ed nimis est
extm natum dictumiquia namm abborret
q^ volo biccresquia nescio • i. taceo que.i.
alique iueafle- i.babinsic filios tortores qp.
filiorr q» sit mordax • i. anxia qcuqj condis
cio siuc bona siuc mala non necesie est te as
monere alias exptu est. neq necefie est a?
monere te nunc anxiu in quo ego approbo
sententia Euripedis mei pbi qui dixit ca-
rentem liberis mfertunio felice esse flos
tanbu cp anxietas inest patribo qpt mali»
ciafilio? /JlUrratcm^curipebestropius
in byctoria romanorum ^ LDenictribes
in filos fetnens filios duos ex eis interfecit
(Si cu pfequercf terciu ille congregato ex
ercitu obsedit patre f pater aut videns se
non posie euabere feipm interfecit ♦ Etiam
pater anxias de bonis filys ppter incenia
dilectione eo? Si pmotone quibo si aliquid
abttersi contigerit pater reputat se infelice
Ex quo patet fop voluptas coniugalis bz
anxietate sibi anexa*..
^ Metia feptimu__
| Abg boc voluptas omms -Jsiub
9 Hcct met? feptimu bmus tcrcy/qb
fFjbicit anacroanticu abinuentore
iambi cuivel anapecticu a pede pbormnantc
Iquia babet prrmu pede anapectu Si reliqs
iabos Si e dnnetru. i • quatuoe pebu • cata-
lecticum quia deficit sillaba f nam post tres
pedes remanet vna sillaba de quarto pede
Jn quo metro ploia octenbit quid mali co-
fequaf omne,voluptate > cmnis em volup
tas pt anxietatem sibi anexa est transito-
ria »quod confirmat per queddam exem-
plum jdicens Emms voluptas babet boc
quod dicam fquia voluptas agit • i • vexat
fruentes stimulis ♦ i. pumtionibo. Si e par
• i. similis stimulis apiu volantu vbi pro
poctep apis subit gmta mella fugit Si ferit
corda icta- i. xcusia anxietate nimis tenaci
morsu« q > d- iocuditas voluptatis nimis est
tmnsitoria fed anxietas qua affert mmis e
xmanfiim ^/Hotabum licet omnis volup-
tas coepalis primo delectet Si postea pun{
gat ad modu apu cu boc maxime muenif
m voluptate venerea ad cuius fuga Arefi
totiles bortat Alexandru dices $> demes
ifhpator nolite multu inclinare ad coytu
^quia coyt? est queda ^prietas porw^/que
igif tibi gloria 6 exerceas viciu bestiarum
Si act? brutopr. Ceebe nribi mdubitanpq»
coytus eis destructio corporis - abrematio
vite - corruptio virtutil /legis tiasgresiio
Si generat femineos rnozes-^iialit autem
sit fugienda delectatio venerea docet Ala
jius in de planctu nature dicens • E>i vr-
nere fugaze velis loca tpa vita- Illa locus
Si tempus pabula donaut ei. Et pauper
Demricus loquens de amore dicit - ¡Oro*
scribas igitur gladys Si suffito ipfiim-Et
L
ftigicnbo fuga que fuga sola fugat: ♦
4 Profit ortaua
wmigie antium esd: -jm eft
Jf ^edaua H>!a bums tercy/in q pbia
^ quatis malis sint impii -
cita pdistabona m quito aliqui posuerunt
felicitate -/sedo oidebif q> exilia sunt corpis
bona ibi * Ia vrro • jpsimo dicit Mulli div?
biu eft pdicta cosiderati quin be vie quibo
ni tuns bomines ad beatitudinem pticnire
sunt queba bema »nec valeat queep pbuceze
eo ♦ i • illuc ad qd prmttut se esie pducdu*
ras i qntis vero malis sint implicite breuis
sime monsdrabo ^quid em supple i stop est
sine malo • q • b • nihil .) vnbc siibdit • pe-
cunia cogregare ne conaberis • i • laborabis
feb eripies*i«recipies habenti ita impli-
caberis malo violentic • vis fulgere digme
tatibo banti siqplicabis i <et qm cupis cete-
ros preire honore tu vilesces humilitate
pojcenbi « potentia ne besiberas iubiaccbis
periculis subiecsto^i 1 gloriam petis sed per
aspera bistraestus securus esie desistis r vo-
luptaria vitam degasjfeb quis no spernat
atq abyciat tanD> contemptibilem feruum
vilisiime K fragilissime rei scilicet corporis
^flflotanbu hb querens pecunia incidit
m main violentic/quia omnis pecuniosus e
violentus,primo etbicop • i^bcb queres bo
nores A dignitates humiliabo se alys (up
plicabit . Aoeb dicit Soencca a libro be bn-
ftcys. /flol e idu e vbu & onerosum dirrrisib
vultu bicere togo-querens aut potentiam
U gloria oportet cp ¿ppt potentia SL gloria
bcfbnbeba plccutionibo nuproboru se oby
ciatiSL sic securus esie besiidit fqueres ante
vita voluptuosa oportet cp corpori sentiat
ifjbcb bicit Sbeneca -/^laior sum U ab maio
ra genit? sum q> cp sim mancipiu • i • seru?
mei corporis qcf no aliter aspicia cp aliquod
vmculum mee Ubertati circudatum: ♦
Jam vr zo: Me pbia probat in speciali cp
vilia sunt bona coepis que aliqui reputat
eximia bona «Ifecunbo breiut recolligit su-
pra didra ibi. Cx quibo omnibus . {Deimo
o id edit i tentu be magnitudine (betitubine
U corpis agilitate f fecunbo be pnlcbritu-
dine ibi • (forne vrro • fpsimo offendit cp
bb 110 bebet mirari be magnitubine sortitu;
bine bt agilitate corporis/quia ilia excelle-
tius inucniuns in brutis cp in hominibus
dicens • Jam vero qui ferunt • i • cupiunt
bona corporis pre se i - gratia fui tacp sunt
optima cp exigua • i - valbe vilia cp fragili
posiessione mtuntT i laborant • Isium enim
elephantes mole ♦ i • magnitudine siipemre
. i. excebere poteritis < nec tbaueos robore
si. fortitudine • Hlumtigres preibitis ve-
locitate ♦ (Despicite fpacium • i • magnitudi-
nem celi • firmitudinem • i ♦ fortitudine celi
celeritatem ♦ i. velocitate erus et aliquabo
desinite ♦ i • cessate mirari vilia si ♦ mferioea
bona . qd quibem celum non his prebiCtis
potius immomultomin? mirandum efd <p
sua ratione. i • intelligentia fqua re gis f sic
similiter in homine multomagis laubanba
sunt bona rationis K bona corporis 4s Ho-
la cp bona corporis sicut magnitubo fbrti-
tubo agilitas nonmultu sunt rrriranba •
quia dicit Loeneca^. flon magnitubine bt
corporis velocitate magne res gerunt feb
virtute. /ynbe Cato • Consilio pollet cui
vrm natura negauit ♦ Item ^bencca. ^x-
cellentia ingeny potesd latere sub quacucg
pelle 4ff ssota sim Isiborum in libro ethis
mologiarnm Elephantem greci a magni-
tubine corporis putant dictum/eo cp for-
mam montis prefbrat • /fVpub in bos vero
dicis barro j eo cp vox eius barritus bicis.
f bentes cius ebur • rosdrum ems prornnfdi-
ba bicitur <f Isiota sim isibqp, ♦ ‘jCigris est
besdia varys coloribus bisdincita mirabilis
velocitatis ex cuius nomine quiba Fluui?
tigris appellas qui rapacisiimus efd oniu
fliuuoie • Ct scicnbnm cp pro besdia bicis
bec tigris in gtio tigris vel • bis/ feb pzo
Fluuio bicis tantu hic tigris dt in genitiuo
huius tigris :.
(forme vero nitor:* I9ic pbia osdebit itetu
de pulebritubiue fbrrne supples sit exile
bonum «quia efd trausitoria/SC quia efd tm
siipersicialis • 2>t bicit •'Vc^o pzo feb nitor
• i • pulchritudo iorrne vt • i * rapidus efd
vt - i - A velox - i - velociter efd tmnsies . St
4
1
m 8
?
c fugatior -i . mutabilior mutabilitate flo^t
vrrnaliuM dicat latis estctndensfrnde
fi fccrmncs vterent linceis oculis • Jfct_ai£-
Arestotilcs/ita vt eorum visus penetraret
obstantia scilicet corpora none illud corpus
Alcibiadis siiperftcie pulebernmu intro-
spectis vifccnto turpiflimu viberef /tjuafi
dicat sic. Ex quo concludit pBia. 'jjgit te
pulebrsi viberi nofacittuanatura feb ini
firmitas oculorum ipcCtantiu . Et iubdit •
H>ed estimate <p nimio vultis bona coepis
du sciatis boc quodeuc^ fuerit de bonis cor >
poris polle dillblm igniculo*i. calore fabris
triduane febris em acuta sm medicos qn<$
tercio die pirnit Et tsic bremter recolligit
supra dicta dicens • Ex quito omnito licet
redigere in summa jtp bcc sej predicta bona
non possunt pstare ea q pollicens ♦ i • pro-
mittut nec pfeCta fimt congregatone oiriu
bono^i f nec ad beatitudme fersit qsi quida
calles* i* vie nec ipsa pficiut boatos^f/Ifo
tandu q? pttlchritubo corporis non e bura*
bilis quia dicit Tsirgili? • P fermose puer
ninusi ne crcbe colori Alba ligustra ca<*
bsitsirccinianigralegsif 4/slotabucpob<?
muniter dicitur q> visus linceus obstantia
corpora penetrati feb illud nec ab Arestotis
le necp ab aliquo autentico inuenif •'Vnbe
^fidorns in libro etbimologiaru loquens
«3e linee dicit linx biCtus e quia i lupop
genere numeras /bestia maculis distincta,
tergo fvt pardus feb similis lupo cui? Vri-
na conuerti in buricie peiosi' lapidis biamt
qui ligurius appellas -/htbil aut dicitIW
dorus bc penetratione vifos^/ltota q> ab
cibiabes mulier fuit pulcerrima quamvis
deteg quibam discipuli Arestotilis dux-
erat ea ad Are stotile fvt ipsam videret q
visa dixit *si bormites linceos oculos babe-
rentfvt queq* obstantia penetraret intro *
spectis visceribo corpus, qcf apparet pnb
5rpislimu viberef: ♦
^ AVetrum oCtauu
x que miseros tramite bettio:.
tub est oCtauu metru bui ? ter-
cui? prim? versus dicis metru
t cu ab innentore ♦ couabic u a pede
predominante * Hoecsib? versus bicif me-
tru arcbilogicsi ab muentore*iambicum a
pebe predominante • T^n quo metro pbia
bcplangit errore bomiuu qui in querenòo
mìnima bona flint prudentes feb in qrebo
siimmu bonu abbucsif ignorantia ¿primo
fecit bocfsecunbo peat \Jt bomines tediati
fnlsis boms rebeat ab versi bonu /fecunba
ibi-Huid bigim*bicit ergotpru e intiectio
bolentis SC est bissillaba .ppter metrsi que
ignorantia abbucit miferos beino tramite
*i‘transiterai via siipple a vero bono *fvos
bomines non queritis aursi in viridi abore
nec carpitis gè mas in vite* vos no abbitis
*i non absconbitis laqos p captura pisciu
in altis montilo vt bitetis bapes pisce • H
si vobis librar fequi capreas non captatis
♦i non acccbitis vada tyrrbena* i -mare s>
reniuqucb est in ytalia qu in etia prò certe
bomines norut*i*nonerunt ipsos receslùZ
abditos - i * ab feond iros slnCtibns equoris
feria bomines nornnt que vnba sit feratior
« i * babunbantior nitieis gemis* i • niargari
tis*(vxl que vnba sit feratior rubrntis pur-
pure *i •concfoilioir quoir sanguine sit pur -
pura • Et bomines norut que littora pi tat
♦ i • foabunbat tcìxozc pisce nel asperis ecb-
trris • i * talibo piscilo feb qua * i • vbi lateat
bonu icZ btisicu qct euptur* ncscirc siistin et
ceci existentes 5C illub bonu qct abyt tris
polsi itellifersi illub bomines bemersi ecci-
tate ignorane petsit telline *i*qruf in terra
4 lìctabsi sm ^siboru libro etbimologb
arumkaprea esfagrestis capra que quia
acutissime vibet/greci ea ponboyba appel-
lane rat 4 slctanbu sm ^ssiboru qr cdoin?
est piscis puus femipedalis quiabbcrebo
vibef retinere naue|k est piscis aspcrrim?
ab niobu ertey ab ebenbu fati« siiauis : *
<1 cquib bignum itolibis mentilo imprecer .*
10ic precaf pBia vt posi tedisi fàlsoru bo-
norn bomines rebeat ab vei^. boru/& bicit
isiiiib dignu ego rmprecer stolibis mentilo
bormnu qsi break nini alinb nifi boc q> bc-
mines ambiai ipsos bonorcs K opcs H evi
paranerint♦ i • acquisirerint sibi siilsa bona
grani mole* i-tediosa solUcitudine tandem
■f ?
tebio dndi cognoscat wm bona Motabit
qp ista bcpcatio pbic no est ex maltuolctia
sed ex benignitate /56 ibeo no optat cp bo?
mines pm aneat in desiberio bono^r tpaliu
ifad vt illub desiberiu magis sit eis mediu
^pbneebi ab vey. bonu nec ipa tpeat" cupibi
bitate s abitone sonoris abee/fcb vt quibo
ad5ft p boc ab veru bonu bebucanf ♦
4 P^ola nona
W m ^cnng mendacis: • ^sta e nona
M Mprosa bititis tercy »sin qua pbia
JRk livult ostendere que sit vera beatis
tubo» $Fpnmo continuat ditta bicenbis*
K>ecundo assignat causam false felicitatis
percio oftcnbit que sit vera felicitas ♦ /fe -
cunba ibi» $uob em itercia ibi • IDabes igib
tquit 56 forma-Drnno bicit-lOaCtenus • t«
buc vsq? fafficiat ostenbifse formam men-
dacis felicitatis . i» false qua si perfpicacit
intueris ♦ i • cosiberes orbo eft> i • restat moc
stmre deinceps i »postea que sit vem felici?
tas|56 dicit Doecins»Ego video nec opi-
bus fas ficientiam posse contingere nec re-
gnis potentiam , nec dignitatibus rene?
rentiam nec celebritati gloriam nec leticia
voluptatibo que tamen viben6 pmittere»
?t sic falsa felicitas est in eis M dicit pbia
unquid tu dcprebendrsti causas cur il-
lud ita sit J56 bicit fboecius ♦ Ego videor
intueri»i »cognoscere tenui rimula • q • b •
no plene feb rmperfecste video illas caulas
?feb apertius cognoscere mallem • i»magis
vellem ex tez56 dicit pbia» Atqui p certe
ratio.i-caufafal.se felicitatis promptissia
est Mota cp falsa felicitas dicit" mendax
f eo cp non adimplet quod promittit/biuicie
enim promittunt fas ficieutiam «dignitates
reuerentiam qua no conferunt »sicut patet
ex peebictis 4 Mota cp cognitio falle falfa
citatis vtilis esi «»quia cognitio mali expe-
diens est ab cautelam fm Alantim m de-
planctu naturefcpiia malum non vitatur
nisi cogmtum/56 quia noticia mali ducit m
cognitionem boni per ajpositum igif vult
pbia primo assignare caulas false felicita-
tis f 56 tunc ostendere que fit vera felicitas
4Quob em simplex est: • Ityic pbia assignat
causam false felicitatis»f 56 beclamns eam
ostendit cp sufficientia potentia 56 reue-
entia gloria 56 leticia sint vnum in re/fe-
cundo oisenbit quomodo bomines ista se -
parnut abinuicem ffecunda ibi Ipoc igitur
quod est vuum-sDrrmo dicit cp caufa fab
fe felicitatis est\cp eno i bitmanits id quod
e simplex 56 nibiitifum natura separat • t»
diuidit f 56 enor bumanus traducit a vero
bono 56 pfecsto ab flm 56 ad rmpfedru bonu
(f t tuc beclamt istam caufa/ostendens cp
reueeetia potetia 56 oia tfia fuc vnu 56 i de \
re» 56 po oiibit potetia i de ee cu fufficietia»
56 dicit » An tu arbitraris illud quod nibilo
indigeat illud egere potetia ¿56 rfibet jpoe?
cius ♦ /tlirrime iiiA» Dbia approbat dicens»
flecte tu quibe rubes »/na fi quid est quod
sit valentie imbecillioris »ipotentie debilis
M vlla-i-i aliqua re necesie est cp boc egeat
alieno psibio • Et dicit Doecius ita e inA
Conclubit ergo pbia biccns» "Agib vna 56
cabe e natum fufficientie 56 pofetie»j56 bicit
£>occitis sic videt" • ‘pue ostendit digmta-
tccfse eanbc cu predicdis dicens» c^uod vero
bnrusmodie\t »f» sufficies 56 potesnuquib
illud censes »i»tubices fpernenbu tanqp in-
bignu »an contra non fpernenbu sed dig-
nissimum omni veneratione ♦ Axspondrt
Oecius »Aon potest dubitari quin boc sit
bigniflimu oni venerat oe »| 56 pbia addam?
ergo fufficientie 56potentie rcurrentia /cp
bec tria vnu indicemus f 56 bicit £>occius
addamus ergo si volumus vera confiteri •
4(\ Mota ndii cp potentia ide est fufficientie
/ cp em aliquid omnio sit fufftciesnta cp nul-
Ims egeat 56 cu careat potentia contradicti
one iclndit si careret potetia respectu alie?
possibilis non esset omnino sibi suficiens »
Mlstotandn cuicuep iuest famma siifftcietia
56 famma potetia eide mest 56 famma rene-
rentia / inquantu em aliquid babet mtione
pnncipy iutantu e bignu rener entia» yribe
fily rcuerenf patres quia fant principium
ee eoru f 56 serui bominos/quia fant princir
pia seruozu in mandato monentia eos per
rmperiuf56 reneremur viros vtuofas/quia
fant principia gubernantia vita pollitica»
I
potentia aut dicit ratione pemcipy /vnbe
illub e st maxime pemcipiu quobest poten
86 ibe otale reuerenbislimu: •
4oa\bveio mquiti - J2>ic ostenbit pbfeis ee
Znexa Floria 86 leticiam dicens • jiy.ub vrro
iridicas - Illud qtiod est suffi cieittilsimum
potentissimu reuerenbislimu est ne boc ob-
scura 86 ignobile pz\ est clarissimum omni
celebritate-i - gloria -fcndit Doecins♦ ego
ofiteor illnb ee celeberrimu - i -glortosissrnu
sicut efe - %nc pBia concludit dices., j^on-
feques igit est vt lateamur claritudine-i-
gloria nihil bifferre a trito superiozibo - sEc
bicit Doecius - Cosequit incp • Xvic onbit
ibe be leticia dices ♦ Illud qcl nulli? alieni
egeat 86 qct cutta suis virtbo poiTit qct c re
uerebu 86 clarr none boc e letiflimulrnbz bo
ecius * no possum cogitare vn tali vll? me-
tor obrepat ♦ i-intret - ‘tatc concludit pBia
dicens-^>i lupiora manebunt vera nece ile
est illud plenit esle leficicl^ p cabe coccila
neceile ert ce nomina b tueri a sufficiende
potentie claritudinis rcuerentie 86 iocun-
bitatis seb substantia eoru nttllo mo biscre
pare/quob concebes Doecius bicit neceile
est mcp^j Tlotanbu cp omnes creature co-
paranf ab deu sicut effett? ad sua causam
¡¡¿6 quia noticia cmnilibg cattse relucet t suo
effeta neceile e ipsius bei haberernorieiam
P cffettu 86 noticia cu laude quia effetus
dei rcpfcntmt ipm sub ratione bonitatis
86 pfetioms que est materia laudis t cum
igitT gloria sit clara cu laude noticia necei-
se est pzmcipiu ommtt reru/quob e sufficio
entiflsima potentissimu^ reverendissimum
etia esi e gloziosissimu ^/Rotandu q> suffi -
cientissuno nullum bonu bcest 86 tale ha-
bet ajpetitu quietatu m bono adeptofquies
aute a^etitus in bono adepto est leticia.
fergo bonu sufficietislimu etia est letiflimu
4 IJlotanbu cp omnia ista sufficientia po-
tentia reuerentia gloria 86 leticia sunt vnu
{substatia/no aut Itmt vnu x siibstatia sicut
aggzcgatu ex druersis rebo tuc eram eet ibi
compositio quod repugnat potentislnno 86
bigmssimo i eo gp fimplitioza digmora sunt
compositis seb be bcc postea meli? patebit
J
mOoc igib quob est vnu: ♦ IQic pBia onbit
qualiter homines illud quod est vnum re
bitnbut. fbeciibo rnouet dubitatione ibi *
fc^itid igit' inK ¡D:rmo ostendit qmo boies
bunbut illud quob est vnu«& bicit - Illud
quob est vnum 86 simplex natura illud bis
partitd-btmbit pravitas humana i prau?
error honnnu querendo vnu sine alio 86 bu
honnnes conanf i laborant adipisci parte
rei q ptibo caret homo no assequif vllam
portione. i ♦ ptem nec ipsam re integra qua
affectat [86querit Doecitts-quonámobo
bttiibut borrrines ista. Dicit pBia^qui pe-
tit bitucias qpter fugam penurie * i-caufe
fufftetetie. vel labozat be potentia seb ma-
uult-i-magis vult elle vilis-i-indignus 86
obscurus. i. inglorius 86 ita nihil curat be
dignitate 86 glozia-JtaUs etia subtrahit sibi
multas voluptates naturales ne amittat
pecunia qua parauát-i -lucratus est seb boc
mo ne fiifficietia ori git ei que valetia-i.po
tetia sierit que molestia pugit que vilitas
♦ i-irreueretia abicit qué obscuritas-i-infa-
mia recondit qsi dicat no-^tiic ostendit be
potentia ibe dicens-Hui vz:o solu desiderat
polle. i - potentiam ille pfligtt- i ♦ dispergit
opes despicit voluptates 86 honore carente
potentia 86 nibilipédit gloriam seb videas
A imtba bttic deficiant - fit em aliquando
fvt tairs egeat neceslarys vt mordeas anx
ietaribo 86 cu nequeat ista depellere etiam
illnb quob maxime petebat desistit esle po-
tes . Spirmlit: licet ratocinari be alys tribo
fez de honoeibo de gloria de voluptatibus
sicut de pdiestis duobo * xka cu vnuquobc^
hou pfedre acceptu sit idé quob cetera^t
declaratu est quisquis petit aliquid horum
sine ceteris non LWehendit illud quob de-
siberao^; IJlotanbu qui qrit pté rei mbim-
sibtlis ptem non muemet nec ipsam rc c?
ptem querit • quia in reru natura mbrm si-
bile ptem non habet /cu tgif pbicda quinqt
- s-siisficiétia reuerentia 86c ex pte rei sint
vnu 86 tbittisibilia licet differat nonnnibo
qui querit vnum sine alio noninuemet*
M Hotanbu qp» ista qutnc^ put inuemtinf
M rebo sensibilibo m quibo halxt eslé modo
imperfecto & diminuto sic vnum mucmf
sine alio • inquantu aut accipiunf sim efle
pfectu fBi sim esie fummu gnt mucrriuf in
beatituome sic sirnt idem mbvrasibiliter Bi
vnum non inttemsi sine alio • Jtjuia summa
siis sidentia esi beatitubo*fumma reueretia
est beatitubo • summa potetia est beatisubo
\Bi sic de alys / Uotanbu <p quia bomo na
turaliter be liberat beatitubme tuc vnuqdqr
pdictomm quinc^ desiberat sim qd pectat
ab beatitubme jboc aut est sim esie pfectum
inquantu eadem sirnt beatitudirri .fBi quia
beatitubo cu sit deus e indiuafibili« omnia
qumcp prebicta sirnt vnu indimsibiliter ♦
Ex quo patet q> quia bominc* querut ista
sim qct imperfecta inquantu sirnt in sensi-
bilitof^ tamen befibemnt ea sim jofectionc
ideo homines non asiecuntur per ea quod
desiberant:.
^(jsuid igisi mqua: • ipic pBia mouet bubira*
tionejquia dictu est iamM bomo queredo
singulu boy bimsim ipse frustras beatitu-
bme -fpotesb ergo dubitari futrum queredo
omnia simul queraf beatitubo * dicit ergo
Doetuis in littera _*fcuib igif mqua quasi
bicat - licet non queraf beatitubo querebo
vnuqnobqZ bimsim ♦ qatib igif erit si quas
cilcta simul cupiat abipisci • nitqiub ille sic
velit summa btitubmis ♦ nuqirib bntubiuc
repi et x bis bonis que bemostrauam? non
polle conferre quob pollicens • i. ¿p mittunt
<pt refponbet Doecins • /jfVmime inquam*
(sonclnbit ergo pBia dicens* ^n Bis ergo
nullo mo e niestigaba beatitubo q crebuf
pressare singula expetenboru- i • besibera-
¿02? quob Doecins concebit bicejis-quob
feteoe * i * affirmo mqua ita esses Bi hoc ni-
bil verius dici potes t #|totabu si' aliquis
qaierit omnia quinq> simul ille querit bea>
titubmem in vmuerfali feb errat m par-
ticulari quercnbo ea in istis temporalibus
boms in quibo uon miienif f non em iumr
ma sufficientia nec potentia mucuif in eis
2>C sic patet cp querens vnum illozu vel o;
ma simul sim quob initemus m rebo fensi-
bilibo cu babeat efle in eis mobo rmpfecto
non consequis beatitubinem querens aut
vnum istoeu sim ce perfectum cum omnia
sint vnu mbiausibilit omnia querit Bi que?
rit beatitubinem: *
TWabeZ
namt
igif tnquit i t ^o ftq> pBia afsg-
caufam felfe felicitatis * bic ostebit
que sit vera felicitas • Jbecunbo offendit
m quo sit constituta ibi * piioniam igitur
agnomsti ♦ JDermo pBia bicit* Dabes igif
iam causas Bi femnam felse felicitatis nuc
besilecte intuitum mentis tue in aduersiim
•i .in contrarium false felicitatis foocead
vemm felicitatem ibi statim videbis veram
felicitatem qua promisimus/SL bicitDoe-
cius * ^Vtqui pro certe vera beatitubo per-
spicua elt * i • mavifeita ex dictis etia bo-
mirri ceco * q • b • ta mamfest a e vera beati-
tubo ex dictis A etiam ceco si' aliquid pos-
set videre pateret f & tu pauloante mon-
strastieam suppleveram felicitatem bum
conabaris aperire * i • declarare cattfes feli e
felicitatis |Bi dicit Doecius • Risi ego fel-
lor ea est vera &sperfecta felidcas que per
ficiat fessi cientem -potentem Bi rcuercnbu
celebrem Bi letum { vt etiam tu pbiloso-
pbia cognosces me fboccium interius * i *
plenius ammabuertifle que sit vera felici-
tas . ego sine ambiguitate cognosco bac ce
plenam beatitubinem quevtuim borum
sicZ prebictorum vemdter potest pressare
quoniam ibem cuncta sirnt j Bi bicit pBia
quasi congratulanbo ijboedo • ffl alumpne
bac opinione te felice supple bico siqnibcm
boc abieceris fepple quob mobo bica • Et
bicit Doecius jouibm bica- ipicitjoBia •
Putas ne aliquib ce m bis rebo" mortalibo
Bi cabucis • i. tmnsitoeys qd possit asiferre
•sibare butusmobi statu • fvefponbet Doe-
cius minime puto BC illub oftefem est a te
vt nibil amplius desideretur beatitubme *
(Eonclubit ergo pBia dicens » lpec igit • s*
sufficientia reuerentia Bic que in rebo ca-
ducis inuemuf vel sunt imagines i * sinn-
limbmes veri boni Bi vides dare mortalibo
imperfecta bona * veru aut Bi pfectu bonii
conferre non pofsiint] * Bi bicit Dpcdus asi
sentior inq> ^fHota sufficientia rmpfecta
q consideras in rebo temporalibo no e vera
seffidentia. sed tm fimi litu dinaria • Sotiffid
dentia autem perfecta includit omnia alia
quatuor BC singulum alioy. quatuor psecle
alia includit.S6 ideo illud quod dat vnum
gsecstu dat omina sed illud quod dat omnia
secit vere psecsbu ergo dicit Doedus.illub
qd potest veraciter vnu coFcrre illud cog-
nosco efie beatitudinem«^tem afientioe est
verbu bcponentale BC idem significat cum
verbo neutrali quod est ailentio*. •
(guoiria igif q vera.. Ipic ostenbit philoso*
pbia m quo vera Illicitas sit costifuta /BC
primo tangit ordinem bua? partis ad pre-
cedentiajSL docet druannm auxilm efie rm^
plorandum *>t cognoscatur tn quo sit veta
beatitubo f secundo muocat diuinu anxiliu
tercio ostenbit intentum m quo sit vera be
atitubo i secunda ibi. o qui ppetua. tercia
ibi quorria igit- jPeimo dicit pbia fo boeci
qnia agnouisti q sit illa vera beatitubo BC
agnouisti que mentians beadtudine - Auc
sepest vt agnoscas ^nde illam veram bea
titudinem petere postis * Cc dicit .Doedus
illud iam dubii a te vebement expecsto • BC
dicit pbia .Cfu bimnum auxilium in mi-
nimis rebus debeat imploraris sicut placet
platorri nostro a tbimeof quid niic censes
sedendum siijple m ta arduo negocio ^e-
•fponbit f^occius inuocanbum sezple cem
seo patrcmdmmu rcrum seZ deum sine q
nullum exorbiu rite funbatT |qd approbat
pbia dices jredre tu inquit cesei" BC- simtil
sine iteruallo pbia ita modulata ed-ppolu
itmuccationcm dei metrica modulatione.
jtYlote q> in ommbo biitinii auxilium est
mipbrabumlquia betis est qui duri das fiie
lapiende mr luit in animas lapientum • K
stubetibo tribuit gratiam cognosecnbi cui
nibil e bifificile! BC sine quo nibil possibile e
pofiiberi ita scribit in plogo de regimine
principii - BC omne datu optimum BC omne
donum perfectum besersem est descendes
a patre luminum/vt dicit aliajcriptura/3C
dicit beat? Agustin? ♦ sterno tam erudit?
nemo tam boctus qui seperna illustratio-
ne non indigeat. Et beat? gregorius nisi
mtus sit qni doceat inuanurn lingua doc r
toris laborat . ideo pbia volens ostendere
m quo sit vera beatitubo muceat bimnum
auxilium quo pretermistb nullu rite suda-
tur exorbiu: * Mctru nonu
0<|ia ppetua niubii ratee gubernas
^Jstud est nonu mctru bui? tercy
qct bicic omericu ab rnuetore quia
orner? ipm abutcmt.& dicis eroicu a mate
ria quia gesta berount * i • viroru illustri-
um hoc metro describebatur«BC dicis dac<-
tilicum a pede pecbominante -Exametru
a numero pcbu quia costat ex sex pedibo.
m quo metro pbia inuccat bimnum auxi-
lium ad ostendend um in quo sit vera bea-
titudo BC quomodo ad iplam peruematur
^drM.eaigcrpJria captando bemuolcntia
dei ipinmultipUciter commendat * secun-
do petitionem sitam exprimit ibi da pater •
(Xirca pehnu seiendu q> tria requinins ad
petitionem exaudienda • pdmo requiris
potentia exaudiendi ♦ Hoecundo voluntas •
Nereio scientia De primis buobo dicis in
quarto bm? ¿piasecuda-ibuo sent a quibo
omnis bumanep. aestuum effastus constat
voluntas BC potestas f quop. si alfceru defit
nibil est queb explicari queat .Jjjbc seictia
patet(quia fine ea nihil ratonabiliter geris
fvolens ergo pbia ostendere q» dens pofiit *
velit saat exaudire sea.petitione f ostendit
ipsem ee potente ex mundi gubernatione.
ex celi BC terre crea tone ex tpis pbuCtone
secubo ostenbit ipm volente fiue bemtto >
Ium ex sei bonitate BC clemetia qua cuncsta
¿pbuxit «Jtercio ostenbitipsem ee sepiente
ex quocuda eFsecstuu Ipecialiu pbuClionc •
2£>ecunba ibi . stuem non externe • Cercia
ibi-innumeris . {piimodicit• ® pater
qui gubernas munbttm p pe tua ratione, i •
perpetua promdentia tua * qui es setor • i.
creator terras BC celi qui rnbes tempus ire
♦ i. ¿pcebere ab euo i a ppetua tua dura^
tione. tu manens stabilis«i * immutabilis
das. i secis cunCta moneri jf/ljlotandnm
qt> tota ista littera . <^ui ppetua vf<£ ad
illam ptem da pater debet legi selpenfiuc
BC’potest obic teneri vocatiue abnriratiuc
vel bepiecatiue flctandu gubernare
m
-
est res m bebitum sili finem ordinare quob
spectat ab biuina bonitatem »fregit autem
prima causa omnes res preter boc cp comt
misceas cu eis TFluedo sup eas virtute vite
56 bonitatis sm autoeem libro de causis •
Sotandu jcp vnimdusfsinArcflotilcm
ro be munbojbct constituto cx celo 56
terra 56 naturis q in eis simt /que munbu
beus gubernat ppetua mtoneilua puibe
tia ppetua q no est transitoria/ sicut pmbe
tia bumana sed pmanet bumtione infinita
41 fTotanbum sicut aliquis bicis fator qui
femina plantarii 56 arboru picit /sic beus
bicis fator inquatu celii 56 terra creauit 56
pbuxityp celu aiit 56 terra ctia mtelligus
elementaq sunt in mebio • Cpicit aut traru
ponendo numeru plurale p singulari p an:
tbitesim «f| rfotanbu cp tempus est buratio
fuccessma cu sit numerus motus sin peius
56 posterius »ex quarto pb\siconv*’q bnrato
pcebit ab euo ¿((ybx notanbu cp cuu est
dunatio putandis’tota simul nulla babens
successione vel mutabilitate anexa» 56 e ide
cp eternitas q est Apria buratio bei sm qua
beus est causa temporis «sicut em beus per
sim ee est causa cuiuslibet esie/56 p sua boni
tatem est causa cumslibet boni» ita p suam
burationem es t causa cuiuslibet buratorris
4\ ilotandum cp deus est stabilis » i ♦ im-
mutabilis iqnia nulla specie motus mones»
^no gencratoei 56 coeruptoc<cu sit igenerabis
56 icoeruptibis-mec augmetatoe 56 biminu
toncijcu no sit quantus »/non alteratione nec
loci mutatione cu sit ipartibis • Pt pbat A
resitotiles »viii.pbisicop.» ex orbme mouetiu
56 mobiliu neceife e deuemre ad aliquod
pmnu omno imobilcj 56 p fc 56 p accidens
Tlotanbnm cp omnia a primo sunt mu»
tabiliajvel sm ee vel sm opatione • ^bi sm
ee boc e duplicis»vel sm ee substatiale sicut
e tia generabilia 56 coeruptibilia/v>s sm ee ac
cibetale sicut wrpa celestia q licZ no mutes
generatione 56 coemptione tn mutas sm
ee locale • H>i aut est mutatio sm opatio^
ne sic rutelli gentie sunt mutabiles/quia in
ipsis e successio mtellcctionuflicct ergo no
mutent quo adefle tn quo aa opationem»
^VUter exponis' .« Sbtabilisç manens das
cuncta moneri vel onibo speciebo motuu ♦
vel ali quito fpeciebus motus accipiendo
inotum strictes vel large ♦ Aliter exponis'
^»tabili% manens das cuncta moneri.
non cp omnia moueansffcd quicquid mo-
nes te date moues 56 simile gen? locutio-
nis babes Iobanis primq»Illuminat om-
nem bomrnem venientem in bue mundum
jnon cp oms simul illumines f sed omnes
qui illuminas a beo illuminas :♦
<fquc no externe: »pie pbia onbit betim ee
beninblum exbomtate clementie qua om-
nia produxit 56 dicit»^iie seg beum exter-
ne » i » extzmiece cause no pepulerut»t • no
coegerut fingere i. componere opus »i«
creaturam fluitatis materie que fluit be
ce ad no ee 56 ewuerso be no ee ad ee fór-
me veru pro sed insita ♦ i • intrinseca for-
ma summi boni • i • siimme tue bonitatis»s»
pepulit te fìngere opus Fluitatis materie
pater tu bucis -ipbucis cuncta ab ex-
emplo siipuo i ab exemplari perpetuo»
tu ipc pulcberrhn? ab oni deformitate elo-
gat? geres mete i-memoria plenu mubu
seu pulcbrñ mûbu • s • arcbiticu 56 formas
• i • pbuces ipm mubu sensibile simili rma
gme sicut pfiiit in méte tua 56 tu rubes mu
du pfèctu. i » pfecte pbuctñ absoluere . i •
absolutu tenere fine beffctu alicuius pile-
tas partes • i • elementa 56 dementata que
spectant ad integritatem mundi •
^Motandum çp omne quod necefsitatur a
causa extrínseca necessitas ab eFftciéte jvel
a fine ^tjuia non simt plures cause extrin-
iece f cFftcicns aût nécessitât bupliciter «
jvel violenciam infèrenbo/ct piciens lapi-
dem siirsiun »jvel aliquid coffre ubo quo na
turaliter molleas sicut generas das fórma
lenitatis mouet igné suriìim de necessita-
te nature »^beus aût non necessitas ab effi-
ciente pernio modo »scilicet necessitate vi-
olente curri nifoil sit potétius co piee neces-
sitate secundo mobofeû nibil ab alio reci-
piat {nec eciâ nceisitatur necessitate finis
quia quod necessitas ab alio tanop a fine
coparatur ab ipsimi sicut rmpsèctû ad per;
i
fectum eo q fini25 est bonum ei pfertio ib
lui® quofc elt ad finem deus autem a nullo
extrinfeco perficitur llotandum q sola
bomtasbnnna coegit ipsum ad pducendn
op? fluitantis materie no aut coegit ipm
necefsitanbo sed libere monebo jflflotam
bu q uribia fkctt q aliquis bonu alten no
comumcat quia imribia e trifticia de bono
alterius «SL quia talis iniribia in deo non e
ideo summam borri tatenvp creationem a*
lys comurricauit Tnbc dicit platom tbi*
mco^b optimo mrridia loge relegata eis’
)bi p wseques sibi biiTirrrilis put natura-
lit cud?q capax btrt udis ee poterat effici
q voluerit ^flflotanbum q sicut m agen-
ti bo per naturam forma rei fienbc preex-
ifsit in agete f m esie reale sic m agentibus
fm intelcctum forma rei producende pre
exiftit sim esie intellectuale )sicut artifex
volens producere domum oportet fe ema
domum primo m mente peeexiftcre tan>
q exemplar ad ciri? imitationem faciat
domum in materia / cu igitur deus sit a-
gens per intellectu pdneens mubu. ipfe
peebabuit rn mente sua exemplar mundi
ei omnium parttu ei ? ad cui? imitatione
piuxit mribum extra fujplc qui mub? \
mente btuina pzeexiftens dicis Arcbiti-
p? ab arcbos qct e princeps bi tipos simi-
litudo qsi principalis similitubo/Ciri? yma
go dicit ilte mubus sensibilis:.
numeris elemeta ligas • Dic pbia w<r
mebat deum ex pte fapicntie quo ad spe-
cialem effectuum pduttionern »jE?t primo
ex productione elementoeu ♦ Specunbo ex
pzobuctone anime mbi-Xercio ex pduc-
tione nostra^ ammarum/secunba ibi T«
triplicis ^tercia ibi ♦‘itu causis -^)rmio di
ci «(p pater tu ligas elementa numeris si.
proporcoibo numerabilibo vt elemeta frigi
da eouerrient. i • eoeordet flammis • i. cali-
dis clementisr. bi vt anda • i. sicca elemes
ta conueniant liquidis • i. bumidis elemen-
tis ne ignis purior inter elementa eu olet
• i. exeat spera suam magis ascendendo
ei ne pondera « i * grauitates deducant ¿i*
rnagis deorsiim ducat terras mersas - i-de
3
presias ^/potandum q elementa babent
proportionem numeralem iter fe/sicut em
buo numeri quadrati conuemunt in vno
numero medio proportionali/ sic duo ele-
menta contraria in duabo qualitatibo coc
ttemunt in vno elemento medio proporci-
onali vtraq ^xrbi gracia numerus qua -
dratus cft qui constat ex ductu siii ipsius
x se ipsiim diecdo bis duo . ter tria bis buo
in quaternarittm|& ter tria in nouenari j
itm*bC accipere vnnm numerum medium
proportionabilem scz fenarium qui fecu-
du eandem proportione excedit qnatuor
inqua excedis a nouem sicut enim noucm
continent fex bi mediam partem fex« ita
fex continent qnatuor bi rnrdiam partem
quatuoe sic similiter est in elementis« nam
ignis 'ei aqua in buabo qualitatibo contra -
riantur« ignis em est calid? bi sicc?.aqua
frigida bi bmrriba q colligantur vno me-
dio siqple aere qui couenit cu igne rn cali-
bitate bi cu aqua m burrribitatcj/similiter
'eff de aere bi terra respectu aque«^becu»
dum banc fentetia littera sic exponas tu
ligas elementa numeris • i«proportiombo
mimeralito vt frigora • i • aque que frigis
de siint conuemunt flarrris«t«igmbo qui ca
libi simt per vnu elementum medium qd
« aer«SL anda • i • terre q aribe simt oueiri^
unt liquidis «i . partiba aereis que bttmi -
de simt p elementum mebiu quod e aqua«
fjfit triplicis media nature cucta monete
Dic pbia ostendit sapientiam ex anime
mdi pbuctione ♦ 'Tbi feiébu q» ista littera
comumter exponitur ad mtentoem plato-
nis mfbrmeo fed quia illa expositio cbiffi
cilima bi modice vtilitatis ego eam p tra-
sio bi ponam fecilem expositionem q est be
mente areftoulis ♦ ^.d ctri? eiribcntiam e
notabum q per amma mbi bic intelligi-
tur intelligeiitia monens orbe que per mo
tu virtutem soam influir rnferioribo«^ bec
intelli getia dicitur media inter deu S^ ani
mam bumanam • Asicut em in digmtate
bi perfectione excedis a deo sic ipsa exce-
dit animam nostram ^íTlotanbumq bu*
rnsmodi mtelligentia dicitur esie triplicis
m 9
nature tres opatones qua« babg fep*
pie mouerc oebem*mtclligcre bcum 5L m-
telligcre feipfem ^(Hotandu q orbes ce¿
lestes dicutur oosona membra mtelligetic
quia p ipos taq per organa SL instrurne-
ta íntelligentia rnñmt ínferioribo/licet em
íntelligetia prima intentione moneat qpt
feltn secada intentione monet ¿pt inferio-
ra his pmifTis littera plana erit* Fnbe di-
cit nc - a^n be? animam fejple mtídi q eft
íntcllígentia. medía súpole ínt den ani-
ma humana triplicis nature • i • triplicis
opatoms monentem cutía súpole inferiora
P influxu illa tu conectens resoluis ♦ i • di-
stinguís eam p ccsona membra *í. p wne-
ntentes orbes q anima cum secta • i * biaií r
fe quantum ad opationes glomerauít «i*
rmpíTit motum in baos orbes fe|ple in or-
bem primi mobilis St in orbem planetarii
iva reditura, i. reflexa meat i- proce bit
m femetipfem fejple intelligendo quob eft
vna opatiofét ipa circuir mentem proñm-
bam • i • mentem b minam beum ñaellíge-
bo q eft alia operatio ipa ebuertit • i mo
net celum símil i imagine *í . intelectione
qcf eft tercia operacio eí? • Aduc nota licZ
ccrpora celeftia íínt dtucrsytn ratoe ini-
tatis orbims poHunt bici vnnm cczptfñ -
milis íntellígcntie licZ fínt bmerfe/tn pnt
dici vna intclligcntia ¿poter vrrítatem or-
brrris in operatione monendi /ergo dicit in
si ngulari animam non animas*..
causis animas par ibo vitáis minores
H>ic pHia cbniendat sapientia dei ex ani-
marum nostrarum creatione -JDiccns -O
pater tu puebis*i • paucis animas bomi -
nu H minores vitas • i • animas brutorum.
K plantara. paribo causis quibo animam
munbi picbnxisti. scilicet tu aptans sub-
limes • i «animas rationales hominum • le-
ni bo curribo • i • celestibus stellis • tu feris
eas in celú U terram*i • in corpora terrena
qs animas cernerías rebuci igne*i*caritate
redúcete fecis reuerti ab te «benigna lege* i
ordinatione tua áffítota q, anime bestiarr
^plantarum dicuntur minoris vite respe j
¿tu anime homim^eo q no babent tot nec
ita pfertas opatoes vite sicut aie boim
4 illota q» per lenes currus fm intentione
platonico^ intelligit stellas copares curis
ribo . flbixerunt enim platonici/q» beits 6-
nes animas simul creauerit feminauerit
eas in celo belegcnbo eas stellis coparibo
a quibo postea bilabanf' in corpora/feb bec
opinio non valet/feZ cp omnes anime fimi
sint create imo omni die be nono creans
&i create corpo ribo infeudimi ♦ jDiciif aut
anime feri in celum propter virtutem ce-r
leste ex qua vnio anime ab ootp? cotrabit
fea peryodudicet anima a deo pducaf in
corpore rame vnio ex pte bifpositionti cor
paltum dependet a virtute celesh/ibeo di-
cit eas feri in celum S>C terram quia anime
non coaptans corporibo nifi mediate vir-
tute celesti* jtmde fecun do pbificopt*bomo
enim hominem generat SL sol *jj Ilota cp
deus animas creatas aptat lenibo curnho
i«stellis comparibofquob sic potest iute!-
ligi {quia anima creata comparitatem Ii
militudinem babet cum stella t Sbicut em
stella est nobilior pars fili orbis H est per
petuaf sic anima rationalis perpetua exife
tens est nobilior pars hominis-fxl sic po-
tes! mtelligijq dens animas creatas ap-
tat lembo curribo • i-rationi SL intelledrui q
bicunf currus anime^quia ducunt bominc
in cognitionem rerum quas animas ferit
in celum H terra ¿quia anima ratione 2>C Ì-
telledu babet cognitionem celestiu U ter-
restrium 41' Rota q per ignem reducem
intelligit ardorem caritatis que hominem
auerliim a beo vicys fecit ipfem redire v?
tutibo | irifl enim homo bcum amet ipfem
no querit nisi querat < no inueniet misi in-
ueniat ab ipm no retiertef *..
4|C£>a pater angiiflaj A)ostq pbia capta-
rne beniuolentiam bei ipfem multipliciter
comcnbanbo^bic exprimit feam petitione
dicens * O pater qui fecis omnia preditta
da*i*concede menti humane conscendere
angustam febem • i • nobilem febem fem-
mi boni da lustrare. i • muestiganbo mue :
nire fontem boni. i. den qui e fons omnis
boni da luce reperta* i » cognitioe pbabita
%
1
m te befigcrc sc£ peramotem conspicuos
visus ♦ i • claros intuitus animi i mtois
KC intellectus > o pater tu disilce. i. bispen?
gc nebulas «l • obscuritates SC pandem. i.
gmuitates terrene molisi* dilectionis
terrene atq mica-i - refplenbc tuo spledo-
re tu nanq es serenum quo sujple omnia
illustmntur . Tn es tranquilla requies
pys siijplc mentibus ♦ te cernere i« vide -
re est ftins supple omrriu tu idem existens
cs pr incipi n quia origo omniu reru tu es
vector quia nebis nos per gratia quo per-
venire no possumus p naturam • tu cs dux
bucens ab errore ignemntie ad veritatem
iapientie‘tu es semita cum sis via SC veri-
tas St p te ad teipfumptiemturjtu es ter
minus vltm quem mbil queritur cum sis
summum 5C pfeCtum bonumM tfofa <q> fo
des summi boni dicitur angusta-i fobttlis
jquia vix magno labore ab ipsam peruenis
tur - vel dicit angusta -i.nobilis quia ni-
hil sibi eopari potest - ^tembeum vocat
fontem siimmi boni • sicut em riuuli habet
existerc SC fluere a fonte SC ipfo a nullo.
sic a beo omne bonum habet esse • ipe aute
a nullo 4(|Klota ab hoc cp fodes summi bo-
ni conscenbatur • oportet gp iuuestigetur *
SL quia non siifftcit inucstigare si non in *
neniatur.jnec intienire si non diligatur *
jibeo phia petit per amore besigi visum ar
nimi foZ mtionem St intellectum i iuinmu
bonum 41/lota cp quia intellectus SCra-
tio rmpebiut St obfcumnfp affectione St
besibermm terreno^quia corpus quod
co erumpitur agrauat animam quabo cor-
pori est siibiertajibco pbiapetit fugari ner
bulas terreni molis SC quia no siifftcit fu-
ga tenebrarum./nisi assit lux illuminans
ideo petit illuminationem dices-/^tqz tuo
splendore mica - 'Jtcm bissico bifsicas ♦ i ♦
dispergo vel remoneo«jt dicitur a bis pze
positione infopabili St a ico icis*.*
ss fl)eofa decima
■ H^omam igitur que sit imperfecti
M^sta est decima prolahau? tercy
mS^4 mqua phia ostendit vbi vera bea-
titubo sit costituta/‘& primo cotinuanbo
""-----------—------T^O
5
fo probat beatitudinern perfectam esse in
rerum natum ffocunbo ostendit in quo sic
vera beatitubo ibi • Huo vero • Drrmo dicit
0 boeci quoniam vidisti m peeceb entibus
que sit forma imperfecti boni St que sit fbe
ma perfecti boni nec rcot • i opinor esie des
mostmnbum quoná.i. vbi hec perfectio fe
licitatis .¿-perfecta felicitas sit costituta
in quo supple inuestiganbo illud ego arbi-
tror primum esse inquirendum an aliquid
huiusmobi bonum perfectum quale paulo
ante scilicet oCtaua prosa bifsimsti possit
exiitere in rep. natum ne cassa * i • vana
imago-i-spes cogitationis nos decipiat pt
veritatem siibiecte rei* i. existentis rei* feb
nequit negari quin existet in rerum natu-
ra perfectum bonum St perfecta felicitas sc
boc bonum sit veluti fons ominum bonop
St tunc probat ipsiim esie tali mtione * Jfn
sicunq genere e reperire imperfecta i ecbe
est reperire perfectum f feb m genere reru
est reperire imperfectum bonum St imper-
fectam felicitatem vt patet ex preceden-
tibus | ergo in rerum natum erit dare pr
feCtum bonum St perfectam felicitatem.
i^)anc mtionem pertmCtat in littera Sttip
cit*Cjbmne gp dicitur esie imperfectum illud
phibetur imperfecta diminutione. i ex d-
fectu perfecti quo sit vt si i quolibet gene
re videas esie quid . i - aliquid imperfecta
in eo genere necesie sit aliquid esie. per-
fectum etenim sublata circumscripta
perfectione nec singi potest vnbc extiterit
-¿♦esie habeat queb pbibet imperfecta neq
emm natum cepit exordium a diminutis
St inconsiimatis id est ab imperfectis |feb
natum pcebes ab integris St absolutis i-
pfectis bilabi€ m hcc extrema • i • inferior a
atq effeta • i ♦ mfr uCtuoíá. ex boc ergo ac
cipif maior mtionis in quocilq repitur
aliquid rmpfectu m codé repis pfeCtum.
Tfunc siibmngit minorem dicens ^bicuti
pauloante monstmium? que est fragilis
bom St rmpfecta felicitas. Pt pomt con-
clusione dicens‘Prgo dubitari non potest
esie aliqua febda St pfectam felicitate qct
o cedes • J^>‘bicit sirmisiime St verisiime w
vP
cltilúm est y/l/lotandví q> i tempozaliba te
sensibilibo no potest esse summü te psectu
bonu/te quia mnlti simt qui non putat ce
alia bona preter sensibiUa/tbeo ne aliquis
putet nullu else pseChi bonu í rcrii natura
ploia primo anteq ostendat vbi sit litum
psectu bonu pbat ipsimi efle Iflotanbu
q? res fubieCta esi de qua babef sermo te
cognitio / sed du cogitam? de re que non e
tue e cogitatio cassa pter veritate iiibiccte
rei decipiens nos |ne autem talis cognitio
vibeat' esse summi boni ideo primo probat
ipftim esse in reru natum jf{ Tflotanbum q
tmpseCtu non potest esse principi u rerum
quia psectmn prius est rm persecto ♦ prin-
cipio aut 110 c aliquib p2i? lexquo sequis
q» vbi est rmpersectu ibi est reperire per-
sectu s/Uotandú q efl beticnire ad aliqct
psectú a quo natum incipiens pgrebitur
ad pofterioza rmpersecta cuiusmodi simt
bcc inseriora «que bicutT extrema te cfseta
quia fimt vltima caufatop • no causa alys
msenoztbo:.
él quo vero inquit: ♦ lpic ploia ostendit m q
peisedhum bonum siue selicitas sit sita se-
cubo codnbit quoddam eor relarium ¿tercio
monet dubitationem secunda ibi- super
becseercia ibi atqui boc H.-^)rrmo dicit vel
ostendit persecta selicitate rn deo esse costi
tutam - secubo ostendit per quem rnodum-
sit m deo ibi fseb queso aprimo ponit vna
propositionem notam - fecundo ex ea
probat intentum ibi • Hta vero - ^)rimo di-
cit '^arn probatu e q e dare persectu bonu
quo vero-inii quobabitet illud persectu
bonu ita osibera - Cttuc (iibmngit ¿positio
ne - His oceptio comtims bumano^i aiorn
probat - i. concedit deum esse bonum prir
cipevn omnium resumi^ q deus sit quod-
dam bonum probat p boc quia beo nicbil
melius excogi ta ri potesl f te quis dubitat
illud esse bonum quo meltus nibtl est • qsi
dicat nullus 4 ifotandum q» deum essi
principé omnium rerum omnes ocebutseb
quia pitagorici buo pefuerunt else priiici -
pia rerum vnu bonú aliud malu/ ne ergo
aliquis occasione biti? negaret beum efle
bonumhbeo boc pbat ex eo cp mbil potest
meli? excogitari beo • ^nde bicit_beatus
augultin? m libro de doctrina xpianapes
tatrne lingue fcietes cu aures corion? teti
gerit quo prosertur deus monetur ad cogi
tandum cxcelletilTimam quondam hurnoi
talem natumm -sita autem cogitatur deus
vt aliquid quo rribil sit melius
satavero bonu elseden ratiobcmonftrat:*
t$ic pbat intentu Hatitudo sine psectu
bonu sit situ m deo tali ratione • j^ersert u
bonu efl vera bcatitubo fsed in deo efl per-
sectu bonu f ergo m deo efl vera bcatitubo
fen dicit m littera ♦ Hiatio ifla demonstrat
deu esie bonu vt comuuicat -1 - mfallibilit
concludat in eo else psectu bonu • nam nisi
de? sit tale s psectu bonu no poterit ee pn
ceps omniu reru * si em non sit psectu bo-
nu erit aliquid pflantius eo possidens per-
sectu bonu quia omnia psecta claruerunt
• i - mamsefla simt esse priora minus inter
gris - i • impsectis quare ne ratio ¿acebat i
mftnitu cofitenbu est simimu deu ee plenis
simii siimnri te pseCti borri • te sic patet mi
uor rationis • f • q> in deo efl psectu bonu
^jtuc pbat maiore * d -sed cocclsim? i- p
bauam? nona pia psectu bonu esse vera bz
atitubme igit reflat oclnbere q necesse e
vera beaticubme sita else i liimmo deo -/ cui
boeci? cosenties dicit • accipio -i - cocebo i-
qua nec e q vllo mo qat cotrabici ^|T^.ota
bttm q si betis non esset psectu bonum sed
impersectu procederetur m insimtum sic
argue do -ijpe? X e psectu bonu vel ipsectu
^b'i psectu babef ¿positu i si rmpersectum,
erit aliquid prius eo cu psectu prius sit i-
persecto*"3llub ergo prius/vel efl psectu m
bonu/vel tmperseCtum «si psectu illud erit
deusjek: babef ¿positum/si rmpersectu erit
aliquid prius eo cu persectu prius sit nu-
persecto - ^teru queri^ de illo priori vel e
persectu bonu vel miperseCtseSC sic pcebe
re f i iftmtu X dabib deu esse psectu bonu *
jc boc muit m littera cu dicit ♦ Ktiare ne in
mfinitu ratio ipcob^xt: •
4 $bcd queso te inquit: • jOic pBia ostendit
per quem modum vera bcatitubo sit m beo
quia no est m deo tanq aliquid distindru
ab ipo sicut accides a febiedro sed e idé eu
ipofqtf pbat quatuor r&tiovM secuba, ibi.
Jpostr emo/tercia ibi^mmno em /quar*
ta ibi.fjlefpicc inquit, pernio pmittit m*
tentum feum cum quadam drmsione cui?
membra improbat dicens. 0 hdoeci queso
te vide q id iandte. i« firmiter SLmuio-
labiliter probes q diximus summum den
elle pleniÑimum fernmi boni/SL dicit Doe-
cius. sitonam modo fejploboc probab *
‘TLsic ponit pBia duusionem dicens • Pre-
sumas» i- putas ne buc patre ommii reru
accepiflc extrinfec? íllubfemmü bonü quo
pbibetr esi e plenus 4vxl pítimas ita natum-
liter habere a se illud borní qsi cogites di-
uerlam ce substantia dri habentis ¡X beati *
tudmis habite - $t tuc improbat membra
I primo A deus non accepit femmü bonum
ab extrínseco dicens • Iftá si putes bonu qct
fn deo est extrinsecus acceptu tuc tu pol-
ias i • potes existimare efle pstantius* i»
melius illud bonu quod dederit eo q acce-
perit • s. deo quod est felfem /quia confiten
mur huc pcellentifsimü omniü reru * ‘ituc
pbat q pfecítu bonu in deo no est in ipso
natumliter tanq difieres a substantia fea
dicens »-L si natum -i-p natum inest deo
femmü bonu fed é diuerfem ab ipso mtions
quidditatiua» fingat qui potest quis bec
dmeria coniunxerit • s • den H íiimmü bonu
qsi dicat non est dare alique priorem ista
biuersa comimgenté 41 Ijlotandu q ratio
' qua pBia ptendit est ista • ^bumu bonum
quod e in beo vel c acceptu ab extrínseco
\vel inest sibi natumliter 7 íí ab extrínseco
aliquid erit pstatius nobilius deo quia
dans íiimmü bonu pstantius est recipiete
ipfemfsi aut inest deo natumliter lvel taq
idé sibifvel tanq biuerfem ab ipso - fi taq
ibéíibi habeb fisofitu /si tanq diueriiim
ab ipso erit aliquid prius quod ista di-
ueria coinunxerit talia autem fingere est
bis sicile:.
^fDostremo quod a qualibet: l^>ic phia po-
mt secunda ratione qfemmü bonu in beo
non bis fert ab ipsofSL est mtio talis»Illud
quod est diueriiim ab alio non est illud a
quo est diueriiim - Hdi ergo femmu bonum
eflet diueriiim a beo deus non eflet fumi
mum bonum quod nepbas est dicere .
y nde dicit in littem » postremo illud
quod est diueriiim a qualibet re illud non
ei t illud a quo videtur ee biuerium quare
quod ilii natum biuerium e a summo bono
illud non est femmu bonu / fi igif femmu
bonu ita fit 1 deo q sm natum e biuerium
ab eojfequif q deus non fit iummu bonu
quod nephas est cogitare de beo quo nihil
constat efle peestantius 4! biota fi aliquid
eet in deo biuerium ab ipso de? eet compcv
situs bC non eflentie simplicis qd est felium
^0tm quod e in deo biuerium ab ipo vel
est accidens vel pars ei?. no accides quia
deus non e febiedu alicui? accidentis - fi e
pars eius cu pars pecbat totu aliquid erit
peius deo quod felium est:.
" Omnino em nulli? rei natum: ♦ pie pBia
ponittercia mtioneque talis e» Illud qd e
pemcipiu omniu feemalit e iummu bonu
squia femmfebonuno potest ee pstncipiatu
fseb deus est peincipiu omniu* ergo ferina
liter est iummu bonu* iummu aut bonu est
beatitude f ergo de? fennaliter est summa
beatitubo j vnbe dicit in littem • Kmnino
* i»generaliter nullius rei natum poterit
ee melior suo principio qre quob omniu c
principii! sicut deus illud etia concluferim
verissima mtione femmu ee bonu febstatia
st • P fei substantia *jcui aflentiens Doeci?
dicit plenissime inquam concltiium est fed
femmu bonu ee beatitubine conceffem est
ipicit Doecius ita e inq» * ^onclubit ergo
pBia igitT necesleest beu cositeri ipam bea
titubine picitDoeci? necqo refragari» t*
resistere prioribus ^positis »i ♦ pmiisis
ego pipicio boc illatu ee confeques illis i*
ad illa illota q principii! oniri reru optZ
ee femmu bonu febstantialiir |quia fi ali-
quid aliud a principio eet ferriu bonu feb-
statialit sicut aliquid piincipatu/feqmf q
principatu sit nobili? feo principio/na bo
nu febstatialit nobili? e bono accibctalit
^Jte si principiu no e bonu febstatialitcr
sed acdbetaliter cu omne quob esi tale j>
accidens rebucad ad aliqmb tale x se tunc
pdndpiu rebuceretT ad aliquib^ p oseqns
non eet principium: •
4sKesjp\ce inquit abbuc • tpic ponit quarta
ratione q> beatitudo in bro non differt ab
ipo*fci beatitubo bifferret a deo eu vtrucp
ta bz? cp beatitubo sit fummii bonum eent
duo summa bona quor^r vnu non eet altera
)fiC cu vnu desit alteri neutru erit pfettum
H Iummu bonu . quia pfetfu e cui mbil de<r
eii j erga necefle estbeatitudinem esse ibe
cum beo-Ambe bidtrnM ^(P Docci redice
an bine quod modo dica illud quod jpbatu
estsirmi?a{p2obetT /buo summa bona esse
non possunt q sint a se diucrsa et em liquet
. i • manifestu est cp bona q discrepat altent
no est quod alteril/qze cu alte^. besit alteri
neutru poterit esie pfettu fcu pfecshi sit cui
mbil beestjseb manifestuest illud non esse
summum bonum qcf non esi pfecstu f igid
nullo modo possunt ce biuersa ea que sunt
summa bona f seb deu U beadtubine colle *
gim? ee summu boniifqrc necesie e ipa natu
ra q c drwmtas i.natum dei ec summa bea
titubine. ^qd Doeci? probasdicit/mbil
verius est ipsa re nec ratiodnatione ftrrrri?
nec deo dignius concludi potest <sjAotan
bum ex quarto topico^ qd per suprrabu-
bantia bici?' v mi soli conuemt/cu igif sum
mu bonu bicaf per siiperabunbantia non
erut buo stimma bona ^tm si essent duo
stimma bona vel essent eiusdem speciei vel
differret specie ♦ si ciusde speciei erut equa
liter perfetta/SL vnu erit siiperfluu *si bis-
ferut specie vnu erit perfedius altero quia
impossibile est duas specie s esse e qualiter
perfettastseb quob e A: tmperfedrius non e
summu bonu - ergo non simt plura summa
bona:.
^Sbiipcr bec inquit^lDic ploia conclubit ex
bictis quanbam conclusionem coerelariam
dicens• SSuper bec lcZ pbicta ego tibi da-
bo correlar ium-i • concltisionem cozrelaria
fltasc^ sicut geometre aliquibsolent be-
monAmtis siiis propositis inferre que illa
ta ipsi vocant porisinata « idest- aperitir
ones . Et tunc ponit correlarinm cp cm»
ms beatus est dens quod ite infert /quia
adeptione bcatitubnns fiunt bornines be-
ati-beatitubo vero est ipsa btmnitasfvt p
batum e . manifestum est bonnnes beatos
fien adeptione dmimtads^seb sicut abep
tione initicic siunt bomines i usti adep-
tione sapiende sapientes ita necesse est ad-
eptione bruirntatis esie beatos sine deos
Hgif omnis beatus est beusjseb natum
quidem vnns be? est SL non plure«. par i
ticipatione aut rribil probibet plure« beos
esie fbac onclusione oomeubins • -dicit *
St pulcbrum inquam boc feZ cp mo con-
clusisti atcx preciosum sine porisina sine
correlarium manas id est magis velis ipm
vocari 4 ’Hotanbu cp omnis beatus est de-
us boc probatur ex littem sic . iDomines
siunt beati adeptione beatitudinis - sed bea
titudo est dminitas /ergo bomines siunt
bead adeptione dnumtads.sed adeptione
diuirntads aliquis efficitur deus ergo oas
beatus eit bcus {vel potest sic argui * Ab
cpdone diuanitads aliquis efficitur de-
ns • adeptione diuanitads aliquis efficitur
beatus t cum b minitas sit ibem cum beati-
tubme f ergo omnis beat? e be? 4Uota sim
iOugiticone poetis. ri • est siibdlc foramen
m eor pore p quob subor emanat • ^nbe po-
risiua porismatis - i - aperitio vel illumina*
do sensus ♦ CDicunf eda poeismata regule
quas geometre proponunt ab aliquib o-
(tebebufeo cp aperient SL illuminet mente
lettons H ipse allegat £>oedu m boc libro
de boc nomine porsrna 4 Notandam sim
cude lOuguiaone a corona venit coronaria
qnod est premium vtdozic /vel premium
belli vel certaminis seg corona/vel aliquib
almblvel coronarium est vnde aliquis me
res bonorem vel adipiscitur coronam • Et
edam allegat fboecium in boc loco be boc
nomine coronarium sed comuniter ipsum
nominamus correlarium/5L est coerelariu
conclusio sequens ex premisiis «Mota a-
liquis diceret. ^di omnis beatus est deus
cum plnres sint beati plures eruut by •
Kesponbit Doedu« cp vnus est dens na-
)
turalit $c cflêntialit f pticipatiue.fpticipa
tone vtutis SL imoatalitatis poiîitnt ce plu
re« by.vnde plâlmistaEgo bioci by estis
SL ñly excelli omnes. ^tm muir pBus • xii
metbapbiftct/vb\ fíe concludit • non -valet
pluralitas principii fit ergo vu? princeps
fcg fm natum SL eflêntiâ • Drgo dicit pe-
neca - Tfir Ipcculatiu? c qfï de? ï bumano
corpore bolpitatus^' ^)ro quo vlteri? no-r
tanbu op de? est quabzuplex. Aliquis est
drus nücupatiue fot ybolu ♦ Alius vlûrpa
tiue bemones cultû bei fïbi vfûrpantes»
yt bicit scriptum *^ms bÿ gcciii bemonia
'F^czd? pticipa tiue vt bomines beatitubiné
pticipantes • £uart? e de? natum babens
esièntie etermtate immutabilitate SL com¿
municabilitatef p2imis triso modis poflimt
bene este plures bÿ/seb no quarto modo •
'171 timo nota deitate fuie bimmtaté ptici-
pare no e iris? imoztalitate impaflibiiitate
lubtilitate SL agilitate abipiici » îHâ mort a
le abditu nobis fepat nos,a bÿs ‘|yt bicit
{Dozpbiri^ezgo adeptione immortalitatis
erimus by: •
^Atquiboc pulcbri? nihile: *î^>ic pBia
tnouet circa pditta quanda dubitationem
ffecundo soluit ea ibi ♦ Cuius discretione ♦
primo dicit Ex q dicis boc coerelariu cfle
pulcbzu ♦ Atqui <p certo boc qct iam dica
mbil eff pulcbzius quod mtio pfiiabct effe
annedrenbumBis.s- supra dibtis/SL dicit
fí>occius quid e pulebru illud • Dicit pBia
cu beatitubo vibeas multa continere bub»
tat vtrit bec omnia conhmgát.i • oftituat
veluti vnu corpus beatitudfrris quaba va-
rietate partium an fit aliquid corii quod
compleat substantia beatitubrnis ad quod
cetem referans • ‘Tunc £>oecius pc tit bac
questione magis elucibari dicens •Telle
inquit vt patefaceres illud quod queris eo
memozationc ipfârû reru liijplc exempliñs
cando)SL pBia condescendens f^oecio qrit
none cefcni? beatitubme ee bonu bicit fjbo
ectus certe lüniyiu bpyn. ciri pBiadicét.i*
licitu est addas boc • s* fummu omnifco bis
/na beatitubo est summa sufficientia eadem
eff summa potentia SL indicas esse Itimma
3
reuerentia claritas SL voluptas/qmb igis
estimas dicendum beccine. iouiquib bec
oia-slitfficte tia potetia SLc sunt vcluti qba
membra beatitubrnis an cudra referiis ad
bonu vcluti ab vertice. t * tancp ab summa
latione appetendi omnia alia-Tuc Doeci?
sates seintelligerequestione mSLMulari
eius solutione dicens • Hntelligo quid qpo
nas mucstiganditmfeb delibero audire
quid constituas • i« diffamas qstione difsob
uebo 4Rotandum cp questio quam pBia
mouct est ista vtru pditta quinq>. s. fefe
facientia reuerentia SLc conlsituat beatitu
dinc sicut diueria membra vnu wrp? /vel
vtru omnia lint eadem SL referas ad aliqcf
vnum scZ ad bonu quob fit ratio ajpetenbi
omnia ista j Itotanbn quia m beatitubme
e summum bonum SL in beatitubme est luf
facientia reuerentia potentia gloria SL iocu
bitasfibeo qris an ista lint m beatitubmie
tancp diuerfa aut ab vnum relata »s* ab
bonum ratione cuius appetuntur* ^ Iflota
ab prmram partem questionis bebet re-
sjponberi icp no /quia membra vnu corp?
constituetia bebent ec inter se diueria vt
fsatrm probabis in littera sequenti, seb il-
la quinq sunt vnum h>t probatu est /ergo
non possunt ce ptes beatitubrrris costi tue-
tes ipsam licut membra vnum corpus .
Atiani Ii sic sequeres cp beatitubo seu de?
non eet omnino limplex quob est impossi-
bile: .
^Cirins rei discretionem:»^Oic pBia soluit
questione. Dt p;imo olfenbit cp> ista qiuq
non limt ptes SL membra beatitubrnis/ se"
eundo ostendit cp omina referans ab bonu
ibi ♦ Ad bonu vero • pimo intendit talem
rationem • flcmbea constituentia aliquid
vnu ab initice debent ce diueria «/sed ii ta
omnia quinq sunt ibe /ergo non sunt me-
bra SL ptes beatitudirns -fvnde dicitdn lia
(^ru? rei supple polite in questione .lic ac-
cipe clilcrctionenvi * discretam solutione •
A>i bec omnia feret membra beatitubrnis
tunc discreparent a ie muacem. Ibec enim
est natura partium vt diueria componant
vnu wrp? atqui p certo bec omnia qum$
monstrata sunt ibe este siijple m nona pro-
sa figs' minime sunt membra bcatitubrrris
fed si m eis saluetur ratio membri omnia
erut vnu mcbzu^ tuc fequ is bcatitudine
componi ex vno membro Jqd e impossibile
}& boc est qd dicit alioqum i s» alit dicas
A non sunt membra seb vnu mebru vibe-
bis bcatitubo ee coniunrta cx vno mebro
qct fieri nequit • Et dicit iboccif ib qube
qd »no conclusiim esf no e bubiu sed illub
qd restat be veritate alteri? ptqitioni*
experto ¿J/silotanbiUp bcatitubo est duu-
mtas vt prius visum cfbi quia bhunita* e
omnino simplex bi ibuusibilis ex nullo po-
test ee consfitutajcu em constituent prius
sit constituto eet aliquib pri? beitate quod
absurbu eit jf ergo beati tubo non potest ee
cons tituta ex pluriba membris vel ex vno
membro: ♦
^Ab bonu vero cete ra ^ $>ic pBia ostenbit cp
omnia refemns ab boni» tancp ab causam
^pter qua ajpetus fsecunbo cx birtiæ de-
ducit quasda conclusione® fexinsxbatas
»vt melius mtelligans ffecunba ibi. Euius
vero cauta - ^rrnio bici t • pala e cetera • s•
quinq tiipr a dicta ab que omnia appete da
rebucus ipsa referri ab bonu-ibcirco enim
petis. i. ajpetis sufficientia quia bonu ee
indicas - idcirco potentia besiberns quia ib
etia credit ee bonum • ide licet coniertare
♦ i. iubicare be reuerentia claritate bi i ocii
bitatef& sic vniuersaliter concltibere qt> bo
num est summa • i • xfertio bi cauta omniu
e xpetendorum, i - besibcranbonim quob be-
clamt x signum dicens •'{JUub em qd ncc£
i re neq I sinulitubme i - apparentia nullu
bonu retinet m se illud nullo modo poteft
expeti * i. desiderari bi contra ix coittra
riu illa q no sunt bona natura-i • ex natum
tn si vtbeas - i • appareat ee qsi vera bona
sint appetes. quo sit vti bonitas iure ere?
das ce summa atq causa omnium expeten
bomm if/sl otandum og bonum est causa
omnium desiderandorum f quia besiciente
ratione boni in aliquo sine sit bonu sim ap-
parentia siue cxistentia tollis ratio appe-
tibilis -/posita vrro mtione boiti in abq siue
sm rem sine sim apparentia ex quo ipm c
appetibile tzpt qd btet Aresfotilcs terno
be anima. Monet em appetibile boc qui de
bonum »boc autem apparens bonum: ♦
-^Euiiis vero causa:. Ipic cx biestis pbia be
bucit quasda coclnsione® prius xbatas vt
melius mtelligansib^ sunt due fpzima c
q> bonum bi bcatitubo sunt ibc-^becuba q?
bens bi bonum vbem sunt j bebuccn« ergo
pruna conclusionem bicit ♦ Illub maxime
vides optari cuius causa quib ♦ i • aliquib
expetis. i besibems vt si causa salutis -i‘
samtatis quispiam. i • aliquis velit equita
re non tam • i - non tantu desiderat artum
equitandi q> • i. mquantil besibemt effertu
salutis • i ♦ sanitatis cum igis omina petas
• i • appetas gratia borri illa no poti? desi-
de ms ab oifco ipm bonu -seb nos coccsTv
m? bcatitudine ee ¿pt qua cetera optans
quare sola bcatitubo tancp sinis omnium
aliorum besibems -ex quo liquide ♦ i« mani
feste apparet ce eanbe subsfatia ipi? boni
bi btitubmis- Doeci? astenties isti deduc
toni bicit /- ml video cur quispta possit dis-
sentire silotanbu qzucuq ^prietas x se
est cabem necesie est illa ee eadem cu igis
bonu bi btlcubo babeat vna bi eanbe x fe
proprietatem erunt cabe - |lam per se p-
peium est beatitubim cp omnia propter ea
besiberans z similiter illa proprietas est bo
ni q> omnia a^petunsquia bonafergo bo-
num bi bcatitubo sunt ibemj! Rotandum
cp illub magis appetis cuius causa aliquib
appetisjqmx illub propter quod aliquib
appetis prius ess in causando motum be-
sibery cp illub quob appetis propt aliud
iquia causa primaria prms inftuit q> fecu
baria s bi ideo illud propter quob aliquid
appetis plus influit besiberio cp illub qd
appetis propter aliud sicut sinis plus in-
fluit cp ordinata m finem (bi boc declarat
per exemplum m littera bc sanitate *que
plus appetis cj> art? equitandi fert? ¿pt
sanitate :«
5j3bed beum: .t|>ic ploia ex conclusione pri
us probata deducit fecundam siZ benm^
bonum ee idem sim siibsfantiarn »bi dicit *
5bed monstrammtrs deum BC veram bea-
ticudincm ee ibem SL vnum- dicit flocci?
'staesfmqnam* ^xquo cenclubit pbia
dicens igis jecure licet conclubcrc substa
tiam dei sitam esie m ipso bono - nec vscp
alio« i* alibi ffiffiotaq? ex prrma conclnsii
onc infertur fecunda accipiendo prunam
conclusionem pro maiore ♦ arguenbo sic
Aonum BC beatitubo simt idem sim sub-
stantia' sed deus est vera beatitubo. ergo
deus bonum sirnt ibe sin substantia*. •
—^ /fVetrum decuunm
sT^i ^comues pariter venite capti •
jj WIftud e metru beennu biti? tczcy
®\qcf dicis valenticu ab mnetore BC
e vnbecasillabu offas ex ipobeo St babtilo
BC buoba k triba troebeis quia vltimoloco
potest poni spondeus vel trocbeus-In quo
metro pbia postcp offendit in quo sit simi
ma beatitubo boctas ad ista beatitubmem
puenire dicens ♦ Omnes capti quos fallax
libido-i. fallax bclcttatio babitans-i-pos>
sidens terrenas mentes ligat improbis ca-
tbems - i - viciosis cupibitatiba venite pit
buc -i- ad sitmmu bonum quod e situ i deo
‘Huc ostendit vtilitafe veniebi ad illud bo
nu dices-iVic-i - x isto bono quod est deus
erit vobis requies laboru cu ipe sit pmiu \
foac vica laboiatiu bic est port? - i - fecuri*
tas manrs placida quiete bic est asiln - i.
bom? resugy vnu-i-solum quia tatum ad
de i! c tutum refugium pates • i * aptu im-
feris-I^uc opat istud bonu ad bona tpa-
li aondes bona tpali . ee damnosa quia fui
cupiditate obtenebrat amma*b-^tiicquid
bonat tag? ftuui? iste aureis suis barels
quicquib boat crm? sium? rutilate-i-fple
bete sua ripa aut inb? sium? a quo dr ru-
dia ^prnqu? calido orbi quia vicin? torri-
de sone • inb? inS comiscen» lapillos viri-
dos - i - smaragdos cadidis. i - margaritis
totum illub non illustrat aciem fujplc me-
tis ♦ sed magis codnt. i - muoluut cecos a-
nimos in suas tenebras, i ♦ ignorantias ve-
ri boni boc feZ bonum tpale quicqnid - i.
qbcunq placet BC excitat mentes ab cupi
bitatem illud teli? aluit infimis cauernis
• i - profundis quia in profundo terre gig-
nuntur metalla BC gemine-^unc onbit v:
tilitatem boni qd est dens m quo elt vera
beatitubo dicens * Hoplenhor - i - beatitubo
Hlendes q splendore regis celuille vitat
obscuras ruinas are quia fpleboz BC obscu-
ritas fe non compatiuns m eobe- quisquis
ergo poterit notare -i-notam babere baclu
cem ipse negabit-i - non curabit candidos
radios pbebi • i * solis * HTAotandnm ppf
Iram q> asilum srn btiguiconc dicitur do-
ni? refiigy quam romul? fecit ab a qb est
sine BC silon qtf e tatt? qsi sine tacitu quia
non erat pfoas ali que ibi tagere vel offen
bere. efpjftotanbum sm isiboru libro etbi-
mologiaru tag? e sium? que cartagobi
fparne sic nucupatnt ex q procedit copiosi
tas arenis auriferis BC ob boc ceteris ftu
uys bigame e piatus «ssUotandu sm bug
uiconem q» berm? e sium? aZie qui carn -
pos smirneos fecat siuttibus BC eit plcn?
aureis barems <|f|nbus autem srn isibo
rumcitftuuius orientis quirubio mari
excipitur a quo rubia nuncupatur abubas
margaritis BC smaragdis: ♦
scrofa vnbecima
»fentior mK*. ♦ ^sta§ vnbecima
»ia buius tercy rn qua pbia in-
ducit Aoeciu rn cognitione qruda
*q prius fessus fuit fe ignorare - s- quis sit
finis omniu rerum BC quibo gubernaculis
mundus regas • fD:rmo ducit ipm in cogi
mtione primi • fecundo fecundi in fequenti
<pfa. primo pbia innefeigat diffinitionem
bom - fecudo ex boc offendit quis sit finis
omniu reru ibi-Et illa nirniu. primo pmit
tuns queba • fecundo pbia aggredis pro-
positum ibi - Hqne inquit -Drrmo Aoeci?
asientiens pdittis dicit. /^sientiorinq- s-
iam ditiis dicta em constant nexa firmiisi
mis rationibo quia bemonsfiatims.st pbia
inquit - (Euanti feZ pcy esfimabis si agno-
ueris quid sit ipm bonu-R,cjponbet Aoe-
citis. Infiniti feZ pcy in J estimabo siqui-
dem mibi pariter contingat agnoscere beir
qui bonu e • dicit pbia - Atqui <p certe boc
patefecia verissima ratioe maneat*i * conce
<f> M
bans mobo. i • tantumobo q concluía simt
pauloante-Et bicit Doccili« mancbut sine
omní contrabiChone Ï sili veritate* Nota
dû q? ab pbanbá aliqua conclusione opor-
tet principia manere in sili veritate ) H ea
concedi-si em negares non posièt ex eis de
duci wnclusioPolensergo pbia ex bis q
coclufe fúnt táqí ex principes concludere
quib sit bonus bicit boc velie sácere mane-
tilo bis q pbata sirnt-SL bicit bocci? q> ma
nebut in sin veritate : -
4 Bornie inquit monfbrauim? ea: «Ipic pbia
aggrebif intentu onbebo quid sit bonu SL
intebit pbare irta oclusioneibcnu est illub
qct oía ajpetût qua pbat tali racoe '17nix
'òC bonu simt ibe ffeb oía appetunt eê vnu
/ergo omnia appetiit bonu- Circa ilbaz
ratonem sic p cebit- pruno pbat maiorem
jfecsibo minore/tercio reñimpta maiore in-
fect coclnsionem-jfeomba ibi -noi si ne igi
tur-{tercia ibi efb ne igif -Aibat ergo maio
rem q> vnsi SL bonum siint ibe p mobum q
fìioni«/SL primo qnerit dice« None siipra
monibnanim? m nona prolà-ea q appetun
tur a pluribo • s- siiPftcientia reuerentia po -
tentiaiibcirco non cfle vera bona AL pineta
qm discreparent a io muicem siipple co mo
qno appetuntur a plnriba/SL cum alterum
abesièt alteri non posiè afferre piena SL ab
solutum bonum q> nullo indigeat tue ante
monibramm? vnum ve rum bonum sieri *
cu colligub' m vnam formant beatitubmis
atqz efficientiam-i-in vnam caniàm effici
entem«s-benm-vt que sit siifftcicntia eabe
sit potentia SL reuerentia clarisa« SL iocù -
dita« nisi vero omnia sint vnum SL idem
mon sbrani cfb ea iríbil bre q numeres' i co
putentur inter expetenda -ibesiberanba-
Et bieie bocci?. -bemonlbratum eib inA nec
vilo modo dubitari potesb. ^Iterili« que
rit pbia *3Ua qrue cum discrepant míe siint
bonajSL cum ceperint ee vnum simt bona
Monne bec contingit sieri bona adeptione
vintati«-ìfticit boécius. Jta videtur inq>
Et siibbit pbia • feòomne quob csb bonum
participatione bòm concebís ce bonu an
minime -Et bicit bocci?-ita e. sitnnc pbia
ex concedis coclubit maiore dicens- igitur
simili modo oportet vt coccba« vnu SL bo-
num esie ibe -SL cofirmat illa conclusionem
P loeu ab effectu- biccs^Banq cabe eib siib
fbantia eoru qy non eib naturaliter biuer
siis effectus quia ibe initum ibe natu eib
fecere ibe -f|?ccci? cocebes bicit-negare m
K nequeo-^/ Bota ex Uttcm sic peotafjcp
vnu SL bonu sint ibc-<$iicaiq no simt bona
nisi quia simt vnum illa non simt bona ni
si abeptoe vnítatisffeb oía simt bona abep
toe vnitatis • ergo vnu 2>C bonu ibe simt •
vel alit arguis sic-Pía simt bena abeptoe
bonitatis * oía simt bona adeptione vni-
tis ergo bonu SL vnu simt ibe -Alia rato-
né mmt in littera dices - ^lla siint vnu qn
non eib btuersiis effectui qui a idem inq> -
tam idem non fecit nisi idem ex fecundo b
gene ratone/feb vni? SL boni no eib biuer-
siis effecit?/quia effecit? vtriusq efb bonu
ergo simt idem - SL bec conclusio patet ex
quarto metbapbisice-vbi arefhotile« vult
q> bonum SL vnu conuertátur: •
^ Bolbi ne igifomne qb c : Wic pbia ¿pbat
minore fe§ q» oía ajpctut ce vnu p tale m-
tone-'Vnsiqctq tábiu manet atq sitbsisbit
qbiu e vnu feb oía naturalit appetiit ma-
nere SL siibsiíbere/ergo oía appetiit ce vnu
'Jlli? ronis/permo declarat maiorem^fecu-
bo minore ibi • e ne igit: ♦‘Tercio resumpta
maiore oclubit itetu ibi qb aut íqaiiq prío
ergo beclam« maiorem <pvnüqct<$ tábiu
manet Kbiu eib vnu-bicit • Bolbi o boeci
omne qd efb tábiu manere atq febsiibere
Adiu sit vnu (SL cu besimt ce vnu pariter
wtingit bidolui atq^ interire -qrit Doec?
^uoná mo pbia bedamt in exemplo/dices
m animali to boc patet cu aia St wrp? m
vnu coeunt atZ permanent vnu illud vnu
vocatur animal cu vero bec vrritas bidol-
uitur fepatoe vtriusq aie SL corpori« liqfc
i manífeíbu efb animal interire SL no íá ee
animal-p)omt aliud exemplum • ipm etiá
wrp? bumanu cu pmanet i vna forma co
iuCbone rnembropr tuc visis. i-videtur bu-
maua Hxs^fed si parte« wrporis difbribu-
te SL fegregate-i-fepate ab úutícé difbrax-
l 7
¿ñt vmtatc. cozp? besim’t ce qd iñerat-eo-
be mo peurreti cctcrapcul btibio patebit
viinqdq íübsiíterc • i • pmancre bu c vnu
cu vero beíimt ee vnu interire vibesI bi
cit boc ci ? mírrim e iq vides rrribi alittb co-
sibemti plura- ^ flota/q aliquis biceret
no vibes q eñe Sfesic vnu lint cabe /quia
mali simt SL tn non simt vnu -/pbatio vnu
KL bonu simt i be pt iá ¿pbatu est -fsb mali
no ítmt bom fergo no simt vnu^íta rato
soluí tur ex quarto buíus neganbo maiozé
quia pbia quarto buíus pbat malos no so
lu no e<f poten tes Kcb simplicit no esse-vñ
mali bn simt malifeb q simplicit bicátur
eñe 110 est veru ÍÍcutkx> mortu? simpUciter
non cft holsc dboc videbis in quarto:.*
-q 0{t ne i gis inquit*. * t$)ic pbia probat fett
beclamt minore scZ q omnia appetant eÑe
SL pmanere primo cífcndit boc ssedo
probat q talir appetitur e natumbs * /fe-
cunba ibi * fbrq nuuc noL-^rmio oskébit
intentum i animalito * fecundo i vegeta»
bilibo* hercio i reto inanimatis *)scda ibi
Atqui no cst f tertia ibi * $ta etia • (Jzrmo
dicit pbia * 6st ne aliquid cp iquantú ua>
Turalit agat beíiberet pemenire ab interi-
tum * i • mortem & ad coemptionem relic-
ta appetentia siibsi'stendi /respondet Do-
ecius • íjbi confiberem animalia que batxrt
naturam - i»appetitum volendi- i • proís-
quendi bC nolendi*i- ftigiendi aliquid ni-
bil ínuemo quob abiciat itentione manebi
íiipple m remm natura bi festinet Iponte
♦ i. voluntarie ad interitum nulli« causis
extra cogentibo/ quia omne animal laborat
tueri fetute bi bcuítat morte bi perniciem
fed ego prsiis bubito quib be berbis bi ar»
boiibdiii quib be rebo inanimatis omnino
consentía siipple an talia appetant csse bi
permanere ♦ éfj flota boeci? non bubitat
quin animalia appetant eñe bi permanere
cui? ratione inmut-illub cp laborat tueri
felutem bi vitare mortem boc appetit esie
bi pmanere/feb omne animal e biúusmobi
/ergo bic-Hzeb vtrum ita fie m vrgetabili-
bo/#¿ in rebo inanimatis be boc bubitat M
poten eñe ratio bubitaticnis /quia in talibo
non simt opationes ita rrtamfeitc siibfer -
uientes appetitui naturali permanenbi si-
cut in animal ibo que moucntur ab percipi
enbum nutrimentum'& ab alia que perti -
nent ab conieruationcm vite: ♦
^fttqm no eq be boc H posiis . K>icpBU
Z>bat q vegetabilia sicut berbe bi arbores
appetat esic et pmanerejbi hoc <pbat qua-
tuoz mobis sicut patebit iprnuo ex locoru
qlitate quia iu talibo locis nascuntur vbi
biuti? possunt oferuari iesse- ^n bicit at-
qui ¿p certe 0 bocci non en q possis ambi
gerc i bubitare be boc vtru mammata bi
vegetabilia appetant esie perrr ttm i. pg
mo signo,- Cum tu intuearis loerbas atq
arbores innasci locis sibi conti ementibus
vbi qntu earr natura • i * vigor nature qat
no posjiint cito exarescere bi interire/ nam
alie.capis oeiunf sicut cliue»alie montibo
sicut cipress» /alias ferunt palubes sicut
alnos bi felices • Alie abberent fexis*
sicut berbe q bicuf capilli veneris bi bar-
ba ioms-Aliarum berba^ simt fecunde-i-
babubantes -nerilesialic vt illi? berbe q
dicis merica quas si quisq» coatur trasfer
re in alia loca azcscuntfseb natura bat vni-
cuiq qruob sibi couerrit bi elaborat ne inte-
reat q>biu manere poisimt * 4 Tlota loc? e
prmcipiu generationis quia feluat bi evn-
feru at locatumM ipso mcbiate virtus ce-
lefeis influit ipsi locato|cum igif vegeta-
bilia sicut berbe bC piante requirant beter
minata loca in quibo feluatuifbi m alys a-
rescant kpatet q» ipa appetant esie bi per-
manere:*
7Huib q omnes velut in terras: • Dic pbia
probat ibem alio signo quob simiis ex mo
situatioms partiu sm conucmetia ab attra
(itionem alhneti quo conferuatur csic ccru
Et bicit quib iubicas ex boc q omnes bcr
be bi arbores trafout alhneta rabicibo velut
ore btmerso in terras/bi bifiunbut sibi ali
mentum per mebullas p robur bi per corti
ccm qcf no est nisi^pter appetitum pma -
nenbi-^unc ponit aliub signum quob fe-
mitur ex biipositionc partium ab probite
bum nocumentum extrmfecu dicens-quid
nidicas ex hoc gp tnollisiimu quodq sicut
est mebulla femp reconbitur-i- locatur m
interiore sede i-in medio piante extm ve
ro tuetur quabam ligni firmitate • vltim?
aut-i-exterior cortex aboris qsi paties n a
It t «potes sustinere mala opponitur befen
for vius intemperiem ccli i-aeris • ‘Uunc
ponit aliub signum qd siimitur ex propa-
gatione feminis q ordinatur ab conferua
tionem nature inalto simili m specie cum
nen possit manere idem numero- ^|t bicit.
iam vero quanta c!k diligentia nature vt
cunCta piopagentur femine multiplicato
supple consibcm - q omnia femina quis ne-
sciat ee taA qsdarn machinas - i - inidcume-
ta manendi nonmobo-i ♦ non tatum ab te
pus ueruetiam minendi rmppctuurn gene
ratrm id est siicceisiua generatione • quasi
dicat nullus efk cui hec non pateat - -f/l/lo
tanbiim ($> radices plantarum ori similes
sunt cum habeant eandem Optztionem fup
ple trahere alimentum <hal§t autem pia-
te m dices infixas terre quia ex terra hu-
morem trahunt^ alhuetum qd pruno bif
siinbitur m mebullamibcmdc mroburjbct
de in corticem ^esk autem mebulla mollifli
mum qd esk in medio piate vel arboris no
potens pati intemperiem caloris H frigo
risndeo natura ipam locauit m mebio qua
circubat robur qd efk lignum arboris «ro-
bur aut circubatT cortice exteriori taq> de
fenfoze ab intemperie aeris Notanda q?
qui avegetabili i non possunt idem nume -
ro manere ideo natura producit \ eis femi-
na x quorum propagationem xmaneant
idem in specie scilicet in suo simili: ♦
Ea etiam que mammata • Dic philosophia
probat <p etiam inanimata appetant esse
duobo signis- ^)rnno ex mclinatione natu
mli eorum ad locum [&C dicit sic Ea etiam
que crebutur esse mammata vt lapis aer
ignis nonne desidemnt . i -appetunt queq
•i* omnia mammata qd suum efb-i-fiie na
ture consonum eik simili ratione peojpter
conferuationem fui esie/quasi dicat sic *
Cur em lenitas vehit ♦ i. mouct flammas
fursiim pondus -i-granatas deprimit t-
ms deorsum no propter aliam 'causam nisi
q> bcc loca motiones comiemimt singu >
lis siipplc p faluatione coy. cfle -/SL siibbit
fòozzó illud quod efk consentaneum * id
efk wuemens cui^ iilub supple conferuat
messe vnnmquobc^ • sicut ca que sunt ini-
mica.i- contraria corrumpunt ♦ Hdecundo
probat idem per aliud signum sinnptum
ex conferuatione naturalis proprietatis
huiusmodi efk cotinuitas qua quelibet res
naturalis mtitf conferuare -ivnbe. dicitis a
siipplc ista vero que dura sunt vt lap.des
adheren t tenacifsirrris • i » firnrisiirm» fui«
partibD H resistunt per suam duricievn nc
facile drsiolnanb -ppie vero siint bquctia»i»
mollia sicut aer & aqua ne fàcile cedant
d audenrib) ied cito rclabunc • i - rebeunt
in ea a quibo sunt abscisa sed ignis refugit
omnem feCtionem Eota q? bcc vlrmru
A> ' dicit ignem sugere omnem sectionem
dupliciter expcyritur i primo sic ♦ Aliquid
secas cil partes eius ab initicem feparanb
vita vt in nullo conueniafHed partes ignis
sic non posi un t secari quin femper m alvi
quocoiuienianf It maxime patet be igne
qui efk flamma - fyXxo modo exponis sic/q>
ignis r efugit omnem sectionem /quia $>t
vehemetiam sili adionis corrumpit ipsum
quod debet secare H igniendo ipm infui
naturam conucrtit t.
/Iteqg nunenog : • Dic phia ponit qt> deside-
rium effèndi non est ajpctitus voluntari?
sed naturalis • Et dicit • Tileq nos tracta-
uiinus nunc de motibus volimtarys aie
cognoscent s fèd de naturali intentione si-
cut naturale efk cp transigimus » i* dige-
rimus acceptas escas sine cogitatione » SC
q» m somno nescientes bucrmus spiritum
i'respiramus • Nam amor • i * appetitus
manendi • i • subsistendi in animalibo non
piouemt ex volti ntatibo supple sicut tu esi-
trmas quia siiperitts posili lix solum in ani-
malibo ee appetitum manendi yfed verrit
ex pducipys nature/quia natum reperis
tam in animatis q m inanimatis aut
appetitus manendi non sit ex voluntate
probat dupliciter • (Deimo probat hoc •
3
1
quia volutas sepe amplccmortem que
tollit este mdnridru -n&c dicit -volutas se
pe amplectitur morte quam natum rcser >
nudat i - abboceet cogentibo causis seZ ex-
trmsecis sicut patet de martiribo. fecun-
do pbat idem ex boc/cp voluntas qu<^ eo
bibet ojoattonem eoseruatrua este specifici.
dicens contraq i «x contrariu illud opus
gignendi quo solo durat diuturnitas «i «x-
manentia rerum mortalium quod natum
ajpetit mterdu coercet voluntas/sicut pa -
tet m continentibus «abeo bcc caritas «i •
ajpetitus fut siijplc manendi non procedit
ex animali motione/sed ex naturali inten-
tione quam deus indidit nature • dedit em
prouadentia drmna rebo creatis a se banc
maximam causam manendi vt desiderent
jomanere naturaliter A diu postuntchuare
mbil est cp vllo modo queas i« postis du-
bitare cuncta que simt naturaliter appete-
re constafiam permanendi bi deuitare per
nictem fgcfbcecius concedens dicit. 0onfi
teoz incp nuc me cernere indubitato. i. si-
ne dubitatione que dudum incerta videba
tur siifple ep vegetabilia bi mammata na -
tumliter appetunt xmanentiam estendi
«? Rotandum cp duplex e fi: ajpetitus «matu
ralis\bi animalis • THaturalis e qui osequi-
tur ivrmam naturalem?^ quia pruna per 5
sectio illius quod babet sermam naturale
esi estelideo appetit? onuilibet rei natura r
lis cis ad siium este babendu si' carcat /vel
ad conseru anbum si habeat« fKppctituz ana
malis e qui osequifi fbema appbese?& si c
sbzma apprehense per senfus»sic est appe
titus sensitiu?jqui semper tendit in conue
nientia nature jsi autem est serma appre-
bense per intellectum / tunc semper nt -
clinatio conucmcns est appetitus rationa-
lis qui est voluntas/SL quia illud q b iecu-
bu fc e bisconucmes nature sibi est mors
< illud bomo appbenbit qncx tanA coucm r
ens <jpt' aliud anexu scZ ^pt pmiu et ne vi
tzfiSo volutas sepe apledat" morte qua na
tura refocirribatfex q patZ q? appetit? een
bi no epmo 5C pncipalit ex appetitu atclle
drino -jseb cx appetitu naturalis nam appe-
titus mtellcttiu? non imicnitur in omnib
/in quibus mucnitur appetitus naturalis:*
4}c>iicb aut siibsistcre inquit ac : ♦ |^ic pbia
resiimpta maiore coclubit iute n tum Jbiccs.
/qct aut appetit siibsistere bi pmanere illvib
desiderat em vnum boc ctn siipple vno sub
lato non pmanebit cuicp rei fiinm ee «dicit
boccius verum est ♦ concludit ergo pfsiaT
omnia igitur vnum este desiderant * à bo
ccius cosenticns dicit consènsi f bi tunc ma
iorem principalis filogismi rcsiimmit jfvt
ocludat diffinitionem boni/dicens fèd nos
mostraurm? vnu ee ibipm qb bonu e «dicit-
bocci?«jita quibe. tue pbia concludit inteT
tum formando bis finitionem boni dicens*
igitur cunCta bonum petunt • quod bonum
licet i« licitum est fvt ita describas «bonum
est qfc> desideratur ab omnibvCt dicit bce-
cius nibil verius excogitari potest* quia
vel ad nibilum cunCta reseruntur Bi de -
stituta vno vertice, i principio cuCta flui r
tabut sine rectore aut si quid est ad quod
v,lineria sestmant illud erit summum orm
rrium bonop. .Fj Rotandum ^ omne qd c
vs appetit pftci vk 1 siia xsecticne seluari*
j cu igif pftei bi \ pfetUone selttari sit bonu
omnia appetunt bonum Tlotanbum cu
dicit omnia appetunt bonum ibi non acci-
pitur bonum peise p bono morali nec pei-
se p bono naturali/fcd p bono 0muniter
accepto qtf bonum omunit acceptu est esic
eilenciale vel accibetalc conueniens rei vt
perficiatur vcl m siia perfbdionc iàlnaf
4£t illa niifrinm iquitt • fOic pbia ex bidis
reducit bcecium m cognitionem cuiufda^
qd siipra se ignorare wflstiis e sii|ple quis
sit finis omnium re^r. « Sdprrmo omendat
dictum boec^ dices «(D alumne nimium le
tor quia tu fixisti « i « attigisti notam « i •
cognitione mete medie veritatis « npfèCte
veritatis qefbnt medio icd boc patuit tibi
q6 dicebas te ignorare pauloantc siipple 1
pernio libro sexta prose .Jrt querit bocci?
quid iiiA siipple est illud « dicit pbia quis
sit finis ommum rerum «JBt sebdit is em
est finis omnium rerum qb desideras ^b
omnibo q^ quia bonu ee collegim? vt pa-
4
<? "
m i.
tct ex biffimtoe boni oportec fateamur
bonum esse finem omnium rerum • f Ro-
tandum A» per notam medie veritatis m -
telligit noticiam durinam sicut punctu est
mediu circuli a quo omnes linee ducunt:
sic de? estmebiu veritatis a q ovs veritas
procedit« [* Rotandum q> omnia appetut
(ui sinem cu finis sit pfectio rei K res de -
timita suo fine frustras jcu igi£ b rntone
finis sitccbonu quia auferentes fine aufe-
rat natum borri ex fecudo metbapbisice •
/ideo finis oim rer? cstbonu:.
f Mztn vnbectmu..... '
7isquispeofuntia mente« "fftab
"cft vndecnnu metril buius tercy
Sqtf bicif glicomcu ab inuentore ia
aicu a pede pdnante f\ quo metro pBia on-
[bit quo possum? cognoscere bonum &C xeyt
M puenire in cognitione vcy,kx q boecius
pus fassus e se mo feire qtf pri? ignorabat
(^rrmo ergo ondit modu quo pofln m? de
uenire in cognitoncg veritatis «secubo as
| signat causa ei?-ibiRo omnejdicit pmo *
«Quisquis vestigat • i • inuesti gare vult vepr.
¿pfunba mente • i • subtili K cupit felli nui
lisbeuiis . i - felsis opnnonibo que faciunt
a vero deuiare - ille rcuoluat in fei-cxerci
tet mtrafe luce • t«speculati onc intimi vi-
ius-i«rationis SL inteledr? interioris U ipe
cogat «i« reducat longos motus -i-opatio
nes ate ¿pcebetes ab ala iftectcns eos mo-
tus in orbe-i in circulu redeundo ad aram
bC quicquib aimu doceat molis' i? labomt
ipeculabo extm• i • circa res exteriores ille
doceat aimu retrusum-i«ad se ouersiim pof
sidere suis tbeiauris *i • potentys q fiint me
moeia U intellectus H tunc illud qd atra
nubes-i-obscuritas ignomntie bnbtim tex
it-i- ocultauit illub lucebit i-appebit p-
spicati? »i. etubetius ipso ploebo quasi di-
cat qd longo tempore fuit obscurum luci t
bum apparebit mtelectui. f flotanbu/jcp
qui vult cognoscere ve^r dirigat mtioneg
bC intellectu ab ipsag rem extm ad repi
¿petates fbi si aliquid cognoscit ex bis no
sdatrm mdicet/fed m se rcuertat: delibem
bofan ita sit vel non sit/quia sepe vibetT bo
rrrim esse q&noc&C no esse qd est j sine em
beliberatione non est indicandum quod no
est longa delibemtionc probatum l ideo bi
cit pbilpsqpbia rcuoluat m se lucem ruti -
mi visus* f Rotandum %> orbis est linea
circubucta rediens ab i be/. inflectere ergo
longos motus in orbem cft cum virtus a-
irime ab anima vs$ ad ipiam rem biuertif
ad animam reuertit deliberando an ita
sit /rei non sit fm q> cognouit: ♦
sslon omne nanq mente depulit lumen v
m pBia assignat causam cius qK dictum
est fez quare possumus cognoseerc verum
dices Uam corpus inuebens id cft indu-
cens obltuiosam molem *id est. gravitate
qua bomo fit obltmosus non depulit om-
ne lumen * id est .cognitionem veritatis
mente.i. de mente quia babirus principi-
or^ manet in mente * SL subdit profecto. i -
pro certo semen »i - principium veri d* ve-
ritatis berct. i. manet introrsum- i * mtrr-
secus in anima qnob exdtaf ventilante i.
exercente doctrina -/q> aut semen veri sit
in anima probatur per boc/q> puer igna-
rus quando recte refodit ab interrogata
>'vt vtril bnalitas sit numer? par k impar-
fyn dicit/na cur rogati- i-mtenogati cen-
setis-i. irrdicetis vel refpobctis recta /po-
te-i- voluntarie nisi fomes • i. radix veri-
tatis merfiis • i • latens vmeret alto cor-
be-i- profunda mente M subdit q> si mu-
la, i. sepientia piatonis personat verum
illud quod qui% discit recordatur nnme-
moe v i - oblitus f Idotaubum/q? (Diatoni
imponis <p voluerit animas omnia scimsie
antccp cotitungercnfe corporibo.sseb abiunc
¿te corporibo omnia trabibisse obltmoni;seb
per stubium U exeecicium sapientiam rccu
pemsse. {ergo voluit q? scire uon est aliud
nisi quobba atiqrr reminisci» ab qua xtenti
tionem vibet bic loqui pBia /seb non est
bicenbum/q> feire fiat per reminiscentiam
ffeb scietia de nono acquiris p inuentone
/vel boctrina^veru est cp mtellect? noster
naturaliter babetfe in cognitionem prin-
pzmcipio^ p que virtute intelledr? agetis
bC p doctrina deuenit in cognitione prm-
arorum.Tndc ILmcomensis pernio posaci
rion bìcit•"sion Tofum wx boltcas coìte*
nussónan® ncc littera vlfe docet-fed bcc
duo mouent $c excitant ./verus aut dottor
est qui mentem intenti® illuminat 56 veri-
tatem ostendit Kotadu cp sicut làmtas
quanboq causai a principio mtztnfeco fez
a corde -fquanòoq a principio interiori St
exteriori puta a medico St corde f fed nn<j>
cauiàf a principio exteriori fine interiori
fsicut scientia quandoq acquiris a princi-
pio iteriori pitta ab tteUethi agéte/sicut pa
tet in babentibo scientiam p muentionem
' fqnqg acquiritT a principio interiori & exte
riori simili sicut a dottore St intellectu age
-te / nuA aut acquirit" a pneipio exteriori
li^sine interiori: * 4f/ ^Drofe duodecima
0*^*^ ^mego efìdno
W decima pia St vltima bui? tercy
qua pbia reducit bcccium x cog
nitionem alteri? cui? ignomtia prius ofes
sii« est fii|ple quibo gubernaculis mds re-
gat f fDrimo badi boc* fecundo boecius
mouet quanbam questione pbie/secunda
ibi.fbudis ne me-^Drnuo ondit pbia q, de
us ola gubernat sua boni tate, ^oecudo on
, ^ bit mobn q omnia gubernat ibi • fbeb qd
' bica * perciò ex bis oclubit malu mbil ce
tbi-Spfe vis ne-|Csirmo bocci? asièntit di-
ctis piatomi in metro M ondit pbia ipm
polle deduci t cognitione^ cisisdà cui? ig-
nomtia ofèsi ns est Hoecundo pbilosòpbia
redncit ipm \ cognitione illms/lecuda ibi
Mdm bunc • (Dermo dicit tum p tue ego
bocci? mq> vebemét asicntior. i-confenti-
o piatomela me o pbia bop fejple q> de?
sit sinis onn rep St femmu bonu fecundo
omemoras * i * recordari feci« prrmnrn
ansisi memoria ♦ i. qd emt i memoria cor-
porea otagione . i. corporis gmucbme de -
bine d- fecudo omemoror bonu cu ansisi me
moria psius mole. i- podere meroris-^fuc
pbia onditi non km bop recordabis pot
dieta ? cisifda alteri? qd ignomre fe dice -
bat dicens- fi illa prius conccsia rejpicias
non aberit longiu« fejple a memoria tua
qnm fecile recordaberis qd bubu confelfes
es te ignomre \ pzxo libro • Et querit Do*
eci? quid inq> /dicit pbia quibo gubernacu-
lis regas mds . Et dicit L>oeci? memini
mq> me fixiíTé confesinm ínscicia i • igno-
ratiam mea • St licet iam pfpiciá i agno-
scam tfi desidero piam? audire ex te quib
asiera«. i. quid de boc dicas - 1} Rotandu
cp fboeci? dicit fe sedo d memoratum pn-
bictop|q> be? sit finí® rerum/SL qd sit fem
«mbonuy pernio poftcp mole corpori« op -
psiiis eft ansisit memoria eorum'postea
p ítubiu recordatus est/fedo quia merore
H milicia affect? í ignomtia eorum lap-
sus est/feb postea p mstrucfionem pbie ab
memoria reduxit: *
44Vunbubúc ínquit do regilDic pbia Vult
oudere intentum • Et primo amonet boe -
cium de quodam pri? wcesio -^kt L)oeci?
illud fetet St ratone confirmat « sedo pbia
oñbit quibo gubernaculis regatur müdns
ibi • ^nm illa inquit-jDctmo dicit. o Loo-
red tu pauloate i primo libro putabas mu
mine dubitandum buc mudum regi a deo
dicit Dorci? nsirnme arbitror dubitadum
nec vn^ dubitabo^ ego brean? exponaZ
quibo mtiombo accedam ad boc pbandum
Et innisit fboeci? ratione« feas d'rcésfbic
mds minime conenísiet m vnam ferina ex
tam biuersi» frt cotmrys partibo msi esiet
vn? qui tam binerfe. coiugeret^fejple qui
estbe?-& ipa biucrsita« naturarum bisi?
mdi discors inuice disiociaret atq dmelle-
ret cometa non ellet qui contineret • bco-
femaret qd nexuit ♦ t • coniuxit qd iupplc
est de?-ordo vero nature tam cert? no p-
ceberet nec explicaret tam disposite® mo
tu® -i- ordinatos motus loci® temporibus
efficietia fpacy® qualitatibo.msi esiet vn?
qui ibe manen® mmobilit bilponeret bas
varietatu mutatone« fquicqmb aut boc e
quo condita r- creata manent St agitans
• i. monent" illud vsitato cuntti® vocabu-
lo nomino beu- ^Notandu cp Doeci? in-
nuit tres mtiones^p mds regat" a deo «
Drmia femmit" ex bineriap rep coniucti-
one que tali® é ♦ ÍDiuería St contmria non
vniun tur sinsi cem p fe/cum igitT mnnd?
«p
vmt? sit ex partii» eontrarys vt ex ele -
mentis oportet vt aliquib sit vnie« eas bi
\x>c est de? /ergo met«© regis' a deo Danc
rationem tangit ibi • f\wib? foic . Sbeda
ratio siimitur ex contrario^ simul coninne
torr conse ruatione que talis est * ibitieria
sc contraria ex fetate sue nature dissoci'
ens ab intuccm nisi ab aliquo eonfcruenf'
Kcb partes mdi sunt biucrfe SL contrarie•
ergo SLc-l-anc ratione tangit ibi Eoniuc-
ta vero ♦ Nereia ratio siimitur ex oebma -
ta motuu bispositione ique talis est • flibil
certitubmalit bi regularit moucf sim bi -
spositiorte loci tpi« efficietic fpacy bi qua-
litatis nisi sit vnum retlisicas bi regulas *
Ifcb mot?eo^ qui fiunt in mdo fiunt regu-
larit sim pecbitta quinc£ «/ergo necesle est
ponere rettificatem bi regulate,Aqct est be?
fergo numb? regit" a beo • bac ratione tan-
git ibi. Hon tam ueEO-cert? ♦ ^ flotanbu
<j> regulares mot? fiunt ttndo locis »qntu
ab pxrmationc elongatione solis in ob
liquo cuculofftut etia tpibo qntu ab varia
tionc diei bi noctisifiut efficientia quia lu
na efficit augmentatione & btmmutioncm
bumibou sim sui crescentiam bi decrescen-
tias efficit fluxu bi refluxum maris/fiut
etia ozblati mot? spacys 4quia luna bi aly
planete maiori bi minori Ipacio qnq distat
a sole/ bi ab muice. etiam fiunt qualitatibo
jquia in estate caulas calor m byeme fri-
gus :.
Tum illa cu bcc inquit ifadDic pbia sup-
posito q> md? regafabeo probat q> rega
tur ab ipso p sua bonitate • Et dicit 0 60
eci cu beo ita fencias q> mub? regis a beo
puto mibi restare pua opera • i * puu la-
bore vt tu bpos. i-potens felicitati« sospes
• i sanus renisa« patriaz - i - coguoscas bea
titubiue . Tfunc probat/qrde? regat mu -
bu sita bonitate bice«/mtueamur q ^posiii-
tn? nonne muneratum? siipra 1 nona pro-
sa i beatitubine esie suf ficietiam »bi 0cessi -
m? b :si eRe ipaZ beatit ubrne .fbicit ibo e ci?
ita est inq> fex bcc oclubit pbia beum nui
lo mbigere ab regebum mdm/bicit ergo»
ab mbm regebu be? nulli« extrmfeci« ab
12-
mimculis indigebit«alio quin si ita cflet
aliquo egeat non babebit plena sufficictia
Et dicit Ooeciu« illud incp e necessarium
^beo concludit pbia be? ouuCta disponit
»i-regit p se solu-bicit fboeci? negari nc -
quit feb be? mostrat? esFefle ipm bonu •
memini incp dicit f£>oeci? )ergo p bonum
deus cutta bifponit siquibe p fe regit oia
que 0sensim? esie bonu jbi bic be? est velu
ti quiba elati? atcx gubernaculu q machi-
na mundi (eruatur stabili« bi incorrupta
dicit iboeci ? vebement ♦ i valde afTcncior
bi illub te dicturam pauloante prospexi
licet tenui suspitione </btcit pbilosopbia »
Erebo inquam q> bcc pzotnbifti • tam em
vt arbitror vigilantius <p prru« deducis
oculos ab vera cernenda ^/Istotanbu q> ex
littera accipmnf' duc rationes ab pbadu
intentum Drimo probat q> dens per fe rc
git omnia/, bi tali« • 'Jn beati tu bine c sum
ma sufficientias sed beu« e beati tubohrgo
tn beo est siimma sufficientia ftale aut non
indiget extrmfeci« gubernaculi«/ergo p
fe be? regit oia . i^beba rato pbatjq» be?
per siiam bonitatem que non distinguitur
a beo regit omnia »/sicut beu« per fe regit
omnia vt visiim est* sed beu« est ipsum bo
num * ergo per bonum regit omnia dt pa-
tet be fe quia siia bonitate bi demenda: •
1§beb qiiob bicam:-ljt)ic ponit per que mo-
dum beus omnia gubernat - Et primo oste
dit q? omma gubernat suamter quia omia
sibi obedmut • ¡Sbccunbo q> gubernat om-
nia foetiter/quia nibil sibi resistere potesd
Kecunda ibi • chuid si comi • ¡Diimo dicit •
illud quob dicam non minu« patet ad co-
mendum • i • ad besiberandum • Et dicit
£>cecin«»Auid inquam • Et dicit pbia-cu
beu« ture credas omnia gubernare clauo
bonitati« fiie bi omma festinent naturali
intentione ad bonu sicuti docui pri? in pia
becmra.no potest dubitari quin volutarie
reganf i • sponte bi oonuertant fe ab nu-
tum disponenti« tancp oomicnientia*i*obc
dientia bi ccntemparata -i. coaptatasiio
reCton • dicit Doecitra-Jta inquam neces-
fe esttpaia non videres bonum esse regime
bei ii tugum betrettantium ♦ id est.
recusantium sicut bos lasctmes recusat ni-
gum st si non esict salus obtemperantium
•i - obedientium • ergo dicit pBia-nibil est
cp natumm /eruas conct • i ♦ laborat wtra-
ire beojdictt pcecius-Hibil mqna^Ro-
ta cp cum gubernare nibil alrnb sit nisi rn
finem ordinare nec jalmd est beum per
bonitatem gubernare pp per bonitatem m
finem dirigere /st cum omnia naturaliter
tendant ad bonum tancp in finem /rnani-
fistum eitcp omnia sponte in finem diri -
guntTJst ita naturaliter omnia sponte obe-
bhmt gubernati/st p conicques bc? regit
oia suauitcr-^/ Illota cp voluntariu sim p
fiesta siii ratione tm muerris in babetibo no
lutate-feb extebebo volutariu ab omnem
appetitu non coattu sicut potest reperiri i
omnibofet sic accipit" bic • 1/lota cp nibil
/eruas natura repugnat beoflicet em pec-
cator vibeat" beo repugnare i pe non fer -
uat naturas quia peccatu drmimut st bepra
uat natura-etia Doeci? Iccjuif bic b appe-
titu nature ^t patet ex siiperioeibo: ♦
4|qiiib si conet' ait nu tabe •: jOic onbit ploia
cp be? regit omnia fetit/quia nibil estqct
possit sibi resistere Excubo cofirrnat boc p
quaba fabula ibi. Recepisti • fpzrmo dicit
spi quib eonek resistere bo nucjuib aliquib
pficiet abucrius cucpic cocessim? ce pote-
tisiimu ture beatitubrnis *t ♦ ex eo cp e bea
titabojbicit pocci? prsiis nibil siqple po-
test resiitere. igit" dicit pbia non est ali -
quib qcf buic summo bono vel velit vel pos
sit resisteresbicit Doeci? no arbitror • ibeo
bicit pBia furnmu bonu est qct regit cucfta
fi>rtik suaratq bifponit-bicit Doeci? Ai»
quatu me ea summa ratonu q rnobo wclu-
ia est no mo i« non tatumo me beledat ve
ru p feb ipa quibo vtcris multomagis be-
lecbat me ita vt itulticia . i- me ftultu la-
cerante, i-male reprelocbetem magna que
tangut bmina gubernationem pubcat siti«
^fuc wfirmat p fabula cp nibil potest resi
(tere bcofq talis est. Oigates voletes ex-
pellere beos 6 celo posiierunt montem fup
monte vt asceberet /qct vibes rupit ipos
fùlmine bciecit st motibobepfsit -SLbecm
• ii • metbamoefosiosjyn bicit • o Docci ac-
cepisti i- bibicisti i fabulis gigates laces-
sentes-i-lacerare voletes celu-si fbrtitui
bo benigna feZ bei illos bifpcsiiit -i. bepo-
siiit vti conbignnm fuit ♦«// Ijlota pBia bic
allubit verbis sacre scripture q bicit -At-
tingit ergo a fine vsq ab finem sortisi H di
fponit omnia featriter jibeo bicit Docci?
se no tm bcledrari i istis ratiornbo qntumT
silis verbis:.
4%xb vis iteratone s ipas rnmce-lDic pBia
conclubit ex bittis^ malu nibil sit-st prr
mo petit aflensiim bcecy biccs. vis ne ip-
sas rationes -i • ppositiones latione pba -
tas inuicc collibam? - i • componam? forsi-
tan ex coflittatione bui? bifsiliat -i-pcci
bet qba pulcbra scintilla veritatis^ st bicit
Docci? fiat ,'nF tuo arbitratu -i • tua rot
Umtate-sCunc ponit ppositiene manifisla
dices. nemo bnbitaucrit ben ee omnipote
tem {bicit Docci? nuli? prorsus ambigat
qui mente consistat• i • qui sane mentis est
‘ftunc aflumtrrit alia ppositionem dicens-
qui vero est omnipotes nibil est qb ille no
poisitjbicit Docci? nibil in cp -sitsunc ponit
aliam appositionem de? non potest facere
malum f bicit Docci? minime • igif con -
clttbit pBia nialumfeil est cu illud facere
non posiit ille qui nibil non potest facere
-i-omniafacere Mota sicut be? est cau
fa effities omniu ita est finis cmmu-vnbe
quicquib fit ab eo ordinat ab ipm taA ab
finem si ergo be? faceret malu ordinares
ab ipm taop ab sinens& cum ipe sit bonu
malum ordinaretur ab bonum |ergo beus
no potest fecere malu tacp aliquib p ie in-
tetti -fest ergo coucltisio qua pBia infirt cp
malum nibil eli: j* ratio conclusionis est ♦
be? potest fecere omne cp e cu sit ommpo -
tens |fcb be? non potest fecere malum-er
go malu nibil est- Et si biceres si malu ni-
bil est cu bò damnes p malo damnabis p
nibilo -bicenbn cp malu bicit defitta borri
non negatine feb ptmatme f di ibeo malu
est bfitt? borri qct bebet ba beri/st quia in
potestate bonnms est illud baberest si no
f
babet illud bonu cum deberet babere- ideo
damnas fx ponis exeplu. TiMiqui« tenetT
soluere cetum libra« X st non solitat incar
cerabis /certu est q> no soluere no esi ali-
quidieb mbil/non tn simplicis elicis ali-
qui« incarcerari pro mbiloji sed ideo quia
mbil erat qtf debuit aliquid esse: .
4[ IbudiS ne ing» me -Dic Doeci? monet que
itionem pble/scbo pbia soluit • ibi Xit illa
permo Doecius ad mira« de conexione SL
couolutione rationim/quibo pbia via est *
/querit vtru ista conexio rationu sit ex de-
lusione pbie/wl prouernat ex natum rei!$C
breuit illa« rationes recolligit X dicit ♦ V
pbia ludi«. i. deludi« ne me texens i.svr-
ma« labormtu-i. labore bifficile mtoibo s^-
ciebo mtione« circulare« quo scZ laborinto
egrediaris ea pte qua introeas X egrebia
re eo loco quo introieris-tu coplicas que-
ba oz\xm abmirabile diuine simplicitatis
. i - faci« mirabilem circulationem ratoms
m bririna simplidtate|& tunc bearis recel*
ligit rationes bices/tu pauloante incipies
a beatitudme/diceba« eam esse fummii bo-
nu qua beatitubine tu loquebare este sitam
m (ummo deo/K< disserebas deu ce Ittmmu
bonu X plena beati tubine ex cf dabas-i-in
feeba« qst munusotlu • i • correlariii nemine
este beatu nisi' esset beti« •rursitm tu loque-
baris ibrrna boni elle substatia dei X beati
tudririsjSL dicebas iptn vnueste ibipm qb
bonu %X illub bonu btceba« eile qd a^pete-
rcs.a natura crin rep, fX tu disputabas, i«
disputabo probabas deu regere vmnerstta
te gubernaculis bonitatis X euesta voletia
parere *i * obebire deo nec vlla ede natura
malifSL bec oia explicabas nulli« mtiomba
sumpti« extrmsec?3 -1* non accipiebo pri-
cipia extrmscca sed insitis ♦ i. intrinsecis
X bome ibicis • i • p roprys X conuemetibu«
proba tiombo rei be qua agebas altero as-
sumpto trabe te side-i-certitudine ex alte*
ro • 4j1/lota laborint? dicebas bom? be -
bali qua cu aliqui« intendebat intrare exi-
irit X exeubo mtramtj X colueirit depingi
circularib ptraetiomba X trastimmis fbic
ab bestgnabu cuculatone« X reuolutone«
mtionu.4fiîtotaÿcircûttolutio X conexio
rationu quibo pbia via e no est sic circula-
ris Îçp vna X cabe ¿ppositio sit principium
X coclusto rclpettu eritsde quia sic no con -
tingit bcmostrare circulo vtz prrino polie
rio^i fscb dicis onexio circulari« qnia ra-
tiones cximrice bepenbetlita op propositio
o clula in vna sit pricipiu alteri? oclusio -
nis m alia \nec ^pt ista« btuerstis conclu-
siones est aliqua dmersitas in beo ied om
m i simt ibe simplicis ; • 3
4 um illa minime ignit: }/)ic pbia réspc-
det Doecio ad qnestionemM^diàr ^irni-
me lndrinus ied nc$ exegrm?. i • pfbcim?
munere dei quem dudum deprecabamur
rem maxrinam omnium rerum ea enim i •
talis est fbnna. i • dispetio dririne stibsta-
tie vt ncP in externa iin exteriora d da-
bas - i - cadat - nec suscipiat aliquid extrin-
seesi i se - quod ¿pbat autoritrte pmembi«
quant prrino ponit m grcco?brinbe senstmr
eius siibrimgit i latino dices.^bZ sicuti p-
meiribe« ait be ea scZ siibstantia dririna q?
dnrina fubisantia rerum orbem mobilem
rotat id eil * mutat re« circulatione gene-
rationis X corruptioni« j X mutando res
ipsa non mutatur sed se immobilem oser-
uat • O û)ceci st no« agitanimu« - id est.
cognotrim? mtioue« non extra ib est non
ab extrinseco petita« •i-sumpta« feb collo-
cata« intra rei ambitum quam rem traà
banut« • Iflibil eis çp de boc abmireri« cum
•i*ex quo tu dibiceri« [piatore smxieritc
id ess consumante sermone« oportere este
cognato«. i - propriosconuementes rebus
de quibo stipo le rebo loqmms 4jf 1/lota cp
sermone« accipiendi stintsm materiam
stibiedram/quia certitudo no est stmpLcis
querenda ratioiribo ex prrino ctbicop. "pbi
dixeiiop disciplinati est tantum inquirere
certitudinem/ sim vmimqriobg gen? qntu
natura rei pacis -Csum igis beu s stc regat
omnia prêter boc cp commisceas cum ei«.
ex libro be causis-sermone« be dririna sub
flantia accipiendi sint sm intranea dririne
stibstantie/^ non sm extranea cu no com-
misceas cu ei«;.
Ol
4 Metra buobecrmu ♦
'dix qui potuit boni fente visere
Iitab eff duodecimo metrü AC vl
timtt btri? tcÿfcfi bids' glicomcu
ab ütetoec coriâbicü a pebe pbnantejpri-
mo cm points fponbetts biccnbo felix fie t
cubo corrarnba bicebo qui potuit-tercio pir
ricbe?/vel froebe? • In quô metro poffcp
pbia offenbit q fit \xmbeatituboj£Cvbi fie
fita • Bortaf nue ab pseuerabu in cotepla *
tione illi? beatitubmis • ^t primo point U
lu esse felice qui relictis terrenis vacat br-
uine conteplatiom • ^becunbo onbit quib
btnfmobi contêplationé rmpebiat - percio
illub hnpebrmentû vitare bocet • Übecunba
ibi d^Ltonba • Xercia ibi ♦ Vos bec fabula.
JDermo bicit felix supple eib qui potuit vi-
sere . i. befiberant vibere lucibü fimtem
boni - i. beu qui eif fens omnis boni & fe
lix elf qui potuit soluere vincula ♦ i ♦ affeci
tiones gianis terre . i. tcrrznoyi q sua gra
ititate trafout bominem beofitim- ^/Nota-
bit cp felix eff qui {peculate fentem boni cC
qui contemnit belectatones terrenas-Vn
m libro be pomo &C morte Areffotilis seri
biê - fbeata eff anima q non esf infecta pia
uis operibo foui? mbi U intellexit seu cre-
ators ipa eff que reuertet in loeu seutb -
licys magnis aut anime.que non babet
polle rebeitbi ab priant seas pia em opera
&C belertationcs corporales hnpebiut alien *
somci?sersem:*
^quobam senem coiugis vates • I0ic onbit
quxb impediat cotemplatione biumota/quia
affect? terreno^ q £ bcclamt p qnaba se-
bula que talis eff •Ozpfoe? filius Caliope
seit citfoariffa qui tanta bulcebine citba -
re resonabat A» non tm homines-feb etiaZ
bruta allexisse in tm ea bemulsit qj> impev
tus seos natumles brmittebat filuas curre
re flumina ffare fecit -bic babuit vxorern
dicta buribteen qua cu paffor Ariffe? ab
amare vellet ipa fitgies p pmta calcato q
ba serpete mteryt £C ab inferos bescenbit
/qua Otpfoe? voles ab inferis reducere beT
os sepnos fiia citbam placare cepit ./seb
cu no pficeret ab infernu beseebiySC in ta
?
tu beos infernales bclmiuiticp o cesta eff ci
vxor tali adicione ante J exiret infernum
non ftecteret retro alpectu vxorern redi-
ciendo /cu auc ia ppe eximstet 0:pbc? a-
more alleci? rctroipexit!£C fic vxorern p «
bibit • (sirca istam fabula fic procedit. p*i
mo onbit quomo Oiphe? ad inferos desee
bes,peo vxore rogauít-Sbecubo quomodo
monís m inferna placauit * percio oífebít
quomodo vxor ei conceda seitf&C ea pbibit
£bccfa ibi 3btupet‘Xcrcia ibi Xande-I^i
cit primo vates trabicius • t * Orpheus be
trafoicia ptomncia oriundus - bielas va -
tes i« lapiens a multis ille quondam ge<
mes- i. beploras senem. i« mortem a rugis •
poffcp cccgemt amnes-i-fimnes ffare sil;
uas currere mobiles post ipm flebilito mo
bis. i. mobulationibo citbare quas ftcnbo
femauit f 3C polfcp cerua tunxit intrepi-
dum lat? senis leonito quia cerua cu leo-
mbo incedebat sequebo modulatione Or-
phei . nee lepus timuit cane vifitnt ia pla-
cida . i. placatu cantu«i-feno citbare quia
lepus SC canis fimtil sequebatis ipm • (pú
aut feruor • i - amor flagrati.oz • i - arbentioe
vreret intiman-interiora pectoris Orphei
>KC eu modi - i. mobulatoes qui cúcta sebe-
gerat -i-sebtucerat non mulcerent -i • uon
placeret bnm seZ Orpbeu i pe querens fil-
peros t beos immites quia placari non po
terat abyt bontos infernales illic tempe -
ras biaba carimna fonantibo corbis ipc be ?
flet ú. flebilis decantat in citbera quicquib
bauserat ex piccipms fentibo mris seZ dee
caliopef3C ipe defiet qct luet? impotes qui
fecit bomine impotentem sibi dabat. i-o-
cestlt SC defiet illud qct dabat sibi amor ge
minans luctu quo mcuens trenera • t• in-
ferna 5C rogat bfios vinbra^-ibcs iferna
les bulcipce venia i-relaxatogsee vxoris
41 Apta fm Arcffctile fccunbo mctbapbi
fice AC comentatoze tercio celi SC munbi no
omnes accipiut ventate p cube mobuintu
Apter biuerlam consectubmetu ppf brner
fem naturam/ tum Apter paucitatem in-
ff ruitioms in logica - 'Wn quida rccipiut
veritate p modii demonffmtioms /quida
■¡
m i*
pmodn autoritatu • quiba p mobtt fhbut
laif «jvt ergo pbia taliba satisfaciat aliqn
demonstra tioniba. aliqn aittozitatiba vtit?
aliq ndo fabulas interierit sicut m posito
<j Tlotanbitcp (Diploe? hicif vates ejuia ca-
ria composuit« dicis aut vates a vi mentis
. velavibco Isiotanbu cp trencra bicunb
quasi lamentabilia a tremis treni quob est
lamentatio • Et trenarus in singulari est
nomen cutusdam monti« in quo bicif esis
via ab infernu • i plurali trenera significat
loca mfernaliajsicut dicit IDngxticio -E6-
munit aut mtteniif hac nomen scriptu sine
r m prima syllaba bicib tenera vel tenerus
sicut m doctrinali tencrus infernus ftame
buguacio scribit tm pr vt trener? H tre-
neraVnde fozfan ex vicio scripto# qnbo<£
siibtrabif" r.«
4 £btupet tergeminus nouo: • lOic ostenbit
quomobo ©2ploe? mos tra inferni placauit
bicens •'Janitor infernis qui dicis cerberus
qsi vorator carinii ille tergerrrin? i-babes
tria capita canina captus fuit nono carmi
ne-i-melodia pus matibita stupet-i-ad-
mimi' ffuc ostenbit quomobo alia rnon-
stra placauerit bicens cp tres furie inferna
les ^besipbone Alctto /Hergcra que sunt
vltriccs scelc# inferetes metu peccatoeibo
iste lacrimabant" qpt dulcedine citbare •
vn dicit • iDee. i • -sitrie tres vltriccs sccleru
•i • peccato#. q dee agitant• i« vexant fon-
tes • i • peccatote« metu - i. timore iste iam
meste mabent-i-fluunt lacrimis-‘is tic ta-
git remissione pene quozuda m inferno« bC
primo Xionis f^bi sciendum/q» Xion
voluit cocumbere cu Junone /cu aut Juno
interponeret nubem Xion proiecit semen
i ntite ex quo nati sunt ccntauriyipse aut
abtubicat? inferno cotmue voltus in rota
que rota stetit Orpbeo mobulante • /'$rnbe.
bicit-IFclox rota no peipitat«i no dcicit
caput xionu • i. Xionis siqple Orpbeo ca-
nente« ^nc tangit remissione pene tantuli
Vt^bi scicnbum^p Xantul? dicit" lacerasse
Apriu filiu dans cu dys ad comededu p q
damnat? fuit -dicis aut in inferno baberc
aqua vs$ ab mentu'& poma pendentia an
os s tamen bcsiccre siti Sc iame cum errm
vult sumere aqua/vel pomu fugiunt ab eo
|iste Cantal? fpreiut flumina Orpbeo ca-
nente «lyn bicit Cantal? pbit? -i-osump-
tus longa * i • magna siti spernit flumina •
*ttuc ostendit remissione pene ^CycySVn
scienbui cp Lycius voluit concubere cum
ILacona matre A|pollrrris/que Apollo in-
terfecit & in infernu rclegauit cuius lecue
vultur benorat fòrpbeo aut canente vult"
cessi uit laniare iecur cius «jvn bicit • Dum
vultur est fatur modis-i« modulationibus
Orpbei no traxit«i- no laniauit iecur tycy
<fsifa nbem vincimur arbiter: « fòie oftebit
quomobo Orpbeo vxor sua coce sia fu it dC
quomobo ea pbibit dicens .^Caribe arbit
i index vmbra# ii te miserans-i « miseri-
cordia bahrns ait nos vincimur bona mus
. i-restituamus viro fez Orpbeo comitem
oontugem emptam i • comparatam carmi-
ne siio « sed lex « i » condicio cobcrceat ista
dona ne fks sit sibi deducati vxozé flecte-
re lumina • i • oculos respiciendo vxoee bu
liquerit «i « reliquerit tartara- <$t tue excla
mat dicens, «j^uis dat«i. imponit lege ama-
tilo «quasi dicat« amor no debeat coberceri
lege quia amor maior lex est sibi« i amor
maior est lege-Et subdit Deu me termi-
nos noctis • i - inferni Orpbens spuri btcen
vxorem suam vidit respiciendo a tergo ea
pbibit ab ruferis non deducendo - occidit i
inferno ea relmquenbo jiTlotabu cp apud
inferos arbiter« i-index vmbra# dicis effe
rabamàtus qui cogit animas ab fatendum
peccata comi sìa vnicuiq fm merita sua
penam bis tribuit • Iste abamantus bixit
donemus viro coniugem ^Motandum tp
amor non potest lege coberceri /na ex in-
censo amore bó septus transgrebit" legem
amor fortior est ab aliquid tmplenbum
cp lex abcobercenbu/ibeo dicit «/quis lege
dat amantiba maior lex est sibi - qsi dicat «
Apter quid lex das amantiba cu ja se bura
lex sit amare : •
bec fabula respicit : « fòie pbia appli-
cando fabulam ad ppoiitu poetai nos vi-
tare tmpedimetu contemplationis summi
boni j3Z dicit• <p bonnnes quicu<£ qat critis
i. vulcis ducere mente »i- mentis cotem-
piationem fuperu die• i• in superna clari-
tate jbec fabula ia dicta respicit ws quia
ad vestram infbemationem inducta • jfla
qui victus affectu terreno^ flexerit lu-
mina ♦ i. oculos rationis &C intellectus in
tartariu fpec?.i a terrena que ducut ab £
rena ^funditate fQuicquid prceipun i «
bonu trabit laborabo illud pdit bu vidit a-
leros i dn intendit terrenas K temgalito
que lunt infama ^Ijlota cp cocupifcetia SL
affectus terrenoi- impedit cotemplatione
summi bona f vnbe Doecins iaa tractatu be
summo bono dicit, nordinata wcupilc^"
tufinailtos rmpebit a summo bonoquosda
em pigricia sequi videmus .Quosdam em
delectationes sensuale« • /Quosdam enim
desideria auri &i argenti exceptis paucis
viris bonoradispbisqui wkepnut sensus
desideria Bc feqaumf desideria intellectus»
prope fine emsde tractatus bicit»PBns
maxime beleCtaf a primo principio mco-
teplatione lue bonitati^^ bec sola e recta
delectatio j bec enim e vata pbo^ fine qua
nemo vimt vita recta»Et subdit • {pbilo^
sopbum aaatem voco omnem bormnem vi-
nentem ordine nature tendens na altal SL
finiens vitam acquirit vltimaam fanem'SL
optimu vite bumaneiqui e dens gloriosus
benedictus m fecuhseculoy, Amem •
^CxgUcitliber tercitis
de consolatione pBie
<p
/M
- /Incipit Lp,artus liber
..j—. . îompiirm
s Jl6c eu pBia bigrritate vultus: fôic
i ilPir «îuart? liber de «solation«
îS I^IMpbilcsopbic/cuiusbcc c ¿pso prima
ntqub libzo pbilcscpbia assignatcausos
quare mala ducebantur m regno dei eunt
ommit rcy. rector ben? existai se5 bcus bC
probat bonos femp esse potentes bC malos
impotentes \ bC sicut uitia nunH sunt sine
pena ita uirtutes nrqra sont sine prernio.
phobat etiâ cp omnis fortuna tam ¿pipem
<p adnerso bouts est ad ¿psottu f malis aut
ad mteritu • ^tia zrbat cp emina q sitint a
deo recste siunt/SL alia pium sicut patebit •
Et dtmbif' ille liber in • xiiii • parte s/quia
septem sont prole »SL ieptent metm Buius
quarti be quiba patebit in ¿pcesiu .fpzhno
ergo ostenbit foetius quomodo intentior
ne pbilofbpbic abbuc paratis pium dicere
interrupit ¿^ponendo causiis soi doloris ♦
Hbecundo pbilosopbia pe omi ttit sibi per*
sodram curam • ‘Tertio dat mcbtim cumbi
ipsomi fecunda ibi ‘sum illa & effet i ter-?
tia ibi Et quoniam • Et quarto prosequi b
mtentiortem ipsom cumnbo in iequentt ¿pso
ibicum ego ♦ fiDehno ostendit qiicntbdb
interrupit intentionem pbilofbpbic voient
tis pl nm loqui * fecundo <pbat causas soi
bolozts ./fecunda ibi Si>eb ea ipso e • p)ri-
mo bicit • Cum pbilosopbia cecinisset ib est
dccâtasiet bec fez predicîa soruata leniter
id est delectabiliter H soainter ib est dul-
citer obsèruata dignitate id est rene re tia
vultus scZ soi bC grauitate Oris ib est fer-
menis sople soi ♦ ‘Tum id est post boc ego
scZ Doetius nodum id est non adbuc ob-
litus id est irn memor penitus ib est omni-
no insiti meroris ib est intrinseci doloris
?ego fboctius abrupi id est interrupi in-
tentionem id est propositum pbilcsopbie
pamntis id est intendentis dicere adbuc
aliquid Et inquam ib est bixi o prerua ib
est preambula veri luminis id est perfecte
cognitionis scZ illa que tua oratio id e tu-
us sormo fudit id est locutus est buc vf<$
id est ad istum librum quartu patuerunt
I
id est manifesta suerunt imnCta ib est in-
solubilia . Tum id est aliquando diurna
speculatione ib est sontta contemplatione
tum ib est aliquanbo soi scilicet ipsius tum
id est aliquando tuis mtioniba ib est bemo
stmtioniba • St ea ib est illa prebiCta bC si
pro quauis oblita mibi nuper id est aliqn
determinationem ob dolorem miurie sople
quam perpessos som a Theodorico rege
gottopi non tamen dixisti prorsos id est
omnino bec sc§ predicta ignorata ib est
ignota baCtenus ib est buc vsi^ f jflota
cp dignitas est alicuius bonesta bC impe-
rioso antoritas ‘siditur autem pbilosopbia
babeee dignitatem vultus propter soi bo-
bonestatem>jquia secundum Tuliu sola so-
pientia est que meres bonores Jbt propter
soi autozitatem que digna est imitatione»
Etiam pbilosopbia dicitur efle gmtns ore
ib est stabili fermonesquia sermones pbir
losopbici sirmitate mtionum sont stabiliti.
^Dota cu pbilosopbia ostendisset quib
sit sommu bonuM i quo situ sit sociflet
exbortatione ab illud querendu intendebat
ostendere modn quo ad illud puenik /sod
antecp expleret illam intentione Doetius
velut airibus ab sciedu queba quo^i igno-
rantia detinebat ipsom i merore iterrapit
intentione pbilosbpbie volentis pium di-
cere iffflota cp pbilosopbia dias prema
veri luminis • quia ipso clarificat anima bC
tmbit ea ab obscuritate ignorantie ab luce
sopientie & ab claritate intelleCt?{exlibro
be pemo Aristotilis • 'Telibeobicif pnia
veri Itiminislquia x ipso tancp p uia bomo
peruenit ab cognitione veri luminis quob
est deus quia scribis m libro de pomo qp
per pbilosopbia bomo cognoscit sou crea-
torem qui be mbilo socit omnia qui est in-
ceptor omii mcepton *bC omu principio^
principium * Et ibide scribis • oportuit ut
pbilosopbia mitteretur abjnstrucnbu ig-
norantes bC eos qui non cognonerut soum
creatorem «/ S^equit" textus:
%ed ea ipso est vel maxima: Mc fboctius
qpomt causos soi meroris dicens * Keb ea
ipa e causo nostri merorismaxima causo
cp cum rector rcru scZ deus bonus cocistat
\vel effe mala omnino possint vel pretereat
impunita qct laltem si nullw aliai 6 rnconue^
mens sequeret!' considera quanta sit bignu
admiratione autem <p> leb hvdc abiungitur
id est abbif aliud sc§ magis admirandum,
ijlam pzo quia imperante id est peeeipiete
bC florente id est vigente nequitia id e ner
quitiosis bormmbo virtus id est bomo vir-
tuosos non solum id est non tantum caret
peemysfveru etia ipsa virtus siibicsta id e
siibbita calcas pedibo id est petentys fcc^
lemto^i id est malo^^L ipsa virtus luit id
est patii' supplicia id est penas m loc u fe*
cinomi id est vitiosos. loco que fez predista
sieri id est permitti in regno id est v mudo
scientis omnia scZ dei bC potetis omnia seb
volentis bC intendentis tantummodo bona
nemo latis nec ami rari nec coqueri potest
id e querimonia fecere «f/ltotafcp mala sint
m mundo patet (quia ratio lemper bcpcatT
ad bonum .Cum ergo mali non regantur
iubitio reste rationis seb vincas pafsiotnbo
ire KL concupiiccntie?ibeo béfittunt a bono»
Item iuperbabunbatia SL befestus siint de
genere maloi^cum virtus cofistat in me-
bio/cum igif in pluzibo sit siiperbabndatia
bC befestus^patet <y> mala fiunt in mundo,
(pum autem omnia bepenberant a deo celti
SL tota natura bC deus essentialiter sit bon?
? mirabile est quomodo mala esie pofliint vel
-altem permaneant impunita ^f/^lota cp
quia boni attmgunt finem omnium rerum
IcZ femmu bonuimibeo simt potetes / mali
aut quia faoc ipsiim attingere non poliunt
simt impotentes «Qt quia Doetiujjm prir
mo libro leocta pia bbcij- fe ignorare quis
sit finTs ommum rerufibeo putabat bonos
efle rmpotcntes malcs aut potentes f bi de
boc Doetius amiraf' jet patet in littera K
ista est vna causa siit doloris •
4*Cnm illa bi elfet inquit : Dic pbilosopbia
promittit Doetio persistam curam que coj
sistit in pertrastione buius materie/bices.
0 Docci bi esset infiniti stuporis id est am-
nii rationis bi esst bozribilms omnibo mor
1 tris id est de fermi tatibo si in bilpositisii*
ma id e m ordinatissima bomo scz in mubo
tanti patrilfemilias scZ dei si ibi colerentT .
id est bonorent vilia vasa id est mali bo-
mines bi si pzetiosa vafe id est boni boines
sordescerent id est vilescerent sicut m estis
mas. ¿Jbcb no est ita /na si' ca que paulo
ante conclufe simt feruanb inconuulia id
est integra insili veritate tu autore ideit
dostore ipso deo de cuius regno nunc lo-
quimur cognoscis semp bonos esie potetes
, malos vrro impotentes nec vnK vitia esie
sine pena nec sine pzemys esse virtutes bC
cognosces bonis (emper contingere felitia
bi malis infertuiiata bi cognosces multa
id genus id est buius generis que corror
boret te firma soliditate cotra adversitate
fertune querelis tuis sopitis id est remotis
m Rotandum sicut postea patebit omnia
que fiunt reste fiunt a beo • (tu igif' ordo
iustitie requirat vitiapurriri virtutesre<-
munerarim mali maneret impuniti bi bo-
ni irrcmunerati|& sic puerius ordo i domo
dei scZ in mundo iquob est bozribilms om-
nibus monstris: ♦
4$t quorria vere fezmam {• iOic pbilosopbia
dat mobum curadiipfum Doetiumbices*
(Quoniam dttdum scZ in tertio libro vidisti
femam vere beatitubhris m e monstrante
id est docente omnibo de cursis id estper-
transitis que puto necessarium preterimk-
tere ostendam tibi viam que te renebat ib
est reducat domum id est ad cognitionem
vere beatitu&mis/& ego affigam ifc e ap>
pona tue menti pennas id est rationes quibo
mens possit fc tollere in altum /vt bepulla
perturbatione contingente tibi eoe affectu
bono# temporalium reuertaris solpes m
patriam meo bustu mea femit a meis ve-
biculis ^(Tilovafcp per permas quas pbia
pic mittit affigere meti Docty mtclligif'
specu[at\o rationis bi intcllestus virtus bi
lapientia • ^>icut em ams volando in altu
deducis auxilio pennarum /sic mens hu-
mana Ipeculatione rationis intellestus
virtute fbC lapietia erigitur in contempla
tionem summi bom*
^^etrumprrm um
♦
'xnc:. 'J stud est primu
s~quarti cuius prrm?
vius dicis metri! alemani cu abs-
uentore dactilicum a pede prebe minante ^
j secundus versus dicis metri! arcbilcycu
ab muentore iambicu a pebe peebeminate
m quo metro pbilosopbia ostendit viam
per quam peruemt' ab agnitionem sunt
boni (St est per consibcrationem crcatui
que gradattm simt tmnscenbenbe quo vtq
mueniatT aliquid cp premi ne at omni crea*
turc/24 istam viam tradit sub sirrrilitudn1'’
arris volantis ^ primo ergo tradit via qua
mes perueniat ad cognitione siimtrri boni •
tfecunbo ostendit quid mens 'mdicabit cu
illic perucnerit /fecunda ibi tOixctc • ¡DrW
1110 bicit bixi cp affigam pennas meti tue •
Sbunt etenim mibi perme volucres id est
veloces fcz virtus H sapietia que coscedut
id est penetrant celsa id est alta poli /quas
pennas cum mens velox sibi induit id est
assumit ipsa perosa id est obio babens ter-
ras befpicit eas querendo vlterius creato-
rem SL mens superat globum ib est fpericu
corpus rmmest aeris cognoscendo cp vitra
aerem est creator • ffltvbes videt post tergu
/quia vitra nubes querit cognitione summi
bom$C transcendit verticem id est summi-
tatem igmsfqui ignis calet ex agili id est
veloci motu etfoeris id est celiis vlterius
procedit mens mucstigando donec surgat
id est eleuetT in domos astriferas id est m
orbem planetarum f St winngat vias siias
pbebo id est soli muestigando A sol non e
dens donec comitet' iter gelidi fenis id est
saturni qui est supra solem - mens mquam
exisses miles cborusci sideris id est dei qui
est splendidum fybusj& vlterius ascendit
supra orbes planctarum donec percurrat
id est pertranfeat circulum astri id est celu
stellatum quo scZ astro pingis id e ornas
micas nox quia nox stellis ftrmameti illtu*
nnnaf/Vbv id est postquam satis fuerit ex;
baustum id est speculatione euacuatum gp
nulla stellarum est deus • mens /plterivvs
transcendit donec relinquat extimum polu
ib est vlttmum celum St premat dorsa ve-
I
locis etberis id est firmamenti mens dico
compes reuerenbi luminis scZ dei* pic sii;
pra vltrmvvm polum dominus regum tenet
sceptrum id e imperium (St tempat id est
moderas' babenas id est regimina orbis SL
manens stabilis in fe regit volucrem id e
velocem currum ib est circularem motum
corporum celcstium bcus existes cborusc?
arbiter id est splendidus iubex rerum *
Notandum cp bicit ignem calere motu
celi / ex quo vibef q> calor non sit propria
^ per fe qualitas ignis cum sibi hebeatur
per motum celi </seb dicendum gp locus no
folpm est causa coseruatiua locati fed om >
tuum accidentium naturaliter consequen-
tium -jvude quia celum est locus ignis no
solum est causa ipsius ignis f fed etia vpi?
caloris ignem consequentis fSL quia ^pria
dispositio celi fecundum quam babet cali-
bitatem super omnia est motus eius f ideo
bicit ignem calere motu celi non excludes
per boc quin calor sit per fe qualitas ignis
ch Rotandu gp saturnu vocat gclibufene
\nongp fit gelidus fbrmaliter/fed cffectnue
Est eiii effecti vius gelu St frigoris i St bvcie
senex quia motus eius tardus est ad mo-
dum fenis/nam cursum suum coplct pluri
tempore q> sol vel cp luna: •
4f Duc te si reducem r-Wic ostendit pbilcfo;
pbia quid mens indicabit cum tranfccbit
creaturas fSt peruenit m cogmitionem dei
dicens *§o mens si via ducat te reb ucem ib
est reuertentem a tcmporalibo buc id est
ad cognitionem dei. chuam viam nunc un;
memor requiris • Tunc dices ♦ Ego me-
mini que obnubilata fui affectu tempora-
lium bic feg tn contemplatione dei e mibi
patria bine feZ a deo est ortus meus quia
ab eius imagine creata bic sum id e in co-
templatione dei figam gradum id e pona
finalem quietem • Aiod si placeat tibi ex-
istenti in cognitione dei visere id est cum
desiderio videre noctem terrarum relirta
tu cernes id est videbis torvtos tiratmos id
est crudeles principes quos miseri populi
thnent illos torvios efle extiles a vera pa-
tria sua. 4/lsiotandum secunbum apostoli!
Iflon habemus bic manctem patriam fed
fiituratn inquirimus/bee emm eft vem pa-
tria aqua anima rationalis per creatione
a deo extant ad quam nisi reuertatur efle
quob a beo accepit affectione terrenorum
be turpata prorfits amittit proptetf quod
dixit in fecundo metro terty libri • ijvepe^
tunc proprios queque recursus • fveddi5
tu<£ luo singula gaudent. Ijlcc manet vlli
tin dims 02bo*flm quod fern iunxerit ortu
Ijbtabilemq lui fecerit orbem:.
ijfDzofh fecunda
f ^mego pape rnquam:,- ffiic m-
lb 1 ccpit fecuba prcla buius qu arti.
^w^ (/irca qua eft sciendum cp pbiloc
sopbia in primo ltbro /fexta prola muesli**
gabo caularn SL radicem infirmitatis Do-
ety cognovrit cp Doetius ex ignorantia ft*
nis rerum malos homines potente« bonos
vero impotentes putabat ♦ f^tem quia ig-
norabat quibo gubernaculis mundus re r
gaf fbztuitarum vices eftnnabat fluitare
sine rectore quia vero pbilofopbia ia osse*
bit quis Iit finis rerum a quibo guberna**
culis mundus regat - Vlunc pbilofopbia
vult adbibere ijboetio perfectam curam re-
monendo dolores in quos foetius incidit
ex ignorantia prennftarum. El prnno pbi r
lofopbia boc petit/SL pbilofepbia fecundo
illud profequitur ibi - prunum igit«/dicit
prnno • ^tum i gif' fe§ finito fermone pbie
fgo Hdoetius inquam pape est fnteriectio
ammirantiso pbilofopbia tu magna pro<r
mittis nec dubito quin postis efficere id e
ab effectum producere tu modo ne moeee
ris id eft non pronabas me quem excita-
ueris ad audiendum^ tflotanbumcp lapi*
ens nihil promittit quod adim plere non
postit/quia opus lapientis elt non metiri ♦
Ergo dicit Doetius philosophic - Sbicut
magna promittis no dubito qum efficere
postis:.
4iPthnum igiff inquit: Dic pbilofopbia
profequif intentum f bC primo probat bo*
nos femper este potentes bC malos rmpotc*
tes cuius 0|ppsitum putabat Doetius KL
tangit primo modnm per quem vult boc
oltendore * fecundo ostendit bC probat in-
tentum suum rationibo ibi £ptto lunt. f)n -
mo dicit o bocci primu licebit vt agnoscas
bonis femper adeste potentia SL malos este
befertos id elt prruatos cunctis viribus
quo# alterum fcZ bonis femper adeste po-
tentiam demonstrat ex altero fcZ ex boo
quod mali fimt viribus defertis buiiis
caulam fiibbit dicens / nam cum bonum
& malum fint contraria fi bonu este potes
conffiterit liquet id elt manifestum fiierit
imbecillitas id e it impotetia mali & fi Ira*
gilitas clarescat mali * firmitas boni nota
elt. icb vt babundantior fit fides noltre
fententie alterutro calle ib elt vtrac$ via
procedam confirmans proposita - nuc bine
fc§ ex infirmitate borri ♦ nunc inde ex Ira-
gstitate mali ^|Hotandum cp pbilofopbia
ditium fiitim cp fi boni fimt potentes ma-
li fimt impotentes < fimdat fitper con fi de ra-
tionem topicam fi propofitum in propofito
bC ojpositum in ojpofito /vt fi sanitas elt
bona egritubo est mala dicit cp velit pro-
cedere vtra<£ via • ex potentia bono^. pro-
bando impotentiam maiori bC ex impotetia
malo# potentia bono# quia fi tantu vnu
ifito# probareis ex boc reliquum conclu-
deret per loeu a contrarys estet argumen *
tumverifimile bC non necessarium»bC ideo
vtranc£ partem vult probare bC ex vtro^
rdiquum concludere: .
4f jDuo fimt quibo omnis:. 1p\c pbilofopbia
probat intentum rationibo * secubo exclu-
dit quadam dubitationem ibi ijjbcb pofiunt
tertio confirmat principale intentum au*
toritate piatoris ibi Ex quibo omnibus *
Wrimo probat bonos femper efle potetes.
Ú malos impotentes dnabo rationibo /fe-
cudo ad iedm oltenbenbim coaceruat bre r
ues rationes ibi ,9bed qitonia te.peima
in buo/fecunbtun buas rationes . fecunda
ibi fvurltis inquit * Primo pzerrrittit buo
nece fiaría ad primam rationem. fecundo
ex bis arguit ibi Omnes igif homines«
primo pmittit vnu necefiariu / fcdo aliud
ibj. AVcminifti ne - primo dicit Wno fitut
principia quibo conflat id efl permanet
omnis effectu® humano^ athium scilicet
volunta® BC potestà» quotai si alterum besit
mbileft quob queat effectu® explicari ib
eli: fieri quob declarat befitiéte em volun1
tate militi® effettu® piobucitf /quia nullus
agrebif' quob non vult BC fi potestà® abfit
-voluntas frustra sit /quo fit ib est ex quo
fequitT vt si vibèas aliquem velle adipisci
quod minime adtpiscif non potest dttbì *
tare buie bcftùsfe valentiam ib est potetia
obtinedi quod voltierit/& ibeo dicit Pof
etiti® perspicuum est nec vllo moboaubt*
tari potest -j BC fiibdit philosophia fqucm
vero vibea® effeciiTe quob voluent non bus
bitabi® eum non potutile ib est no babtnsfe
potentiam-jEt dicit Poetili®• /Vintime»
^Cunc pbilòsbpbia concludit tanA mani-
festum ex diesi® dice® • Mud quob qui%
potest in eo est vali du® id est potè® quod
vero non potest in eo est cenfendu® ib est
iudican du® imbecilli® td est mipotcn®jBC
dicit Poetiti® /jfateorniquarn Jflotadu
philosophia dicit nullu® agrebif quob
non vult • Cantra • Aliqui® nolen® rnterc-
ficit hominem vel lebit hominem /ergo ali-
qui® agredif quob no vult. f^tem aliqui®
cogis fecere aliquid contra voluntate sita
licagredif' quob non vult • dicendum
I# philosophia loqui? bic be effectu fpont
taneo qui ex intentione procedit no be eo
qui casu contingit ♦l'\Pnbe dicenbumad
primum E voluntas potest comparari vel
ad ipfem actionem quam aliqui® pernio
agrebi? iBC sic non defecit voluntas vel
potest comparari ab confequen® illa actio >
nemiSC sic potest defecere voluta® vt fi ali-
qui® nolen® hominem interfecit. fyb sedm
dicendum. 'jllub quob qui® coaCtu® fecit
est voluntarium mixtum tamen simplicis
est muoluntarium . Miqui® enim coaCtu®
magi® vult hoc fecere A sustinere penam
feci perdere Vitami ita respectu tali® cfr
fectu® non beest volimta®|fed quatum ad
aCtum interiorem volunta® femper libera
estM cogi no potest: •
4ftUmimsti ne igi?inquit: Wicphiloso-
phia peemittit fecundum vtile ab ratione
BC est resumptio quondam prm® diCtoru
dicen®. /feeminisìi ne effe collectum id est
conclusimi fiiperioeibo ratiombo omnem i-
tentionem humane voluntati® festinare
ib est tendere ab beatitubinem que volun-
ta® agitur id est buci? dmerfi® study® •
ftxsponbet Poetili® onentim in qua illud
eslebemonstratum - "ftemquerit philoso-
phia •/ nunquid recoebari® beatitudmem
effe ipsum bouu/SC eo mobo befeberari bo-
num ab ommho cum heatitubo peti? id é
befeberatur. Despondit Poetili®. minime
recoeboa/quia illud fixum tento memorie
f/lflotanbu recordari es t aliquid redu-
cere ad memoriam quod per oblationem c
lapsum a memoria/SC quia beatitudmem ee
ipsum summum bonu non exdberat a méte
Poety/feb femper remanebat inhabita
sibeo dicit fe no recoeban be hoc fed in me-
moria tanq> fixum tenere:*
4Omne® igi? homine® : ♦ Ipic philosophia
arguit ex bicti® proba® bono® effe potete®
BC malo® impotente® • tali ration % quicuq
adipiscun? qd volut fimt potentes rBC qui
non abipifcun? ( qd volnt sunt impotente®
ex pernio preambulo» fed boni abipifcun?
quob volnt scZ summum bonum* mati licet
velint non abipiscuntur ipsiimrquia fi mali
abipiscercntur summum bonum non esfent
mali -tergo boni sunt potente® / mali impo-
tente® jvnde dicit in littera omne® homi-
ne® boni'BC mali mtunf peruemre ab bonu
indiscreta intentione id est indtuisa inten-
tione/bicit Poetiti® ^ 'Jca confequen® est
ad diCta • Sjbubbit philosophia certum est
bono® fieri adeptione boni f cestu estsdicit
Poetiu®^gi6 oonclubit philosophia. bo-
ni abipifeunf quob ajpetunt id est volnt.
bicit Poetiti® ♦ sic vibe? / fi mali adipisce-
rentur bonu qd afpetunt non posfent effe
mali * ita est bicit Poetili® • ^git conclu-
dit philosophia ^jDum vterq petant bonu
febhy scz boni tllub abipiscàf ; illi vero
mali minime^ nonestbubium bonos effe
potente® f qui vero mali fimt imbecille® ib
est impotentes J&gsponbit PoetiuL- fui -
cun$ dubitat de hoc non potest cofiderare
1
■naturam rerum nec cosequentiam rationu
401lotanbum)(p quia veritas ¿jpositionu
fundatur stiper naturam rerum qui negat
veritatem ptopositionum no potest: coside-
rare naturam rerum/ similiter negans ve-
ritatem proportion um non potest conside^
rare wseqraetia rationu. quia conicquentia
rationu supra veritate ¿jpositionu funbaf.
/*fc>eo dicit tboetius.^ui dubitat dcpnnssis
non potest wnsidcrare naturam rerum nec
consequentiam rationum: •
^jtvursu| inquit: ♦ l^ic pbiiosopbia ponat
Tccunba ratione dicens • ^bi sint duo quibo
fit idem props litum • i - cabe intentio faci -
endi aliquid secubum natura SL vnus eon
agat tbipsum St perficiat ipsum naturali
officio. t * naturali organo. alter vero nri -
name queat abmimftrare • i - adimplere il-
lud officium sed alio modo nature con>
ueniat no impleat propositum sed imites
implentem quem bop. duo^r decernis • i *
indicas csfc valentio:em • i ♦ pstentiorem ♦
(dicit L)oetius»Et fi pro quamous coniedo
.i.wsiderem quid velis tame ego desidero
plemus audire de te ♦ ^unc pbtlosopbia
declarat sibi in exemplum dicens« l/l on ne-
gas motum ambulandi borrrinibo incile per
naturam fdicit £>oettus • .^fimime nego -
^t pbilosopbia eria non dubitas eius rei
•i. actus ambulandi esle officium naturale;
pedum. dicit foetius' 17 ec boc dubito ♦ St
pbiiosopbia. ibi quis i git" ambulet vales
incedere pebibo./^ltus aut cui boc officium
bciit manib nitens - i ♦ laborans ambulare
cones' quis bo^potefteftiman valentioe-
Joicit foetius contexe cetera quasi diceret
¿pccbe m mtione tua quia nullus ambigit
quin potens naturalis of ficy fit valentior
eo qui non potest in ibem officium «‘iftmc
pbiiosopbia . fsti peopositiom premisle
tanqua maiori abtungit vnam minorem
dicens . ^>ed summum bonum quod eque
bonis SL malis est propositum boni quide
petunt - i. abipiscunf of fi cio naturali fcg
virtute . mali vero conanf abipisci ibipm
per variam cupiditatem rerum tempora-
Ituro quod non est officium natumle adi i
piscenbi boni ♦ /sin tu o fbocci estimas alit
(put Doctius - Minime inquam ) SL Doec
tius quasi' precurrendo coclubit principale
intentum dicens .fiam etiâ illud quod est
consequens patet mifoi .<px bis enim que
concesserim neceile est bonos esse potentes
malos vero imbecilles! & pbia applaudes
fi>octio dicit, ^.ede inquit peurris St illud
est signum sicut medici solet sperare indi-
cium-i-signum rede nature St nature vet
sistentis suple ipsi morbo ^/potâdum q>
ex littera formas talis ratio quando duo
intendunt aliquod propositum naturaliter
quod id propositum colequif' officio natu-
rali est potens f St quod non consequis il >
lui) propositu naturali ossi cio est impotens
sed tam boni qua mali naturaliter tendait
ad beatitudmem/ St boni ipsam cosecuntur
naturali officio scZ virtute. mali aut no •
ergo boni fiint potentes mali vero rmpote-
tes^f/ Illota cp circa vlfntitim q> medici so-
lent accipere signa prenostica sanitatis ex
legro quando patiens erigit se St per se nb
tif fortiori remedio • Sbtc m £>oetio signu
erat conualescentie/& sanitatis q» ipse ra*
tionc pbilosopbie remediante quasi pcur-
rens per se complcuit:.
^^>ed quorria te:. jOic pbiiosopbia coaeer-
Uat quasdam alias rationes brenes ad pro-
positum ostendendum - 0t fiint quattuor
rationes jfecunba ibi Consibera vero /ter >
tia ibi 3n qua re - quarta ibi Cur enim •
P)zrmo dicit. ^ed quoniam te condicio
promptissimum ad intelligentum ego coi
aceruabo • i-copona crebras rationes vides
enim quanta pateat msirnntas vitiosotu
borrrinu tamen nec ab boc queat puerrire
ab quod ducit St compellit eos naturalis
intétio^ St quid effet de istis malis censent
bttm si besereret" boc auxilio nature p:e>
cuudis tam magno ac pene muiesto quasi
diceret nibil altnb censendum est rnsiq»
rmpotentie co^r boc ascriberet"^¡f|lotanbu
tam boni A mali vmuersâliter tendunt
ad bonum fSt mali beftciut ab eo quod co-
petit eis fecundum natum/ex boc arguis
sic .(maxima impotentia est deficere ab eo
quod natum intendit feb boc faciunt malt
Jergo malt sunt impotetes é\\ ìflotandum cp
dicit pencinuiCto/cp azperitus naturalis
boni non babet contrarium repugnas quo
vincas /sed tamen per ignorantiam SL er-
rorem vitio-p pucrtit fbC tta aliquo moto
vincis licet non directe: •
^ Considera t\:ro quanta: ♦ Vic pbilcfo piota
ponit fecundam mtionem • bi dteit cosibcra
ex bis que dicam quata rmpotetia babeat
sceleratos bomines • fluite enim appetunt
premia lenia S6 ludiem - i - iocofa • sed ipsi
deficiunt circa ipsarum rerum summa • i -
perfedionem atq verticem • Iflec contingit
ipsis unieris effectus boni in eo* i ♦ propter
boc cp ipsi moliuntur • i • laborant acqui i
reredies bC nodres - i * transitoria SL tem-
poralia bona ^Illota ex Im faunas talis ra-
tio . quanto magis e lì illud a quo aliquis
deficit stanto maior esi ftitts defectus S6 m
maiorem impotetiam caditjscd illud a quo
mali deficiunt non esi quid vile }bC modici!
fed e sì summum bonu »Jergo malori max-
ima esì impotentia:.
^sjn qua re bonoy:. spie pbilosopbia ponit
tertiam mtionem probando bonos maxi-
me else potentes pertractando exemplum
fttpnapofttum jbC ex boc concludit malos
maxime effe impotentes • Ctbicit* m qua
re feZ assuetudine boni deliberari eminent
vires bonou fuple vires malorr • feicut em
cense res • i * indicares esse ambulandi po-
tentilTimum qui pedibo mcebens potuisset
peruenire vsq ad cum locum quo vlterius
nibil peruium • i «mamfeflum iaceret incesi
fui ita ncccssi cstep cum indices potentiflìi
mu m qui ajprcbcndit finem expetendoru
quo nibil est vltraltales aut flint boni* jEx
quo sit i, fequif quod buac obiacet. i ♦ co-
trarium est vt idem scelesti • i * mali vide-
anb deferti omrribo viribus ^fìHotanbu cp
ficut viator aliquis bicit" pe tens cum am-
bulat ad eum locum vbi nibil amplius re-
stat de via sic boni quando perueniunt ad
finem bi ad bonum quod tmnfcenbi no po-
test ideo bicunf potentes /mali ante quia
ipfiim attingere non possunt dicuntur im-
potentes:.
i Cur em virtute^* Ipic pbilofopbia ponit
quartam mtione* fecundo excludit quaba
dubitationem ibi quob quibe -^atio qua
intendit m summa est istas mali quando
relicta virtute declinant ad vitia aut sciut
bonum este abberere virtuti aut nesciunt
fi nesciunt peccant per ignorantiam. nibil
aut est impotentius ignorantia? ergo mali
peccates ignorantia sunt impotentes • $hi
aut sciunt bonum este adbcrere virtuti bC
declinant ad vitia aut voletes bcrelinquut
bonum aut non • Aoi non volentes feb at-
tracti libidine passionum conuertunf ad
vitia fequif gp sint impotentes quia max-
ima impotentia ef t non poste resistere pas -
fionibo. Aoi aut scientes bC volentes relnv
quut bonu ♦ffequitT cp no tantu fiut impo-
tentes jfed etiam q> omnino non sint •
Cum enim omnis natum iquantu buius-
mobibabeat ordinem ab finem mquantu
aliquid desistit ab ordine ab finem mtantii
deficit a natum per confequens ab este
ipsius nature istam mtionem pretendit in
littem bi bicit sic*Cur enim relicta virtute
mali feCtant" vitia ne pro nunqmd boc est
cx inscitia ♦ i • ex ignorantia bono^ • Aord
quib est eneruatius • i • debilius cecitati ig-
norantie quasi diceret nibil • An ipsi no-
verunt fectaba bona*^beb ipos tmfuersos
libido * i * cocupifeentia precipitat in vitia
&C sic ipsi fragiles intemperantia* i * propt
mtempemntiam libidinis nequeunt vitio
obluttari * i * resistere • 7\n feientes LL vo-
lentes deferunt bonu bC bcfleCtuf ad vitia
voluntate K scientia f feb boc modo non
solum potentes este desinunt sed omnino
desinunt este * <£uius assignat mtionem*
nam qui relinquunt comunem finem omu
que sunt feZ deum qui est ipsum este parit
este desistunt H Uotandum gp prini u ens
verissime babet este ipfiim est causa este 6-
rribo vt sint vt patet per wmentatorem fe-
cundo metbapbisice^KC primo celi &C mubi
Ab boc ente beriuatum esi singulis este bC
vtueref quanto ergo magis per vitia re-
cedit a primo efleftanto magis besimr este
ì~ SL
^nbc beatus grc^-ozms in libro moaaliu
loqucnsdebtabolobicit.diabolus bene
dicis' no e ile quia a summa ellentia recellit
BC per hoc cottidic excrescere besettu tedit
ab non csTc quonia ab eo qui verum est esse
cecidit jjtictanbum q> pbilosopbia tres
aflignat caulas ex quibus omne peccatum
• ¿pcedit. Gmms em peccans vel peccat ex
ignorantias bunc mobum primo tangit »
vel peccat ex impotentia resistendi BC iftii
secubo tangit /vel ex voluntate BC malitia
BC illum modum quia grauiorfeft vltimo
ponit:.
^Quob quidem cuipiam . Me pbilosopbia
excludit dubitationem • Aliquis em du-
bitaret quomebo aliquis posut esse maltts
BC tamen dici non efle boc excludit pbiloe
fopbia bices • mirum sorte vibeatT cuijpia
.i«alicui vt malos qui plures lunt bominu
bicamus ipsos non else-Hoed ita res se ba -
bet quaitis mirum vibeat • t]lam qui ftint
mali eos efle malos non abnuo * i. nego icb
ipsos simpliciter )BC pure efle nego • IJlam
ficut cabauer hominem mortuum dixeris
simpliciter aut bomine appellare non possis
Ita vitiosos malos efle confenferrm feb
nequeam confiteri ipsos absolute efle sine
determinatione distmbente IBC replicat
caufem pzm® dictam bicens/solum enim
illud est qct ordine reCte seruat m natum
quod aut ab bac natum BC ab orbme deficit
etiam quod m lui natum situ e derelinquit
^Motandum A» malum esk determinatio
bishabens sicut BC mortuu ♦ jKmbc sicut co-
cebenbu esk cabauer bomims efle bomine
mortuum non tamen simpliciter coceden-
bum esk cabauer efle bominem /sic quem -
cunq malum concedendum esk efle malu
non tamen simpliciter concedendum esk
ipsum efle • vnbc sicut patebit tertia pia
homines conttersi in malitiam bumanam
amiserunt natumm *(ergo per malitia bo<-
mines desinunt efle quod fuerant:»
4 ffied possunt inquies mali:. I0ic pbilosix-
pbia excludit dubitationem cotmgentem
ciri:a principale propositum. (Iskenlum em
efl cp mali sunt impotentes Aliquis du-
bitaret quomodo boc verum sit cu tamen
consuetum sit dicercfq? mali possunt/boc
soluit pbilosopbia {secubo ostenbit cp po-
tentia malop nulla sit ibi. nam si vti |bi^
cit penno - 0 bocci tu Ìquies obitiebo cotra
preditta cp mali poliunt secunbu confectu
mobum loquendi. I^esponbet pbilosopbia
ego no quibe negauerim quin mali possint
sed bec potentia ipsorum non bcscenbit a
vir ibo sed ab imbecillitate -i. a fragilitate
quod declarat ♦ quia mali possunt quidem
mala que minime valerent «i.pollent si pcx-
tuissent manere in effttientia con bonozu
.i.si effttientia malop esset talis qualis
illa quam babent boni que potissima eftfvt
patet ex bittis • qui e possibilitas malorum
qua possunt mala demonstrat eos eiuden--
tius rribil posse «jijlotanbum cp dicit mai
los minime posse mala si permaneant in ef :
sitientia bono^|ex quo videtur cp bom no
possimt làcere malum nec pereonsequens
peccare. quod ftilliim esk cu iuskus septies
in die cadat BC fortior resurgit secundum
scripturam* Ad boc dicendum cp boni no
possimt fecere malu ex electione recte rati-
onis que semprr bepeecaf ab optfmaf licet
de potentia absoluta possint fecere malum
in quanti! Carne potentia eo^r coningit vo<r
lutati BC electioni |qua eligunt bonu BC non
malu sic dicis non posse fecere malu :.
^1jlam si vti paulo ante : * tpic pbat q» poc
tertia malori niisiaTiFmpliciccr -fsecuda
ibi $ftqvt intelligas *|tertia ibi Duc ac-
cedit . JÌh’rmo dicit. sicut collegimus ante
maln m nibil esk tBC mali tantum polsimt
mala ex boc liquet improbos rribil posse*
<| t dicit Doctius perspicuum est «^lota--
bum q? ratio sicTfeimaf * polle malum esk
posse nibil cum malum rribil sit/seb mali
tantum poliunt mala ♦ ergo possimt nibil
I BC per cosequens nulla cit eorum potentia*
4) Ifotandum de boc cp malu nibil sit vi--
sum esk prms * BC dicit beatus Angustili?
Cium vniuerse natureper verbivmbei fec-
tum sint iniquitas per ipsiim fetta non est
/quia iniquitas nulla subslatia c BC peccatu
no est natura/sed vitium nature ajpcWti«
m
illud quob non esd lui ordinis:♦
^Atq vt mtelligasi. fjDic probat i&cmalio
mobo dices - 0 bocci que nam sit vis biti?
potencie qua mali dicunf posie sic colibcra
ex dicendis- $.os paulo ante biFfiinm? ni*
bil esie potetius summo bono scZ deo - Ita
eFt dicit Doctius»# philosophia.^>ed ide
scZ luminum bonum non poteid lucere ma-
lu» /Minime dicet Doetius. # philosophia.
Eid igib aliquis qui putet homines onia
posie» Nemo dicit Doetius nisi qui insaniat
| # idem homines posiunt mala lucere ♦ vti-
nam non possent dicit Doetius. igiturphia
arguit . (Jum igitur tautumodo potens
bonopr possit omnia no aut posiunt onia po-
tetes malopr maiMsdu e eosdem min? posie
qui mala possunt ^/Uotadu/q> posie malu
magis arguit impotentiam D potentiam
Jquia si argueret potentiam tunc deberes
omnipotentisiimo icZ de oi quod iulsiem e st»
svnde poteid argui ex Ira sic f deus pote id
omnia # non poteid malum f mali no poi-
nnt omnia # posiunt malum l ergo posie
malum magis arguit impotentiam cp po-
tentiam :.
fOuc accedit: Wc probat idem tertio mo
dicens » jOuc accedit/q> omnem potenti-
am esie numerandam inter expetenda #
omnia expetenda. i. desideranda referri ad
bonum velut ad quoddam cacumen. i»ad
peractionem sire nature led possibilitas.i»
potentia patrandi sceleris»i - iutiendi ma-
lum non poteid referri ad bonumdigib ex«r
petenda non eid omnis aut potentia expe-
tenda cld liquet igif potentiam malorum
non ee potentiam jlTjLotabnnf <p ratio sic
poteid feiman ex littera * <f)mms potentia
que eib potentia natura eid agretendal#
refertur ad bonum - ergo potentia mali no
eid potentia:.
^ Ex quibo omnibo bonoy:. pic ex dictis
concludit conclusionem principalem wn-
sirmando eam autoritate Platonis dices
Ex quibo iam declaratis apparet minime
dubitabilis potentia bono^r K insirmitas
malo^t # liquet veram ee illam lententia
Platonis . tholos lapientes posse lucere
quod desiderant - improbos vero explere
posie quod libeat - i - quod libidim placeat
quod vero desiderent rationali ajpetitu
malos explere no posie. intiut em mali que
libet-i-que libido expetit dum putant
le adepturos bonu quod desiderant per ea
quibo deletten^ led minime adipiscuntur
quoniam probra. i - vitia vel homines vi-
tiosi non veniunt ad beatitudinem ^ Nor
tandum q> desiderium eid appetitus ratio-
nalis^ libitu ante Ipecdat ad appetitu sen-
sualem ^licet ergo mali aFlecdeut beatitu-
dinem appetitu rationalistamen quia sittiut
quod libet sequentes ajpctitunt iensitiuu •
ideo ab beatitubine m non perueniutMpi >
entes aut qui contempnunt delectationes
sensuales mitunb intellectualibo ipsi
lunt qui pirrñtiunt anima sica scientia lui
creatoris qui de nihilo fecit cnsjvt scribit
in libro de pomo. ^nima non trisdabitur
neq conturbabib cum recedit a corpore vt
fcribitT in eodem:.
Petrum secundum
l7os vides sedere cctfo:. jldud
Icld metrum secundum hui? quar-
»ti.^ktesd metrum mixtum.pri-
MÑ dicik alemanicu. ab inuentore troch-
aicum a pede predominante.^secudu dicik
ñregracium ab inuentore. Hondaicum a
pede predominante. In quo metro phia
oldendit quomodo potentia malorum sit
consideranda - m quibo maxime videb esie
sicut siint reges # principes # dicit inci-
piendo consdruestionem in septimo versu.
A)i quis detrahat - i. remoneat per consi-
derationem # mtellectum tegmina - i. te -
girrrina vani cultus excerioribo siipcrbis
regibo H cilios reges vides federe celso cul-
mine . r. altitudine soly. i. cathedre quos
vides claros purpura niteutes leptos. i.
circumdatos armis triidibo. i - wtrildan-
tibo * Reges inquam cominantes i. minas
imponentes miseris torno ore. i. crudeli
aspectu anhelos. i. «ipidos vel seldinos ra-
bie cedis. i. crudelitate mortis. ^am vide-
bit dominos tales i^rre intus - i-in animo
artas cathenas. i. vincula viriorn quod
i
2
manifostat sitbbens hinc em«i *ox vna pte
libibo ° i « concupiscentia versat« i. peipitat
corda talium tirami omm attidis venems •
tóme « i « ex alia parte tra turbida f lagei i
lat • i • punit mentem ipsorum ira inquam
tollens - i • excitans sluàs • i • disturbia
aut eaptos mfbetumo aliquo merore ipos
fàrigat./Jlut ipes lubricaci-vana torquet
(pum ergo cerna« vnum caput ♦ i « vnum
principem serre • i « sitstmere tot tirami os
. i « passone« tiranmiate« i pie preilus mi»
quis bominis - i. vitys bominantibo non
fecit quob optat ^sUoWq» intentio pBic
est bicere.it quis visu pollet penetrare cor-
da principii quos vibet fèdere in altis fo-
tys ornatos claris indumentis habentes
arma terrentia « i « torno vultu reipicietes
miseros sìatim visi cognosceret ipsos li-
gatos multis catbems insolubilibus scZ
paisionil» ire ipet timoris ite ligati pai?
nomi».non faciunt quob optant K per co>
sequens stint impotente« ^Motandum gp
dicit gp homo preiltts mi quis dominis « i «
vitys dominanti!» non facit quob optat
Elicit beatus Augustinus m libro be citu ?
tate'Sét» Donus etia inWTcruiatliber esk.
}malus aut it regnat seruus esk/ nec viri?
bomirrisf seb gp grattitis esk tot bominoru
seruus ei) quot vitiop:.
4£)zofa tertia
jsdes ne tgtF : « Ista esk pia tertia
^ MAuus quarti « m qua oskebit phi-
loiopbia malis nuS deelle ittjplicia bo-
ms nttnK béeiìe premia • Et primo pbia
continuanbo se ab precebentiafprimo prer-
mittit intentum situm «jsecunbo plcquit"
intentum ibi Rerum eterit /primo bicit sic
Tibes ne igitT o boeci in quanto sceno « t «
in quanta vilitate tmpotentie volitans p-
bra. t « bomines probrosi SL vitiosi vibes
etia qua luce « V« qua claritate potentie re-
fplcnbeat probitas virtuoso^ hominum •
In quo sicut in sito anteceben te perspicua
esk boc consequens icZ nttncp bonis prnia
nimcp seelerit» • i « bomintbo secleratis beee
sita sitjplicia ‘f slotanbum gp mali dicunt
volui m seeno quia mali SL maxime UbibW
nosi sitii» aflimitani'«sicut postea patebit
quo voluuntur m sceno fecundum illud •
Aous magis in sceno gaubet gp t fonte se -
reno »pe quibo bicit seriptura perierunt tu-*
menta m stercore sito fpeobi au te luce re<r
fplenbentfquia virtus K pbitas vitra hu-
mana naturam bominem peouebit SL dys
aisimilat: ♦
^Rerum etem que gerunt: • lf)ic philoso-
phia peosequif mtentum «Et primo pbat
gp bonis mxncp desiint premia/secundo gp
malis mmcp desiint sit|plicia« ibi Atte cum
ita sint } primo ostendit gp bonis nu<j> be-
siint premia«secunbo ostendit quib fit il-
lud premium«ibi At cuius premy. prirnu
probat dual» ratiomb» Hecunba ponit ibi
(Postremo ♦ (Perm a ratio talis est« (pmnia
res propter quam aliud gcritT est pmium
illius rei que geritur) seb propter bonum
omnia fiunt gerunf «ergo bonu eft pre-
mium omnium que gerunf f seb bonum a
bonis separari non potest quia iam no cent
boni, ergo bonis nunq> desiint sita premia,
vnbe dicit in littera Reruin que geruntur
. i «fiunt i Hub propter quob vna queep res
geris«i • fit illub vibetur non inturia esse
premin illius rei« Ipoc bed aras exempla-
ntor vt cuncti in stadio-i«i aliq i^atio co-
rona est premium propter qua currtb. sed
ostenbmius prius beatitubinem eise idip>
sinu bonum propter quob omnia geruntur
f ergo ipsitm bonum eA veluti comunc pre-
mium actibo humanis propositum «|seb boc
bonum non potest seperari a bonis. fio em
bonus iure xocabtf qui careat bono quare
probos inores«i«bornines bene morigera-
tos non rclinqtmt sita premia«^uatucuc^
ergo seuiant mali contra bonos «tamen
iapi enti non becibct corona «i«pmium nec
areseat • i • minuis«quia aliena rmpbitas
non becerpit ♦ i ♦ non ausert proprium be-
cus probis animis gp si boni recepto pre-
mis extrinsecus letarenf poterit boc ali«
quis auforre ab eis jkl saltem ille qui cotu?
lisietjseb quia illub premium sita probitas
vnicutq consert tunc quilibet carebit sito
premis cumbe sierit esse probus f/Hotadu
/
cp coniuctubo fitcrat aput Romanos cur*
rere in Rabiosi. in aliquo spatio quod vo*
cadat RadmmbC qui citius venit ad meta
siiRulit premium fcZ coronam fvel aliquid
almd/sicut dicit apostolus jTtgfcitts cp bi
qui in Radio currunt omnes quidem cur r
runt sed vnus accipit btaiuum sic currite
vt ajpzebendatis • Jergo id propter quod
curris eR premium currentium ^fTlota*
dumlq» Doetius non poteR carere premio
quia illud a quo bomo denominas bonus
eR virtus vel operatio virtuofajijuia seca*
dum AreRotilem secubo etbicqp> (Pmrn*
" virtus erit vtic£ babitus"ex quo bomo fit
bonus propter quod dignitas virtutis eR
premium virtuose operantium/fed operas
virmoie non poteR prruari virtute tergo
bonus no poteR carere suo premio ¿jfVlot
tandum quantumcuc^ mali feuiant tame
sapienti non decidet coeonajquia secundu
£benccam • AunK m tantum vitium con*
traibit necmalitia inualescet contra virtus
tes quin nomen pbilosopbie sacrum BC ve >
nerabile permaneat ♦ sic similiter eR de mas
lis BC iiultis reipertu bonoif BC sapiet u: •
4 DoRremo cum omne premium:. f^ic po-
mt secundam rationem que eR talis pre*
nrium non habet rationem pcemy ni si m
quantum boun /qui igitT e compos boni eR
compos peemy | sed bonus eR copes boni
jergo erit compos peemy dicit ergo tn Ira
jOoRremo cum omne premium id circo
appetas/quia credis esse bonum quis tu*
dicet compotem torti expertum esse pmy
quasi diceret nullus <f/Rotandum cp ars
gumentum pbilosopbie simile eR iRi ac si
arguas bomo no habet rationem hominis
nisi quia rationalis • fetiicun^ igit: cR ra*
tionalis eR bomo sic similiter pmium non
appetis msi quia bontim ♦ toui ergo eRco*
pos bom eR compos premy sed bonus cR
copos borri • ergo no beeR sibi pmiu: •
4 At cuius premy: - l£>ic oRendit quid sit
illud premium quob borri assecuk scz, nux«
sinum BC opthrnttm quob cR fieri beos.'vn
dicit At cutus premy fcg boni no sunt ex*
pertes. i. carentes. Kefpodit pbilofopbia
3
ornno pulcfoerrimi BC maxmii pmy quob
probat ex quodam correlatio siipra becla*
rato dicens ♦ semento coerelarÿ illius qd
precipnu ante bcdi|& sic collige • i • ex illo
correlatio conclu be. Cf-wm ipsum bomtm sit
bea titubo liquet omnes bonos eo çp boni
simt sieri beatos fod qui beati siint eos co#
tingit csiê bcos/igif pmium bonorum eR
sieri deos quod premium bonorum nullus
dies deterat. i • consiirrrit nullius potcRas
minuet nullius nnprobitas ftifcet • i • ob*
scurat^ îjtotandum çp in iRa deductione
pbilofopbia non accipit beatitudinem pro
Ratu que boni habituri simt poR banc vir
tam | sed pio Ratu beatitudrnis qualis m
bac vita haberi poteR que bomo cof equit:
per virtutes* vu de qui essentialiter e ton?
essentialiter eR beatus BC deus * BC qui non
eR essentialiter bon? sed participature bic
etiam eR participatione beatus BC deus:.
^fehlte cum ita sint: . tOic oRendit pbilofb*
pbia çp malis nuncp desiint siia siijplicia.
ffecunbo oRendit quale sit illud siifplicium
ibi Vibe auté j prima m duas fecundum
duas rationes (fecunda ibi |am vezojpiv-
itio dicit cjtic cum ita sint fcg cp bom nuq>
carent pr emysjfequitur cpnnllus lapiens
possit dubitare be mfeperabili pena maiori
Islam cum bonum BC malum pena BC prrrm
aduerià fronte dissideant« i ♦ o^ponank ad-
murce necesse e que m bom premio vibem?
accidere eadem necessê eR çp respondeant
contraria parte t pena mali fsicut igib bo*
ms iplsi probitas sit premium ita nequitia
ipsa eR sinprobis siijpliciu ^.lîota quan*
docuiic£ siibieCtis contrarys insiitit contra*
ric passiones si vni siibieClozum oRenditT
messe siia passio tunc per loeu a contrary s
reliquo siibiedro assignat messe similiter
siia pasiiofeum igif bonum BC malum sint
biucrià subiedra premium BC sii|pliciufsicut
btuerfc passiones si oRenbif bonis no be*
esse preima oRensinn eR malis non beeile
siifplitia:.
4^0am vero quisquis :. Wie ponit fecudam
rationem que talis eR. pena non habet rap-
tionem pene|nisi ex boc cp malu e quobba
1
ergo qui est affectus malo ipfe eli assedi?
pen a/seb mali iiintr affecti ymmo {feti/mai
lo ergo siint affecti penà per consequens
sitali tio ♦ pude dicit in littera • Jam vero
quisquis afficitur péna malo non dubitat
se esse affectum cum siipte pena no babeat
mtionem pene visi quia mala, igib stipsi
mali fe ipsos existimare velint possunt ne
sibi videri expertes sii|plity quos malos
ommu maloi^ extrema nequitia • i • max -
ima m genere mali non modo • i > tatum*
modo no afficit verum pio fed vebemeter
inficit quasi diceret non BsMotandumP
sicut argumetu tenet sub bac ferma bomo
non est bome/msi quia est rationalis f ergo
qui est rationalis est bomo t sic arguitur m
proposito/ pena non habet mtionem pene
) nisi quia malum est quodda/ergo qui est
affectus malo est affectus pena ffeb mali
sunt affecti malo fergo malum non deest
maliose per confequcns siijplitium: •
4Vide autem :_t fKic philosopbia ostendit
quale sit premium malora fez tmnsfinmac
tio in bestiai itate -fecudo ostendit quomo
perdtucrsii vitia homines transfermanf
in bmerfes bestias ibi /Euantia .Ursino di »
cit.zvide o Doeci que pena comites impio *
bos exadneria parte bono^ i« per con-
trarium ad bonos didicisti em paulo ante
in tertio libro omne quod est elle vntim
BC didicisti vnttm ede bonum * cui cofeques
est 'vt omne quod sit videas efle bonum •
figis' quicquid bzficic a bono desii tit ede •
quo fit vt mali desinat esse quod fiiemt fed
ipJareliq ipeties b urnam corporis adbuc
manes in eis ostetat malo« fiude bomines
cenare couucrsi in malitiam a irridere bu-
manam natumm ffeb cum sola probitas
polsit quemquem borrrine prouebere vitra
bomines fez sit natumm durinam ncccfle e
Vt quos improbitas ab humana cobitione
beiecit ipsa detrudat homine infra meritu
• i ♦ dignitatem hominis in natumm bestia
alitatis igitT euemtfet non possis estimare
ho trine m feb bestiam quem vides vitys
tmnsfennatum 4 f Hlotanbnm/# cum gm<-
bns entium distinguant" fecubu nobilitate
BC ignobilitatem jquia no est accipe duas
sfpctics eque perfectas f feb vna e dignior
alia * ideo oportet cp omne ens quod non
est bomo sit lupta botrrinem vrl infra bomis
nem finali aut vt probatum est p malitia
besiniit esle bomines /ergo necede est ma<;
los efle siipm bomines/Vel infra/cu aut sola
probitas vehat hominem siipm humanam
natumm feZ ad natumm botumf sequis qp
malitia deidat malos sitfra natumm hui
mana sc§ ad natumm be stialitatis r •
Auaritia feruet alicnaru opu:. tOicpbia
ostendit qualiter homines per dtucria vi r
tia tmnsfeimaf in binersas kstias bices.
Aliquis homo feruet auaritia scZ violet?
ereptor • i • ablator vel rnptor alienarum
opum tale dixeris similem lupis feb bomo
ferox K6 mquietus qui exercet linguam
litigys talis comperabilis est cani • Homo
ocultus insidiator qui gaudet siibripmlfe
aliena fraubibo talis exequef. i • competur
vulpeculis feb bomo intempemns • t. inte r
pemt? fuplc ire fremit talis crebaf gesta*
re animum leonis «ffeb bomo patribu s BC
fugax qui fernridat babeaf similis ceruo.
bomo aut fegnis SC stupidus ille torpet • i ♦
tardus e/SC talis vrurt asinum* i ♦ asinine»
ibomo aut textis 5C inconstans qui pmutaC
studia siia • i • opem rribil differt ab airibus
feb bomo qui immergit" fedis H immudis
libidriribo ille detinetur voluptate sordide
suis • i compamb siubd|BC sic de ceteris vW
tys contingit loqui* vnbe concludit phia
bicens* Ita sit vt qui beferta probitate
desierit esfe bomo cum non possit transire
m conditionem bumarri vertas m beluam
. i. sii.bestiam 4( Hotaubum cp in nobis e
duplex virtus cognoscitiua sc^intelleCt?
BC fenlus. Intellectus est quid durinum in
nobis per quem ad superiora ascenbmms
Bi deo similes femus • ^bensits aut inqua<*
tum non obedit mtiorri est quid beutale
sit nobis p quem infra natura foumana re<*
bighnur|3C bestys similes efficimur/ideo
dicit Doctius in tractatu de summo bono
Ufe vobisbomimbo qui de numero bestia^
computati estis durinum quod in vobis 6
ht
/
non cognoscentes per quod ad superiora
ascenditisj bC deo similes estis ♦dtmnum
¡aut m homine vocat rntclledum r •
«(Metrum tertium
€|la narity ducis : - Hstud e me-
trum tertiUm btmts quarti quod
"bici? glicomeum ab muetoee C02-
iambicum a pede predominante ♦ ^n quo
philosophia oftebit trasibematione borni-
num m bestias per quanbam fobulam -$fc -
eundo ostendit tranfsiumationem mentis
per vitia esse peiorem tranfcmatione cor-
poris ibi <P leuem «/Fabula quam intendit
est de tmnstvrmatione fbtiopz. Ulixis • bC e
talis • Olives post bellum troianum cum
redeundo ad propria diu erralsit m mari
peruemt m quanbam insulam qua inhabi-
tabat quebam bea nomine (tiree filia solis
que p gramma bC potiones wiiieuit bolpi-
tes iuos mutare in bmerias bestias H etia
lotios vlixis qui ab ipsam peruenerant per
(iias potiones mutaiut/feb mercurius de-
dit vlixi album florem per quem mutamt
t raustorm ationem bC potionem veneficam
A iris aut soty sui essent mutati in bestias
quatum ab figuram corporis/tame remasit
m eis mens integra exclusa omni bestiali
feuitii -Jvmbc bici? m littera ^nrus wtus
talis ajpulit veiabucis narity ♦ i ♦ vlixis
qui denominat naritius a lcco/oel a regio-
ne de qua oriundus erat bC ajpulit vagas
ratas. i. naues pelago id e mari cuidam
insule qua - i in qua insilia relides pulchra
dea Circe edita • i • genita ex femine so-
lis illa miscet nouis hospitibus- irsotys
vlixis pocula tacta carmine «i. icatatione
quos % hospites vt. i. post J man? Cir-
ce herbipotens* i • potens herbarum vertit
«i* mutauit sotios vlixis i varios modos
-i »in varias figuras bestiarum bmic. i •
vnum illo# tegit Facies apti ? Hile- i ♦ alius
marmoricus leo bC aFfricanus leo faCUis
crescit dente bC vnguiho bic * i • altus nujo
lupis additus • i ♦ coiunCtus bu parat Flere
propter liiam trasfbnnationem ipse vlulat
Hile • i. altus obambulat • i • circuii terta • i.
domus mitis/vt indica tigris. i. tigris m >
die .^bed litet numen-i*deitas arebas
dis • i. mercury qui colisi in archabia qut
bici? ales eo çp fingis babere alas i pebibo
ab designandum velocitatem fili motus •
Hile mercurius miserans ducem ♦ i • vlixe
oblitum - i- circumdatum varys malis ipc
obsolirit - i. Uberauit eum a peste hospitis
fez Circe tamen remiges - i - soty vlixis
iam traxerant - i - biberant mala pocula ore
bC iam sues eFfèrti verterant-i* mutaue-
rant pabula cerealia • i • nutrimenta panis
qui panis est cibus hominum glande - i •
in glandes qui est cibus suis bC nihil ma-
net integrum fcg de figura bumana ipsis
perbitis. i. mutatis voce bC corpore/sola aut
mens stabilis manes gemit fiipra mostra
. i - fiipra transformationem corporis quam
patiti jTflotanbujji S trànsfòermtio homi-
nis m bestiam remanente anima rationali
jnon est possibilis fecunbu remania fi' esset
possibilis fuel effet possibilis fccunbnm tras-
mutationem siibstantialemfnel accidentale
fnon fccunbnmsiibstantialem/quia per tale
introduci? noua forma fùbstantialislSL
sic due Forme substantiales fpccifòce dis -
ferentes /vt fórma lupi bC hominis simul
mfotmarent idem corpu^quod falfiimest
f nec est possibilis fccunbnm accidentia ¿jpa
que disponunt materiam ab be ter minata
formam jquia impossibile est materia sedm
vnam bC eandem bifpositionem proportio-
nari biuersis fornis -fvnbe omnino est im-
possibile animam intellertiuam vmri ma-
terie bifposite ad fontani lupi/ergo trai-
mutatio de qua bic loqui? si est possibilis
erit soin fcctm accibctia ibtmbiu ¿puemetia
ab exteriozibo catisi^queabmobum vide?
contigisse de rege TTabncbobonofoibe quo
legi? in baniele ex bominibo ciectxis est
bC fenum comebitt vt bospC rore celi còzp?
eius infèulum est fbonec capilli eius cres-
cerent in similitudine aquilai^ vngues
eins quasi vngues ainum|& quia trasmu»
tatio fccunbu talia accidentia ducit ab ex-
pressa repfcntatione goccici humane <jpter
deformitatem figure ♦ Ideo vt sic potest
bici transmutationem essi fàttam m bestia
1
anima remanes e * Aly dicut cp hiriusmobi
transmutatio non nt possibilis secubu rem
fjzb seeunbum quanbam apparitione frin*
tafHcam -\vnbc non vibet" rationabile.^
Habu cbobonosoz triseulerit se ad iumeta
comedens senum/mft ejuabam mama
apparitione funtaseica agitatio se ipsum
reputabat unnentum ant beseiam propter
quob a consortio bominu eiertus ese & cu
seris habitabat:.
leue mrrriu. manu : • fpic osecbif trassor-
manone metis p vitia else deterior e tras-
sermatione corporis/co gp mens nobilior e
toto corpore. SL dicit Ego dico manu circe
. i«poteseate ee irimiri lene. i. imbecille. nec
dico gmina ei? ee poteria quia licet valeat
vertere membra corporis/non tame valeat
vertere corda quia intus ese vigor bominu
conditus - i - absconditus arce abdita. i. m
mente abscondita f seb bec dira venena * i»
vitia potentius detrahunt hominem sibi q
vitia penitus meant* i • pertransent BC no
nocentia corpori seuiunt • i • seirire fktiut
bonrinem vulnere mentis# Notandum <p
1 quia anima nobilior SL excellentior ese cor-
pore transmutatio farta i anima de virtu-
tibo ab vitia seante corpore humano ipa «
deterior cp farta transmutatione corporis
humani in Ipetiem beseie anima remanete
intransmutara * quia anima mtransmn-
tata dato q> corpus traniinutet" ab hoc bb
dicib bomo ratione airirne sed remanete cor-
pore humano U anima tranfmutatasiam
bomo non dicis homo/irifr equtuort /ergo
musmntatio anime peior e trafinutatidne
-rporis anima remanente intransmutata
4 p^ola quarta v*
^megofeteot inqiia : - Isea ese
Inarta prose hirins quarti m qua
^principaliter tria probat f pruno
pbat malos else miseriores qui cupita pfi-
ciuntH fi ea non perficerentIsecubo ¿pbat
malos esse unsenores fi sint impuniti cp
fi Rnt puniti . tertio dseenbit illos else mi-
serores qui seciut inturia cp illi qui paciutT
secunda ibi Islam boc H>. Jtertia ibi Ijlam
ne illud - j^hirno Doetms consentiens pre »
dirtis secit quobba notum K philosophia
sibi refponbet .jsecunbo philosophia pse-
quii' principale intentum ibi Et em ♦ pri^
mo dicit * ^Lu cgojboetius finito carmine
inquam i ♦ dixi ego seteor-i • concedo vcy,
esse quob birtum ese nec inturia • i. non in r
insee vibro dici vitiosos mutah in beseia«
qualitate «i • vitio ammoijr ta H fi' p Jms
seruent speciem humani corporis. ‘pnne
Doctius secit notu dicens ♦ jfocb cis quopt
mens atrox - i • crudelis seirit pemitie bo:
non ibipsem voluissem eis licere so^vt
sernant mali in bonos • refponbet pbiloso*
phia .nec licet iquit vti monserabit" cone-
meti loco tri fi id ipm qd crebit: eis licere
fi boc auferatur a malis re ud abitur pena
sceleratorum hominum ex magna parte
E Notandum licet crebaf malis licere cp
seiriant contra bonos/non tamen in rei ve-
ritate licet/juia i sexta prosa hui? quarti
oseendit phia cp nihil licet malis contra
bonos nisa quantum permittis ex ordina-
tione burim promdentie ad vtilitatem bo-
norum:.
^Eteni quod incredibile:. ^>ic philosophia
peosequitT principale intentum probando
<p improbi sunt nriserio2.es qui cupita pfU
ciunt cp qui perficere non possunt .jfsecubo
oseendit cp in hac vita nihil ese biriturnu
ria comparatione ad vitam eteenam* secubo
ponit amirationem Doety seper quodam,
secundum ibi Heq erit. tertia ibi %\x ego
^Djimo bicit. Recesse ese malos esse mise-
riores cu pfecerit cupita gp fr non poiTint
implere quob sorte videt cuiquam * i - ali-
cui incredibile - cuius probatio ese. Nam f»
miserum ese voltrilse prana . miserius ese
potuisse fine quo sez posse lagueret ♦ i * defi-
ceret effertus misere voluntatis. ^taq cu
singulis trito seZ voluntati potentie SL ef *
sortui fit sea miseria necefie est vt illi vr>
geanf triplici insortumo. i. malo quos vi r
des seelus velle secius posse scelus perfice >
re bicit Doctius .Accedo inquam i con-
sentio Md ego vehementer exopto vt mali
deserti possibilitate patmnbi sederis cito
careat boc msortumo j&t bicit philosophia
SP *
(£arebunt inquam onus • i • citius cp fi tu
ibzsiti velis • i. velle boleas vel op Vili, existi*
mantes carituros ^tlotanbu^» pfoia dicit
A» poife malu iit petus q> velle malum* fooc
vides' felliimlqiua posse peccare no e malu
feb velle peccare. vnbe fecunbtim Seneca
Oj>mne peccatum in attiene est • bC omnis
sttio est voluntaria • ergo omne peccatum
est voluntarium pro tanto etta dicit &u*
gustiti? ^olle volutate St infernus no erit
ergo petus c velle malu cp posse malu • cui?
cotrarm foie dicit .Ab hoc dicendum op ii
poi]e St velle fecundum fe St absolute wsi*
bercntT tunc petus est velle malum A posfe
E>i aut accipit posse Vt sequens malam
voluntate St stibferuicns cibem vt volutas
mala perfitiaf in exteriori opere iic petus
est potTc A velle quia line tali posse langue -
ret volutatis effetius.i - non pficerct op?
etus extra «Jiicut aute dicto modo peius est
polle malum K velle / iic peius est perficere
malum H polle ita $ vmimquobq istozu
trium velle polle joficere aliqiub mali abdit
fitpra prece dens: ♦
4 enim est aliqmdj_. fòie philofephia
tprta Doctius optairit malos citius carere
potentia patrandi feeleris probat q> in foac
vita nihil est diurnum vel dumtiuum in
comparatione ad perpetuam vita dicens.
Tleq em est aliquid ferum • i • tardum vel
durabile in tam breinl» metis«i • terminis
prefentis vite quod immortalis animus
pntet per longum tempus expeCtare .i.
manere qaoy malori magna lpes qua brifc
be loganimitate iute SC excclla machia*»*
mag potetia iheinon fepe be fimis fine* i*
morte fine iqua i spe rato bC repétino.Qiiob
feZ finiri morte statuit ipsis malis mobum
•i* temimi site miserie quob probat p fooc
IsIam si nequitia facit rrriferos vt patet ex
dictis necesteeftvt diuturnior nequa sit
miserior quos malos indicarem infelicis«
simos si non extrema mors eoZr malitiam
finiret * ijbi em conclusimus vera be infert*
tunio prauitatis quob inferti min ♦ i * malu
tanto est maius quanto est diuturnius
liquet rrriferiam eo^r elle infinitam quam
oóftat elle eterna, ^flêt aut miseria malo^
eterna si morte non finiretT ^Tlotaudnm
cp be ojpositis ojposito mobo iudicâdum
est eu o çpofttoy. opposite sint caufe $bicut
ergo in bonis illud qct est diuturnius est
melius sic in malis quob est diuturnius e
peins* Ç£û igit malitia fecit rrriferos ma*
los infinita effet eorum miferia si perpetuo
pdurarec in vitas fed quia mors terminat
coy. malitia ibeo eo^r miseria bC infelicitate
diminuit:.
<sîum ego^.lDic pfoilosopfoia ponit anrira»
tionem Doety siip bebudione pfoie bices.
<D pbilosohiap mira e illatio tua bC wcefiu
* i « ad concedendum difficilis quapbatT
miseriam malo^ drmmmper mortem fed
cognofeoeam nimium conucnire fois que
concessa simt pri?*bicit pfoia df^-cdc inqua
estimas feZ q> pbiCte illationi difficile ere*
ditT fed qui durum. i. difficile putat ace t
here conclusioni iplàm concebenbo equum
est vt ipíe bemonflret aliquid felsiim prer
ceíliffe in premiÑisfvel ostentat collatione
propositionum necessarie conclusionis non
elfe efficacem alioqum concessis preceden*
til» nihil est qct cansetT * i * conqueratur de
illatione vnbe neceilarium est eâ cocebere
quantumeunq vibeaf durum ^islotadu
op si non consentis conclusioni ^foocevel
pzopter peccatum in materia vel propter
peccatum in ferma .$jpter peccatu in mac
tena fet si aliqua premilsaZr sit felfa. Apter
peccatum in ferma |vt si non sit debita co*
nexio propositions respedu coclusionis in*
cibente aliqua fellatia. ^i aut rrifoil isto^r
accidit necessario sequitur conclusio ex
premissis:.
^riâ fooc H quob dica : . fOíc philosophia
probat malos elfe nriferiozes si no punías
K si puniantur /fecundo soluit quebbam
dubium f tertio pomtquenbam cpilogum
prebictorr i fecunda ibi sfecb queso f tertia
ibi Jd vrro badrenus ♦ A)rrino pzemittit
conclusionem quam probare intendit ex-
cludendo quosdâ modos pbationis quiba
conclusio proban posfet I secubo ponit aliu
mobum probationis ab isfis ibi Et illa.
1
Armio dicit - hoc <f> quob dicam no min?
vibes' mirum fed eque necestarium videb
wnclndi ex bis que siunpta flint fC querit
Doctius - 0uid nam eft hoc - /dicit pbia
0go dico improbos este Mitiores luentes
Ittfplma <|> ft nulla pena mfhtie cos coBerj
ceat • i. puniat fed ego non molior i ♦ non
intendo nunc q» alicui veniat in mentem
prauos mores - i. homines prane morige -
ratos corrigi vltione-i-pena BC terrore fùp-
plitÿ ipsos deduci ab retium BC no mtebo
ceteris bominibo penam malou este cxcplu
fugiendi culpanda-i. mala. H)<rd pter istas
duas causas e alia a pbiChs qua arbitrez
improbos este solitiores punitos • tam BCfi
$> Jitis nulla ratio correctionis SL nullus
reHrctus exempli habeas M querit Doe?
chriis erit prêter bos altus modus ^ITlota
cp due simt caaifc propter quas videtur
melius malos este punitos K impunitos.
)vna eft quia per penas mali corriguntur
BC resipiscunt a malo • Hoecunda causa eft
fquia aly trmoze pene malorum declinant a
malojBC sic pena malop. eft exemplu alÿs
fugiedi malu /licet ifte due cause nnt vere
tamen pbiloiopbia de eis non iaatebit sed
vult assignare aliâ causam prêter iftas : •
f St illa:. ff>ic pbilosopbia ponit aliu modii
prêter pdictos pbando malos impunitos
este miseriores D punitos.fecudo declarat
quoddam astrimptum in probatione ibi -
£beb puniri * primo resiimrmt quod siipra
probatum eft tertia pzofa dicens-stoime
ooncestimus bonos este Mices malos vero
miseros >|bictt Doctius, ^ta eft mquâ • BC
pbilosopbia ^bi mi lene alicuius additur
aliquod bonum nonue ipse eft Mitior eo
cuius miseria eft puraiAL solitaria sine ad -
mixtione alicuius boni • dicit Docti? jbic
inqua vibes .vlterius querit pbilosopbia
si eide misero qui cunctis caret bonis aliud
malum fuerit armexum nonne censendus
eft inMitior eo cuius msbmtniu * i • malu
releuaf -i - temperas participatione boni .
Jbiat Doctius tyuib ni inqua ♦ i « quare no.
/îglb dicit pbiloiopbia mali cil puniuntur
babent aliquid boni annexum sc§ pena que
ratione iuftitie bona eft AL cum ibé improbi
carent siijplitio • i - pena ineft eis aliquid
alteriti® mali scilicet ipsa impunitas qua
merito. i • ture iniquitatis consèstitses estè
malum Jbicit Doetttts negare non postum
'Igitur concludit pbilosopbia cp improbi
multo simt inMitiores bonati • i • abbiti
intufta impunitate • i « mala impunitate H
puniti iufta vltione « i • pena é[i Utotanbu
fcp ratio quam pbiloiopbia intendit e ilia.
Gmuscuq: borni nis malitie addib aliquid
borri ipse Mitior eft eo cuius malitie nihil
boni addtkjfsed cum malus homo punitur
site malitie addtb aliquid boni scilicet pena
que ratione mftitie bona eft/cum aut non
punis eius malitie additur aliquid malum
scZ impunitas que mala eft .-ergo malu»
punitus Mitior eft malo impunito: «
4H>ed puniri improbos iuftum : - pie pbta
declarat quoddam astumptum in pbationc
scZ q> pena maiora sit bona H impunitas
sit mala bicens • mamsèftum eft cp pumri
improbos eft iuftum BC rmquos elabi - i.
euabere impunitos e intuftu < dicit Docti?
Vallis neget illud) siibiurigit pHlofopfeia...,
Hluquid illud aliquis negabit. Amne quod
eft iuftum estè bonum BC scontra. i - pw-
trarium quod miuftii eft liquet ♦ i • mani*
siftum eft ipsiim estè malum • 0go Doe?
dixi ifta iam dicta consequentia sunt eis
que paulo ante conci usa siine IXotanbu
\ct> pbilosopbia mirit duplicem rationem *
Drnua talis ei i-pena malo^ eft iufta ffeb
iuftum eft bonuni/ergo pena malorum eft
bona - fecunda ratio eft - impunitas ma-
lorum eft ini ufta sed miuftum eft malum
tergo impunitas maloeu eft mala: •
4H>ed queso inquam.: ♦ liOic Doctius soluit
dubium ♦ <j(uerit em Doctius o pBia queso
te inquit nunquib nulla ammaru sii|plitia
poft mortem qno^r malorum alia ego puto
exerceri. x * puniri penali acerbitate sicut
mala bampnato^i • Alia vero puniri pur-
gatoria clementia« i • igne purgatorio feb
biflèrere ♦ i. disputare de bis penis que de >
benb animabo poft mortem nunc non eft
consilium <ffl1lotanbttmlcp peccatum qnq
Jt
est: tale cg per ipfam habitúas volutas ad
malum cuiufmobi e mortale peccati* pcc>
cantes ergo mortaliter/56 in tali peccato
biseebrntes pumuc eterna pena post mor-
tem . slam secunbum béatum Sregorium
&b magnam iuftitiam iubicantis bei per-
t met vt min§ careant fajplitio qui nuA
carere volunt peccato yQttanboc^ aut pec-
catum esì tale/cp constat cum voluntate
Ioabituata ab bonum ñcut est pecatú vem-
alenale non pnmtT eternaliter post morte
fseb quia ab iuftitiam bei pertinet vt nul-
lum peccatum maneat impunitum <jibeo
oportet vtbomo punias ab tempus pro
peccato venialis quia per talem penam
anima purgas ab receptionem pleni pmy
ideo illa pena bicit pena purgatoria : *
Hb vero hactenus egimus : • JCic philoso-
phia ponit quenba cpilogum supra biCtorn
fsecunbo oftebit foetius opinionem vul-
gc esse contrariam opmioni pbilosophie ibi
ego. primo bicit • 'Jb egimus • i p -
tractam mus hactenus • i • huc vsc£ vt po-
testas maiori que tibi vibebatT indigmsb-
ma nullam eam effe cognosceres sicut oste-
bimus in secuba piosaf&t illos malos quos
tu querebare impunitos tu nuncp videres
carere iiijplitys site {probitatis sicut oste-
Ium est tertia prose *Ot nos etiam egrm?
vt licentia iettiebi co tra bonos qua tu cito
precaberis finiri disceres ea non esse Ioga
56 mfelitioreìn esse potentiam ab malum si
eflet òiuturnior 56 mselicifsimam efle si cet
eterna sicut in ifta pia oftenfam est/post
bec probatum est eabem prosa improbo®
elle miseriores dimissos. i. relictos muti ta
ipumtate A punitos inita vltione «^m
consequens elt cum crebuub else impuni-
ti vrgeantur grauíoribo fa|plitys <jfTlo¿
tanbum arca prebicta cum bicit" illú esse
miseriore qui peccat impune cp qui punii'
pro peccatojboc cit mtelligcnbum be mi -
feria presentís vite vtrobicx vt sit wfe»r-
mis comparatio. Accipiendo enim mise-
riam presentís vite ex vna partes56 ex alia
parte miseriam que est: post mortem esiet
biÑbrmis comparatio/56 extra propositum
St
quia hic non loquitur de miseria que est
post mortem: •
fTJum ego:. Dic Aoetins oftebit opinio -
ne vulgi esse wtraria opmioni pbilosophie
ssecunbo ostendit philosophia non esse w-
sentiendum opinioni vulgaris fccunba. ibi
$uib igit <ip2rmo bicit p philosophia cum
ego besibero tuas inquisitiones. i. rationes
puto nil veritis bici faple illis seb si renere
tarab inbitia hominum vulgarium faple
aliter vibet" fQuis em est ille cui bec iuple
bidra tua no mobo • i. non tantum vibeatT
non crebenba seb etiam non audiendas di-
cit philosophia* "Ita est cg vulgares nequt
oculos rationis' 56 intellectus assuetos • i •
assuefactos tenebris pasTionn attollere • i •
erigere ab lucem perspicue veritatis suple
'st vep. vi beat iubitio reCte rationis/56 sunt
similes ambo sez noctuis 56 bubonito qua-
ru intuitum • i. vifam nox illuminat |56 bies
cecatfdum em vulgares non mtuenk or-
dinem rerum qui habet se ab modum lucis
fseb intuenf' suos affectus* i ♦ desideria que
habent se ad mob u tenebrarum ipsi putat
felicem esse impunitatem scelerum i ma-
loV vel licentiam faple seuicnbt cotra bo-
nos qct tamen non est.^ide aut quid fac-
tiat • i • statuat eterna sex i. biuina proni-
dentia si confarmaueris animum tuu me-
lioriho * i • virtutibo nihil est tibi opns in-
dice exteriori beferente premium quia tu
te ipse addidisti excellentioribo 56 per con -
sequens factus est dens *^>iaut studium
deflexeris ad peiora - i. ab vitia ne p non
quesieris extra vitorem • i • vindicem quia
tu te ipse detrusisti te mbeteriora 56 per
consequens factus es beluas hoc declarat
in simili vrlnti si re^itias humum 56 cclu
viciho. i - vicisflm nnnccelum nnc terram
cunctis faple iubitys extra cesiantibus tu
ipfa sola ratione cernendi videris nunc m-
teresie seeno* i. terre nunc syberibo. i. celo
faple eodem mobo ciinftis extra cesi antibo
ipsa sola ratione operandi bene vel male as-
sequeris premium vel fajplitium diurna
iustitia b?c ordinare {sed vulgus ista no
respicit propter prebiCtam causa fMota
i
1
jcp quia natum vises requirit mcbiu illu*
minatum/ibeo secunbum commune natum
viiiis nottue ‘òC bubones melius deberent
videre m àie A in node/cutus tu cotmriu
accidit eis {vel pz opter debilitate natumle
vises sicut m noduis be quibo dicit ysibo;
rus/q? orto fplcnboze i olis visus nodue e*
bdatT/vel propter consuetudinem ad tene*
bzas/sicut creòif effe de bubone - (£um em
bubo babeat alias aues sibi mimicasjibco
de die in cauernis latitat / <% alys auibns
quiesce ntibo propter necessitate vidus de
node volat Notandum gp dicitJTibe
quid eterna leae landiat dicit Ixatus Au*
gusitimis m libro be jibero arbitrio « ILcx
eterna eííqüa tuitum e /d omnia sint or-
dinatas ideo secudum ordine eius nuq>
iuseus besfcituif' pzemys nec malus sep*
plitiov.
éfqiùd igif' bis:« ìp'ic ostendit pbilolopbia
non esie consentiendum oprrriom vulgari
dicens •$) Docci quid tgif dicis nunquid
bebemus accedere per consensem bisvul-
garibo quos monstranimus similes esie
befty^quasi diceret noMboc manifestat
per exemplum dicens /quid dicis si quis
bomo arrrisib penitus visii obluusceretur
etia se ipsum babuisic visemf&C arbitrares
nibil beeflè sibi ad persedionem bumana
nuquid boics videte», i» indicate» cabe cu
ceco putaremus elle cecosfquasi diceret.
|mmo sejple similiter si vulgares diceret
se rede indicare fit se non effe beluas ad -
bue non esièt eis consentiendum sfiata*
dum q> vulgares & imperiti indicat taS
longe distantes a veritates quia indicant
fecundum concupiscentiam non fecundu
rei veritatem propter quob no est asitabu
eo^i iuditio • jvmbe Seneca m bc rcmedvs
fortuito^ dicit« Abale opinant" bomines be
te (sed mali «f monerer aut si sapientes boc
loqueretffnunc aut malis displicere c laus
dari male be te \ocuni monerer si bocitibi»
tio sacerenthnmc autem morbo ignoranti«
fàtiunt male bé te locus quia bene nefeiut
loqui:.
^Ham ne illud ciuibcm acquiesceret : Dic
A
pbilosbpbia p>bat illos este miseriores qui
faciunt minuam cp qui patiunf «Isecunbo
ex boc conclubit q> inmria non est ipsius
patietis seb inseretis/tertio iuuebit“ cotra
oratores Jsecunba ibi IDinc igif /tertia ibi
Atqui nunc.primo bictt fl unquit vulga;
res non acquiescerent. i. creberent illub
quob rritif eque validis firmameti«; ratoi*
num sez inselitiores esie eos qui setiut iu-
iuriam gp qui pati ut" jbicit £>oetius velle
audirebas ipsas rationes/tunc philoso-
phia intendit buos silogisimos ab pbabu
intentum qnop. primus e «omnis imp:obo
est miser / seb omnis dignus sejplitio est
improbus /ergo omnis dignus sejplitio
est miser SLpxr cosequens quato dignior
est stipplitio tanto est miserior, ^ecunbus
silogisiinus est. quato aliquis est dignior
sii|plitio tanto es t miserior seb setiens in-
iuriam bigmor est sejplitio q> patiens.
ergo satiens inturia miserior c c$> iniuria
patiens • primo muat primum silogisTmum
dicens «uunquid negas omnem improba
esie dignum sejplitio. Hdoetius dicit imnir
me nego ) K multi pliciter liquet cos esse
mselices qui sent improbi « Jta est dicit
Doetius Igis dicit pbilosbpbia qui digr
ni sent sejplitio non dubitas eos esie irrise*
ros*#icit Doetiusjpomicmt mqua supple
predidis «*l£unc muit secundum silogis;
mum per modum interrogationis dices ♦
0 Doeci si tu resideres cognito:. i • index
caularum cui putares inserendum sujplW
tium Kxl ei qui secisiet miuriam vel ei qui
pertulisiet miuriam Edicit Doctius • Iton
ambigo.i «non dubito quin ego latisiace-
rem pasio iniuria dolore * i«cum lupplitio
facientis miuriam«^ dicit pBia illator
iniurie vides tibi esie miserior cp accepto:
iniurie {dicit Doctius consequis' mquam
sepple peebida Y ^lotanbumjp ad eanbe
conclusionem sic posiet argui. f^iiicunc^ o-
peras malum ex proposito magis peccat
& miserior est cj> tpfum sustinens sine p:o*
posito £>C voluntate/ sed inserens miuriam
peccat ex proposito 5L ex voluntate Hiisti;
nens aut sustinet contra voluntatem • er*
&
«f *
ergo inferens miuria peior est 3C miserior
patiente ini uriam : *
^ftDac igif alyfc^ de causis Iptc pbiloso<j
pbiacoHuditexdiCtis cpquclibethriuria
non est mi ferta patietis sed inferentis dse
cens. tp ic igit de cause quia inferens in*
iuriam miserior est pariete Sö ex alys catu
fis ea radice • i « fundamento nitentibo boc
scilicet fundamento cp turpitudo facit ho-
mines miseros ftiapte natura * i * feta qpa
natum • <$x boc apparet mturiam cuilibet
illatam non esse misertam accipientis • i •
patientis eam sed inferentis *J|Ulotandu
g> ex littem fic potest argui -turpitudo ¿p>
pzia natum feta facit hominem miserum •
fed turpitudo est m inferente inturia St no
\ patiente | ergo inferens incuria e turpis
St trrifer St per consequens iniairia non est
miseria patientis fed eam inferentis: •
4Atqu nunc ase : *J0ic pbilosopbia rnne-
bis contra oratores./fecundo concludit ex
dicitis cp odium no badet locum apud fa s
pientes ibi <huo fit ♦ phrmo mueloif' wtm
oratores qui inducunt indices ad misein-
du m patienti mturiam cum tamen potius
miserandum sit setienti miuriam kC ora<r
tores. i. causidici quorr offitimn est xfeta-
dere indici. 'Jfti sariunt nunc contrarium
quia ipsi eo nans excitari miseratione indi-
cum pro eis qui perpessi simt gmuc St a-
cerburquid cu magis iustior mi se mtio de-
beas admittentiba.i.fatientib) malu quos
miuriantes oportebat duci ad uiditiu ve s
lut egrotos ad medicum non ab iratis ac-
cusetoribo sed a propicys St misemntibus
vt resecaret morbos culpe fet^plicio i pena
(fluo fetjple ordine paesto si boies moneres'
misericordia erga secictcs itnria opa • i.
diligentia defenses.. i. defendere xolentiu
ipsos illa tota frigeret • i • cessaret X si mal-
lent prodesse bomimbo inmriantiba tue de-
fensio eo^ verreres in babitu accusationis
f ita cp ille qui sitit defensor fieret accusator.
Ipsi H improbi si esset eis fes redicere
virtutem relictam aliqua rhnula * i * cogs
nitione ipsi videret se deposituros sordes
vitiorum cmetaribs penaru compensatione
. i * causa adipiscende probitatis • ^cc ipi
dicerent * i * reputarent cruciatus sed ipi
repudiarent - i. spernerent operam, i * bili»
gen tiam defenso^. St se totos eo mitterent
accusatoribus St indici bo ^^Uota cp mis
fericordia St miseratio est virtus secundu
qua aliquis companf aliene miferie * Cui
ergo inest maior miseria ei bebetur maior
misericoedtafeb declaratum cft maiorem
esse miseriam inferentis mitiria A patietis
/ergo ad nriseranbum eis maxime bebent
induci iubices cuius contrarium settut o-
ratoecs quia inducunt indices ad miserae
dum patientiborniuriam ^ViotAndnmf^p
lacientes miuriam accusandi simt non ex
ira sed ex compassione St misericordia vt
penali remedio morbo culpe eopt auferas'♦
sicut cm egris non est msitltanbu sed poti?
conbolenbttmrsic St istis qui morbo vitiopt
affecti sunt St potius sunt accusandi cp der
feitbendi vt penali acerbitate eopr malitia
minuas etiam si mali perpenderent sordes
vitioy St dignitates virtutum non repu*
tarent crutiatus sed se accuset oribo St iu-
dicibo voluntarie afferreret puniendos: *
4Qiio fit:. IDic pbilofopbia ex biCtis con-
cludit cp odium no babet locum apud se >
pientesM dicit <^iio fit. i. ex dictis fequib
vt apud iapietes nullus loc? relinqf odio
Nam quis odit bonos nisi stultus - malos
vero odisse caret ratione.i. e irrationabile •
Ham sicut languor est morbo corpo^r ita
vitium est morbus animarum »Cum ergo
egros corpr minime indiceremus dignos
odio sed potius miseratione multo magis
non persequendi sunt odio sed potius mi-
serandi quoijt mentes veget improbitas
• i malitia existens atr otior • i«crudelior
omni languore corporalis Nota cp sepi e i
tes no bebent obire malosJquia dicit Abr-.
neca ad lucillum- fOunc affectum sepietes
babeant abuersus malos quem babet me-
dicus aduerfus suos egros qui eos non
odio! sed remedio studet contrectare qui
nec reliquias egro^t nec effuse dedignab
intueri:.
^AVefcmm quartum
a’ib tatos muat excitare motus
ic incipitquartu metrum biti?
»arti quob bicif valcnticum ab
fcctm dicis pentametru fiuee-
quo pbilosopbia exclamat co-
is qui bellici« motibus ex odio
s ad mortem deducunt dicens,
t • i * que vtili tas est excitare
tantos motus fcg ody BC quid rnuat sollis
citare ♦ i * sollicite exquirere fatu • i morte
propria manu qfi diceret nulla e vtilitas.
Dff ante ratio bec quia fi mortem petitis
. i. deliberatis liue vestram fine alioif pro -
pinquat (ponte fiia nec remozaf. i • retar-
dat volucres. i - veloces equos. Wradum
est etiam cp bonnnes quos leo serpens ti-
aris vrfiis aper dente petut - i - iunadunt
cp idem bomines petunt. i. inuadunt se
ense vt se mutuo interfitiant • Pt querit
pbilosopbia«Vtunquid bomines monent
intusia« aties SL sem bella »M volut perire
alterius telis ♦ i. mutuis sagittis ideo quia
mores coy. distant BC dissident * i ♦ discor -
dant. Certe ista ratio seuitie no est latis
insta vis ergo reserre. i • reportare aptam
vicem* i. vicissitudinem meritis tam boni
cp mali dilige bonos 36 miseresce malis »
& Hotandum cp dicit mortem no retar-
dare luos equos • per equos mortis iutel-
ligutf ptiales dtlpofitiones piobipquas
bomo ad mortem tendit»(Quilibet emm bo
babet certam 36 determinatam periodum
fiie vite eo cp fbz me omnium reru fiint m
termims»i» in wrporibo celestibo virtua-
liter vt patZsecudo de generatione «f
tandum pbilosopbia bic non excludit
licentia geredi tuAumbellum sed inmstu
quia dicit inmsta« aties /bellum em tnstu
coccbiB^C ideo gerit?'/vt aliquis nites cotra
tu^fitii ad iustitia reducas :.
^jOroia quinta
Jr Jnc ego video: ♦ Ista est quinta
Rprola buius quarti » ,quia Docti i
“tis pzius conquerebat: bonis ma-
la 36 mAiswua contingere propter quod
etia reputabat istarum fbetunarum vices
non ex ordine dmine promdentie/sed ex
cafii prouemre 4 ideo pbilosopbia fiip boc
cosolaf Doetiu affignanbo caulas quare
boms mala 36 malis bona contingant»Et
primo Doctius exprimit suum dolorem
m boc cp vices fortunarum vibenf wfiise
36 inordinate disponi »/secundo alfignat
pbilosopbia causam buius a^parentie/ter-
tio ipsum consolatur assignando causa»
predittop. .^secunda ibi Hlec miru •/'tertia
ibi Ita est inquit »^)ermo Doctius pre^
mittit quedam j secundo exprimit cauiain
fiii doloris | ibi Cu presertrm ♦ ^)rimo dicit
^go video bine. i • ex dictis que selicitas
fit constituta in meritis pioboy seZ deo»
fieri BC que fit miseria cosfituta in meritis
improbo^ se§transfbrmari iubeluas»sed
ego perpendo»i»indico no rribil ♦ i ♦ aliquid
boni vel mali esse in bac fortuna populari
• i ♦ in peoiperitate fortuita quod probat ♦
Ifteq enim quilquam fapientu magis vult
esse exui iuops ignominofiis »i» mfimiis
potius cp pollens opibus cp rcuerendus
bonore validus potentia 36 in fiia vrbe p-
manens florere» Aicut em per buinsmodi
bona fbrtune offttium lapientis tratlatur
clarius 36 testatius*i» cum maiori testi-
monio quia talifco plus crebif cu beatitu-
do regentium bifftinbif. i • dilatab in po -
pulos contingentes • i • vicinos ^ Rotadu
^ in bonis fortuitis est aliquid boni quia
per ipsa sapiens expeditius trattat offi-
cium gubernadi fiibditos»/^ui em dimtys
potentia BC fama precellnnt alios aptiores
ftmt ad regendam rem pnblicam/quia ap-
tiores fiint ad fubnemendum o^preffis/KL
ad deprimendum malos/ad protegendum
bonos/ad expugnandum mimicos»SL ita
sapienti qui tmttat negotium rei publice
necessaria est potentia BC dmitiarum ba-
bnndantia/sed sapienti qui vacat contem-
plationi duutie fiint onerose quia nimiam
in degerit sollicitudinem : ♦
Cu m pieserttm lex: ♦ l/)ic Doctius expri -
mit causa fiu doloris BC abmimtioms dices
Cum lex BC carcer BC cetera tormeta lega^
Imm penarum potius debeanb permtiofis
* i»malis cimbo propter quos constituta
m
<t
sirnt.Ego vebemcter admiror cur bee toil
menta vice versa • i • cotrario modo mutet
ita vt siqplitia scclern. i. malo^. premant
ton os bi mali rapiant premia virtutu • i •
virtuolbmm • bi ego besibero o ploia scire
ex te que vibeaf cm ratio, i * causa tarn iu-
rufte confusionis • minus enim mirarer si
crederem omnia misceri fortuitis casibus*
ritinc autem béus recstor omniu exaggerat
i augmentât ftupozem meu qm bcus
cum sepz bonis iocunba malisaspcra tri*
buat bi contra • i * per contrariai bonis bura
malis optata concebat nisi beptebendatur
» i. cognoscas cauia bmus quid eft quod
boc vibeaf bifferre a fbztuitis casibo quasi
diceret mbit \s/ IHotandu çp terméta lega*
liaficut career mebeo^ mutilatio flagel-
latio bi bmusmodi /sunt inuenta propter
rnalosêSL ista sepins vibenf infligi tonis
malis euabentiba !up boc abmiraf Doeti?
/cu tame bcus bebeat punire malos bi rc^
munerare bonos A nisi bui? Tatio cognos-
cas quare boc contingat nibil est qum ta-
lia vibeanf' contingere a casii bi a toetuna
& no ftibiacere reghnmi ^ndbentie dtuine
quobabsiirduest: ♦
flec mirum inquit : « iSic pbilosopbia as-
signat causam ajparentie talis «»fusionis
fquia sic vibes' ee propter ignoraua cause
Ê dicit • Hcc mini si quib credas' cofufiint
bi temerarium• i.casuale mistis inferior
libo ignorata ratione ordrnis duune pro-
rubentte/ied Puis tu ignores causam tate
diH>ositionis drnine taP bonus recstor seg
deus temperat mundum sita bonitates ibeo
non dubites cuncsta recite fieri ii Aotadu
P nurum est cuius causa nescis' pro tanto
enim multi mirantur be eclipsi sdli^quia
cauia ignorant M quia Doeri? ignorabat
causam bums cofitsionis quare bonis rna<-
h-bC malis bona contingant |ibeo be boc
amirabatur i & causa arrri rationis eius fuit
ignorantia bifpositionis bruine prouibenr
tie;. y AVetrum quintum
^ quis arcturi fybera nescit : -
'Jftud est quintum metrum brn?
n quarti quob dicit? alemanicum ab
1
muentore /dattilicum a pebe predominate
I tetrametrum * i * quatuot pedum .^poata<-
lecsticum. i ♦ babundans in vna sillaba /in
quo metro pbilosopbia beclarat quomobo
ea quop. cause non apparent vibes' mira.
'fecundo osbenbit quomobo cognita causa
cessat abrrrirationbi i Hemo miras flamina
fjbmio ostenbit/iip propter latetia causali
bomines mirans) St inducit be boc duo ex-
empla ./permum eft be eo quod accidit m
stellis tuxta polum septentrionalem quia
ille ftelle ceteris stellis remotioribo tardi?
mouent? bi tame velotius oetunf'. C^iti aut
ignorat causam burns »Ili vibes boc mini
hmbe dicit - H>rquis nescit sybera aresturi
♦ i. maioris vrie labi. i - volui propinqua
liimmo cardine * i • cardini ponenbo abW
tiuii pro datiuuo cauia metri, i. polo iep»
tentrionali ille stupebit * i * abmirabit? lege
alti etberis ♦ i. firmamenti ♦ (Xur boetes«i.
stella tardus legat * i • pertranfeat plau-
stra . i. stellas ptaustn scz maioris vzse
bC mergat seras flammas equoieAoquens
more poetico qui sequentes mbitiu vulgi
dicunt stellas tingi in mari quabo occibut
Ibi dicis boetes mergere feras flammas * i*
lumina sua tarba/quia nuncj> ea mergit
f bi est modus loquebi ib cp nuq> fit tarbe
fit cum tamen boetes explicet ortus nimis
sceleres eoepx principio noctis nobis sta^
trm apparet i ^pecunbum exemplum est
be eclipsi lune quam nescientes causam a-
beo aliqui abmirantur P putant erus eclip:
sim contingere perincontationem/^ voi
lentes avixiliari lune bi nnpebire ne aubi^
at incontationcm concutiant omnia vasa
crea bi sonora tempore eclipsis jkmbe bicit
in littera «Eornua plene lune palleat quia
incipiente eclipsi luna incipit apparere cor -
niculata cornua infarta metis • i • terminis
opace notiis * i vmbre terre ♦ bi pbebe ♦ i.
luna confusa privatione luminis betegat
* i • ajparere ratiat astra minora que tex-
erat . i. latere fecerat fulgenti ore. i. foa^
bunbantia siu fulgoris .^sunc publicus
error quo putas luna incantari comouet
gentes bi lassant. i * fatigant era r- vasa
^ o
crea vel campanas crebris pulfibs 4 Ho?
tandurn q> arrturuî bicif ab arctos quob
est vessi que est quobba signum iuxta po?
lum septentrionalem quob nos vulgant
plaustrum ncminamus)& sic accipit bea-
tus Srcgorms siiper Iob dices MrCtur?
septem stellis maxime lucet semp moues
de ntin§ mergit" ^îlotabu q> i telle circa
polum articu mote sicut arCturus BC alie
stelle mouenf tardui« alys luellis remocU
oribus a polo artico »/quia minorem cir-
culum siio motu bescribunt VLftdle remo-
tiores maiorem - fende cum stelle remo-
tiores iu equalt tempore pertraseat maiore
circulum iu quo stelle propinquiores mi?
nore (fjuia ambe circuuoluuf semel mdie
naturali (patet per diffinitione velocitatis
BC tarditatis <q> stelle propinquiores polo
tardius mouenfyBC remotiores velotius •
Illud em mouet tarde quob in e quali te-
pore peetransit minus spatium^ illud mor
uet' velociter «quob in equali tempore ptra?
sit maius spatium «f Motandum tp luna
recipit lumen suum a sole Isi ergo corpus
opacum interponas impediens ne lumen
solis peruerriat ad lunam *\xl m toto vel
m parte necesse est lumen lime fecficcre vel
in toto vel m parte fBC boc est lunam eclip-
lari: .
Hemo mirai flamina cbori : Dic ostendit
philosophia q> cogmta causa cessât adnura-
tio dicens - Hemo mirat flamina cbori ta'
lis venti tundere• i. percutere littus freme«
fluttu se§ maris BC boc dicit pro ta to quia
vento flante aqua maris cedit BC ad littus
resistens repercutis • nec ctia aliquis mirat:
molem ♦ i • magnitudine nitris frigore brra
• i. congelatam soluier • i • solui BC hic est
pagoge. i • add itio sillabe ad sine diâioms
propter necessitatem metri ergo ponitur
soluier pro solui feruente estu phebi • i •
solis •> pic em . i -in istis exemplis pmptu
est cernere causas quare ventus impellit
mare square sol liquefecit muent sed illic
m prioribo exemplis latentes cause turbat
peàora fùfplc per admirationem BC mobile
vulgus stupet ♦ t • miras subitis i de feb-
iatneis euentibo BC stupet cundra que pro-
nebit. i. producit rara etas. i. que raro e5
uerríunt sed fi vis cassare abimmtione nu-
bilus error infeitie. i. ignorantie causarum
cedat ♦ i .recedat BC accedat notitia causas
profecto. i • pro certo tunc cessant videri
mira que prius flante ignorantia videbas"
mira q Uotanbum q> sacerdotes in egip-
to propter admirari inceperunt philoso-
phari /videntes em eclipses solis BC lune^SL
ignorantes causas mirabant" /causas eap.
inquirentes quibo inuentis babucrut scie?
tiam earum eclipsiutWeo q» scire - est causa
rei cognoscere (cognita ergo causa cog-
noscis res BC p coseques ce.fiat admiratio •
Mrosa sexta»
^Ca efl mquam*. Dic incipit sexta prosa
huius quarti in qua prosa philosophia
cosolsibo fboetiu assignat causas pdidro^.
que videns mira m drnina gubernatione
propter ignorantia cause[BC primo Doc?
petit sibi explicari istas causas BC pBia ta«
git difficultatem explicationis eap./sedo
¿pmittit se velle assignare caussis^ tertio
eas assignat/sccfa ibi feb quia , tertia ibi
oniu generatio-Apruno Doetius cocedit qct
dictum c be admiratione bominu propter
ignorantia causarum dices • ^taTmqua
^uc petit explicari caufes admirationis
eop. que contingunt in diurna prouidentia
BC dispsiotione dicens . (P philosophia cu
etioluere • i • elucidare caussis latentium
rerum sit tui muneris • i • tue gratie BC ex-
plicare rationes velatas caligine.i > ratio-
nes obscuras BC difficiles | entieso vtbmc
.i- de isla difficultate discernas • i • indi-
ces BC edisseras • i • disputes quoniam boc
miraculum maxime me perturbat quare
malis bona BC bonis mala eucrria|f & pbia
paulisper arridens Doctio inquit. ad rem
maximam omnium quesituiad maxima
questionem vocas. i • incitas me cui vix
quicqua exhausti ssitis e ei ad qua ex hau-
riendam BC solttenbam vix aliquid sufficit
ftalis nanq est materia quam petis deb-
elaran (pt vna dubitatione succissi* i • soluta
innumerabiles alte succrescat velut capita
m
ybrc qrou vno ablato tria succrescebant*
nec fuerit modus-i. terminus dubitationu
mfi quis eas coberccat vtnacisfimo igne.i.
ardenti inuestigatione mentis, bac em
materia queri solet de peoiubeutie simplis
citate de ferte feti de repentinis casibus de
ptestinatione diurna de libertate arbitry
que omnia quanti oneris id e difficultatis
firit ad determinandum tu ipfe perpendis
4 Rotandum cp sapietis est scire onia Vt
contingit-ex peobemio metapbifice f H cu
scire fit per causam primo posterio^-.sa-
pientis est eu oluere caulas rerum lateciu
P>eo dicit Dpetius ad pbilosopbia.‘Tui
muneris est cuoluerc causas 4 Rotadu cp
dicit pbilosopbiam paulisper fibi arrififse
per boc pbilosopbia riimt morem 2>t babitu
lapienti! qui audita fimplicitate rinpito^
arridet eis congiatu laudo ep ipi cu atridri
ditate sapientiam querunt 4 Rotandum
fecundu febulas ybra fuit serpens m lerna
palude babes plura capita quorr vno fucr
ciso tria excrescebant/quem cum bercules
sagittis interficere non poster greco igne
ipsum confumpfit*. •
^ed quonia bcc H te nosse: : 1pic pbilo-
sopbia promittit velle assignare caufes di:
cens . quoniam bec noste te est queba por-
tio, i- pars tue medicine qua# fimus septi
. i - eonclttfi angusto • i - focui limite tcm<?
poris tamen aliquid deliberare conabimur
sed fi te delectant oblectamenta - i • fuaui-
tates mnfici carminis • t • metri oportet cp
differas paulisper. i • modicum bac volupe
tatem donec contexo * i * formabo rationes
fibi nexas - i. coinnCtas ordine .|dicit C?oe >
tius vt libet inqua i vt tibi placet. tunc
ipsa pbilosopbia ozfe • i • mcipiens loqui
velut ab alio principio ira disseruit ♦ i • dis-
putatur lfl otandum per boc cp dicit
Ttos septi angusto limite temporis . inuic
[Dbilosopbia prefentem materiam adeo
este difficilem totum tempus prefentis
trite quod teeue est vix sufficit ad pdiCta
plenarie declaranda Motandum cp dicit
pbilosopbiam orsam fuisse ab alio prmcie
pio fnamilla que pbilosopbia prius p>ba-
trit bcducunf ex boc principio cp deris est
perfectum bonum SC vltimus finis omiriri
/que aut nunc vult demostmre dcducutuf
ex boc principio cp deus est principium
effecturi omrrium vt patebit: *
4 Ominum generatio rerum*. Wc pbilosó*
pBia ¿pfeqiiitfitentu voles astignare caur
fes quare bonis mala & malis bona cotine
gantDC pernio declarat quedam ad ftiam
determinationem nceestaria/ fecundo po-
nit suam determinationem / fecunda ibi *
Que vero inquies /primo pbilosopbia de-
terminat de promdentia dririna/öC de feto
fecundo ostendit que fint ea que feto dis-
ponuntur sfecunda ibi Ea feries - (Chimo
ostendit quid nomines dririna prou&etia
KC quid fetum/fecundo tangit differentia
mter ea assignando diffinitiones vtriuri^
^ertio pomt dmerfes opiniones circa fe-
tum ^quarto infert qnandam conclusione
circa fetum AC promdentiam ./fecunda ibi
Que licet dtuerfe «/tertia ibi E>'me igitur •
quarta ibi/Quo fit.jjhrmo dicit fpenemtio
ominum rerum 5C eundus progressus na-
turarummiitabiltnmf&quicqmd alio mo
mores illud sortit causas generationis LL
mutationis SC ordine generationis SC mu-
tationis BC fermas quite generas f mouek
fiibstantialcs/vel accidentales omnia ista
sortitur ex stabilitate dünne mentis -/Dee
enim mens dririna composita - i - stabilita
iri arce - i -in altitudine fite simplicitatis
statuit rebus gerendis - i - fiendis multi
pliccm modum / qui modus cu conspicitur
♦ i.confiteras in ipfe puritate dririneinr
tclUgentic - i . fecundum este quod batet in
intellectu diurno nominas' peouitentia *
um vero iste modus refers' ad ea que
monet SC disponit a veteribus i« ab anti -
quis fetum ajpellatum est 4/Tlotandri cp
omnia a primo fiint mutabilia aliqua mo-
nens fecundum substantia vt generabilia
& corruptibilia (Quantum ad illa dicit oniri
genemtio rerum . Mia arit sunt mutabilia
fecundum locumjSC no fecudri fiibstaciam
^t corpora celeftia quantum ad illa dicit.
dunclusq: mutabiliri naturaru progressus
T^lía sunt mutabilia solum fccunbu opera:
tionem scZ fecundum inte Ili gere no scÑni
siibstantiam nec fecudu vbi proprie sicut
intclligentic quantum ad illas ¿kit* (£t
quicquid aliquo mouef modo • Aliter ex*
poni€f<%> in rck) mutabilibo triplex e dis»
positio. sua efe qua transeunt de non esse
ad effe per generationem/quantum ad boc
dicit.ommum generatio rerum • Aut res
permanent in existentia/ per aliquod tep?
postH generate fent quatum ad illas dicit
(Xundusg mutabilium naturarum A-gres*
siis - Aut res procedunt de effe ad no efle
per corruptionem quantum ad illas dicit»
Et quicquid aliquo moueb mo ^/Tlotao
dum quidam dicunt fatum efle quada
dispositionem derelitta in reto ínferioúbo
ex actione corporum celestium fecundum
qua inferiora necessitane 96 wnf ìringunf
ad immobiles effedus^S6 sic beatus Sre-
gorfes m omelia epipbame improbat faÑs
biccnsiAbsit a fidelium cordibo^t fatum
aliquid esi e dicamus fe|ple necessitas m-
feriora quia sic omnia venirent ex necessi-
tate . Alio modo accipis fatti pro disposi*
tione rerum secundii quá res dependet ex
diurna voluntate 96 potestatef96 sic fatum
concedit' aliquid esie»Est ergo prorri den-
tia diurna ordinatio sine dispositio existes
m mente diurna qua cuncta inferiora simt
promfà fecundum statum siie naturejfFai
tum aut est dispositio diurna existes r rebo
mobilibo qua singula silis anectuk ordmibo
Vt magis patebit :.
^C$xe dtucr/a essi fàcile liquebit : «fòie ponit
differentia inter prorridentià 96 fatu afligí
nado diffinitiones vtriufq/fecudo oste<-
dit gp vnum eop. dependet ex altero ibi •
jqtie licet diuerfa. jPzrmo dicit ^iie duo
fc^ fatum 96 promdentia dimnam liquebit
- i. patebit esie diuerfà si quis meute con*
spexerit, i. consiberaiierit vtriufq vrm*n
naturam 96 esientiam 96 diffimens pzorri*
dentiam dicit. A)romdentia est rpa diurna
ratio que est in siimmo principe orrin reru
constituta que fc§ ratio eunesta disponit -
Tunc diffiniens fatum dicit * fFatum est
dispositio ínbcréns rebo mobilibo • i. tem*
poraliba per quam dispositionem pzouíbé*
tía nedit queq silis ozdrrribo. Tunc decía r
rat istas diffinitiones ex proprietatibus
vtrittfqj intenbcns;/<p prorridentia com*
pledif omnia simul /sid manifeftum est
cp omnia nufq> simt simul nisi in mente
diurna /ergo oportetA prorrrdetia sit ra*
tio existens in mente diurna/ab fatu vero
fpedat vt ea que fato siibbunt distribuas
P tepora 96 loca/ita cp ordo fatalis quada
siiccessionem tenrporalem rportat^alis aut
successio non est nisi irr ipsis rebo mobilibo
quare oportet q> fetum sit m rebo mobilibo
jj/ube dicit ur littera peouábcntia nanc^
eunda compledit" pariter'^urs duterfe
96 infinita4 fetum vero diurdit singula bis
tributa in motu locis fermis tempozibo ita
fe§ vt bec teporalis explicatio que ad fetu
ptmet adunata in peofpedu dittine metis
fit promdentia • Eadem vero abunatio di-
ttila 96 explicata tem peribo que feccefsione
rmpoetant voces fetum ^ Motandum cp
quia prms dixit cp diffinitio reru fecien*
darumjvt eíd iníntelledu diurno dicitur
promdentia vt aut refers ad res mobiles
dicis fetum. proflet alicui videri q> fetu
96 promdentia significarent eandem rem
feb dittersis rationibo {ibeo ploia boc ex-
cludens ostebit ea realiter bistingui pones
diffinitionem vtriu% ^/Rotandu gp coge
nitio bei babet se ad res sicut cognitio ar-
tificis ad artificiata /sicut ergo omnia ar-
tificiata febdtmf ordini 96 rationi arti^sic
ne cesie est omnes res subbi ratiom 96 ordi-
ni diurne promdentie jpropter quod oste*
dit <p promdentia efì diurna ratio que
eunda ditonit ^/Rotandum cp dispositio
que ponis in bis finitione feti accipis pro
ordine-96 dicis ille ordo inberens rebo mo5
bilibo«ab differentia 02bmis qui est in ipa
ratione bíuína que iam vocamus prom-
dentia fecundum quem ordinem prorride*
tía diurna amredit queq feis ordmibo feZ
tt illa eveniant illo tempore S6 alia alio
tempore bec prius illa posìerius:.
licet bmerfesint : 4 tòic ostendit <$
M k
V; ,’t
V '
\
licet fetum &C ptouibentia differant fame
vntun bepenbet ex altero dicens* Are licZ
fint bitterfe tamen alterum bepenbet ab
altero fez fetum bepenbet ex peoinbcntia
nam orbo fetalis procedit ex simplicitate
prouibentie sicut be clarat in limili bicens»
Sb’icut etri artifex puta cbificatoe fermam
fecienbe rei ficut domus mente percipiens
«t.proH)icies mottet • i ♦ producit effertum
operis 'ài quob simpliciter <% pfencarie p -
pexerat mente fez fermam bomus cu feis
partilo fimul bucit per temporales ordines
fejple ad effertum/pernio fendamentum
\ postea parietes fvlfrmo tertum • Pta deus
prouibentia fea singulariter. i. fimplicicer
H stabiliter bilpomt omnia fecienba ifeb
feto • i. per fetum ea que bifpofeit tempo ?
raliter amimftrat é Rotandum q» prona-
bentia biarina babet elle in prima canfe fe-
tum nero in reso causati«; ^fjtcm piubétia
burina loabct motum vnitum quia e A in
vno simplici scg fu mente burina, fetu ant
foabet motum pluralitatis quia in pltmba
caufetis babet effe «0tem fetum dependet
a prema dentia biarina sicut effertus a fea
causa feb non econucrsó • i$bicut ent ferma
rei artificialis depédet a ferma preexiiìe-
te in mente artificis*/& non eccnuerso j sic
fetum dependet a prorribentia diurna no
antem econaaerso: ‘
^E-irre igif" femnlantibo :. fòie ponit binerà
fes opinione» circa fetum\SC dicit ^>iue
fetu exerceas quibusdam òiuims fpiritiba
femulantilr» binine prouibentie fine exer^
ccat" anima . fiate tota natura inferuiente
fine exerceas motito corporum celeffiaim
fine angelica virtute fine bemonn solertta
fine ali quii» bota /vel omniba boc e incerti!
tamen istud est certum prorudentiam bi^
uanam clic immobilem SL fimpUccm ferma
rerum gerendarum * i • fienbaru ♦ feb fetu
effe mobilem nexum • i * bilpositioncm SL
orbnaem temporalem copi que burina sim-
plicitas bifpofeit gerenda • i. producenda
Rotandum fetum est temporalis dis-
positio rerum inqnantum ea que proanfe
sonta beo pzobucunt: ab effertum mediai
tiba causis fecundis amimstmntibusf de
quiba causis bitierse fticrunt opiniones ♦
quas Qoetius tangit m littera feb nullam
caip affirmat. Islam quibam antiquorum
dicebant fetü exerceri mebiantibo biuirris
fpiritibo beo femulantibo • /^ly dicebant
ipfiim exerceri ab airima mainbanaTsicut
platonici quob aly exponut de arrima bu<r
manaîquia p ipfam tanK per caufem fe-
cundam exerceras artus Viferi arbitry qui
febpeoiribentia cabunt ./^.lÿ dixerunt fe-
tum exerceri tota natum inferuiente m<r
telligentes per totam naturam complexi-
onem ominum elemento# • ify\y di eut fe-
tu exerceri motibo corporn celestium sicut
astrologi. J\\y çp p varia folertia bemo«-
trurn dicunt" bemones in proposito fpi *
ritus habitantes circa bnmertam partem
aeris /fecundum dortrinam quonmdam
platoiiico# «qui bioinf cacobcmones • i *
malum scientes . lfi\y dicut fatu exerceri
angelica virtutes/T^bi iiotadu,q> in pri ;
ma opinione fatum dicit exerceri medra-
tibo jpiritibo beo femulantibo quob est in-
telligendum be /piricibo omnia dilponen -
tibo fed immobiliter permanetis» • aut
dicis in quinta opmionc fetum exerceri
virtute angelica intelligendum est be an-
gelis fine fpirittbo ajplicantibo se biuersis
locis rrriffis m rrrinifterium « Angelus em
nuntius mterpretatu^ SLest nomen officy
non nature fecundum beatum Sregorin ♦
4j piio fit vt omnia iDic infert quandam
conclusionem circa fetum SL prorribentia
j fecundo beclamt eam in exemplo ibi Ram
vt orbin - jîhrmo dicic ex quo birtum est
fetum dependere a prorribentia bruina •
C>uo fit r - ex quo fequif vt oiria que feb i
sont feto etia prombeutie sinr febrerta-
êur etia prourdentie ipfem fetum febracZ
feb non econuerso /quia quebâ que locata
sont feb ptombentia fiipemnt feriem feti
fcz ea que inmebiate per beum arrriirislrat
sicut creatio rerum &C glorificatio creatu-
mrum rationalium / ea vero que sont pzo -
pinqua prime duunitati immobilia bec
excedunt ordinem fetalis mutabilitatis •
^slflotanbum jcp quia fatum dependet a
promdentia fïcut efsechxs a sua cattfâjne »
cesse est ilia que dependent a fato etiam a
promdetia dependere/non aut econucrfb •
Iquia csfeCtus non adequab site cause fpza
rudentia aut ad diurnum intellectum fpec*
tat l fatum veto ad ea que in creaturis ge-
runtur:.
^ Nam vt odmrnù » KDic declarat illam con-
ciunonem per exemplum? ostendens quo-
mobofquebam sûbiacetifàto/magis queda
minuspC quedam totalités excedüt ratu •
/fecundo ex dictis concludit babitubine fâti
ad piombentiam per quedam familia ibi •
Jgi? vti est - dicicpernio • îfla fïeut orbiu
• i. circuXop. vertentium * i • monentium se
circa eundem cardinem. i. axem ille qui e
vicinior • i • proximior axi accedit ad sim-
plicitatem mediocritatis. i « axis uelcen*
tri quia tardiori motu mouetT pi ideo ma?
^is accedit ad rm mobilitatem axitfH iste
circulus refectu extenoris babg fe ad mo?
dtun centri circa quod exterior versatur ♦
vnbe fubditty est veluti quidam cardo, i.
centrum ceteropr orbmm extra locatorum
circa que versas ♦ Sbicut mediolus m rota
adberet axijSL est quasi cardo quida circa
quem voluunf canti SL rady • jiExtimua
vero. i. vitrums orbis exterior rotatus i»
motus maiore ambitu tanto explicatur
amplioriba fpacys quanto discedit a me «
dia mduudintate puncti. i • centri • &>i
quid vero illi medio fc conectat illud col-
ligitur in simplicitatem •immobilitatem
axis bi cessât diffundi SC diffluere p mag-
num spatium • !fc>rmiliter illud quod lon*
gins a penna mente discedit sicut creatu*
re corruptibiles maioribus nexibus suti
implicantur y tanto magis aliquid est
liberum a sato quanto vicimus petit i «ac*
cedit illum cardinem rerum sc§ deum <p
fi firmitate superne mentis adbeferit sup-
gredif necessitatem fàti <iRotadu quâto
magis entia sunt propinqua primo causa*
to nnnus sunt mutabilia i&C quanto re*
motiora tanto magis mutabilia quod de-
clarat pbilosopbia exemplo dmersoeum
circulo^ ab eodem centro buctop. in quibo
cuculus remotior a centro est maior SC ve-
locius mouetffquia maius spatium pertia-
fit inequali tempore • 0ui aut est vicinior
centro minor est SL tardius rnouef' minus
spatium pertranseunbo/circuli vero meby
medio modo se babentf & est optima co*
pamtio centri circuli ad creatorem • $bi*
cut em centrum est mdnnfibile SC ab ipso
possent plures circuli procedere • Ita cre-
ator Vnus SC mburisibilis existens infinita
creat SL gubernat: •
4§lb,vti eft : . fpic pbilosopbia concludit
babitudmem sati ad promdentia duunam
per quedam similia & dicit feries fati ita
est ♦i•ita fe babet ad stabilitatem simpli?
cem diurne promdentie sicut ratiocinatio
se babet ad intellectum 'Vbi sciendum
A illud quod intellectus simplici veritate
mtelligit ratiocinatio per modum discur?
sus 3C fucccflitte apprehendit. Etiam satu
se babet ad promdentiarn ficut illud quod
gignE babet fe ad illud quod est tfbi
sciedurn illud quod gigrnf est \ quada
sluxibilitate bC motu] quod vero actu est
gerntum est in quadam permanentia. etia
babet fe fatum ad promdentiarn ficut te*
pus ad ctermtatem ^IFbi sciedurn m
tempore est successio partium temporis p;
sentis preteriti &C futuri /eterrntas aut est
fine successione tota simul existens • Item
fatum babet fe ad promdentiarn ficut cir-
culus ad medium punCtum *(p(Pbi sciebu
circulus distenbif SC p partes bhnbtf
mobilis existens •punctum aut est immo-
bile SL mbirufibilelquia ex pernio euclibis
punCtum est cuius pars non est: •
4Ea feries celum ac sybera mouet: • fDic
pbilosopbia ostendit que sint illa que rato
bifponunf/secunbo concludit ep illa que
intellectui confusa vident: \ diurna guber-
natione sunt rationabiliter ozbinata ibi.
cyxo fit • f3)ermo dicit ea feries fati de qua
biCtum est mouet celum SC sybera tcinpat
elementa in fe mmcem ne totaliter fe cor-
rumpant SC transformat ipsa alterna co-
mutatione^ita cp ex aqua fiat aer AL ewn-
m
ticrso BC eadem /enes feti renor at omnia
nascentia BC occidentia-i > monentia per sir
miles pjcgteflus fetuum quo ad animalia
BC feminum quo ad vegetabilia - BC fetum
etia cosfringit idisolubili conexione cau -
ferum aestus • i - operationes BC fertuas ho*
minum que omnes res cum proficiscantur
. i. procedant ab cxozdyz diurne pronia
dentie necese est eas ese i,nutabiles - ^ta
em res optime gerunf - i - regunt si sim-
plicitas manens m diurna mente promat
. i. explicet indeclinabilem • i ♦ immutabile
ordinem cauferum • IDic aute ordo diurne
peombentie coberceat propria ineomuta-
bi litate res mutabiles BC alicquin temere
. i - casualiter finituras TXotadu q> fetu
consideras dupliciter /vno modo vt est in
cansis fecun dtslquamm ordo BC dispositio
dicis fetum BC sic fetum est mobile BC rcS
feto fubiacentes siint mobiles'Alio modo
cosideraf fetu fecundum q> dependet a ¿p*
rudentia dhuna que omnino immobilis est
1BC fic fetu sortit immobilitate BC sic etia res
fetales vt fic fecundum febstantiam simt
rmmobiles jj 1/lotandu cp si aliquid possit
declinare ab ordine diurne prorudentie tuc
prorridentia diurna desiceret a feo effecstu
¡BChoc redundaret impotentiam regentis
Et si dicis si omnia siibiacCnt prorudentie
diurne ergo omnia eucniuntex necessitate
lDiecndum cp non quia deus preuidet res
sicut sunt future quedam prerudet neces-
sario enenire BC quedam contmgeter BC de
boc videbis magis in quinto buius :.
4pito sit: .Wic pbilofepbia ostendit cp ea
que ajparent in rebus confeia m diurna
gubernatione simt ordinata dicens - quo
sit d • ex boc q> diurna prorridentia inerri-
rabilem ordinem rebo wnfsituit feqnitur
jvt BC si nobis minime valentibo wsiderare
bunc ordinem rerum videanf nobis om-
nia confefe BC perturbata nihilominus tn
modus situs. r • ordo proprius diurne pro r
rridentie diiponit cuncsta dirigens ea ad
benum»mbil em est quot» caufe mali ftat
mec etia ab ipsis improbis quos bonu que>
rentes prauus error auertifxt prius de-
monstratum est ne dum * r • multo minus
ordo fetalis prosicifees de cardine siimmi
boni - r - ab ipso deo deflecsdib a iuo exordio
. r - a dco qui est sinis BC principium orriu
4/ flotanbum cp dicit malos mbil fecere
caufe mali,icutus ojpositum patete multi
em mali feipsos interimunt / dicendum <q>
nullus operat respiciens ad malum (quia
omnia bonum appetiit • !^bi aiit quis ma-
lum operas boc contingit feb fentasia bo-
ni r Istam aliquis m magna anxietate ex-
istens cfbrmat ese bonu fugere anxietate
iBC nibil aliud ipfe considerans fequif bac
csthnationem feipsiim mtcrsiciensf& talis
prmans fe bono ducis fentasia boni /quia
pro tunc putat bonum esc effugere anxi-
etatem prmatione vrte:.
ssoue vero inquies : ,Drc pbilosopbia soluit
questionem quare bona malis BC mala bo >
rns contingant fBC primo ostendit boem
generalis fecundo magis in feciali ibi 'feb
sit aliquis - jDrrmo assignat caufe m pdiesti
accidentis ex bcfetsfuoso iuditio bominum
sfecundo ex contrario iuditio dei BC borrrb
num ibi fiam vt pauca apruno fecit quob
biestum est | fecundo declarat fe per simile
ibi Iston enim dissimile - Permo dicit <D
Eboeci tu inquies que potes f ese vlla ini-
quior confuso cp vt bonis aliquando pro-
spera aliqnabo aduerfe euemant |cu femg
bonis deberent ¿pfpcra euenire • BC malis j>
contrariumbliqua ndo contingant optata
aliquando obiofe cum femper malis debe r
rent obiofe euenire. dicit pbilosopbia*
fliinquib bo mines begunt ♦ i • viuunt ea
integritate, i • integro iuditio metis vt ne-
ccse sit eos ese probos vel improbos quos
ipsi ccnsitcrint . i. iudicant ese tales.At-
qui pro certo m hcc depugnant * i * cotra-
rianf uiditia bominum /vt quos aly pre-
mi o aly arbitres dignos fu|plicio/ feb coo
cedamus vt aliquis possit discernere bo-
nos BC malos * flunquib ipfe poterit intu-
eri illam intimam temperiem * i * interiore
conditionem BC qualitatem arrimopt. veluti
solet dici in corporibus? quasi dicat .Ego
loquor de anirms fecudu cp homines cbfees
nerunt loqui de cotpoubo^i n otandttm op
propter besectuosiim tubitium bominu w-
tm git cp indicant eos esse bonos qui mali
iimt bC cconuerfo • Aoi ergo indicat malos
elle bonos?bC si illis eueniant mala putant
bonis eu ei re mala/bC si bonis quos indicat
malos euemant bona putat malis euenire
bona ♦ Et ideo etia sepe putant bonos de-
primi cum mali beptrmunf mdicates ma*
los elle bonosf bC putant malos extolli cu
boni extolluntur/ quia indicant bonos elle
malos:.
4 sion em biflimile e lì rrrimculu : • Dic pbia
beclamt se per simile dicens • Jstub rrrim :
culum non est dissimile mimo valde simile
ad propositum nescienti alicui cur fenis
corpozibo bis coniteiriant dnltia bis amam
crìa nescienti alicui cur quibam egri adiu-
nant" lembo qnidam acerbis/licet boc vi^
deab mirum nescienti tamen medicus de
boc non mirat"|qni cognoscit modu bC tepe:
ramentum feritatis/bC egritudmisfsicut
similiter licet bomo ignoret cjuib cottemat
bonis 5C malistamen dcus qui est scruta-
tor corbium ista cognoscit vibens cp bonis
aliqnando oonueniunt aduerfe malis qnc^
prospem/ideo sic eis distribuitfbC boc eib
quod subdit ajplicabo similitudnie ad ani:
mum dices • <^i»id em aliud indicatur else
felus arnino^i cp probitas \ qnid altnd est
egrimbo animorr yitiumfk quis alins
conseru^tot est benora U depulsor maiori
cp beus recbor H medicator mentium foni
cum respicit ex alta specula prouidentie
ipse cognoscit quid vmcuicx con emat/SL
quod agnouit couenire boc accomodat blo
. i. ex boc quod dictum est sit insigne mi<-
racultim ordini s fetalis. i ♦ sit illud quob
admimnf bomines m ordine fetali cum a
bw illud geris • i. sit queb ignorates stu-
peant, i. admirant 4 Motandum est
bona compamtio semitatis bC egntudmis
corporalis ab medicu s probitatis bC vity
aminoli ad beum f sicut em medicus cog-
nosces causiis simitatis bC egritudmis scit
quid conueniat feno bC egro \ alys ignora-
tisi) S>C mimntibo /sic beus ignoscens qua-
litatem animos scit quid bonis conueniat
bC quid malis fbC vmcuiq> sibi conueniens
tribuit quandoc£ malis prospern bonis ad -
uerfe/be quo stupent ignorantes ^/Uota-
dum cp specula dicitur locus altus aptus
ab circumspiciendum^ quia deus per p>-
uibentiam omnia circumspicitfibeo simi-
litudmarie ipfe pronidentia dicis fecula
4 slotandum ^ quia bomines ignorant
qui simt boni vel mali ignorantietia quid
vnicui<£ conueniat tbeo aliqua creduntur
conuenirc bonis/que tamen secundum tu :
ditium dei eis non comicniunt/ bC ideo bo-
mines mirantur ape be? eis no attribuat q
vident eis attribuenda • se^beo dicit pbia
ex dictis contingit boc miraculum Hg-
norantes stupent que siunt a deo sciente.
4Ham vt pauca:. Ipicpbilosopbia ostebit
cp bonis mala bC bona malis contingunt
ex contmrio iubitio dei bC bominum bicens
TFt ego pauca perstringam que bumana
ratio valet accipere de butina profendifate
illud fepole declarabo. P Docci de boc fep-
ple bomiue quem tu putas eñe iustisfimu
bC seruafiisi mum equi • i • equitatis biuer :
siim vibes • i • aliter videtur promdentir
scienti omnia*i • beo quod confirmât auto:
rítate Lucani qui describens bellum inter
{Dcmpciitm bC Julium cesare Jtü quereres
abeo cuius caufeesset iustiorjbixit• vic-
trix caufe biiplacuit seb victa Ca torri •
vnbc bicit victricem caufem seZ July ce-
feris placuisse bÿs } victam vezo caufem
scZ poinpcy placuisse catonizad monttit lu-
canus noiscr fennUaris jexquo coclubit
ca que contm spem bominum veniunt esse
confesionem in opinione bominum |non tn
in re dicens quicquib igif videas geri • i •
sicri vel euenire contm spem bominis cau-
seim ignorantis id in rebo est rectus ordo
sed opinioni tue est peruerfe cofesio jlVtct
tanbum fcp (Tato vticensis propter seam
fepientiam bC virtutem maxime au tori-
tatis erat in populo • Cu aut Julius pug-
naret contm jOompeitim Cato indicavit
Pompeium esse initii attribuit sibi causa
victricem • /fUy aut indicabant Jtiliu esse
m
histum attribuâtes fibi catifem victricem
Sex quo patet A de eodem contrario modo
mulcabant by U bomines sapientes qui
(atonem fequcbanf : ♦
*[ $bed fit aliqui® > Dic pbilosópbia afligí
nat causas feciales quare bonis SL malis
inbifferenter eueniunt nunc peospera nuc
aduerfe*E>rcundo excusât se de ampliori
pertractatione bimtfmodi cauferu «/seda
ibi Hec^ em fes^púmo declarat intentum
siium de bonis • secundo dc malis ibi Ham
id cp - (shrmo assignat caniam quare ali-
quibo bonis non eueniunt malas secundo
quare aliquando eis contingunt mala ibi
Alys mixta-f pernio ostendit quare bonis
non contingant mala-ssecundo quare w-
tingant eis quanboc^ bona ibi (Fit autem ♦
(De uno assignat duas causas quare bonis
non cueniant mala /secunda ibi Sst alius
(Drnna causa est infirmitas animi alicuius
boni cui fi adueniret abuersitas ipse bete >
riorarek*vnde dicit in littera Jbed fit • i • •>
ponamus q> aliquis fit ita bene morigerat?
q> biuinu bumanu indicium consentiat
de eo fbtian ipse est îfûmtis viriba animi
non potens resistere abuerfitatiba. Cui fi
abuemat quid • i. aliquid abuerfi ferfitan
befineret colere innocentiam. i • exercere
virtute per quam no potuit retinere sou
tuna iquia imputabit file mnocentie <p pi
feritas fiia recessit f quemadmodu legis
de ^obi cui vxor fiia improperabat dices •
Abîme permanens in simplicitate tua be-
nedic beo &C morere, parcit itaq illi sapi-
ens dispensatio • i - proni dentia dei quem
aduerfitas posfit fecere deteriorem ne pa-
tiat" eum laborare aduerfitate cui non co -
uerriat^/ Klotandum fcp quidam boni fiint
ita imbecilles animi ex modica temp-
tatione aduersitatis mutarentr quod vi-
dens deus parcit ipfis ne eos aduerfitate
beiciat • funde apostolus •jpibelis bens qui
non patit vos temptari vitra id quod po-
testis: «
«jlEst alius: • lOic assignat aliam causa qre
quibusdam bonis non abueniant mala di-
cens • Est alms bomo absolutus. i • pfect?
cunctis vututibo & sanctus bC proximu»
deo bunc bominem contingi ♦ i * tangi ali-
quibo abuerfis proni dentia btuina iubicat
nefes abeo - i* in tantum vt nec finat ipfiim
agitari morbis corporeis quod confirmat
autoritate cuiusdam pbildbpbi dicens*
Ham ‘Ut ait quibam pbilofopbus excelle r
rior me cuius autoeitatem ponit mgreco
que tantum sonat in latino. (Joepus viri
sacri edificauerunt virtutes fii|ple prefer-
uando ipsum ab aduersis 4/1ilota secu-
da causai quare aliquibo non abuemunt
aduerfe est excellens sanctitas ipsorum
f sicut cnini deus excelleter malos non tatu
punit in fiiturossed etiam in pectenti/ fic
aliquos excellenter bonos non tantum p-
miat in fiituro sed in pretenti ab aduerfi-
tate custodit J^/Hotandum quare pbia
dicat quidam excellentior me dixit cum
nullus fit ex cellentioe pbilosopbia /dice-
dum q> littera fic bebet exponi ♦ Ham qui-
dam pbilofopbus excellentior alys pbis
me • i. per me bbilosopbiam dixit: •
4(Fit aut sepe : • Dic ostendit quare bonis
sepe contingunt bona dicens • frit ante • i •
contingit sepe vt summa rerum regenda
i principatus regendi res deferak - i -co-
cedatur probis non tantum propter vtili-
tatem bonor? bominum sed vt improbitas
exuberans • i. babunbans maiora retundas
• i • compescas vel reprmiab • sttunc assig-
nat caufem quare bonis quando«^ contin-
gant mala dicens . Alys i- bonis deus
distribuit quebam mixta i« nunc bona
nunc mala pro qualitate animorum quofi
dam em bonos beus remordet aduerfita-
tibo ne luxurient i. fiiperbiant longa fe-
licitate . i - peosperitate • Alios bonos pa-
tib agitari * i • vexari buris* i* abuerfitatiba
vt virtute« animi ipsorum confirmet vsii
bi exercitatione patie n tie/vt patet in 3°b
Aly plus equo metuunt quod bene ferre
possunt (ficut ‘Tbomas ferrnidairit ingres-
sum indie dicens*domine mitte me quo vis
peetercp ad inbos * /|Uy plus equo bespitiut
quod ferre non pofiimt quia quasi presum-
menbo be^iciut temptationes quas tamen
1
ferre non possunt vt sancitus jDctrus qui
dixit-Bt si opoitucrit me mori tccum non
rc negabo f qui ab temptatione H accusati-
onem ancillc chriftu negauit./bos vtrofix
deus ducit • i • temptat trishb) ♦ i • aduersir
tatibomexperimentum fui-i*inrccogni*
tiom fei Vt sciant quid posiint K quid no
possint SL non nulli - i • aliqui emerut pretio
mortis vencranbu nomen feculi sicut Mar-
ti res - Quidam inexpugnabiles fejpsitys
pretulerunt ceteris exemplum virtutem
ede minctam a malis que omnia q> recite
K disposite fiant ex eop. bono quibo acce*
be re vibenf nulla eft dubitatio orans
bunVq> quibam plus timent qp timere be;
berent aliquam aduersitatem/de quibus
dicis in psalmo - Xrcpid au erunt timore
vbirion erat tirnor^alcbo deus immittit
aduersitates quibo resistunt vt cognoscat
se gratia bei poste resistere ei quod timebat
Aty autem peesiimmentes be pzopcys vi*
rib> befpiciunt temptationes quasi poten-
tes resistere cisj illis betis temptationes
immittit BC permittit eos siiccubm Vt cog-
noscant quam fragilis sit bumana natum
sine buuna 'gratia : •
4Jam illud H. :^Hic assignat caulas quare
malis quandoq bona quanboq mala con*
tingant ? BC primo offendit quare malis
contingunt mala /fecundo quare bona ibi
beta ver opprimo dicit Ex eisdem causis
ducib - i. probab q> improbis nunc pro-
tiemunt triftia nuc optatas fed be triitibo
que malis euemunt nemo miratur quia 6 -
nes existimant eos IcZ malos este meritos
-i-dignos malo-quo^. malo^.fejplicia
ceteros deterret-i • terrore retrahunt a fee-
leribo BC ipsos malos emendant quibo in«-
uebunf sii|plitia ^ITlotanbum q> philoso-
phia inint tres caulas quare malis euem-
unt mala • (Deima est quia ornes homines
eihmant eos dignos malo • Sbecuda quia
per siifplitia maiori aly a malo retrahunt:
tertia causa quia mali fejplicys emen*
dantur:
ibeta vero: l^ic assignat caulas quare ma;
lis bona eueniant-/fecundo soluit tacitam
9L
obiectionem ibi îtam vt probis . fDjtfno
dicit • beta vero ♦ i • procera que malis e;
uemunt ioamî * i ♦ indicant torris magnu
argumentum quid indicare debeant de hu-
msinodi felicitate qua sepe cernunt siyuu»
lari improbis/habent em probi ex hoc cer-
tissimum argumentum q> illa non est vera
felicitas que malis abucmt feb salia becep;
tio - une assignat primam causam quare
beus malis concedit bona BC prospera <j>
quidem mali per procera preferuanf a
peioribo sceleribo ne fiant fiires vel raptor
resKL dicit. In quare q» malis eueniant
prospera illud credo dispensari • i ♦ dilpem
satione ordinari ^ forsitan natura alicui?
mali est tam preceps ad malum U impor-
tuna vt inopia rei familiaris, i - pauper-
tas possit eu exacerbare. i-pmccare ad sce-
lera feZ ad fertum vel ad rapinam cuius
morbo diuiua prombentia mebef remedio
collatepecume • sis une assignat fecundam
causam talem j q> ideo malis eucmuntjp;
spera vt prosperitate emendent vitam qua
timentes ne propter malitiam amittant
prolprritatem • jvnbe dicit, hic - i • aliquis
malus ^ettans • i • consiberans confeien'
tiam feam febatam probris - i - maculata
vifys BC ipfe comparans fecum fertunam
* i - prosperitatem feam fersitan ptimefeif
vt cuius rei fez proceritatis iocundttsc
ci vfes illius fiat tristis amissio BC du me^
tuit amittere fortunam derelinquit nequi ?
tia • ‘"Cunc ponit tertiam causam dicens ♦
Alys malis abuenit profpentas vt incidat
maiorem miferia abuersitatis quia sicut
diâumfirit fecundo libroprofe quarta-
In omni abuersitate fortune infeliciffimu
genus mlôrtuny el t feiste felicem - vnde
dicit in littera q> felicitas indigne autta
Alia littera habet aâa - i - rnduâa alios
malos précipitât in merira cladem - i ♦ mi-
seriam - Pt addit q> quibusdam malis $> >
missum est • i - concessum tus pumenbi • i *
potestas vt sit borris causa exercitÿ i vir-
tutibo U patientia BC mali» sit causa fep-
plity4/ Ilotas felicitas quosda peipitat
m clacie abuersitatis -Jvnbe paup bcmric?
yn
H
P>tomotict inmstos ftrctuna volubiles vt
quo«* Sjbcandcre pzcapirc«fecit aduna
roret- * 1/lam gratuote ruit turris tumefetta
ruina-Et grairi? pulsat alta cip:e(Tu« bu*
mu Er nctaduny<p boni per aduersita*
tes m virtutibo te patientia exercens •} vn
ibem pauper bctnricug. ferre becet
maturant aspera mentem. pt bene matum
plemus vua lapit > jDer nimios essus ge-i
lidas transis ad vndas-i^bicq perojposi*
tum dultia querit bomo : •
qf Tlam vt peobis : Ipic soluit quanba ob-
iettionem * fecunbo infert qua ndam con-
clusionem ibi Sx quo fepe * {Pfrmo dicit ♦
/Aliquis diceret dixisti quod mali» eN ws
cessum rus pumenbi vt sint causa stipplicy-
alys malis (boc no vibef verfeqma malus
non punit malum cu sint simile« • boc fel-
rut pbilosopbia dicens* 9bicur probis te
improbis nullum esi fedus i • concordia
quia femper inincem contmrianf • ^ta ipi
improbi nequeunt inter se couenirc - piiid
ini* quare non esset ita cum quiq • i * qui-
libet mali dissentiant afemctipsi« vicys
difeerpentibo-i* distrabentibo conscientia
ipso# te fepe mali faciant que cu gesserint
• i* fecerint decernant.i. indicent non
fuisse gerenda* i • Facienda Hlotadum $
inrantum aliquis esi bonus inquantunj.
feruat ordinem in vlrmram si nem qui si-
nis est summum bonum/& quia illum sine
te ordinem omnes boni feruant/ibeo ones
boni meo q> boni simt inuicem ¿occedant
imali ante quia bunc ordinem non obfer-
uant te a femetipsi» discordat mutuo sibi
concordare non possunt : •
^Cx quo fepe summa illa : - IZic infert
quandam conclusionem dicens *Dx quo
mali puniunt malos ex boc buuna proni -
bentia protulit insigne nnmculum fez vt
mali fecerent malos bonos quob declarat.
Nam dum quidam mali videntur perpeti
miqua a pessimi® ipsi Flagrantes. i • arbe-
tes odio noxio#*i. bampno^r suo^r ipsi re»
diere ab frugem virtutis i* ad vtilitatcm
dum tales Nubent se esse dissimile« illis
malis quos oberant te abbit/q> sola dtuina
vis tali« est cui mala sint bona.i • cedunt
in bonum sicut cum malF fecit malit m bo-
num -Jvnbe siibdit • Cum beus vtenbo w-
petenter magis elicit effectu alicuius borri
(pzbo em fetalis euntta complectit" vt qd
discesserit ab insignata ratione orbrms feZ
mali relabaf in altum ordinem scZ boni ne
in regno prombentie bci liceat quid * i a-
liquid temeritati* i * inordinationi te ponit
amoritatem in grcco que tantum sonat •
jsortilsunus in mundo deus omnia regit *
Rotandum qi bonum pronemens ex
malitia rmpzobo#/ non est imputandum
ipsis rmprobisfed tantum durine virtuti
que noitit ex malis efficere bonakSL licet
deus malum dnugat ad bonum sua inte-
tionc te potestate'non tamen bomo ideo e
extra culpam qui illud malum agit mala
intentione ^/Tlotandum q> alni« est ordo
naturali«. alius orbo a beo promius *’0ebo
naturali® est vt bcum te proximum dili-
gamus ♦ (pebo pronifes est temporali« re-
rum dispositio que fetum vocat" f te licet
ordinem naturale fepe dimittamus aliquid
plus beo diligendo te proximum odicnbo
/tamen ordinem promsum abeo nunq> ef-
fogrmu^quia nitncp aliter pzouenit q> be?
z)uidetjSL si aliquid recedit ab ordine natur
rali rei abis in aliumfvt si aliquid est malit
quo ad mifericordiam ipsum est bonum in
comparatione ab iustitiam ita cp in regno
durine prorrideutie rribil relinquis teme-
ritati * i inordinationi : *
i Tfeq SM fesest. fomitrueJfsic pbilosopbia
excusat se be ampliori indagatione cau»
ferum dicen« - fleq em fe» est bc mini vel
mgenio copiekendere vel sermone expli-
care cunesta« machinas * i. caulas vel dife
positiones dtuini operis - boc fatu sufficiat
perspexisse A beus proditor * i. productor
omnium naturarum d^ouit cuntta diri-
gens ad bonmn * Et dum ea que peedixit
festinat retinere in simiUtubinem sui • i • in
bono ipfe eliminat * i * excludit per ferient
* i • per ordinem fetali« necessitatis omne.
malum be terminis siic publice rei * i * mu-
di quo fit vt mala que crebunb babudare
1
m terris si' spectes p^omdctiam dilponete
iribil perpendas vsq> efle mali*%xxc imu-
tat Moenum ad consolationem metricam
dices -/Vtbco te efle oneratum podere ques;
tioms que difficilis est BC fatigatum pro-
lixitate orationis expcCtarc aliquam dul-
cedinem carminis • Igis accipe baustum
dulcedinis metrice quo refectus•i • recre >
atus firmior confoedas in ulteriora ^No-
tandum jpp dicit malum nnsip efle m com-
paratione ad dnrinain proiudentiam/quia
malum non est aliqua natum nec aliqua
res «omnis enim natum BC res ajpetit sua
perfectionem f cum autem appetibile babeat
ratione boni si tnalu eflet natum BC res ap-
petens perfectionem malum eilet bonum*
^-slotabuq» ntillu est malum simpliciter
BC totaliter in mundo quin in coparationc
ad diurnam prouidentiam babeat mtione
bonifvnbc expedit multos defectus obtin-
gere m vnitierfb ne multa bona tollans *
Sn em non corrumperes aer/ignis no con-
feruares nec vita leonis conferuares nisi
occideres agnus vel asinus/ne^ laudares
iustitia nec patientia si non esset iniquitas
Ex quo patetfcp multa \ comparatione ad
nos simt mala que in comparatione ad di-
urnam prouidentiam omnia disponentem
fecundum cp melius competunt vniuerso
bona simt; ♦ 4 Metrum sextum
s»j vis celsi ium tonantis: ♦ 'ffiud
* efbTextum metrum binus quarti
quod fecundum quosdam dicitur
abomeum fecudum quosdam arcbiloycu
Ab muentoee tetmmetrum • daCtilicum a
pede predominante. Hn quo metro pbilo-
fopbia cbmendat diuinam prouidentiam
in dispositione rerumiSL primo exparte
rerum que diuina dispositione reguntur«
ifecundoex parte dei regentis ibi Adedet
mterea * (Deimo cbmendat diuinam pro-
uidentiam in regimine corporum cclesHu
/fecundo in regimine elemento^ «ftertio in
regimine temporum ♦ f quarto in regimine
generabilium BC corruptibilium «J fecunda
ibi Dee cbeordia « tertia ibi lDis de causis«
quarta ibi Dec temperies - pDzrmo dicit *
H>i tu soler« ♦ i • lapiens vis pura mente
cernere tura • i • regimina quibo mundus
regis cdsi tonantis«i«dei aspice culmina
.i« altitudines summi celi«^llic fybera fer-
uant veterem pacem • i • antiquam concor-
diam quam eis binina providentia indidit
msto sedere f quia sol concitus • i . commo-
tus rutilo igne. i. calore non impedit geli-
dum axem pbebes «i - tunc nec vrfa que
sleCtit rapidos motus circa polum septen-
trionalem nuncp lota occiduo profundo • i.
mari occidentali cupit tingere« i« mergere
flammas oceano • i ♦ mari cernens cetera
fybera mergi m mare|& loquis more vul-
gari credit enim vnlgus ibellas quando
occidunt descendere m mare BC vesper. i.
venus femper equis vicibus temporis nu-
tiat feras vmbras noCtis/S^eadc,n venus
exisses lucifer renebit diem almu ♦ i • claru
A>ic eternus amor peouemcns ex dtmna
prouidentia reficit alternos cursus fyberu
sic« i« per talem mutuam concordiam bellu
discors exulat • i ♦ expellitur ab oris astri -
geris, i«a regionibus celestibo que gerunt
astra llotandum de bac dictione sollers
que fecundum ysidop interpretas quasi
sollicitus in arte vel vtilis/sc sic bebet scribi
per duplex l f sed fecundum lOuguitione
dicis a solou quod est totum vel multum
BC ars • tis - quasi totus vel multus in arte
i BC sic bebet scribi per simplex l jI Tjlotanbu
cp deus magis denominas tonans a tem-
pestate tonandi ab alia repeflate/quia
maior terror per eam incutitur mentibus
bominum S per aliam «Jvnbe per tepesta-
tem tonandi bomines maeis inducuntur
O
ad recogitandam buunam potentia ^No-
tandum op visa habens • vii« stellas circa
polum septentrionalem mota nuH occidit
sed femper nobis amaret licet alie stelle
nobis orians BC occidant • ibe venere ante
que de nocite sequis solem/BC de mane lu-
cifer dicta peecedit solem visitm fuit in
primo libro metro fecundo:«
4 Dee concordia temperat equis :. Die pbia
wmendat regimen diuine proiudentie in
elementis bicens.jOec concordia puemer
m 6-
ex diurna pzoaiibentia temperat elementa
equis modis vt butrrida elementa pugna»
tia • i • contraria cedant siccis vicibo • i • vb
ce tier ia ita q> quaboq pzeualeant-burrriba
quandoq sicca SC q? frigora - i - elementa
frigida iungant ftbem ♦ i • concordia slants
mis - i - calidis elementis ne vnum totalit
aliud corrumpat • pt hec cocordia facit vt
pendulus ignis siirgat in altum*i * mone-
as siirsinn BC terre graties pondere sidant
. i * deorsiim resideant * %i\nc contendat re-
gimen dei circa tempora dicens * Difdem
caulis * i - sirmlibo causis per durina proiu-
bentiam ordinatis annus florigeram quo
babundant flores spirat odores ipso vere
. i • tempore veris tepente i incalescente
essas fbetuba siccat. i ♦ maturat ccrerem * i *
fruges - Autumpnus remeat * i ♦ reuertitT
granis»i * onerosiispomis ymber defluxus
irrigat biemem • Xunc wmendat regime
bet circa generabilia BC corruptibilia bices
spec temperies*i• temperata dispositio <p-
nibentie dinine alit BC profrrt quicquib in
orbe ipirar vita • i * quicquid viant BC ea be
temperies rapiens ea que fecit condit * t *
abfeodit BC aufrrt fc§ ab cfle mergens orta
• i • produCta siipmo obitu • i vlttma mor-
te ^/Rotandum fecundum eomentatorem
• viii * pbisicoA. fDinrnvm antiquum nibil
fiacit sine secubo antiquo* i • celo ergo pri-
ma cattla generationem BC corruptionem
elementop. BC omnium in mundo BC tepop
distnactionem operas mediatifr> corporibo
celestibo *|vnbe in libro be ponto.Arestoti*
lis scribit"Jqp creatoz omnium siia fapietia
preparaaut HreraHSC in qualibet {pera i fel-
las Utcidas/SC bebit ipsis virtutem domi-
nandi in boc mundo faciedi bonu BC malu
mortem BC vitam/SC incedunt (belle frcii-
dnm virtutem ipsis a creatore datam fe-
cundum desiderium BC voluntatem cius in
ascendendo BC descendendo nunc de oriete
ad occidens nunc de occidente ad oriens
sine contradictiones^ omnes (telle simt si-
cut serui domino obebientes BC curfusf&
motus earum no eft a fripsis nec virtute
earns feb e(t creator qui facit eas moneri.
foedet interea conditor altus: hDic conte*
dat proaudentiam diatinam ex parte dei
regentis dicens * Interea dum res sic ge »
runf' altus conditor * i ♦ simamus creator
rerum deus sebet * i * in se immutabiliter
manet regens orna f leCtit • i * moderat" ba-
bonas rerum * i * frena exi (iens rex per sa-
pientiam gubernationis • dominus p po-
tentiam creationis fons omnis bonitatis
BC origo omnium/^ ipse a nullo lex omnia
ligans BC lapiens arbiter * i * index equi • i »
equitatis omnibus retribuens secundum
iuititiam qui scZ deus omnia regens coci-
tat * i excitat entia ire * i*procedere adejlè
motu * i * p motum BC sifrfcit < i • permanere
facit ad tempus mellé retrabes onia ab no
essejBC ipse firmat per gratiam vaga*i *in-
stabilia per naturam nam nisi deus reuo-
cans rationes ictus • i • recstum progressum
qui est abesse ad non esse cogat • i • rebucat
entia m flexos orbos i * na quasdam circu-
lationes ea que stabilis ordo dinine pro-
mdentie contnaet ipla diilepta*i * separata
a sito fonte. i* a sito priaacipio quod est deus
fetificant • i • beficiant BC ad nibilum deue-
nient * bic fons est comunas amor cunCtis
. entibo BC cunCta repetunt * i * appetunt te-
neri • i * conternari sine boni • i • per finem
boni quia res aliter non queut durare • i *
incile perpetuari itisi conuersò amore re-
fluant * i * redeant cause * i * ad cania pri-
mam que dedit cis esiè p creationes/ Ro-
tandum q> enti a reginas a beo per qnaiaba
circulationem fremi dum quam quobamo
perpetuantur incile /verbi gratia deus sic
bisposiiit res vt ex semine peoueniat ber*
ba IBC econuerso ex berba producatur se-
men/sic ila generatione ciernen topi fit qui-
dam circulus bum ex aere generas ignis
BC iterum ex igne aer * 3tem m creaturis
rationabilibo que progrediunt" a deo pro-
ductione nature fit iterum reflexio ab ip-
sum deum per reductionem gratin fot fio
nibil permaneat m reb> ens BC pertectum
/nisi per quanbam circulationem BC boc m-
itit pbia a littera t flotábu q> finis ad que
omnia naturali ajpetitu tendunt est ipsiim
summum bonum quod ese deus hunc fine
consecans rationale« creature per operatis
onem intellectus bC voluntatis • K>cd rrras
tionales creature consecuntT ipsum solum
Iper boc <p ipsum repeefentant per quanda
participationem eflenbi^bC ideo eodem api
petitu naturali quo aliquid ajpetit fim efle
eodem ajpetitu tendit in suum vltimu fi*
A ncml&6 boc mint l littera cum dicit bic ese
^^cuntlis: •
^Drofa septrma_
liAmneigit!' vides :«Ifba eis septima bC
Jvltima prosa bmus quarti in qua pbilosos
Dpbia deducit quanbam conclusionem ex pr
JjrmfsiS - Et primo facit boc.Accudo siibiugit
Aquandam exhortatione /secudaibi yuare
JSjinquit. ptimo ponit conclusionem mten-
•(secubo comparat eam ad opinionem
fj vulgi i fecunda ibi ♦ Sbed eam • (Dumo di«
| cit • 'Vibe* ne tam o Docet quid coiequat"
bec omnia que diximus *f dicit Doctius»
quid inqua {bC pbia, * one fortuna prorsus
ee bona» dicit f^oatx?)bi quid rqua. i * quos-
\ mojsot boc fieri ♦ piti pbia ♦ ffittede rquit
Eu oms fortuna sine iocuda sine aspera des
ferat: causa remunerandi vel exercendi bo-s
nos/vel causa puniendi»^corridendi nn-
^ probos^patet q> omnis sortua ese bona qua
vrl conseat efle tuseam^sicut illa que punit
malos bi piemiat bonos^vel confiat efle v-
tile sicut q exercet bonos bC corrigit malos
dicit Doctius. nimis. i. valde vrra ese ra-s
tiobC fi pzoitibentia qua paulo ante docu-
isei fatum considerem tunc sententia ese
nexa • i. firmata sirmis viribo ♦ i • rarionibo
Rotandum [<£ ex quo secundu diurna
peouidentiS bonis SL malis nunc procera
nunc aduerfa ctiemuntborris propter re<*
munerationem prospera SL propter exerci-
tationem m virtuttbo aduerfalpatct q> p»-
spera fortuna remunerans H aduerfa exer-
citans ese bona. Item Cum prospera sortua
malos emendet/vt visum ese prius bC ad-
uerfa ipsos wrrigat/SL msec puniat patet
ipsam etiam efle bonam :
^feed eam fi placet: • |Oic comparat banc
conclusionem ad opinionem vulgi of bebes
ea Attigo ee inopinabilem SL inquirit quid
vulgus sentiat bc qualibet sortuna^ secu-
bo ex opinione vulgi concludit quobbam
contrarium ipsi vulgo ibi • v ibe igif . dic
cit crero» (p pbilosopbia si placet ea opmi-
onem q> omnis fortuna sit bona numere-
mus inter eas opiniones quas paulo ante
posiúsei inopinabiles-j dicit pfoilcsopbia ♦
quid. i. propter quid - Doctius dicit quia
(»munis sermo bominum iflud vsiirpat
* i ♦ in vsitm capit quorumdam sortunam
esse malam quoruudam bonam« bC dicit
pbilosopbia • vis ne o H)oeci accedamus
paulisper sermonibo vulgi ne nimium vi¿
beamur reccfllfle a comuni viti bominum
dicit Doctius > vt placet pbilosopbia«
norme censes bonum quod prodese. dicit
Doctius . Ita ese. H pbilosopbia * fbrtua
que aut exercet aut corrigit prodese. dicit
Doctius «/fateor inquam* ibeo concludit
pbilosopbia - omms fortuna bona ese que
exercet SL corrigitfdicit Doctius. quid ni
* i * quare non. LL abdit pbilosopbia * bec
sortuna que exercet ese con bominu qui
positi in virtute gerunt bella contra aspera
sed sortuna que corrigit ese eorum bomi-
nu qui declinantes a vicys arripiunt iter
virtutis jdicit Doctius * Regare nequeo«
querit pbilosopbia |C^ti£> e de sortuna io-
ounda que tribmf boms in prernimn nun-
quid vulgus decernit i indicat eam esse
malam /dicit Doctius^. nequaA sod indi-
cat eam efle optimam sicut ese/querit vl-
teritts pbilosopbia . suid ese de reliqua
sortuna que punit que cum sit aipera &
ooberceat malos mseo siijplicio nunquib
vulgus putat eam esse bonam * dicit Doc-
tius inimo indicat eam efle rmsernmam
omniumquo excogitari posiunt Nota $
omnig sortunaf vel ese ad exercendum bo-
nos bC wrrigedmn malos jvel ese ad remu-
nerandum bonos H punienbnm malos-
fsortuna que ese ad exercendum bonos bC
ad corrigendum malos vtracjj ese bona*
etiam secundum opinionem vulgi /quod
probat pbilosopbia. Illud quod prodese
ese bonum - sed sortuna que exercet bonos
p:odest borris que carigit malos $bc(\
malis jergovtmq: eit bona‘|Foetuna aut
que exercet est: bono^- qui gerunt bellum
contra vitia^jFo2tuna que coirigit e malo^t
qui decimant ad virtutes • jfFoetuna autem
que remunerat bonos bona e etiam fecudu
vulgares-fed que punit malos omnium
peiTima est secundum vulgares di foanc o-
ptrnone vulgi de vtraq fextua plora tagit
m littera: .
UTide igii : tpic pbilosopbia ex concessis
a vulgo concludit quoddam inopinabile
di contrarium vulgo feZ malam esse fextu*
nam tantum malott cum tamen opinetur
vulgus vt plurium mala fortuna euenire
bomsP^ dicit - jp7ide ne nos fequetes opi-
nionem vulgi confecerimus - iconclnferi-
mus quodda valde inopinabile apud vul-
giun.qyxid inquam j^tett Doctius. ckjobia
Ex bis enim que concefla sunt fecundum
opinionem vulgarem euerritjcp eorum qui
sunt in perfedra posjeflione virtutis vel m
profectu vel in adeptione virtutis omnem
fertunam ec bonam siuc fit pH-era fine ad-
uerfa f manentibo aut in improbitate om-
nem fertunamesie pefiunam *Jdi dicit Do-
etius • Ipoc verum est fecundum vulgares
quaius nemo audeat confiteri secundum
veritatem quia i rei veritate omnis fertua
bona est tam bono^e cp malorr vt probasti
41 Notandum <p omnis fertuna bona vel
est remunerans vel exercens vel corrigens
jfortuna remunerans est eoy. qui sunt m
possessione virtutis • fforkuna exercens est
coy. qui fimt in profectu virtutis . (poztua
corrigens esi cora qui incipiunt esse virtu-
osi - Ex quo relinquis cp eorum qui pma-
nent m malitia fit fertuna pefiima/SC boc
verum est fecundum opiniones vulgares.
Ttotafcp quelibet fertuna potest dupli-
citer confiderari vno modo m comparatio-
ne ad causam vniuersalem que omnia re-
git di disponit ordinando singula in fine
eis conuenicntcm »sic omnis fertuna bona
est vt probatum est ¿vel potest comparari
fertuna ad istum cui euenit/SL fic solum ili
la dicit' bona que aliquod bonum confert
illi cui aduenit di illa mala que mbilboni
confert : *
4j^uare mquitita •• • lOic pbilosopbia fecit
quadam cxbottaticnem dicens ♦ Ex quo
omnis fermna est bona fepieus vir no de-
bet moleste ferre quotiens ducis in certa?
men fertunc • i • cum fertuna di non decet
fertem vimm indignari« i • turbari quoti-
ens increpuit • i. msonuit bellicus tumul-
tus i strepitus . fiam ipfe difficultas
bellandi di resistendi fertune est vnicuieç
viro ferti di virtuoso materia i.canfe
glorie propagande - exercitin enim bellicu
est causa glorie viro ferti. Ili vxro scZ vi-
ro virtuoso resistentia fertune est materia
♦ i • causa confirmande fepietie • i • virtutis
Ex quo « i • ex qua viâoria talis difficul-
tas virtus vocas • dicis enim virtus eo cp
filis viribo nitens non superes aduerfis di
fiibdit. l]tec£ enim vos positi » profectu . t •
m via virtutis venistis » mudu diffluere
delitys di emarcescere voluptate preliu ni-
mis acre ccnferitis* i - indicabitis fieri cu
omni fertuna ne tristis fertuna vos oppri-
mat eicicndo in desperationem aut »ocunda
coerumpat alliciendo ad voluptatem oc-
cupate * i - tenete ergo medium virtutis
firmis vmbo f quia quicquid infra subsistit
a medio virtutis deficiendo aut vitra pro-
gredif medium virtutis excedendo illud
babet contemptum felicitatis • i • virtutis
di non babet premium laboris di in vestra
manu - i • poteltate situ est quale fertunam
vobis velitis ferrnare ses bonam vel malam
<pmms enim fertuna que vides aspera aut
exercet bonos aut punit malos di sic bona
e (t 4ff)|Jlorandum çp pbilosopbia boztat:
fepientem ad magnanimitatem f cu dicit •
sapiens non debet moleste ferre fertuna
fiam fecundum Areftotilcm in ctbicis*
Dapiens bene feit ferre fertunas quia ba-
bet fe sine vituperio sicut tetragonu > Cor-
pus enim tetragonum quocunc^ proicitur
firmiter itatis magnanimus esi qui cotra
differrnes insultus fertile vn animi metis
constantia militat ^tlotandaim/q» virt ?
consistit m medio inter duo vitia extrema
i
ad quo# vmtm trr pellit pzofpera feztuna
ad albicí aduersá f verbi gratia • Adnersi-
tas impellit ad bdpemtione bi timiditate
»proceritas aut ad p:efemptioncm SL au-
datiam ínter que consistit medium virtu-
tis cuius exce Rus/vel besodus est vidofes
bi boc ímnt pbilosopbia ín littera A Nota
cp m potestate borrrinís est fecere fertuna
sibi qualem vult se? bonam vel malamHÑ
beclamt pbilosopbia ín aduerfe fez tuna
jquia si eam accipmms bono animo g> ex-
ercicio bi cozredicne ipía est bona • ^bi aut
eam tolleratmis malo animo bi ¿p pena ípa
muía eft: •
A Alctmm sopthmtm
Ella bis quinis operatus annis: •
líOic incipit fepthnum bi vltrmu
metrum bititis quarti quob biatT
fepbtcum ab muentoze ♦ tzocbaícum a pebe
p?e borní nante Iín quo pbilosopbia confir»
mat feam exboztationem exemplo vuozw
fezcium qui fpzeris voluptaribo magno®
febierunt labores spe laudis bi glozie. Ñt
pzimo ponit plura cxempla/socunbo ber-
tas nos ad mutationem coizibi* 3tenue
fez tes pruna pars posiét ditúdi í tot xtes
quot exempla ponit que patebunt. fDzimu
exemplum eft tale.{Daris silius pziatni
regis tzoianoiz m greña pzosodus rapuíc
ÍOelenam vxozem /Henclay& duxit eam
ín frigiam regionem • /yVcnelaus aut con-
questus fratri feo agameneni boc fedum
AVenelaon conuocatis principaba grecoru
tranffretam t ín frigiam bi obsodit troya
becem annis quam tanbem beftruxit bi
maiozibo mterfedis populum captiuaiút ♦
Cum aut Agamenón pzosicisoeref verfes
tzoyam bcuenít ín quandam ínfelam vbí
fedus eft ei ventus contrarius > bi requisi-
uít vates quib eflet feciendum/qui bixerut
non babores ventum pzolpem nisi' pla-
caret dyanam fecrificanbo ei feam filiam
(pui licet boc viberef durum propter pi-
etatem paternam stamen feabente Vlixc
spe laudis bi glozie fep vidozia obtmeda
consonsit/vt eam ímolaret/quo fedo obti-
nuit ventum prosperum ad voluntatem -
dicit ergo in littera • Atribes • i. agamcn-
non atribe filius existens vltoz operatus
bella bis quinis • i • becem annis piaitit. i.
purgauit vlc ifcenbo armRos tbalamos. i.
vxozem contenta in tbalamo fratris Ae-
nelay rumis. i. bestrudionibo frigie. i. tzo
ye que sita feit in frigiba dum ille Aga-
menon optat dare • i • exponere vela graye
dasii. i • nairi grccali bi du redimit votos
cruoze ftlie fee ipso exuit.i. bepofeit patre
• i. pietatem paternam bi (acerbos tristis
exiftens febem i in sobere sacrificat mi-
sorum iugulum • i • collum vel guttur nate
• i • filie Agamenonis • Sbecundum Dug-
uitionem em iugulum elT ibem qp guttur
vel gutturis incisio : •
«fJFleuir amiRos itacus sodales : * TOic pBia
ponit socundant exemplum in quo becla-
mt feztia ada ipsius vlixis intenbens ta-
lem febulam. K/lixes rediens be bello tzo-
yano becem anis ermuit in mari festines
multa aduerfe/tanbem casualiter venit ad
antrum polipbemi qui erat maxim? gigas
babens vnicum oculu in fronte qui sotios
vlixis occibit bi vozauit < feper quo vlixes
cotristatus festinuit vsc$ prebidus gigas
cibo repletus obbozmiret quo bozmiete o-
culum quem in fronte babuit eruit | qui
eingilans furibunbu® quesiuit vlixem sob
cxcecatus cum inuenirenon potuit «bicit
ergo m litte m Cytaeus ♦ i • vlixes ab itala
regione vel ab auo feo ytaco sic didus ille
fleitit i« befleuit amissos sodale® quos
feru® polipbcmus recubans • i • morans in
vaflo antro ♦ i • magno mersit immani ab
uo * i • magno ventre -jsod tamen 17Uxes
furibundus rependit ♦ i • restituit gaudiu
mestis lacrimis * i * fei® trisoicy s oze- i fe-
cie polipbemi ceco • i.ex cecato:.
^jOercuiem duri cclebzant labores: • Die
ponit aliub exemplum in quo besoribit ac-
ta lOercuUs bi labores eius quibo fingitur
meruiRe celu dices | duri labores affiimpti
celebrant • i ♦ celebrem reddunt berculem*
Cuius ponit pzrmum laborem soZ bomati-
onern centbaurorr bicens. Iste Der cules
bomuit fepezbos centbamos qui eum conr
m a
tempferunt T^bi notadum ccntbauri
monlìm qucdam dieta flint ex medietate
borrrine^96 ex medietate tbauri ques svel-
te fingunt gemtos ex sémine ^xionis qct
peoiecit m nubem qua timo circumbcberat
fe fugie ns a facie e'ms voletis cum ea con-
cubere bos centbamos lOcrcules bomvut ♦
Cum em conuenifìcnt ad ludum palesane
m monte folce lOcrcules congrefius cu eis
ipsos vscg ad efiitfronem fàngumis prò-
ffrauit : ♦
^.bstulit letto %oliu leoni i^lDic ponit fe--
cundum laboee iòerculi» cUcen s • Dercules
abstulit Ipoltum • i* pelle letto leoni ^¡ffbx
nokanbu cp in frìtta ncnica fiitt quidam leo
cmbcliflimus qui bomincs toti? regionis
inuafit/quem aggressus lOcrcules peo libo*
mtione patrie ipsum interemit H excorians
ipfrim pellem pro spolio abstulit ; ♦
4(Fixit H certis voluacs lagittis:. foie po-
nit tertiu labore dices • fùcr cules fixit re?
lucres.t* arpias certissagittis «ff\Fbi no*
tandum/q> rex (Fmius silos filios exceca-
tot qui nouercam friam bc stupro accula-
uemntf propter quob inutbia beo^t ipfe efì
excecatus K apposite frint ci arpie ♦ i • vc>-
litcees viegmei vultus rapientes cibum be
mela ci? quas tOercules sagittis litis fixit
96 fùgatut .
Affronta cernenti mpnit draconi: • spie tan-
git quartum laborem • d « tOercules rapuit
poma diaconi cernenti • t • custodienti illa
rapuit aureo metallo • i • cum claua aurea
tOercules inqua fàctas gmuioe * i • fortior
leua ♦ i > manu ^f'ìFbi notandum&p fepte
fuerunt filie Atblantis babentes ordii au-
reum cum pomis aureis que draco cui fo-
diebat . tOercules aut ftipuemens diaconi
poma aurea abstulit : *
<1 Cerberum tmxit triplici catbenatOic
ponit quintum laborem - d - tOercules cero
berum. i - canem infernalem traxit ab infe-
ris triplici catbena ^^bi notandum ip
^Dieritonius volens sibi befponfarc regina
inferni Dcrculem/96 Tbefeum 96 alios vi-
tes fortes afiumpfit quito venientibo ad
infernum Cerberus ianitor inferni ipsos
latratu luo impedant . tpercules aut ipm
trito catbenis vinxit^ vel fecundum alios
ipm tmxit be inferno triplici catbena quia
bicif babere tria capita canina triplici ca>
tbena vincta : •
^^ictor immitem pofruffe fers : • Dic ponit
sextum laborem - d - vietor scZ bercules
ferb posuisse immitem dominum feZ dyo-
mebemin pabulum fenis quadrigis - i-e-
quis quadrigam trabcntilo js ^ bi nota-
du cp dyomebes sitit rex tmeie qui equos
suos pauit foumana carne/quem lOerculcs
interfectum bedit litis proprys equis be-
norandum: »
^dm combufto^peryt veneno: - Dic ponit
feptirnnm labore bicens - 3dm - i - ferpens
peryt combusto veneno lito 4 'Vbi notadu
<p in lerna palubc fuit quidam serpes ha-
bens pium capita quo# vnu peectso suc-
crescebant tria quem tOercules aggressus
sagittabo cu 110 viberct fe ¿pfreere collecta
cogerie ligno# ipm combussit: •
sfjFronte turbatus acbelons ampnis : • lOic
ponit octauu laborem fOcrculis ^T^bi sci'-
endunyep cum lOercules vellet bcbucerc fi*
liant cuiusdam regis que dicebas bcianira
fluiuus acbelons quem debebat transire
mutamt fe in diuerlas fenmas pugnando
contm fOcrculem.(£u aut vltimo mutaflet
fe in {pedem tbaurt fOercules ipso beiecto
abstulit libi vnum cornu quob iacrificamt
copic. i - dee fex tu ne pzopter quob acbelos
verecundia confusus fugit 96 i aquis latuit
vnbe dicit in littera . Acbelons amprris. i.
ille fluuius fronte turbatus propter abla-
tionem cornu ipfe mersit in ripis ora pu-
dibunda quia latuit pre pudore in ripis: •
S>tmuit antbeum libicis arenis:. Ipic po-
ntt nonum labore bicens • bercules shmnt
. i - occidit Antbeii illu gigantem arenis
libicis • i. in arenis libie regionis ^('Vbi
notandus Antbeus cmt gigas beterm
progenitus cuius emt talis virtus (cp si a-
liquando ex fatigatione debilitares tacitu
terre ftatrm recupembat vires/ Qui cu ex-
erceret magnam tirannibe m Ubia/abucTt
bercules < 96 congressus cum eo diu simul
5?
luctabant?' - <£um aut Antbcus sentiret se
bebilitari sponte cecidit m teram|96 sic res
siimpsit vires qd bercules cognosces ipsiim
atcrraelcuauitJ96 sii pia pectus siiu ipsiim
tenebo ojpeefTit quousc£ spiritu exalaret:.
4<£acus euandri iaciamt iras : - Dic ponit
becimum labozem j'V'bí notandu cp cac?
fixit monstrum euomens ignem p os cui?
pater fuit vulcanusf manebat aut cacus in
monte attentino spolians 96 occibens bo-
mines 96 furto plurimum insistens * <£um
aüt bercules veíret be bigamia duces fecii
multos boues • cacus quosdá boues bercu*
lis finaba£f 96 traxit eos a antis siiu reti or r
siun per caubas ne furtum pateret / cu aut
bercules quereres boues p mugitu vrrius
borris puemit ad antru caci. quo extracto
ipm interfecit cuius morte placata est ira
euandri que ibem cacus multu offenbcrat
frnbe dicit. (£acus siijple morte sua quam
pafms est ab bereule fkciavát • i * copescuit
iras euadri que cacus multu offenbcmt: •
4<kuos% dopssiis foret altus orbis:. tdic poit
vnbecrmum laborem berculis ^f^bi no s
tandu op in arcbadia emt quibam aper bc^
ttal dans totam regionem que cu bercules
agitaret aper sibi insultans humeros ber-
culis spuma maculavit que aptutanbem
interfecit .fvnbc dicit • ^betiger. i. aper ge >
reus fetas notauít. i. maculauic bumeios
berculis siqplc spuma vel salina quos hu-
meros altus orbis foret • i - emt compressus
quia vt statrm patebit Hercules bumeris
filis celum sustulit: •
fliritrmus celum labor mreflexo: • tOic po-
nit dticbecrmu 96 vltimum laborem eius •
fi "tFbi notanbum)q> Atblas fingis fixisse
quidam gigas siqpoetans celum bumeris
iuisfbic fatigatus rogauit tOercule vt celti
siqpoztaret quou% ipse respiraret quob96
lOcrcules frcitf96 p boc celu meruit«Jvmbe
bicit Altini? labor berculis fuit ct> sustulit
' - - CT- •
• i *iU{po2tamt celum collo mreflexo. i. m-
clinato 96 rurfiis meruit celum tanA ptiu
vltimi fiii laboris: •
^sAuiic fortes vbi celia magiris* pie bor-
eas pBia ab imitationem predictop fvrciu
viro^ «d-^te nunc fortes resistentes ad-
uerfitatiba - ite illic vbi ducit via celia. i.
ardua magni berculis que est via virtutu
j96 via magni exempli ab aggrebiedu for-
tia /96 tunc inuebitf com tarbos 96 vicio-
fos. d. (fur vos mertes. i • homines fine
arte sicut homines besidiosi cur nudatis
terga • i • boifa uestm fugienbo labores K
adtierfa • nam tellus • i • terrena ebeupifee;
tia supata bonat homini sybera. i • celum
quia lupata terrena concupiscentia efficis
homo dignus celo quod est locus beopi|36
spirituu. Istam fecundum Arestqtile pmo
celi 96 mundi »(pmnes eum locum qui fur?"
film eft beo attribuut 96 barbari 96 greci
quicunc£ putat beos esse )be quo loco dicit
piato m ftbrone. viri speculatiui vtuetes
fecundum vitam contemplatiua celestes
sebes recipiunt ur quibo felicitate beop po^
turns f qua felicitate nos faciat particeps
icsiis ebriltus qui est beus siiper omnia be-
nedictus m fecula feculoy. Arnen : •
Explicit liber quartus •
s^A»cipit quintus: •
prima
Oj r : : n; 'q\3xcrat orawnisix curium: pic
K^«jsx)M^ircipit quintus liberjfoocty be
¡consolatione pbie • cuius bec e
prima proia f m qua pbilosc-
^ oluere quebain dubia suam de-
terminationem consequentia be fato 96 p-
tubentia Jvibef em ex dictis cp casiis non
sit quia si omnia sunt piomfafita cp rribil
euemat preter orbinem prorribentie biuine
vibes cp mbit casiialit euemat) quia casus
importat euentum mopinatu. ”|tm vibes'
ex dictis cp liberum arbitrium no sit quia
omnia diiponuntT fecildum ordine fatalis
necessitatis / liberu aut arbitriu necessitate
excludit ♦ jnbe£ ergo si ponis pioiu bentia
&C fatum cp omnino excludas liberu arbi?
trium 7pbia ergo m pfenti libro inquirit
Jvtrum casus sit §6 quid sit /96 Tquirit vtpr
Uberum arbitrium sit ponebo argumenta
quibo Uberum arbitrium cu pitibctia diui-
na non vibes posse flares post boc ponit
falsam solutionem quoeuda qua improbat
4? '
H porrit ^priam qua ratiomh' consumat BC
de minitate determinat SC alta plura sicut
patebit • <£t dtitidif iste liber in vnbccrm
partessqma lex simt prosc/SL qutnc^ metra
ctus-que ptes BC que m ipsis determinans
patebut in processu libri - ~jn prrma prosit,
determinat de casii/5^ primo Doetius ta -
git aesta phie wmendans eius exhortatio r
onem facfam BC mouet questionem de casit
Idecudo phia excuiat se ab eius detcrmi-
nationesSL foetius illam excusatione re-
monet - tertio phia determinat de casit -
fecunda ibi. ‘jTum illa festino • ^Tertia ibi
'tu illa more - Prnno dicit - philosophia
dixerat hec pdicfa BC vertebat curium o*
rationis - i - sermoni<b ad traestanda que-
da alia atep expedienda •‘Time ego Doc-
tius inqua • @ phia recita est tua exbotta*
tio FaCta BC prorsus est dignissima antori r
tate 1 sed q tu dudum dixisti sexta pia
quarti libri questionem de prudentia im-
plicatam esse pluriba alps scz questiemho
ego experior re - i • realit ytjuceo em an ar-
bitreris caium omnino aliquid esie sttpple
in rerum naturas quid nam arbitram ce
casiim sii|ple si est in rerum natura ^ Ro-
tandum ]jper hoc q dicit Doctius dixerat
inuit phiam ia expedtiusie que ad fui ipe-
culationem specstabant BC ita terminasse
principalem bmtts libri intentione BC phia
vertebar cursum orationis - i. oratione cur-
rentem quia oratio pbilcsopbie no nnpe-
diebaf ignorantia docentis nec tarditate
dicentis hanc oratione vertebat ad queda
alia tracfanbafque aut fuerunt illa fbccti?
non exprimit quia wrsiran sua opinione
minus erant desideranda vel fbzfkn qua tu
ad propositu extranea ^Rotandu q dicit
exhortationem phie fuisse recita fquia phia
hortabab ad virtutes BC ad contemptum
fortuito^. Italis aut exhortatio que fit ad
bonum piequenduOL malu fugienbu recita
eis jBC dicit exhortationem phie esse dig-
nissimam autoeitate quia quod a sapiet.:ba
dicitf autoritate lapietis dignu reputat: *
fsum illa festmo inquit*. - u|ic phia cxcu*
iat sc de huius opinionis uf quesfiorris der
terrmnatiouc]% Doctius illam excusatio-
nem remouct - d • jpbiadnquit ego seismo
absoluere- i - perficere debitum ¿pmissioms
BC aperire tibi viam qua reueharis ad pa-
triam - Dee aut que tu queris de casit BC si
pro quarris sunt perutilia cognitu - i - cog-
nitione tn paulisper auersii sunt a tramite
- i - via noi fri propositi JBC dicit paulisper
quia non sunt totaliter auersii sed aliqua-
tulu elucidat premisia • BC est verendu • i *
thneudu ne tu fatigatu« bcuys- i- questio »
rribo extraneis non possis fuffictre ad me -
tiendu - i - transeundum recitu iter j dicit
Hdoetius ♦ D phia ne illud vereare-i- no ti-
meas quia hoc fuerit mihi loco quietis agr
noscere ea quibo maxime delector BC cum
omne latus -i - omnis circumis an ria tue
disputationis mihi constiterit fide indubi-
tata nihil eis qnod ambigas de iequentibo
4^/1?lotandum cp dicit qua via reuebaris
patriam • bic patriam vocat beatitudine m
qua prius inuetre docuit filia aut p que sx>
peruenit ad ipsam siint virtutes de quibo
Deeritis intendebat agere non in hoc li-
bro iteb m vltimis libris musice sue agedo
de musica humana - intentione aut sua no
compleuit/quia a rege Theodorico morte
prenentus fuit *.-
^fTmn illa more inquit : - iDie phia deter-
minat de casit ioluenbo pmisias causas BC
questiones - primo soluit prima an casiis
sit • sccunboisccuda quid sit casiis ibiJLicg
igif • primo ostendit quid significes' per
nomen casiis ponendo opinione quornda -
Aoe eundo improbat illa opinione ibi quis
erri • primo bicit-Q Docci ego geram tibi
morem - i-consumato me voluntati tue BC
simul sic est exorsa • i ♦ sic incepit si aliquis
diffiniat quo ad nome dices casiim ce ene-
tis pbuefum motu temerario. i. nnproni!o
BC nulla conexione causaru • Cgo phia af-
firmo casiim sic omnino nihil esse BC decerno
• i-cubico vocem casiis prorsus effe inanem
preter significationem rei sitbierte f sicut
hec vox chimera inanis est Tjlctanbum
fq quis questio si est precedat questionem
quib off sccunbu q questio quid est querit
1
be quídditatc reí quia • quid est reí nullt
bebes nisi enti tamen questio quíb est que-
ren« de quo quid e nonum« eli: pernia cog?
nitidi &Í ideo ex quo quib est nomini« optZ
sebe be aliquota est qpter boc pbilosbpbia
ad querendu de casti vtn ñt vel non acci -
pit E quid est: quob significas per nomen
SL dicit. aliqui dicunt castina effe euetu
temerarium sine omni causa peobuttu ego
video voce casti« esse inanem ta^ sibi rribil
coeres^onbeat in re : ♦
I ^ui« em cobercente :. tpic pbia improbat
opmsonem ista osse nben« casttm nibil esse
secudum eam -fsecunbo soluit questionem
fecudnm rei veritate ibi • ^erestorile« me?
fjbimo ponit vna mtione • secundo aliam
ibi Uam nibil. Antiqui dicebat ¿p casu« e
eiicntu« temerarius. i .rmpeotnstt« • (£otm
boc arguit ploia sic-vbicuq; omnia flint ¿p¿
nisa ibi nibil e temerarium • sed omnia que
flint proni sa fluat a deo • ergo inter ea que
flint nibil es t temcmrm • tjbac mtione bec^
uiter miiit in littera b icen« • dui« cria loc?
vllus potest esse reliquus-i • rclidus teme-
ritati, i - rmpeoiuiàom beo cobercente cada
in ordinem fez prolusami quasi dicat nuli?
Notandum <q> omnia a deo flint ¿pania
cuín« ratto est • ^iioetlcunq den« est causa
omnia talia proni sa flint a deo jseb deus e
causa omni« enti«/ergo omma entia a deo
fluat proausi - ^ autem dens sit causi om-
ni« entisp atetquia ab ipso dependet celia
H tota natura f t patet ex. ^u^inetbapbi -
face :.
Nam nibil ex rubilo exisfere: -t£)ic ponit
aliam ratione probante casii« no potest
essi lane omni causa prodndu« sicut dice-
bant antiqui « H arguit (ac • $uob est ex
nibilo nibil est -/sed quob ex nulla causi e
ex nibilo est /ergo quob ex nulla causi est
nibil effed fecundu antiquo« cafli« esi ex
nulla causi quia est prodndu« fine omni
connexione causiru • ergo casii« nibil est*
jvnbc bicit in littera •'Tem sententia est
cui nemo vncp veteru refragatu« c . i .- cb-
tmbixit scZ ex nibilo nibil exiitere; quaH
illi antiqui illa propositionem ex nibilo ni-
H
bil esistere iecerint. i • posuerint quasi q&>
dam fenda mentii non de operante princi-
pio scZ be beo creatore quia ille ex mbtlo
aliquid fecit. sed intellexerunt boc de ma >
teriali sibicdo • i • de tota natum fundata
in materia exponit feipsiim dices. boc c
be natum omniu rationu-i-be materia que
est siibiedu formarum natumliu . i^ed si
aliquib orias ex nulli« causi« ab vides essi
ortu ex nibilo -ffed boc sieri nequit vt ali-
quid orias ex nibilo tergo non ei t possibile
casini esie binusmobi • i • tale quale paulo
ante difsintmmus fecunbn antiquo« cp si
euetu« tememriu« sine conexione causiru
(j^uib ergo dicendu est be casii quertt Do-
ctius . Est ne nibil \ rcru natura quob mre
possit a|pellari casii« X sbztuitu uf e aliquib
tamfSLsi pro qnti« lateat vulgu« cui ista
.vocabula conueniant 4f Tjlotandum cp bec
propositio ex nibilo nibil existcre vera est
in comparatione ad causim particulare q
an sita adione presi ponit materia tia in w-
paratione ad causim vmuersilcm que est
causi totius enti« non est vem • fnbc di-
cimus ben omnia ere assi ex nibilo bC sibe
tenemus -ffed antiqui be isto mo pbudio '
ni« p creatione non loqbas sed primo mo
tube Arestotile« pernio pbisicopi. Impos-
sibile est aliquid sieri ex bi« que non sint
be bac enim opinione coueniut omne« qui
be natum sinti-
Arestotile« mcu? inquit m pbisici« : • s0ic
pbia soluit questionem be casu fbC pruno
ostebit ea else soluta ab Arestotile oite-
dit modu eiu« Ifecunbo beclarat <%> casis
licet 11011 babeat causi« per se babet rame
causi« per acci ben« ibi. ttyz sint igitur*
fjsirmo dicit • Arestotile« meus.i-dodri-
na mea nutritu« bC deditu« diffimitit ca-
sim in pbtsici« • a • in fecundo pbisicozum
breau mtione H propinqua veri* i - veritati
)& querit Doctiu« • $uo na inqua modo •
dicit pbia • c^uotien« aliquid geris -i-sit
gratia cuiuspia rei - i. alicuius rei bC aliud
contingit quibusdam be causi« H quob
intenbebas illud vocas casi« i>t si aliquis
causi colendi agri fedien« btunu Ìucmat
M 1
S
pond? auri bcfessum bcc uientic auri czct
dif feetuitu i a casu accidisse wm $> sed
talis suentur casualis non eB be nibilo • i>
de nulla causa sicut dicebat biffimtio antis
quo# «jnam enentur casiialis babet Lprias
caulas quaru concursus inopinatus bC nns
proni siis sujple ab eo qui aliquid fecit cau-
sa alterius rei vibef operatus esse casum •
fnisi em cultor agri foderet bumu que sup-
ple sessio eB vna causa inttentioms auri bC
nisi eo loco depositor obruisset. i - abscodis-
fet pecunia sua que eB alia causa imvmtio-
nis auri auru non cslct muentu^ Bctabu
q» casiis fecundu ArcBottlem_cB quando
aliquid sit peopt aliquem ftiicmjvt fessio
agri propter seminatione si aliquid altud
euemt ex quibusda causis pteter boc quod
intendebas boc eB casiis vt inuentio the-
sauri casualis eB que non intendebatur a
feslbre agri . Ex quo patet q> inuetio the-
sauri est casiialis fnon ideo q? non eB pr o-
uife a deo - /sed quia non cPt prcuisa abbo-
minesSL ita casus mbil eB quo ad dcu-sed
cft aliquid quo ad bominem pecter cuius
intentione bC prouisione euemt: •
| !Oe sunt igitur fortuiti caule: -ipic oBebit
pBiaq» licet casiis babeat causas notam«
babet causas per se sed per accibcns biccs
l$c igit sunt cause fortuiti ccmpendy d«
fortuiti euentus quod fortuitu compendiu
, pro ueuit ex causis obuys bC conflncntibo
non ex intentione gerentis non emm ille
qui aurum obeuit/cel qui agrii exercuit« i.
fedit intendebat vt ea pecunia reperirerur
sed vt dixi preter gerentis intentionem
euemt bunc fodere quo ille obruit pecunia
bi occurrit siijple mtientio pecuine 4f1]to<;
tan du q? causa efficiens non agit nisi mo-
neat" a sine. jjrms aut non monet nisi se-
cundn cp eBm intensiones ideo re^etlu
illius ef fedus qui cB in intentione agens
e id causa per se ifed si aliquid contingat i
a d ione puter intentionem agentis illtus
agens eB causa per acciben«?bC sic casiis ♦
quia contingit preter intentionem agentis
non babet canium agentem per se sed per
accibcns:.
|Licet igitT diFsimre : • siDic pbia soluit se-
cundam que Bionem oBenbenbo quid sit
casiis * (Concludit ergo diffinitione eius
ex iam dictis dicens • sjLicet igib diffinire
casiim elle euentum inopinatum ex causis
confluentiis? in bis que gemuf ob ab quid
aliud. ^Tuc oBendit qmo effectus casualis
cadit sub ordine promdentie'did'um e em
cp casiis pronenit ex causis confluentibus
fcp aut caufe confluat boc pronenit ex or-
dine peoinbcntie • Ambc dicit « pausas ne-
ro concurrere bC confluere fecit iBe orbo
feZ fetalis procedens incintabili conexione
IcA caulârû qui descendens sii|ple ordo de
fente prouidentie cuncta disponit suis te-
poribo bC locis f Hotandn çp diffinitio ca-
siis e B bona quia per ea callis disfinguitT
ab alÿs/p boc cp dicis casiis e enet? inopi-
natus exesudif" effedus necessario euemes
'vel vt frequenter sicut felem oriri vrl !oa-
minem nasci cu quinq digitis in vna ma-
nujtalia em non eneinnt casiiabter bC ino-
pinate/per boccp dicitur ex confluentibo
causis excludit" casiis primo modo bidus
qui fecunbu antiquos ponebas produci ex
nulla connexione causam/ per boc ante çp
dicis in bis que gerunt" ob aliquid alrua
'per boc exeludiê a casii cafealitas per fe
casiis em bC fertuna simt catife per accides
bC ftut preter intentionem agentis
r-y /Metmm pzhtiu
■ . acbamenie scopulis :. IBud
1 ^^^eB prnnii metrû illms quinti qct
^4jcie metrû elegiacum prrmu
inetm eBdadilicu cxametrum i fecundii
est teocbaicu pentbametm vel dactilicum
pentbametru« In quo pbia offendit quo-
modo euentus casiialis se babet ab proui-
dentia dhuna • EB aut materia exempli
çp tigris bC eufrates fut buo f liniy ab eobe
fente procedentes qui poBea abmitice di^
mdnnf/5L si iterum cocurrant necesic e na-
Ucs bC alia que per iBa flumina deferunf
concurrere qui quidem concursus"p>uemt
inquantu regunt" de cursii iBopr. fliimoeu
/bC tamen eB preter intentionem iBo^ qui
regunt unies, eobê modo côcursiis causait
1 <1
cadialis Arris sic pzctcr íntetíoncm i pso#
agentiu tamen concur rut fecudu bcfluxu
ozdtrns fetalis ex regimine dutine F>uibc-
tielBC Arris nobis ígnozantibo otdme dtuii
ne pzotnbentic vibeaf aliquid tañíale
fbztuitunvtamcn m comparatione ab betún
omnia fent ordinata BC premia »jrnde di-
, cit in littera dtigris & eufrates resoluut
fe vno femte scopulis i ex concamtatiba
rupis adormente • i ♦ montis partbie*vbí
icZ in partbia fegax pugna nenia Ipícula
♦ í. íagittas sigít pecdoribo fequentu • Efe
em cofeetubo partbo^ q> fegiebo pugnat
íagittanbo a tergo contra in sequentes • SL
mox- i - post parutim spatium tigris BC eu >
frates disibcianb abtundis aquis siqple
alys'SL si didá flmiy iterum coeant - i -w-
ueniant BC reuocenk m vntun curium • w r
fluat. i. oportet coflucre illub quob nuda
alterna vadi - i * vternfq f luminas trabít. i ♦
fecu ducit BC conuement pupes BC trunci
vulsi ♦ i - eradicati flumine • i • per flumen
BC vnda mixta - i • confluens rmplicet. i •
implicabit fortuitos mobosquia vnbafe-
ciet ebeurrere ferutitu ñaues BC trucos qs
tn vagos cafes. i'Cañiales enet? regit ipa
bccltuia tenca. bepeeilio terre dans viam
f luitio BC bef luus orbo lapsi gurgitis. i •
currentis a que regit illos vagos curfes BC
tta eif be euetu cafeali relpcCtu pzcuibetie
/vnbe dicit» Ibozs. í «cafes vel fertuna que
vibetur fluitare pezrrriisis babenis • i ♦ sine
rcgrmme illa patif frenos • i. regimina BC
meat • i«transit ipfe lege • i«per ip/a legem
daaine ptombentie <j1 Rota cp scribis in
Sene si .Tigris }BC euffates fent flumina
quop. oztus est m paradiso -Ifed ^bezoni-
mtis autozitate ^balufey bicit q> ozt? Tn
gris BC eufratis benion feras m armenia-i.
in partbia cui vibes Doctius bic wfenrire
fDeatus aut Augustinus fep 0enesimab
littera islam cotrarictatem cocozbat bices *
jllub contingit in ifeis flumimio quob in
alys experimur scZ q, aliqn absorbet a ter*
rajBC item otxxxslBC quia boc sepe potest co<=
tingere .ibeo be ortu ipopz fluuiopi durem
fe posiunt dici.^uanbo enim moyfes dicit
in 0enesi /q» ozianf m paradiso potefe m*
telligi be prima ozigine ec^lfed q> dicis
ab alys cp alias ozianf potest intelligi be
ortu coy, secundario //Aotandir q> ptbia
efe regio quedam que alio nomine dicitur
Acbrmenia imbe dicunf bomines partbi
qui vincunt bostes feos fegienbo fegittas
a tergo mittenboiSL sic amor vincendus e
fegiebo«|ynbe poeta dixit»dua Ipctie man
tis cedit vidozia partbiiAtipns ea parte
simili H vincis arte • Eiprrs * i • ven? q coc
lebas in dpio&C pauper lOemrtcus - pro-
scribas igit' gladys BC fefeiba ipm fejple
amorem , fegienbno fega quem fuga
fbla fegat:. HOrofe fecunda
**3f yltrmadnertoinqua♦ • Mcnrcipit
fecunda profe bitius quinti r qua
ffi—J^fecipit beterminare be comreme-
ria liberi arbitry ad prorridentia diurna •
Et primo querit/an liberum azbitriu possit
stare cu ¿pmbentia dimna {BC pbia probat
liberum arbitriu esie fsecunbo ostebit qno-
mobo dtuersisicatur m diuersis jBC tertio
ostendit adus liberi arbitry cabe f e feb p-
tubentia dutina /fecuda ibi - Ard banc«
/tertiaibi• qiietamen ille. Primo dicit *
Anrmaduerto inqua * i. cognosco quomo
cafes stat cu pzombentia BC ita esie wfen-
cio sicut dixisti. H querit Doetins« Est
ne vlla libeztas arbitry nostri in bac serie
cauferu sibi berentiu • an fetalis catbena
. i - fetalis necessitas constringit motus. i.
affectus bmnanov animos • ‘tywnc pbia
probat liberum arbitriu esie dices • (Liber*
tas arbitry est non obstante-pbicta con-
nexione caularum neq em feerit • i • esie
potent vlla rationalis natura quin libertas
arbitry eibem asiitf& accipis' bic rationa-
lis natura large pro ornm eo quob babet
cognitionem intellediuam (probat aut
otnni nature rationali msit liber u arbitriu
bicensfillub quob potest naturaliter vti
ratione ib babet tubiciu quo biscemat vnu
quobc^lgif perfebiscemit fegieba BC op >
tanba * $uob aut quis ‘mbicat optabum ib
petit. i ♦ pzofequis BC refegit illub quob esi
trmatfegienbum /piare quito mest ratio
<f *
illi« inest Ubertas volendi S6 noledipotest
ergo sic ratio fbzmari • (pmne quob potest
vti ratione babet indicium cognoscedi fti*
gienba St optanba • sed quob quisq rubi-
eat optanbtim peofequif' St qnob indicat
fiigicnbu boc refugit. ergo omne cjuob p5t
vti latione babet libertatem volendi St no-
lendi 4 jljlotanbu/q» dicit illub quob vtif
ratione babet indicium quo discernat vnu
quobe^boe dicit ab differentia iubicy na-
turalis quob est in brutis quo non iubicat!
vnuquobc^ agenbuifeb aliquob xticulare
isicut oui» non iubicat be quolibet fugiebo
seb tantu be lupo St apes non babent in-
dustriam ab facienbum aliquob opus nisi
ab feuos mellis f seb inbiciu rationis est be
quolibet que aguf ^ Iflotanbufcp dicit <p
babens rationis iubiciu per se iubicat p-
fequenbum vel fugiendum^licet em bruta
quobamobo cognoscant fiigienba vel pro >
soqucnba non tamen per se quia non simt
causa iubicy -/tOomo aut non solum cog-
noscit finem St orbinata in finem* seb cogi
noscit ea vniuersaliter per mobum colla-
tionis St per mobum sillogisticum ♦ etiam
bomo suii iubiciu iubicat St bisceemt quia
intellectus est virtus conucria feipra se : •
4£bed banc iiqn in omnibo :. \$ic offendit
pbilosopbia quomodo liberum arbitrium
bmersifecat in btuersis sc$ t angelis St bo-
nnniba dicens • Wc scZ libertatem arbitry
non constituo esfc equam • i • equalcm in or
mbo quia maior est in siibstantys bnums
A in bomimba * Nam supernis St dimrns
siibstantys me st pervicax iubiciu* i-m-
falbbile iubicium St inest eis rcoerupta vo>
luntas • i. inflexi bilis ab malu St in eis est
presto* i. parata efficax potestas optato^
quia non eis m eis impedimentum exeeu-
tioms . Animas vero bumanas necefse est
esse liberiores quanbo conferuant se in spe-
culatione biuine mentis * minus vero libe-
re sunt cubilabunf ab corpora i * ab cum
reni corporalii^KL abbuc minus libere sunt
cum colligas temnis artuba*i*affectiba
quibo minus resiifere poibint passionibus
infurgentiho ♦ Dxtrema vero • i • maxima
est ienutus animatum quanbo bebite vi r
cys cecibezint a poflessioc proprie rationis
qua regi ♦ i * birigi beberent in agenbo ♦ na
vbi • i • postqi anime beiecerint oculos ra-
tionis St intellectus a luce summe veritatis
ab inferiora St tenebrosa * i * ab terrena St
carnalia mox caligans «i. obscurant" nube
mscicie • i • ignorande St turbanti pernicio-
sis affettiho. i • pafliombo quibo accebenbo
St confentienbo abmuant • i • augmentant
senritutem quam sibi inuexere • i • inbux-
erunt St airime viciosoy. sunt quobamobo
caprine propria libertate It orandum
liberum arbitrium ei t libertas tubicanb»
f St exequenbi res ./yelsccunbum Doerium
stiper primo periarmemas liberum arbitriu
est be voluntate iubicium animi nullo ex-
trinseco aut violenter cogente aut violet
rmpebiente nullo cogente ab faciebu quob
displicet nullo Tpebiente ne fiet quob pia r
cet m Notandum qo liberum arbitrium m
buobo consistit • m libertate indicandi St m
Ubertate exequenbi indicata • primum scZ
libertatem indicandi impedit ignorantia
seb libertatem exequenbi impedit rmpote-
ria exeeutionis St corruptio voluntatis ♦
Quanboc^ em pofsiimus bonum perfecere
tn volutate corrupta vicio non perfecimus
^n siibstantys aut separatis non est ig-
norantia indicandi nec impotentia psicie-
di nec corruptio voluntatis ergo m eis est
maxima libertas arbitry /mtelligctie em
m nullo fallunt" ergo babent perspicax iu-
diciumf St nuncp volunt nisi bonu/ergo m
cis est incorrupta voluntas St possunt per-
fecere quicquid besiberant ? ergo m eis est
efficax potestas optato^ 4\ l/lotaubum
q> quida dixerut fuisse be intentione ^Dia-
tonis animas bumanas simul esse creatas
in celcfSL postea descendere in corpora St m
cis detineri tancp in vinculis sbcunbu illos
grabus libertatis animarum bumanarum
quas ponit in littera sic bistmguuf scA q?
anime cu sint in celo create m contempla-
tione btitine mentis sunt maxime liberes cu
aut desiderio corporu mcipiunt bcsceubere
ab oorpns sunt minus libere cum aut iam
sunt colligate cotjoibus abbuc sunt minus
libere fed minima libertas c in eis quabo
fubduntf vicysfifta tamen expositio non
tenet fecundum veritatem/ibeo aliter ex-
ponis gp illas animas necefle eft die Uberis
ores que contemplationi driune mferuiut
vt anime virtuofomm BC contemplatiuo^
quoy. couerfatio in celis eft* Ale ant sunt
minus libere que dilabunf ad corpora.i •
que bcscendunt ad curam reru ternporalin
ficut sunt pradici qui negotiantur circa
tona corporalia ad comtinem vtilitate dis*
pensanda.adbttc minus libere stmt anime
que temnis ar tuba colligans «i* que befce-
dunt ad curandn proprium corpus BC
pri am vtilitatem • minime aut Ubere sunt
qrue subdite vicys ratione amittunt 4\>ici^
oius em non vmtts tantu bomitri cft fer-
uus feb tot bomiuorr quot vicioujfecudu
beatum Augustinum : •
^Qtie tn ille :. fflic ostendit pBia quomobo
aestu® liberi arbitry cadunt sub provuben-
tia diurna fquia props boc oq dtuina cog-
nitio fe extendit ad omnia dicens »Que o-
ma dicta quo ad dmerfds gradus Uberta-
tis BC quo ad omnes aCtus inbe proueme-
tes cernit ille intuitus prout bentie diurne
cunCta prospiciens JBC quee^ prebestmata
disponit fliis meritis rebbenbo bonis bona
BC malis malaJBC boc consumat autoritate
greca que sonat in latino • Gmnia vibet
bcus BC omnia audit .Pel fecundum alios
sonat. beus illustrat omnia clarius A sol*
4if otandumjep licet diurna proutbentia
abeterno omnia prospexerit Aon tamen
propter boc neceHitas liberum arbitrium
ad faciendum bonum vel malum/quia see
eundum Aresbtilem tertio etbicou.bomo
est bonnnus iulrunt operationum a prin-
cipio vfq ad finemfBC ergo fecudu merita
oprmtionn liberi arpitty recipit penam vel
premium:•
^Metrum fecunbum
claru lumine pbebn: .Isfub
eft metrum fecunbu binus quinti
/qitob dicis arcbiloycum ab intte-
* dadilicum a pe be pjebominante I m
ore
quo pBia wmedat excellentia diurne coge
rritioms in comparatione ad solem materis
alem dicens/bomerus oris melliflui.i.
dulcis eloquentia canit • i • bescribit pbcbu
• i ♦ solem clarum puro lumine /forsan erit
bomer? fecit librum be claritate solis.qui
fcZ sol non valet prorumpere * i penetrare
intima viscera * i * profunda terre BC pelagi
♦ i ♦ maris. Infirma * i • bebili luce radi-
orum baub sic. i. non sic babet fe condi;
tor magni orbis scZ dens feb ipse sua cogs
nitione penetrat omnia cu nibil pofTit ipm
latere buic icZ conditori tuenti. t. refpicieti
eunda ex alto celo terre sibi resistut nulla
mole. i. magnitudine sicut obsisfut rabyg
solis nec ctia nox obscura obstat sibi atris
nubito tmmo in vno idu mentis • i * in v-
mco mentali intuitu cernit que sunt quatu
ad prefentia que fuerunt quantu ad pre-
tcrita que veniunt quantu ad futura quem
scZ conditorem quia respicit omnia solus
tu poteris dicere verum solem ^(tyotandu
licet bcus omnia cognoscenbo preuibeat
|etiam illa que fiunt ex libero arbitrio vo-
luit tamen quasdam creaturas efle liberi
arbitrybuia boc magis becet dtuina boni*
tatem sicut errim melius BC nobilius e reg-
num tn quo non tantu feruis regi a feruis
sed etiam a liberis A vbi tantu feruitur a
fcruis. ^>tc mcluts erit regnum dei BC be-
centius/cx boc q> sunt alique creature li-
bere fenuientes fsicut bomo BC angelus cj>
si esient sole creature feruiliter operantes
cutusmodi sunt omnes creature preter bo-
tmitem BC artgelum que ex betermfnatiom
nature necemtanf' ad sua opera : *
j fpzofa tertia
/» 'Vm ego' en inquam: ♦ Dic incipit
l i tertia .pia but? quinti t qua Do-
^ v ctius obicit contra predida ofke-
bens non polle simul stare proiubentia BC
liberum arbitrium • BC prrino peemittit cp
didra possunt babere dubitationem * secu-
bo ponit rationem dubitationis vbi • Aturi >
um inqua. Arrino dicit. Xum pro tunc
finitis prebidis ego fboctitts vqua o pBia
rursus ego cofimboe difficiliori abiguitate
Et querit phia • ^uc na est ista abiguisa«
tana cm conierto* i • indico quibo tu pertur*
bare • i • perturbans 4! Aotandn op coxcct
tare est ex aliquibo lagni® aliquid putare
U sic pBia coniccit per locum a comuni ter
accidenti dubitationem £>oec)| quia co-
muniter quicump loquebantT de prolude -
tia AL libero arbitrio dubitabant de copali
sibilitate coy :.
flrminm in qua : H)ic Doecius exprimit
sicam dubitationem ostendens proni den-
tiam U liberum arbitrium elle incompasfe
bilia (Danno fecit hoc/fecunbo excludit
quasdam via® quibo aliqui conabanf de-
fendere peoiribentiam ibi -jpuid igib « /^.d
probandum ergo incompaflìbilitaté pre-
dirtoi^ ponit tres ratione® ./fecunda ibi.
JKd hec « tercia ibi • (Dostremo. (Dauno po*
nit prunam rationem /fecundo excludit
quandam solutionem ciu® ibi • ^lc<^ enim
(Dermo dicit • lUrmtum vibef aduerferi SL
repugnare deum prenofeere vniuerfe SL ce
vllum libertatis arbitrium/aut ista re-
pugnant probat ♦ fiam si deus pzospicit
cunrta nec£ vllo modo felli potest necesse e
eucnire illud quod procudentia preuiderit
elle feturumquod si non eueniret felleretur
prouidentia. chicane si ab eterno no mo ♦ i •
non tantum ferta hominum /fed etiam w-
silia SL voluntates prenofeit nulla erit li-
bertas arbitry fed omnia euerrirent de ne-
cessitate . fa aut deus sica prouidentia orna
pzecognofeat beclarat • Hecx em poterit ex-
istcre aliquod Partum/vd aliqua voluntas
nisi qua prefenferit . i. prefeiuerit prourde >
ria diurna nefeia « i. non potens felli nec
polliiut aliter euenire cp preuife fent.
si valent detorqueri aliorsicm feZ vt aliter
euemant cp prouife sicnt non erit iam sir-
ma prefeietia deijfed potius erit incerta o-
prrrio quod tubico nefes credere de deo »
*fi Notandum cp ex littera sic feematT ra-
tio . 3Ua que proindentur infallibili ter de
necessita te eueniunt fed omnia prouidenb
a deo infellibiliter / ergo omnia de necessi-
tate eueniuntlSL sic perit libertas arbitry.
^/slotandumqr feientia dei non est opi-
nio quia opinio est coy que sic bi aliter fe
possunt habere ex primo posterior * Add-
entia aut est dop que non possunt fe aliter
habere / ergo feientia dei non eis dicenda
opinio:.
^sleq; em illam probo ratione:.pie phia ex
eludit quandam responsionem que pollet
dari ad predirtarn rationem AL primo po-
nit eam f fecundo cam excludit ibi ^ Quasi
vero • (Dromo dicit ♦ slccg em probo - i - ap -
probo illam rationem • i. responsione qua
quidam credunt fe polle disioluere dissicul
tatern questionis. ^iuntenim non? ideo
quid elle venturum quornam prouidentia
protexerit illud esse venturum fed potius
econuerso quoniam quod feturum est illud
non posse latere prudentiam diurna quasi
dicat cuentu® rei est caufe pzescientie bC
non econuerso fbC ideo cx euentu debet cb-
cludi necessitas prefeienrie non econuerso
sim eos - ^t ilto modo necessarium est hoc
quod concludis de euentu relabi in contrae
riam partem feZ vt quod concludit de eue:
tu hoc concluda^ de prefeientca- fleq enim
necelie est contingere que peoaubenf sm
eos fed que fetura fent necelie est purden
4) I Rotandum q> prior ratio pretendebat
cp omina fetura de necessitate euemat quia
deus fetura infellibiliter preurdet relposio
aut quorunda dicit contrarium ♦ /dicit em
non ideofquia deus preurdet fetura neces-
sàrio eueniunt fed quia ventura fent ideo
deus ea preurdet : «
4celiasi vero: ♦ pie excludit istam responsi-
onem dicens • Ista responsio pcedit quasi
laborares querendo cuius rei causa sit p-
feientia vtru sit causa necessitati® feturoru
vel vtrum necessita® feturoru sit caufe p-
uidétie fed no® nitamur. i - laboramus hoc
bemonstrare fe§ necessarium elle euentum
rerum peescitarum quoquo modo • i ♦ quo-
cun<^ modo fe habeat ordo cauferu • ^t si
P q^urs prefeientia no videat inferre ne-
cessitatem eueniendi rebo feturis quod de-
clarat in exeplo dicens « ^>i aliquis fede',
at nccelsè est opinionem esse veram que co»
iertat eum federe» AL ecóuerso de aliquo
vem sit opmio quia sebet necesse est eu ft-
here igif in vteo<£ ftg in oprmone^ ftbe;
te eft necessitas i hoc seZ in ftbente eft nc^
cc Ritas ftbendi | in alters seg in opinion«
c neceRitas veritate« led no idcirco <juifc£
ft bet stipple cauft liter quorriâ vein c opi^
nio jquia veritas opmioms non est causa
ftRioms jfed bee seg opinio potins est vera
quorria preceRit qucmpia • i • alique sebet
re <% ita causa veritatis ex altera ptc ¿pec >
dit tamen in vtroc^ eft comums neceRitas
SL eodem modo contingit arguere de pro-
tridentia SL de bis que prorridenb -/vnde
dicit. patet. i - manifestum est ratiocinari
de prorridentia SL de rebus ftituris4lflam
SLfi pro Arris idcirco prouidenb quoniam
ftturn (tint no tamen? ideo eueniût quoniâ
provident"/nihilominus tamen neceRe eft
a deovel ventura provideri/vel proni ft et
venire ita q, vterq pti ineft necessitas A -
tris alteri cauftlitas quod solum fttis est
• i • sufficit ad perimenda libertate arbitry
ii îîlotandumsq> responsio ista qua mint t
littera vibes fiiiRe ipfius Ozlgcnis qui fiis
p ra epsa ad romanos fie dicit • Jio prop-
terca aliquid erit'quia illud deus scit sutu*,
ruissed quia futurum eft ideo scis a deo
anteq fiat./quod tn potest intelligi dupli r
citer. 'Vno modo cp eventus rei fit cauft
peescientie fim rationem eouftquentiqSL fic
responsio cit vera. Alio modo potest iiitel-
ligi q> «ventus rei sit cauft pecscicntie fini
existentiamjSL sic est ftlft/SL boc modo nn-
probab bic a Doecio. ^)rnno ergo osten<:
dit ^)oecius/q» ista responsio no est ab p-
pofi turns ft cunbo ostendit q> non includit
vmtatem-ibi. Jam vero : -
qjQam vrro : Dic pbia ostendit qp ista re;
sponsio includit salsitatem quia ponit q> a-
liqd tempale sit cauft e ter ni/dicunt em cp
res future sint cauft pmfionis eterne /vn
dicit^a vero preposterum est - i. perver-
sum est vt eventus rerum tempoealiu di-
cab eRê cauft eterne preftientie quod di-
cib m ista responsione -^mbe subdit • Quid
est aliud arbitrari deum ideo providere su-
tum quoniam fimt ventura A putare que
olim acciderint. i- ipa sutum «Re cauft sum-
me providenti«'q • d «nihil est alrrrd dicere
4/Hotanbu q» nullum temporale est cauft
eterni ftd potius econuerso • Indignius
enim non est cauft dignioris/eo q> causa
dignior est effectu /temporale aut est in-
dignius eterno sicut corruptibile incor-
ruptibili /ergo SLe : •
0{Ad bec sicuti cu quid efle scio:. iDic ponit
ftcunda fnsibncm ad pbandu secta coclu;
sionem dicens. Ad bec sujple pbiesta adde-
da e bec ratio sicuti cu scio eRc quid • i • ali;
quid necefle est ipftm ee ita cu noui quid
futurum neceRe est ibipftm ee suturum.sic
igib fit • i. contingit vt euentus rei piate
nequeat evitari stotanbum q mtio sic
potest formari f sicut se habet scientia ret
jpestu scibilis preftntis sic preftientia rct
^ectu effectus futuri ftd cum scio t pftnti
aliquid «Re neceRe est ipliim esses ergo cum
preftib aliquid futurum ee neceRe est ipm
futurum eRc/ ftd deus prescit omnia sutu;
mscrgo neceRario euemnnt/SL sic iteru tol-
lib libertas arbitry:.
^postremo si quibaliquisjpjic ponit ter;
ciam fttidnem ad idem dicens . ^ftiquis
existimet aliquid esse aliorfinn ♦ t * aliter A
res ft babeat illud non modo • i * non tan-
tu non est ftientta ftd est ftllax opnrio lo-
ge diuerft a veritate scientie/quare si ali-
quid ita futuru est vt ems euentus non sit
certus SL nece Rarius quomodo illud poterit
peesari euenturum . q-b y nullo modo •
<£tnus rationem assignat dicens- ^bicut
tpft scientia est impermixta ftlsitati sic il-
lud quob concipis ab ea non potest aliter
esse q> concipif/quia si poRet aliter ft ha-
bere tunc scientia poRet eRe ftlliy vnbe ftb-
bit ista est cauft quare scientia caret me-
beido quia neceRe est vnaquac^ rem »ita ft
habere sicut scientia comprehendit eam ft
haberes/ slotanbum A mtio qua intendit
est isstfCfuicunq existimat rem aliter eRe
A est eius existimatio est falft fX non est
scientia ftd ftllax opmio/ergo si deus p-
scit aliquod futurum essef&C si ipm non ii<r>
ceRario «uemt sicut preftiuit pseientia dei
tJP
no erit scienda sed fallax opinio |crgo lu -
tum a deo pzetrisa necessario cuemnt/& sic
perit liberum arbitriu : -
ipiiib igif: J^ic pBia iprobat modos quiba
aliqui mtunc faluare pzouibentia^ pri-
mo querit quomodo possit salitari pruden-
tia diurna uuprobado duos modos quibo
aliqui conabantur ipiam ialuare. fecundo
ponit tercinm modum siiniliter ipsum rm ?
probabo./fecunda ibi • jfc. si apud • primo
dicit • ^i>id igit dicemus • quio nam modo
dici potest <p deus pnoscat bcc futura in-
certa • Jpzimus modus est vt dicas deum
ea que preuidet indicare mfullibilitcr Hms
possint non euenirc sed id est meonuemens
quia tunc salleres sita prouidentia •]vnbe
dicit ♦ fiam fi deus censet. i • indicet eue<-
mre mrallibitcr que etia possibile est no e-
uenire sallis supple deus quod no modo - i -
non tantu nefes est sentire de deojsed etia
nefas est voce proferre • A^ecudus modus
est Ivt dicas deum promdere futura inde-
terminate sicut futura sunt •)(ed isto modo
prouidentia dei non est certa. vnde dicit >
P deus discernit ista futura esse que p-
mdeF indeterminate sicut siint vt scZ cog-
noscat ea eque. i-equalit posse fieri vel non
fieri que est illa prelcientia qne rribil ceztu
tribil stabile wprebendit/quasi dicat talis
puibetia nulla eD quid bec prescietia dif-
fert ab illo vaticinio ridiculoso Tyzcsie qui
dicebat quicquid dicam boc erit X no erit •
duo etia. i ♦ in q diurna puidentia pstiterit
• i • preualebit bumana opnuone si iudicat
incerta sicut bomines ea quop euentus est
incertus quasi dicat in nullo differt ^lilo-
tandum icp cum Xyzesias vidisset duos
serpentes simul coire pzoiecsto baculo ipos
separamt abinuicem BC mutatus fuit in
mulierem post septenium iteru serpentes
coeuntes baculo separauit BC mutatus fuit
in virum -/Ctum ant orta suisset dissensio
inter $ou em ¡BC Annonem an maior esset
belecstatio in coitu viri <j> mulieris. electus
fuit Xyzcsias m iubicem qui expertus erat
fortem vtriufq sexus«(Jn aut diceret ma-
iorem esse delectationem mulieris iuno eo-
5
mota excecauit ipm • 'Jtipiter aut fui mi-
sertus in rccompenfam amissi visiis dedit
sibi spiritum vaticinandis» (Fuit aut bec sua
vaticinatio quicquid dicam erit vel non e-
rit«£bi ergo deus non aliter pzesciret fii-
tum indeterminatatzrisi quia erunt vel no
erunt non differret sua pzcscietia a pze<?
scientia Tyzesie sinod est ridiculosum : •
si apud illum rerum : v jOic ponit ter -
cium modum conantium fatuare proinde-
tiam1^ cf t Vt ponamus omnia euemre de
necessitate BC auferamus liberum arbitriu.
HDrimo ergo ponit istum modum • secubo
ostendit que inconuementia fequant' ad
ipsum ibi - ^ito semel - (^zrmo ergo ebcln-
dit istum modum dicens .^qnod si apud il-
lum certissimum fbntcm omnium rerum
nibil potest esse incertumjcertus est euen-
tus cop que ipfe firmiter pzesciuerit sutus
ra • flatare nulla erit libertas bumanis eon-
silys BC aefiombus quas duuna mens sine
errore salsitatis eunda prospiciens alligat
BC constringit ad vnum euentum^lflota»
bum|q> nulla mutatio cabit circa fbntcm
ommu rerumfquia cognitio cius no potest
esse incertaletia si esset incerta esset imper r
fida BC diminuta f si ergo est certa respec^
tu futurop necesse vt e omnia futura piata
a deo necessario eueniat: * *
4duo femel rcceptoi. tOic ponit mwuenien-
tia que fecunb si auferat liberu arbitriu .
Er primo ostendit que inconuementia ser
cunb ex parte bominum .^fecundo que ex
parte dei jftercio que ex parte coimtndio -
nis bominum ad deum ^fecunda ibi - Huo
nibtl {tercia ibi . Igib nec ^emnbi. 'Jncot
uenientia ex parte bominum sunt si no sit
liberum arbitrium frustm pzopommf bo-
minibo pene vel premiaGL iuiuste pumuf
mali BC pzemiaf boni /nec erunt vixi a nec
virtutes in bonnuiba sicut nec in alys que
agunt necessitate nature BC non libertate
animi .jynbc diat* dfuo semel posito fe§ vt
neges liberum arbitrium liquet • i • mani-
fef-tum est quantus occasus • i • quanta be
flrud-to bumanaru rerum consequatur •
^Frustm enim pzopommF bonis pzerrna BC
1
malis pene ita statuta A§ leges bitmane c*
runt inutiles qiic penas BC premia seatuut
que nullus motus ammo-p. liber ac volunt
tarius meruit/ BC illud vibebif uriquiiTimu
omniu quod nunc indicas equifsimum sc|
puniri improbos BC remunciari ¿pbos quos
ad alterutru i . ad probitatem vel improbi-
tatem non amittit propria voluntas /sed
cogit certa neceflitas futuri /igify virtutes
BC vicia non erunt quicqua sed potius erit
mixta BC adisereta ofufio oniu merito^ scA
bonop. BC malorr^ Nota cp omnes virtutes
BC vicia oi\i\i ex libem eleCtonc boni BC ma-
\i^BC similiter punitio\BC remunemtio fiunt
propter liberam actionem boni vel mali -
4j Ai ergo tollit" libertas arbttry no erit li -
bem electio nec libem actio bona vel mala •
BC per consequens nulla erit virtusW nul-
lum vicium BC intusee malus punies cu ex
necessitate malum opzreft BC inmsee bonus
premiek cu ex necessitate operetur bonum
quod eis abserdum dicere: •
4<Qtio mbil sceleratius: J<Pic ostendit ineo-
S uenies quod sequis ex parte dei lcz q> de-
us erit autor maiora -lyn.de dicit*Ou orns
ni« ordo rerum ducat" ex proiridentia di-
irina BC fi mbil liceat libere fieri ex huma-
nis consilysfu* i .sequit" »vt vicia nosem
referaris nt autorem omnium sejple deum
quo mbil seelemtins excogitari potese cp
deum dicere autorem malorn quod tamen
necessarium ese ablata libertate 4 Notan-
dum cp desectus in opemtion e qui dcsect?
noiiesein potestate rei vt enatet" necessa-
rio ese ab agente BC a producentes Ai ergo
actio voluntatis nostre non est libem de-
sectus attiovris si m voluntatem reducet in
deum f SC sic deus erit catiia besettuu nro^r
quod est abserdum:*
43§1^ nec fpemndi aliquid: • Ipic ponit in-
comi enienna que secunt: cx conumttionc
bominis ad beumfquia, tolleres actus dep-
candi BC actus fpemndi quibo maxime w-
tungimiir beo *Vnde dicit *^git' si tollitur
liberum arbitrium nec vlla Vatio est fpern-
di aliquid nec deprecandi inter deu BC ho-
mines ^quid em quiscj deprecedeb vel H>e-
4
rct si series indeflexa conncctit onia optan-
da quasi dicat frusern fieret vtrunc^j igik
aufers illud vrricu cornerciil seZ fperadi BC
deprecandi inter deum BC homines. vocat
aut spem BC depeationern wmercium quia
is tis mercamur omnia beneficia* vnbe sub:
dit ♦ /siquidem precio tusec humilitatis bb
promereres incsetmabilem vicem i * re-
tributionem datme gmtie qui modus de-
precandi solus est quo homines videntur
posie colloqui cum deo BC contamgi iuacccG
sibili luci iiifple deo pntiscp homo impetret
quod petit prius em preces porrigimusH
effectu petitionis cosequamur que seZ spes
BC deprecatio si nihil credant: habere vi-
rium recepta • i. concessa necessitate futuro -
rum quid erit quo coniungi pofsiimus illi
summo principi rerum, squ asi dicat mbil*
quare nccesle erit genus humanum disiep-
tum. i.disiunctumseo sente*i asiio prin-
cipio Iti/ple a beo fatiscere • i • deficere vti
pauloante cantabas in sexto metro quar-
ti libri Notandum cp aestus deprecandi
fpettat ad mtcilcrtum|& ese oratio sini ^o-
barmem damascennm aseensiis intellectus
ad deu vel in deum quo quide aetu insinua-
mus de o indigentiam nostmm non cp beo
per insinuationem nostmm aliquid inno-
tescat quod prms ignoraucrit sed vt nos
ipa insinuatione vtenbo consideremus in
bis esse recurrendum ad diadnum auxiliu
Mus aut fpemndi pertinet ad voluntate
jquia ems obiectum ese bonum futurum per
tseum actum adberemus beo tancp pfecto
principio bonitatis imtentes ems auxilio
ad consequendum bonum quo indigemus
/sed si biuusinodi bonum necessario cuem*
ret vel i possibile eflet euemre vterq; actu«
tam bepeandi cp fpemdi esset inutilis: •
^ AVetrum tcrcium
'XTe na discors febera reru; »Jflic
M M incipit terciu metru binus quinti
quod dicis abonicu m •Jvd secudu
/jalios arcbiloycil ab inuentore * dactilicum
I a pede piebominante • ffin quo fkcit excla-
I mationem super incompaiTibiUtate que ap-
I paret inter peouidentia BC liberu arbitriu
5
Et p:rmo queri t quare sint irtcompambilia
cum per se considerata sint possibilia j se eso
ponit re sponsionem ab boc| tercio cotia re-
^»osionrm obicit \ quarto obícctione soluit
fecunda ibi • an nulla - tercia ibi • feeb cur
tanto «jquarta ibi. aut cum mentem • Pri-
mo dicit - fc^uc nam discors caula resoluít
. i. separat sebera • i. concordias rerum sez
p:ottíbentie dhnne BC liberi arbitry ne cor
patianf se ñmnl faut quis beus tata bel-
la statuit duoba ven- vt singula vera que
carptrm • i • siSillafrm vel duuñm accepta
confiant id est permanent eadem tamen
mixta- i .conmncta nolunt tugan • i * co-
pulari se intricem compatiendo- îunc po *
nit responsione bicens jcp isti» buoba veris
fez peombentie BC libero arbitrio nulla est
discotdtajseb apparentia discotdie proner
mt ex debilitate nostri mtellectus -senbe
dicit ./an est nota solutionis nulla est bise
ebrbia veris seb semper certa coberent libi
seb mens nostra obruta -i • oppressa mem-
bris cecis. i cecantibo animam illa nequit
igne » i - splen bore oppressi luminis scZrn-
tellectualis noseere siibtilesnexus.iconr
uinctio nes rerum que vibenf biseoebare
4fJ flotanbum si consiberemus prombeu-
tiam btuinam per se possibile est eam ede si
consiberemus liberum arbitrium per se e-
tiam possibile est eu esse ft patet ex bictis
feeb si cosibcrem? -vemqj simul tue vibetT
incompassibilia f sicut patet ex rationibo sii >
perioeiba fm veritatem aut bene se copa tic
uns seb nobis non apparet quia intellect?
noster oppressus mole corporis non potest
se eleuare m bmusmobi cognitionem ^Tîi
fm lapientem • (Aorpus quob corrumpitur
aggrauat animam BC terrena habitato op-
primit sensiim multa cogitante : •
dfeed cur tanto flagrat amore:. Dic pbia
obicit contra solutionem. fei enim anima
ignorat istas siibtiles wnrunctiones ftnbe
eitq» besiberat eas scire cum nibil ignotu
poisit besiberari • vnbe dicit. feeb cur ani-
ma flagrat * i * arbet tanto amore • i • besi-
berio reperire notas tectas * i • notification
nes late tes veri, i. veritatis. fecit ne mes
illubquob ipsa anxia♦ i*follic/ta appetit
nosle quasi bicat • non • quia nullus appetit
scire illud quob scit(BC hoc est quob bicit
quis laborat scire nota * q. b. nullus |opi-
tetigif bicere cp nesciat BC tunc sequitur
aliub inconuemcns se§ gp anima besibezet
illub quob nescit »\vn bicit* ^6i nescit illub
qb appetit quib petit .!"» besiberat mens ce-
ca« i* ignotas, qtiis em nescitisoptct quic-
♦ qotis em potest sequi nescita * aut quis
nescius potest noseere quo mueniat supple
illud quod querit BC quis nescius potest
noseere formam repertam q b nullus»
^ f flotanbum cp bictum est m responfioe
q? anima ignorat compassibilitatem pro-
uibentie BC liberi arbitry • sed bcsiderat ea
scite.Cjtontra boc arguit sic. Rullus appetit
seire quob scit • i^bi anima desiderat scire
aliquib vel ignorat illub vel scit, si scit ergo
non besiberat ipsum scire * quia nullus ap-
petit scire quob scit cum omnis appetitus
sit ratione carentie. ^bi aut ignorat illub
quob besiberat quomodo ignotu besiberat:
cum voluntas no querat incognitum • ibeo
si ignorat nuA cognoscet. quis errim ig*
notum inuemet • 3bi enim pater farmlias
quereret seruum fugitittum quem ignota«
ret poflet sibi multotiens occurrere cp ipm
non muemret 1
primo posferió^:
4 Tin cû mentem cerneret altam : • Dic fose
r ^ • ’ a1”“'3' "t-dT’ "Z ' 'i\i ,
piato
«it obiectionem j
posiiit animas ede in celo creatas BC habe-
re cognitione omniu psectamfseb p laplum
ab corpora eam oblttnfci cognitionem reru
in particulari !BC retinete eam in vniueria-
li SL postea per exercicium recuperate cog-
nitionem rerum in particulari»ft>nbe dicit
sic • Hu est nota solutionis cu anima cer-
neret »i * speculares altam mentem »i
funba mentem bci ipa pariter * i* simul no-
ucrat summam * i • vniuerlalem cognitio -
ne BC singula * i »singulare cognitione reru
sed nunc ipla condita • i • tecta nubc mem-
bto^-non est oblita sui ptotu. i. totaliter
seb ipla tenet siimmam-i «cognitionem v-
niuerialem rerum perbens singula • i »sin-
gularcm cognitione. igi? quisquis rcqui-
rtt - i • mucstigat cognoscere xxra talis est
neutro babitu (tqplc ve perferte cognoscat
vel cp omnino ignoret.jynbicit • Ua ne<£
notric scZ in speciali &C perferte TUub quod
queritnec penitus nescit omnia fed ipfe
meminit.i.in memoriababet summam.i*
vmuerialem cognitionem qua retinens eo
siilit fujple artuali cosibcmtionc retmrtas
• i. reuocans p stubiu alte. i. subtiliter vi-
sa.i . prius in speciali cognita vt ipfe que-
at abdere oblitas partes partito feruatis
supple m memoria 4I Tjlotanbum )cp fm
istam viam {Diatonis soluere? ratio pri?
tartaspel anima scit quod besibemt/vcl ne-
scit) dico cp nefeit in fpeciali/KL m propria
fbemajfeb scit m vniueriali j&C cum dici?
nullus deliberat notum f verum e it sicut
est notum in vniueriali) tamen desiderat
ipm vt est ignotum m specicu dici?
si ignorat nuH miiemet/SL verum est si ig>
norat ta in generali A in speciali. f&C si ig-
norat in potentia | U in artu si tamen scit x
potentia) bC in vniueriali ignorat artu
1 kL in propria fe>rma potest ipsum inuemre
addiscere •
4 (Deoia quarta
m / ^m sila vetus inquit :. iDicelt
quartaproiabitiusquintimqua
pBia incipit disibluere questione
de compassibili tat e peouibentie SL liberi
arbitry /bi pernio tangit difficultatem
brtius questionis SL causam difficultatis
tangit modum procedendi circa eius
solutionem .|fecubo disibluat ea ibi. Hue-
ro em • (Dermo dicit ebec querela • i ♦ qi- es-
tio bec be peoatibentia est vetus est ve*
bementer agitata ♦ i • pertmrtata a Marco
tulio cum distribuat • i. dirndit diaunatio-
ne «i *m libro diannationu vbi bhaibit duu-
natione in suas species no solu boc feb tibi
ipsi es t res multu diu quesita • I?ed baub
quaq«i.no alicubi ab vllo vestrufatisdi-
ligeter H furrrit expedita cui? caliginis i.
difficultatis causa est cp motus • i • artus
foumane rationis non potes f admoneri. i»
ajplicau ad simplicitatem dmane proui-
bentie que si vllo mobo queat excogitari
mbil relinquetur prorsus ambigui «qct seg
lationem/ bC causa difficultatis ita bemu
patefacere bC expedire temptabo si prius
expendero, i • beclaranero ea quibo tu mo-
nens 4 ilotanbu cp questio de promdetia
durma H libero arbitrio est ornmii questii
onum difficilrma?be qua multi antiquo^
dubitabant bi no nulli mobernop propter
cius difficultatem lapsi simt qua Xulius
in libro diumationum pertrartani U non
valens disibluere eius difficultate negas
penitus prombentiam KL prescientia fiitur
roy a deo in pbirto libro di uinationu •
(Allero em .. IQ)ic ploia accedit ad solutior
nem questionis primo discutit moriua
iboccy . fecundo soluit dubitationem situ
questionem ibi • Huomam igi? .(^trea pri-
mum sciendum /cp duo fuerunt motiua
Doecy principalia circa banc questionem
(Drimn quia vide? necessariu si de? pmdet
sutum quod necessirio cucmant • ijbccudu
motiuumsutura quoru euentus est in»
cerrus sicut sunt futura contingentia non
possimt a beo certa proirideri * (pruno er*
go pertmrtat permuni motitiu I secubo fe-
cunbu ibri&fed boc inquis • jdhrmo ofte^
dit cp si dens premdet sutum non propter
boc necessario euemunt. Hoecundo monet
dubitationem ibi. Aped qui fieri potest •
(pruno ostendit cp cx prescientia dei non
infer? necessitas libero arbitrio § fecundo
ostendit cp prescientia dei non sit signum
necessitatis futuroru ibi • 3bed prescientia
(firca primum sciendum prius impro-
bairit quandam responsionem qua quida
nateban? impedire mtionem ostendentem
non cfle liberum arbitrium propter pre-
fcientiam diuanam quam reipousione bic
reiutrric ostende« eam aliquo modo esse bo-
nam quia sufficienter impedit intentionem
adueriary ^l^am adueriarius ex nullo a-
lio probat necessitatem futuroru/msi quia
simt prcscita a deo/cum igitur ex reiponsi-
one babea? cp pseietia nullam caufalitate
babet suj> sutura pbe? siisfiaenter osten-
sum essi cp ea q ^pcebunt ex libero arbitrio
noItm!:necessaria* A)rnno ergo point ista
refpoiîotic resùmeubo eius solutione dices
àero em cur istam rationem soluen tinm
putas minus efiê efficacem que putat li>
bertatem arbitry non impediri a pzclcieiv*
tia quia estimât peescicntiam no esse eau*
sàm necessitatis suturo^/cp aut per istam
responsionem impediat" illatio necessitatis
ftttuzoi^patet exboifquia tu non trabis
aliunde argumentum necessitatis ftttuzo^
nisi ^ ea que p:esciunt" non possunt non e-
uenire * ^bi igif peenotio * i » pee scientia fit
turoV nullam imponit necessitate rebus fit ;
turis vt dictt responsio H tu etia fittebare
paulo ante quid est-i* quid esse poterit
qe> voluntary exitus cogantT ad certum e«
uentums SL ita p istam responfione exclu?
dis' necessitas fitturoiz cC manifestat se in
exemplo dicens p>t aduertas quid couse-
quak gratia positionis • i* exempli statua.?
i* ponamus per impossibile nullam esse p >
scientiam futuro^ figit boc posito quantu
ad boc. i* quantum ad istam illatione qua
ex pzescientia concludis necessitas suturo-
rum ea que veniunt ex arbitrio coganf ne
ad necessitatem] dicit Doecius • minime •
& pBia statuamiis~lterum esse prout dentia
sed nibil necessarium intungere rebo fittu-
ris manebit p>t opinor eadem libertas vo -
lutatis integra absoluta ab omni neces;
sitate4f ÎUotâbum q> prior solutio impro;
bata fittt bona U mala Ï boc fiiit bona|quia
pofiitt pzescienttam non esse causam neces-
sitatis fitturorum *(dixit enim ideo futura
eueniunt nonfquia deus ea preuidet*sed in
boc fitit mala quia posuit futura ee causam
pzescientte dei * ipixit enim /quia ftitu;
ra finit i beo deus ea prenideypatet ergo
ex repolio ne antiquo^. oç> prefeientta no e
causa necessitatis rcba futuris :.
4 ^ded prefeientta inquies : * \p\c offendit
pbia qt» prefeientta diurna no sit signu ne-
cesstatis refo fit turis • Koecundo offendit
modus pbandt ex signo non est effi-
cax ibi 3am vero* Drrm o dicit ♦ tu inqui r
es • i ♦ dicere poteris K6 si pro epuas psete-
tia non fit necessitas eueniendi rebus fit;
turis tamen est lignum ea necessario esse
venturas ita ex prefeientta potest inferri
necessitas fitturorr tancp ex signojs* fOoc i-
git modo ponendo prefeientta esse signum
necessitatisfitturorr constaret eximsi*^
cticntus fitturorr esse necessarios etia fi no
fiiislet preeogmtio quod probat 'ex natura
fignijdtcens * (Pmne nanc^ fignnm tantu
ostendat quid fit * i * marnfestat illud cui?
est fignnm sed non efficit quod designat
quare vt prenottonem * i - prouidentiam
appareat esse signum necessitatis fitturorn
bemonstrandit erat prius nibil cotingere
non ex necessitate. i - omnia enenire neces-
sario alioqui fi bec necessitas fitturorr nul-
la est f nec illa prefeientta poterit ce signu
cius rei que non efti& ita non valet argu;
ere necessitatem fitturorr ex pfeientia taA
exsigno lilctandu q> signum non est
causa eius cuius est signuj seb tantu ma1
nifestat signatu ee/vt circulus non e cau-
sa venditionis vrmficd tantum est signu
venditionis - Ai ergo prefeientta eet sig-
num necessitatis fitturo^r pfit|poncect fu;
tura esse necessaria f SL sic ad offendendum
prescientiam ee signum necessitatis sutu-
ro^ oporteret pruts ostendere fittura ne-
cessario esse sutura antecp pzesdetia eet sig-
num necessitatis suturo^, alias prefeientta
esset signum alicuius rei que non est quod
est absurdum : *
^am vero:. Dic ostendit modum probadi
ex signo non ee efficacem dicit * constat
. i * manifesfum est rationem subnixam, i •
firmatam demonstratione eam non ee du-
cendam ex signis nec£ ex argumentis ex-
trinsecus petitis * t. acceptis sed firma ra >
tio ducenda est ex conuenientibo • i *ex p-
prys U ncceisarys causis ♦ (tum ergo p
dicta ratio processerit ex signo non est es;
ficax SL bemonstratiua cu sit a posteriori *
jsDemonstratio aut que est potiisma p>ba-
tionum ipsa est a priori cum fit ex causis
per se immediatis prtortbo 9L notiozibof
pro tanto etiam demonstratio est silogtsr
mus inciens scire efficax ad probandum
Jex primo posterior : *
qui fieri |x>t : . spie pbia mouse qua »
aam dubitationem) SL soluit ea /vibck erri
ex dicitis sequi H» aliqua posiunt psciri que
tu no necessario euenintHbi aut no ncces?
sarto eueniunt pessime non euemre • & sic
Icquif qr aliquob preseteli a beo non euc^
niat . Mrrmo ergo pbia dubitanbo be boc
querit dice« . Ex quo ita e lì cp ea que sut
presctta no sitnt necessària t\ed possunt no
euenire qui • i • quomobo sieri potest vt ea
q prude us futura esse no euemat.‘"Cuc sol*
mt bufatatene-b'P no uegas cp piata no
euemat imo optZ dicere gp pfeita euetriàt
seb tu no euemnt bc necessitate-xu dicit*
quasi vero <q» b ♦ ^sta dubitatio procedtt
quasi nos credamus ea que pinbentia prec
noscit non esse venturaficb boc no est xeni
feb potius arbitremur illud fctlic^cp licet
ftiturum euemat mbil tamen né celli tati«
babuasiè in siti natura vt euenire^ mani >
fèitat in exemplo quomobo aliquid certe
comprehendis quob tamen non est nccefr
iàrium dicens q> aliquib cognitu euemat
H tamen non necessario licebat gp tu boc
perpenbas bine . i. ex tali exemplo insuec
mtir erti plura siibiecsta oculi« dnm fiuti*
dum sirnt infieri/sicuteaque vibenf au*
rige facere in moberanbis le flettenbis q
drigis He vibemu« ab bue mobu pot que
fiunt m alys adito voluntarys nunquib
vlla necessita« compellit aliquob illop ita
fieri sicut oculis vide tur. dicitDoecius *
Armine - H assignat rationem.ffruitra em
eftèt effretus artis si omnia mouerens co-
atta H frustra esset ars flettendi quabrigà
si necessàrio fletterei? igif illa que cu fiut
carent necessitate exiitenbi caberù simt su-
tura sine necessitate petusip fiant. ^bc quo
conclubit| gp quebam sùnt ventura quorum
exitu« . i - euentu« est absolutu« ab omni
necessitate.^t forsan aliqui« biceret ea q
nunc fiunt non erant futura ante J eflènt
boc exclubit bioen« .jslullum ar bitror esse
dicturum cp que nunc fiunt etientura non
fiterutf boc ersi esset nimis inutonabilc/iòeo
necessàrio concludi€igp bec etiam preeogs
iuta foabent euentu« libero« ¿quia sicut sci-
cntia prefentiu nibil mi portat necessitati»
necessitati« bis q \xtura simt 4/ijlotadu op
futura in comparatione ad dtuinam prrr-
bentiam sint necessaria necessitate condi»
cionatafnon tn omnia sunt necessaria ne-
cessitate absoluta/multa cm Ubere eueniut
sicut ea que fiut ab artefH a voluntate vt
regimen quabeigarum * ^bi enim regimen
quadrigarum necessario eueniret frustra
esset ar« regendi quadrigamis/ tlotanbu
gp sicut re« aestu fiunt ita erant future seb
quedam aestu libere sint ergo erant libere
future H per consequens non omnia sunt
necessario futura slice t necessitatate codici-
onatainquantu companf ad prorubeutia
duri nam non tamen in siu natura conside-
rata necessario eucniunt necessitate absolu»
ta^sicut postea videbis vbi di stinguet du-
plicem necessitatem condicionatam H ab-
solutam : •
^I^bed boc mqui« tyjOic pbia discutit mo-
tiuiim Woecy ptn futura incerta sicut sut
contmgencia possint certe presciri / H pri-
mo monet dubitatione |be boc *H tagit ra-
tionem dubitationi« * Sbecunbo assignat
causam errori« ibi-Quius errori« causa e
dicit primo * Hoed tu mqui« o Doeci boc
ipsum dubitas an possit ce vlla pnotio * i.
prescientia illarum rerum que non babent
necessario« exitu« • i • euentu« boc cm nul-
lo modo vibes' possibile . Ctu em vibens
bec dissonare scZ prescientia H contingen»
tia. %n em puta« si prerribcans cotinge;
tia necessario ipsa consequi fC si necessitas
besit numme ea presciri M puta« nil poise
comptebendi prescientia diurna nisi cert u
Et si ea que sunt rncerti exitus «i« euentu«
sicut contingentia si proni bens illa quasi
certa tu puta« illub este caliginem opimo-
ni« non veritatem scientis Jh m boc tu be-
ciperi« cuin« beceptiomVcauia esi error
tuu« circa mdiciu cognitionis • /crebis em
btuersitm ce ab integritate scieutic alit ar-
bitrari rem q> fele habeas m boc erras •
bi« rebo que suit m presènti/sicut patet r
exemplo pzebicsto be regnarne quabrige
Ata prescientia fiiturornnr nibil importa
m Jflotándum q> quia nos non possumus
futura contingentia certe peecognoscere
putamus similiter deum boc no pofiehres
crii eobem modo fc babens dtuerfimobe a
dinersis potei b cognosci/vnbc cognoscere
rem aliter q> le babet ex parte rei cognite
non ect scientia jfed cognoscere rem aliter
q> fc babeat ex parte cognoscetis bene e sì
scientia ibi sic futura cc tingentia licet in fc
sint incerta possunt tamen ptcsciri a deo fi»
ne errore salsitatis : •
4<&\nns erroris causa é -ljvic assignat cau-
sam erroris ^17bi notad um/q> causa erro-
ris quare putamus futura incerta no pos-
se certe psciriAuia putas q> facultas cog-
nitionis Ñt sm facultate rei cognite bC no
ipsius cognosccntis/quoò est salñim «^ri-
mo ergo pte mittit biúusmobi caula m er^
roris'fecundo rmprobat ipsàm ibi • Isla
vt boc breui • ìpicit pernio • (£uius erroris
caulà est quia existimas q> omnia q quisq
nornt illa cognosci tantu ex vi bi natura
ipso^r que fauutfbC non ex vi cognoscen-
tis quod totum es t contra • i* per contrariti
quia res magis cognoscis sm natum cog-
noscentis . (pinne em quob cognoscis non
comprehendis sm fui vhn - i • sm modum
site natureffed pocins sm facultatem cog-
noscentis ^Motandu q> st cognitio ect sm
facultatem rei cognite tunc res ab ommbo
code mo cogito! ce res/sic aliquid wpbé-
der et code 1110 ab intellectu bua no JbC di-
tunojqb fallimi escena que flint incerta co*
prebenñone humana fùnt certa comprebe-
sione diurna, cognitio/ergo pocius attediò
sm facultatem potentie cognosceti^ita q-
quito potentia e ss efficanor bC certior ti >
to cercius H limpidius rem wprebendit: •
^ Islam vt boc breui exemplo liqueat :. jOíc
probat q» facultas cognitionis est sm fa-
cultatem potentie cognoscentis bC non rei
cognite » (Pernio beclamt boc exemplis ♦
Specu 11Ò0 probat boc idem per ratione ibi •
|le<£ id mutria •/ prima in duas /scambi
duo exemplas secubu ibiIpfiim qz
mo dicit q> cognitio fit sm facultate cog-
noscentis liquet breui exemplo Jna visus
A
aliter cognoscit eadem corporis rotubitate
aliter tactus • JUc em vifiis manens e-
minus i a longinquo intues totu corpus
simul iactis radys vtfiialibo« |Oic vero sup-
ple factus eoberens SL coniunctus orbi ♦ 1 -
rotunditati/^ motus circa ipm ambitum
. i. circa wrpns rotundum comprehendit
eius rotunditate partibo . i • per partes *
*{ 'flotandum/q> mirit duplicem differes
tiam inter modum cognoscendi visus SL
tactus 'f prima ect q> vifiis a remotis exis-
tens cognoscit aliquod corpus rotundum
factus aut non cognoscit ipsum irifi co>
tunctusfecunda differentia ect q> vifiis
totum coeptis simul compzebcndit f tact?
aut per ptes f talis aut diuersitas in cog-
noscendo no eet fi res cognosceres ex sui
natura cu eadem res maneat 1 vtraq eog-
nitionc 4f Notandum quidam dixerunt
visionem fieri per emissionem rabioy. visu-
alium ab oculis v% ad rem visam ♦ ^beb
bec opinio e contra Arectotilcm.|eifio em
non fit extra mittendo sed intus suscipies
bO‘pacienteem aliquid fcnsitiuo fit ipsum
videre secundo de anima^ie aut loquitur
opinione antiquos cu dicit/q» vifiis totum
corpus intues iactis rabys : •
4|3pfiim cp bominem: • Ipic ponit (ecunbu
^xeuiplum in virtutibo cbgnofcititns fiib-
ordmatis • $becunbo octendit quomodo
icte virtutes fc habeant ad initicem ibi •
'Jn quo illud ♦ permo ergo declarat quo -
modo idem a btuerfis potencys dmerfimo-
be compeebenbis dicens ‘fensiis exterior
aliter contues ipfiim hominem aliter ima-
ginatio aliter ratio aliter intclligentia di-
urna • genitis enim exterior sicut vifiis tu
dicat figumm boimnis in iubiecta materia
* i • insensibili materia sed imaginatio so-
lam figuram bifeeruit sine materia i. in
absentia rei materialis • fvatio vero banc
tmaginationem transcenbitf BC ipsam spc-
ciem-i. natumm specifecam boimnis que
singularibo inect perpendit • i discernit v-
niuersali confibemtione oculus vero i con-
fiberatio intelligentie ei-f excelfio^quia in>
telligentia drnina fiipergrefia ambitum v-
mtiersitatis qui exiteit in singularii» illa
simplicem temnam seZ ibearn borm'ms que
est m mente danna contues acie • i • specu :
latione pure mentis /Itotanbu q> psomu
exemplum siiit de virtuti!» cognoteitiins
no sobozbinatis sicut bc viso 56 tacitus iisub
aut exemplum est be virtuti!» soboebma*
tis que sont qnatuor-teZ tenso« exterior q
i est omni!» animali!» - imaginatio que tria
inelì animali!» ptecstisjratio que tisi est in
bomiml». 56 intelligentia per qua intellu
git danna cognitionem isti virtutes bnt
dtuersom modum cognoscendi earibem re
sc^ bomine vt beclan#m littera quod non
esiet nisi cognitio siefet sin socultatem vir
tutum cognoscentium 56 non rei cognite*
Cjn quo illub maxime consibera.ndu est :.
loie ostendit pbia quomobo preditte vir-
tutes cognoscitiue te babeant ab inincem
ostendens q> quicquid potest virtus inte-
rior potest etiaP6 sopenor 56 amplius * pt
-pruno boc ostedit be intelligentia refec-
tu aliaru virtutu * ^becunbo ostedit ibem
be ratione} tecunba ibi * spatio cjb * ffiztmo
dicit * In quo i in ordine itearu virtutu
illud est maxime cosiberanbtim cp vis co-
piehenbenbi soprrior amplecstit in te inter
rioeemfquia virtus sopenor cognoscit 6;
ne illud qnob interior*Interior aut no co r
sorgit ad soperioeem ita vt ajpeebedat iU
lub qnob soprrior ^qnob marni teteat in ex-
emplo brcenS'Aecp em tensos aliquib va>
let a^peebebere extra materiam 56 imagi-
natio contues species vmuersoles • i * mi-
nus particulares iteb ratio capit simplice
• vvnaucrsolem termam Intelligetia aut
danna quasi besoper ipeetans cu sit in so-
pzemo grada cognitioni« ipso concepta
iberna ideali diiudicat letia ctlcta que sob-
lùnt illi terme Jv>t cognoscendo ibea bornia
ms cognoscit omnia que sont in bomine *
fted eodem mtobo compxbendit ipso terma
quomodo nulli stenosi virtuti nota ce po-
tent i nun ipso cognoscit vmucrsom • i •
vniuersolem termam rationis 56 si guram
imaginationis 56 materiale tensibile quob
soecisat ab tensom exteriorem non vtens
rattoite nec imaginatione nec tensi!». ted
¿p>!piciens cuncta vno ictu metis * i *absq
diteurso cognoscit qnob non Facit ratio *
silotanbum/q quia virtus soperior vir;
tutem includit interiorem sicut tetragona
includit tgonum • jvt patet te cundo be a-
mmatebeo qnicqnib pote it virtus interio?
potete 56 sopioej 56 magis quia modo ma-
gis vmuersoU compbendit qnob interior
modo magi« particularis licet nonecos
nersosibeo que potete intelligentia fouana
compeebebcrc potete 56 diurna íntcllígctia
licet non ccontterso: •
4^atio H cu quid vmuersole redicit :* (Ole
¿teeñdve ibem be ratione q> sicut intelli ge-
sso comprehendit alias tres virtutes in-
teriores! sic ratio etiam copecbendit sob se
alias duas virtutes sc§ imaginatonem 56
tensom bxens • cp ratio concipit quid vm-
ucrsole no vtes amagmatone nec tensi!» 56
compeebenbit mhaginabilia 56 tensibilia
vmuersoli compecbensione • ipec eminete
ratio qnL ita diFsimt vmuersole soe concep
tonis bo c animal bipes rationale que biffi;
nitio cum sit vniuersolis notio i. nonsica-
tio eum nullus etso ignoret rem cilc ima-
ginabdem 56 tensibilem que bac difsim
toe explicas' • ^Iso ratio considerat vmuer-
sole non vteus imaginatione vel tenso ted
rationale conceptione* te$uncostenditq»
sicut ratio comprehendit rm,aginato nem 56
tensom jsic rmagsoatio tensom wprebendit
dicens j imaginatio H, tam 56si pro qms
sompsit exordium ex tensibus viten so 156
teemandi ftguras tame abtente tenso ex-
teriori imaginatio colluterat * i. cognoscit
queq tensibilia non tensibili ted rmagb
naria ratione indicandi $56 tunc concludit
fricen«*Ttebes ne igiF' quomobo cuda po-
tius vtanf soa * i»propria socultatc in cog-
noscendo cj> socultatc eoy- qne cognoscis
Itotanbu q* licZ ratio in comprebededo
soitm vmuersole non vras rmagmatione
56 tenso tamen in adru soo presopomt-rma-
ginationem06 tensomfpiia mbil cte in m-
tellccstu nasi soerit in tenso* similiter licZ
imaginatio msoa operatione non vtatur
sensu tamen piuponit senium fuisse in actu
quia fantasia qua bic vocat imaginatione
est motus ludus a seniu sm aestum ex se*
ambo be anima:*
4 flec£ id in inna: • iQic consumat didii suu
x ratione dices* Mud-s* qt> rcs cognoscis
no sm fui natum s sm natum cognoscetis
illud non contingit iniuria. i* irrationabi*
liter. nam cum omne indicium cognitio-
ms Iit actus Si operatio indicantis *i *po-
tetie cognoscitiue necesse est vt quis$ cogs
noscens perficiat luam opemm ♦ i * suam o?
pemtionem cognoscenbi non ex aliena po-
testate seg rei cognite seb cx ^pria ptate
• i. ex virtute cognoscentis 41 Notandum
ex Im format talis ratio* Omnis actus
Si opemtio (equis codicionem illius pote-
tie cuius est adus Si opemtio ^led indica-
re fine cognoscere est adus Si opemtio pos
tentie cognoscetis ei no rei cognite j ergo
indicare Si cognoscere i equit modum SC
conbicionem potent ie cognoscentis Si non
rei cognite: *
4AVetruni quartum
jsKTonbam porticus attulit: * 7ftub
'est metru quartum bvtitis quinti
quob dicis glicomeu ab nnietoze
conambi cu a pebe preborninante ♦ 'Jn quo
metro improbat opmioem Itoicopiex qua
vibet" loqui contmrium didis suis *jfFuit
em opimo I toicopr <p cognitio mtelkdriua
solum perficeres ex bockp corpora exteri -
riora fiias similitubmes imprimant in me -
temuta vt mens solum se babeat m ratioe
pati entis! 3C res extm m mtione agentis .
fee quo sequis cum patiens trabat: ab na-
turam agentis^ non econtierfo epeognis
tio lequerct" natum rei cognite di non na-
tumm cognoscentis quob eft contra dida
Drimo ergo ponit opnrionedtoicoiz *jsedo
improbat eam ibi*SjE>eb mens ^Nrimo bi-
cic ♦ ^uonbam porticus attulit lenes supple
stoicos qui dicebas lenes propter matu-
ritatem rno^r lenes inquam nimiu obscu-
ros ftqple m sentences/qui stoici crebant
sensus di imagines * i * rerum sensibilium
fbrmas imprimi mentibo ex corporibo ex-
rimis, i*exterioribo Si pofiierunt corpora
illa eo mobo rmp umere imagines mentibo
pot quonbam mos fuit alicui scribenti sce-
leri sitio figere preñas litteras equore * i.
in planicie pagine que pagina nullas pri-
us notas babeat Notadum stoici bi-
cuns a stoa grece quob est porticus lati-
ne/quia atbenis in manifestiíTima pórtico
S>i alys locis publicis stoici disputare so-
lebant illi pofiierunt animam tantu baberc
se in mtione patientis respedu rcru exte-
novISi quia cognitio magis vibes sequi
virtutem adiuam c¡> paihuam j\bco fm
cos cognitio potius bebet attendi sm fii;
cultatem rei cognite que cis aditu A ani-
me cognoscentis que cid paíTuia : *
49fped mens ñ proprys vigens : • Ipic im-
probat banc opinionem * $bc cunbo ponit
fiiant veritatem ibi * Dee est efficiens* prto
ergo beducit ad pium mcomicnientia ista
opinionem dicens • H»ed si mens vigens
nibilexplicat proprysmotibo i* si nulla
adionern propriam babet led tantu 'ucet
patiens fiibbita notis • i * strmlitudmibti«
corporum Si fi ipa rebbít i* representar
caltas imagines reru i • fimilitubmes ínui
ce speculi*i*abmobu speculi • pie cjrii vn
viget bec notio* i • bec cognitio ats q> atma
est cernens omnia non tamen corporalia
led etiam incorporaba «r TXotanbu cp pri-
mum inconueniens estZoi cognitio intel r
lediua fieret per solam rmpzeflionem cor-
porum in anima tunc non eflet virtus per
quam anima cognosceret tcorporabaFquia
persolam rmprefitonem corporum tatum
cognosceret eorporalialimc aut maniféldú
est <p etia mcorporaba cognoscit*^Utud i *
conveniens ponit bicens * pt anima tatu
est passiua que vis anime" singula prospi-
cit • t • iudicat aut que vis anime cognita
diuidit aut drmla recolligit aut que vis
anime legens • i ♦ ajpzebenbens alternum
iter compbnenbil3C dmrbenbi nunc inserir
caput summis • i • genemUilirrris ascebebo
a specialiiTmns ab genemlifiima colligenbo
mulritubmem/KL nunc becidit vel becebit
sm aliam litteram * i • cabit m infima i m
infima*ioli specialissima ^-cedendo a gemi
ralissmis ad speciatissma duri benho • %vi
♦ i * tanbem anima referens *i «comparans
sesibi redarguit falsa veri« • i * per nera •
4 Tlotanbu cp ex littera talis soemas ras
tio * Illa anima non est tanta paffiua fed
acitiua que indicat componit K dtmdit SC
nera felfis redarguit 4 sed anima mtellccsti^
va est btnufìnodi'ergo/maioe nota est •
/quia indicare componere dividere redar-
guere videns else operationes aCtiue
nor apparet anima indicat inter veruni KL
felsiimscompomt predicata cum sùbieCto »
tzliqnando bttridir predicata a sùbiecitd&
falsa s opnn'ones redarguit: •
fj)ec est efficiens magis if j£)ic pBia pom't
veritatem dicens • Dee mens eis magis
causa efficiens que est causa longe potens
tioz op illa que modo materie ♦ i •simili tubi e
materie patiti notas impressa^ quia ali»
quis crederet cp in aia nulla eet passiono
fiibdit quebam pafiio pzecedit opationes
anime in vino corpore excitans & monens
vires animi ad operaia dtivt quando lux
fèrie oculos /tunc patis visus vel cu vox in
strepit * i * insonuit aurito tunc patis au-
dic?l&C tandem vigor mentis excitus. i *
excitatus vocans specie« quas intus tenes
ad fimiles motus ajplicat eas notis exte-
ris . i • similitudinibo extcriozito bC miscet
• bajplicat imagines exteriores corporum
ferinis* i* speciebo introrsum*i*in anima re-
conditis jl riotabumfqt» Doecius bic vtis
icntetia platonica que ponit species reru
a principio naturaliter inditas anime sed
anima sopita est in corpore ita q> no rntelli
git p eas nisi excites p amiitatione sensim
exteriori/excitata aut euocat specie fimi-
lem illi quam sensiis exterior impressiti
applicando eam'rei exteriori fic intclligit
per cami ad banc intentione etia loquitur
linconienfis primo posìeriop. dicens *^a-
tio in nobis sopita no agit nifi prius per
opatones scnfiin quibo admisces fuerit ex
pretias Tflotabti q? ex littera vides cp m-
telleCtus possibilis intelligenbo etia fit ac-
tinus cu sit causa efficiens svt dicit m Ira •
Areftotiles aut tercio de anima vult <p \i
telligere fit pati bC cp intellectus nulla ba«
bet naturam nisi op est possibilis matus
A.d boc dicunt aliquis quia anima comi
prehendit ta intellectum possibilem q> age
tem /anima est aCtina imo causa eFfectim
intellectionis ratione intellectus agefisjseb
est passua ratione intellectus possibili$fu>[
dicendum cp intellectus possibilis est^
tentia passua saltem quo ad primum smz
actum/cum intelligere fit pati sed omniZ
potentia passua de necessitate requirit po-
tentia actiuam que reducat ipsam ad ac*
tun/tale aut aCtiuum no potest ec res cor*
poealis extra cum agens sit prestantms
passo/ibeo tale aCtiuum ex parte arrime c*
rit intellectus agens cuius operatio est Fa-
cere potetia intellecta aCtu intellecta ita $
a rebo extra virtutem intellectus agentis
imprimitur aliquid inteilcCtui possbilipcr
quod in actum mtelligenbt reducis • Aon
est ergo intento Dcecy negare quin mes
fit pssiaua ratione intellectus possibilis feb
vult cp mens fiue anima magis habeat cF
fidentiam m intellectione cp fit passua ab
ipsis wrporibo extrajU per conse qu.ens ef
cientia intellectus 110 bebet attri bui rcb
extra quod erat de intentione ftoico^ :*
I jOzosa quinta
l^ob fi in wrporibo sentientis: •
®cc est quinta prosa buius quin
tl libri j in qua probat specialiter
sbhunam cognationem ee f m modum cog>
nofeentis/SC non rei cognite . fecundo
ostendit insurftdetiam coy. qui ex nostro
modo cognoscendi improbant pnntenfia
diurnam ibi*$\uib igis. fPiimo fecit quod
dictum est * Hoecundo infert buas couclu-
fiones ibi.Dac ita<p. fDdmo dicit* m
sentiendis * i • in cognoscendis corporibus
animus noster nontantu insignitur*i*
afficis passone corporis sed ex sua viiudi
cat passonem fiibieCtam corpori ita cpjit
cognoscebo sequis proprium motum §<*
itis qualitates obieCte forinsecus afficiat
.i immutent mlfrumenta -i.organafen^
fimm/SC passio corporis antecedat vigore
■f
f
agentis airi mi que p afflo piouocet a citum
mentis inièSL excitet formas intrinsecus
quiescentes- £biboe est in amino nostro
mnltomagis eà que absoluta sunt cunctis
affectionita-i - qualitatita corporum ♦ 9b\t
cut mtelligcntic separate/^ precipue betis
illa in disccrncnbo non confecunt" obtecta
extrinsecus Hed expediunt - i* perficiunt
aestum site mentir * i. operationem intellec*
tinam fm naturam propriam 4 T)otanbu
q> ex littera potest sic argui* 9pi ib be quo
minus vibef ineflè incA/& be quo magis*
Ifeb minus vibef q animus noster m cog»
nofcenbo sequas motum fiium & non rei
cognite/SL tamen sequis facultate sue cog-
mtionis.fcrgo multo magis mtelligentia
diurna sequis in cognosccbo ^prium mo-
tum fiie cognitionis q ipsius rei cognite *
IDac itaqjntione :±f£hc infert duas ccclu^
fioues ex piermllls dicens-Ex quo cogni-
tio sequis naturam cognoscetis bC no rei
cognite/^ cum cognoscentia sint biuerfa
fm naturam oportet dinersis cognoscctita
conuenire dtuersas cognitiones«'Tube di-
1 1 « O j , ? >*» /
cit. iVac itaq ratione quia cogmtio icquit
natumm cognoscentis multiplices cogni-
tiones cesserunt druerfis ac difArcntita
fubAantysifensiis em solus beftitutus a>
lys cognitienita cessit animantita rmmo<-
bilitafqualia sunt conche marisf& queeuq
nutrinnf' berentia laxis /imaginatio veto
cessit mobilita beluas que mouenf motu
ptogrefluio quita vibet" incile afActus-i*
appetitus fugiendi malum vel appetendi
tonum* spatio vero per quam coprehendi-
mus vinueriale tanta eis humani generis
sicut mtclligetia e A diram generis*^unc
ponit lecudam coclusicné/cp illa cogmtio e
notior bC nobilior que non solum ajprehe-
dit proprium obiectum/feb etia obietta a*
lia rii noticiaru*i*cognitionu *fvnbe dicit*
<^iio fit vt ea notio » i ♦ cogmtio pecAct * i •
nobilior fit ceteris que siiapte natura • i •
^pa natura no mo i uo tmmo ppii obietta
cognoscit ifeb etia cognoscit siibietta cere-
rara noticiara^/Mota circa penna cbcluss-
oné q? cu attas opationes dmersificetf
ftn diuersitate agentiu bC opcratuvfequitT
ss agentia SL operantia sint dtuerfa q ha-
beant btuerias operationes bC cognitiones
propf quob Ausus sine alys cognitionita
cessit animalita immobilitas accipis bit
senius itritte pro apprehensione Ansitiua
que solum immutat" ad pedentia sensibi-
lis • E>ic cm diAmguif" cotra imaginatio-
nem que non tanta apprehendit rem pre-
Antem/Ad etia absente 41 Iflotadu circa
fecundam conclusionem q queeuq potem
tia plura cognoscit vibef esie preAantior
ea que cognoscit pantiora*A>i ergo aliqua
potentia cognoscit proprium obied:a/3C cu
hoc obiecsta aliaru potetiaru mAriou sicut
e A mtelligentia drama SL non ccoticrsoA -
quis q potentia lupio: plura cognosces sic
nobil ior iu Ari ori: *
t quid igit": * Vic phia oAenbit mfufsitie-
tiameo^que ex mobo cognoscedi uoAro
improbant dirana prorabentia * Krecunbo
hortat" nos ad consibemnbu modii diurne
cognitionis ibi .’Quare m illius *{J):rmo ma
niAAat insufficientiam eou per simile fAs
cunbo applicat illub simile ab propositum
ibi • simile e A • ^rmilitubo aut qua in-
tendit talis e A* i^Dcfus bC imaginatio sunt
cognitiones inArioies q ratio • 3bi ergo
Anfiis bC rmaginatio vellent indicare mo -
dum cognoscendi ratioms ex mobo cog r
noscendiptopno/bC diceres vmuerfale
nihil esset quob ratio apprehedit fvel si ve-
rum esset tudicium rationis vel e flet parti •
culare bC fensibile/ratio vero biceret wtra-
rium* /yVaniAAum cA q nos qti vigem?
vtraq cogmtione potius aflentiremus ra -
tioni indicabo motiuu sensus bt imagina-
tionis esiemfufftciens• ££>icit ergo* Q^iiid
igit' si fenilis bC ‘rmaginatio refragent'. i *
contradicant rationi bicentis nihil ee viri-
uerlale id qiob ratio putat fe intueri sic
arguenbo * (Juiob cm eA sensibile aut rma -
gmabile id no posse esse vmuerfale fm in-
dicium senius bC rmagmationis • R.nt igic
indicium rationis necefle eA esie verum/SL
per consequens nec quicqua esie sensibile
quob e A absurdum • Aut quoniam notum
J«,
csl sibi IcZ lenlu i BC rm agmafoni pium esie
siibiecta scsibo 5L imaginatam' q necesie e ee
sensibilia / crederer ne coceptione mtioms
esie inanem que cosibemt Ulvid quob e sent
sibile jSL singulare quasi quobdam vmner-
lale. /jVd bcc si mtio refjxmbeat ie conH-i-r
cere \ ratione vmucriali quob esi sensibile
BC imaginabile • 'Illa vero seg senium Bi i r
magmationem non posie asipimre - i. per-
uemre ab cognitione vmnerialis quia coge
mtio eoy. no excedit figuras corporales SL
diceret mtio pocius esie crebendu sirmiori
BC perfebtien tuditio rerum • An buiulmoi
igit lite scz, iter sensum BC imaginatione ex
vna pte BC ratione ex altem pte nos quito
melf tam vis mtiocinandi cp nnaginanbi
BC iencienbi nonne potius pbarernus cane
lam mtioms Bi reputaremus motiua sen r
sus BC nnaginatioms esie iniusficientia?qsi
dicat imo ^sfUotanbum cp ruditio nobili-
oris poterie poti? e aftadu A iubito potetis
ignobilioris cu igit' ratio sit potentia no-
bilior A lenius BC imaginatio/eo cp mtio
comprebendit proprium obieE obiec-
tum lenius BC nnaginatioms/SL non econ-
uerso^ergo potius astandu e ruditio mti-
Oins q> poretiarumferiorr r..
4^pimile est: • Me ajplicat illud simile ad
propositum^ dicit« ^fllud quod esi didru
be lensii BC imaginatione refectu rntioms
sinnle esi ei A» bumana mriombil putat
dnunam intelligentiam intueri nisi vt ipa
mtio cognoscat quob apparet ex ipso mo
arguendi Istam ita bisieris.i«arguis siqua
vibeanf non babere certqs BC nceesiarios
enentus pilia miqueuM preseiri ccrceeuci
tum figis' talium rerum nulla e pseientia
quam scZ prelcientiam si credimus esie in
bis nibil erit cp non proneniat ex necesiir
tate«3bi igib sicut siimus participes mti *
oms ita posieinns babere iuditium drmne
mentis sicut nunc indicamus imaginatio-
nem BC lenium oportere cebere rationi « ’
sic cenleremus «i • indicaremus iuftisr
simum bumane mtiom' ie iubnnttere bim-
ne menti 4fl Uotadmnscp simile esi be itu
ditio lenius -s imaginationis reHetbu m-
w (<
tiomsAL mtioms relpec^u intelligentie di
ume «Piam leuiui 'Bi miagmatioin vibetur
mtio aliter no posiit comprehendere re
nisi sicut ipia wmprebedit quob tn falsum
esi« 9hic similiter vtbefi mtioni bumane
cp intelligentia btmna non posiit res in-
certas cognoscere aliter A ipia cognoscit
-quob salsum esi nam que mtio bumana in
certe cognoscit intelligentia diurna certa
comprebendit ♦
4<j^uarc in illius siiwme intelligentie
pbia bortas jut erigamus nos ad eogm-
tionem drmne intelligentie dicens« friare
si possumus erigamur per diligentem con-
sideratione m in cacumen illius iuinrne in-
telligentie iu^ple drmne « Mic enim mtio
videbit cpxn se non potesl intueri fcg quos
modo certa BC diffimta prenotio dei cog-
noicat illa qne non babent certos exitus
\Bi illud non erit oprmofseb potius erit sim
plicitas summe scicntie nullis terminis i-
cluict quia simplicitas siimmc lapientie efl
infimta ^/Ijlotabum gp si cogmtio leque-
ret“' facultatem rei cognite Bi non virtutis
cognosccntis|tunc sicut mtio bumana cog-
noscit lutum contingentia incerte f sic sis
militer mtelligetia birnna ea incerte cog-
upsceretflcd quia §icultas cognitionu eft
sim facultatem virtuti tm cognoscentium
Bi intelligentia btmna in cognolccnbo ex-
cedit mtionem bmnanam potent ipia cer-
te cognoscere/qne mtio bumana incerte
cognoscit:«
4 Metrum quin tu _ ;/
m mK^aiiisvarv-s termsjflDic incipit
M M quintum metrum buins quinti«
quob bicit" arcbilopcumabmue?
More«daCtilicum a pebe prebominante.Isn
i quo offendit borrrinem esie dilpositum ad
Icontcmplationem celefliu ex ftgum eorpor
I ris lur f BC pruno describit ft gumm wrpale
aliaru besliaru jsecunbo sigumrn bonnrns
ibi • 'Vmea gens * ^)rnno dicit ♦ |\,mmalta
permeant terrns varys i valbe varys
nguris nanqb a^ia Mnmalia extento coepe
sicut sunt lerpentes BC reptilia illa verrut
• i«\xrtut puluerem Bi incita • i • mota vi
/
pectozis trabunt contíntmm sulcum siiflplc
m puluere • ^Dunt alia animalia quil» íne
vaga lefetas alarum que verberant vxtos
BC enatant, i*transeut liquido volatu spa*
cta longi etberis • i. aeris * fjb>unt alia que
gaudet pzeísisTe vestigia solo*i • terre gres*
sibo ñus BC transmittere • i • pertrausire vi*
rides campos BC gaudet subire siluas que
omnia animalia licet videas ea discrepare
varys se>zrms)tamcn facies con prona * i •
ad terram inclinata valet ingrauare - i * in *
granatos ostendere senius ebetes - i • brn >
tales 4{THotaclutn q> pBia tangit tria ge-
nera ammaliüjfc^ reptil iajvolatiUaj& gres-
sibilia que licet differunt in temnis /quia
quedam sezmanf ad reptandum *vt fer*
pente« ^quedam ad volandum Vtaues •
|quedani ad gradiendum vt bestie/tamen
in boc omnia conuefeunt cp babent faciem
inclinatam ad terram t •
^Vírica gens bominum : - ípic describit fi*
guram bominis dicens-Triaca gens bo*
minum «i. solum gens bumamma leuat
celsum cacumei-capnt filii altius BC leuis
stat recto *i ♦ erecto corpore BC despicit terc-
ias vultu eleuato ad celum tu bomo terre*
nus qui reCto vultu petis celum BC exeris
,« i - erigis frontem jbee recita figura amo*
net te qs» tu malebesiptsnafi'etia seras «i*
extollas animum tuum in sublime, i. in ce
lesfia ne mens granata«i • granedine de*
pzeirx pessum- i * sub pedibo vel subtus BC e
pesTiim adncrbmm loci me illa mens fidat
• i. resideat inserioa corpore leuato celsius
«f/ Notandum cum bomo babeas figuram
corporis credram ad celum si anima non
erigeretur ad contemplationem celesfinm
viderek corpus esse nobilius aúna <s¡‘flota
fim Areffotilem in « xvi.de animalibo bo*
mo ínter omnia animalia babet figuram
recti linearem ?de qua figura etia loquitur
Oiridmsfe libro metbamozseseos dicens *
fjhonam cu pedant animalia cetera terra
Os borfrim sublime dedit celiimqg videre ♦
suffit BC erectos ad sydera tollere vulsus
ifpzofa sexta
cmiam' igiff vti pauloante :.
spie incipit sexta prose ¡BC vlttma buius
quinti-i q determinat veritate de copassibi*
litate presciente durine BC liberi arbitry *
primo ponit fiiam determinationem •
fecundo sitbtungit vtilem exhortatione
arca finem libri ibi. Auersemini igitur •
Parino offendit modum durine cogniti*
onis* $becundo soluit obiectiones factas
contra diurnam proiridentiam- ‘percio w*
eludit compassibili tatem liberi arbitry di
pz oiribentia diurna {secu da ibi-Quid igit:
postulasi tercia ibi «Que eum ita sint js)ri
mo determinat de statu dei qui est eter*
nitas. fecundo ex boc dee arat modum
durine seientte ibi «/Quoniam igitur omne
tudicium • parino paemittit <p beternri*
nandum sit de eternità te. ^becundo det >
minat dc ea ibi - ^terfetas igitf est • Pai*
mo dicicjqiioniam monstratum est paulo
ante/q omne quod scit: cognoscit non ex
sili natura • i • non ex natura rei scite fseb
ex natura cognoscentium intueamur nunc
quantum pbas est quis sit status durine
essentic vel sub stantie vt possimus agnos*
cere que sit eius scientias subdit q> com-
mune tudicium cuntton degentium • i •
vtentium ratione est deum esse etcrnujibco
consideremus quid sit eternitas bec enim
nobis patefecit naturam BC durinam scie*
riamai Notandum cp viri degentes ratoe
fent viri pditi luce ikpicnticjBC omnes isti
concedunt deum essi eternum.f|lam pBus
. viii-pbisicop. ex eternitate motus osten*
bit ctezmtate motoris BC omnes tam greci
$ barbari putantes deos esse cftrmant
eos rinmoztalcs jjj Notandum cp quia ef-
fetas dei BC natura BC scientia dei non dis-
serunt sm substantiam rideo cognita eter*
fetate cognoscis natura BC scientia dei : *
< Eternitas igifest.Dic prosequif de efr
fetate«Et parino ponit eius diffinitionem
Specto declarat eam ibi * Quod si ex colla*
tionc * parino dicit. Eternitas est possessio
vite interminabilis éxistens tota simul BC
persectas Nota firn Albcatum feper libro
de causis« /^.liquid est cterntim BC est rii
eternitate fBC esì ipfe eternitas sicut beu*
T^liqua simt ster na BC sunt in ctcrnitate.
sed non fent ipsa eterrritas sicut subidatic
feparatc • Alia fent sterna non in eterni-
tate • nec sunt ipsa ctemitas vt motu« te-r
pus BC mundus 4 Motandum cu dicit e-
tei mtas est pofleflio ibi vtif nonnne pcs>
fefecnis ab besignanbam rm mutabilitate
BC mbeficicntiam ctcrnitatis/quia ipla ftr
miter poslibet" BC quiete habetis bicit vite
ad inmuedum cp non vmentia no mefuraf
etermtate >BC dicit interminabilis ad difv
fluentiam illius vite que babet terminum
a pai te an BC a parte post sicut vita homi-
ni« vel a parte ante tantum sicut vita an*
geloa f BC dicit tota simul ad differentia
vite angelice Arris em esse angeli fm sub-
stantiam sit totum simul no tn sim opera-
tionem cum habeat eperatioes fecceiTitias
BC intellectiones .JBC dicit perfecta ad de-
signandum qp> etermtati nihil deesdpfec»
tum em est cuimbilbeertdpzimoceli BC
mundi: •
<j^iiob si ex collatione: • Dic declarat drsisi-
mtionem « Pecundo redarguit quosidam
qui vocabulo etermtatis abutebanf ibi ♦
Tnbe non recte¿s{Permo ergo declarat
diffinitionem etermtati« in comparatione
ad tempus dicens .^vnde dictum est cp c»
termtas eid possessio tota simul rtermna-
bilis Vite i quod liquet clarius ex collati-
one • i • ex comparatione tempoealmm •/ sila
quicquid vhtit in tempore illud pzefens
ex ridens procedit per fecceflmam muta»
bilitatem a pectentis m futuranihil
est in tempore constitutum quod pariter
polsit amplecti-i. comprehende re totu spa-
cium vite fee/fed crastinum nondum ap-
prehendit 4 hesternum vero tempus iam
perdidit BC in hodierna vita non amplius
viantis. i. nihil plus est prefens de hodi-
erna vita insi cfi \ isto mobili BC transito-
rio mometo continet" de vita¡BC dicis ino-
metum illud inbunsibile instas quo feturu
copulas cumpeeterito-quicquibigif' paE
temporis condicionem i. successione licet
nunq> inceperit esse nec desinat esse/sicut
/Arestotiles ceniuit de mudo>§L licet vita
i duratio eurs tendas r- extendas cu in-
finitate temporis no du tn tale est vt mre
credas esse etemum quia no wmprehedit
neq complectit" simul totum fpaciu vite
• i.siieduratioms licet infinite -i* mftmto
tempore durCt ♦ sed futura nondum habet
transacta • i • pertransita BC preterita no ha-
bet . Quicquid igif comprehendit BC possi-
det pariter totam plenitudinem intermi-
nabilis vite cui rribil absit futuri nec ali-
quid fluxerit preteriti illud mre perhibes
ee eternum quia illud eternum fui compos
eo rribil sibi desit neceste est femper sibi
assi tere prefens BC est necefle prefentem
habere infinitatem. i • infinitam duratio-
nem temporis mobilis * i • successui
tanburnj q» quia per cognitionem temporis
beuenimusm cognitionem etermtatisjeo
q> opposita iuxta se posita magis elucelcut
fibeo per naturam BC successionem temporis
declarat nobis naturam ctcrnitatis. Jbicut
em ratio temporis consistit in successione BC
apprehensione prioris BC poiderioris in tno
tu eurus vna pars pietery t /BC alia eid fe-
tura sic ratio etermtatis per oppositum cSt
sistit in apprehensione vnifvrimtatis illi?
quod eid omnino extra motum comprehe-
bens simul preteriturn BC futurum tanH
prefens 4 Rotandum q> ipsius eterni rril
transit in pretentum/ideo femper sibi pre-
fens asiisdit|quia vero nunA deficiet sicut
nec vnq> incepit cum habeat vitam inter-
minabile nccefse est p assint quelibet dif-
ferentis temporis, etia si ponas tempu? r-
fimtumM quia eodem modo assistit diffe*
rentys temwrnm per quem modum in se
fubsiidit motui aut quo in se siibsiltit est
peefentaruis/ibeo etia assistit bifferentys
temporis per motum prefentem/ideo di-
cit <p nece Ile eid eternum prefentem habe-
re infinitatem temporis mobilis: ♦
fl^nbe non reCte putat: Dic pBia impro-
bat quosdam qui abutebanf' vocabulo et-
nitatis . A-ecundo docet propriu modum
loquendi ibi^Ita si digna . ^)mnofecit
quod dictum eid« Aoecundo manifestat q-
modo temporalia deficiunt a simplicitate
bminc nature qua mtunfT imitari ibi-tOuc
em. |P:nno dicit * dictum est: q> etermtas *
non scium dicit interminabilitat^icb etia
(implicitate kmbe no recte quidam putat
qui cum audiunt visum esie j£)latom rnii-
dii no babuifle micin temporis nec habitu*
ru befectu i* finem hoc mobo putant mu-
dum conditum fieri cocternum conditori -
<£atiia aut quare non recte putant e quia
aliud eis duci per interminabilem vita cu
quadam (ucceslione/quqb [Plato attribuit
mundo JSLalmd eitfimulesic complexant
totam pzeientia vite interminabilis quod
est proprmm diuine mentis * j£t quia ali-,
qui® diceret. 9pi mundus mm§ incepit
vibef esje cocternus beo-Ad quod refpo-
bet-cp deus est prior mundo non antiqui-
tate temporis sed simplicitate nature ♦ vn
dicit- yiecp em deus debet videri antiquior
reba conditis quatitate temporis sed Ari-
etate simplici® nature ^f/Hotandum sicut
patet ex^bzo^Cbrmei fjlato voluit mii*
dummccpilie (ed finem nbisbabere/ U hoc
idem Areibotiles sibi imponit in libro ceti
SL mundTdicens fcpTolus piato generat
mundum • J^uid est ergo cp dicit Doccius
/<p piato non pditiiTmunbu inccpisie • Ab
hac dicis /q> dum piato dixit mundum
habuisse rmciumfintelligif q habuit mici-
um institutionisfno aiit temporis/sicut po-
nit exemplum de vestigio pedis f vt si pes
ab eterno stetisset i putuere pes esset causa
vestigy naturaliter precedens veidigium
dicet non tempore :.
dfouc em vite rmmobilis : -t/Dic manifbstat
'quomodo temporalia desidunt a simplici-
tate duune nature quam mtunf imitari
dicens- Hile infinitus motus rerum tem-
poralium rmitaf quantum potest bunc p-
(entarium statum vite immobilis - i • eteiv
nitatis cum eu non potest effingere ♦ i ♦
exprimere/cquare deficit abems im-
mobilitate siiccessiue acquirendo quod si-
mul habere no potuit &C ex simplicitate p-
fentie decrescit in infinitam quantitatem
preteriti 3C futuri s cum nequeat possibe-
re pariter totam plenitudinem vite sue ♦
hoc ipso quod aliquo inodo nunS este desi-
nit vides aliquatenus emulari illud quod
implere non potest alligans se fc§ (datus
temporalis ad qualemcunq pre(entia hu-
ius momenti-i-mstantis exigui - i • induu-
sibilis H volucris • i • tmnsitoey que sc§ p-
sentia instantis temporis habet quandam
imaginem manentis piefentie id e ietemi-
tatissSL prestat quibnscunq contingit vt
illa este videantur- nam illa dicimus este
que sunt in presenti mometo quia vero no
potuit manere scilicet pedentia instantis
propter naturam rei mobili* ideo arripu-
it t simdum iter temporis per successionem
K eodem modo sudum est vt continuaret
vitam eundo de vno ce in aliud cuius ple
mtubinem non potuit complecsti pmanebo
^ Rota cp> infinitus motus rerum tempo-
ralium quantum potest imitas statum e-
ternitatis quia non potest eum totaliter
exprimere j quia status temporalis est (uc-
cessiuus status cternitatis nonf St status
temporalis respicit preteritum sutum •
(datus cternitatis satum prescns tn in boc
rmitaf statum etermtatis/<p sicut eterni-
sas nunq deficit sic infinitus motus reru
temporalium nucp ce besimt/3C sicut m te-
pore est dare instans quod habet quanba
imaginem cum etenritatebta q sicut iet-
rritate aliquid dicis ce ysic illa dicimus ee
que sunt in presenti instanti yibeo (datus
rerum temporalium licet non possit imita-
ri (datum etermtatis prefentialiter pma*
nendo tn ipm imitat'' sua duratone (ucces-
fiue cotinuanbo : •
40taq si dignajjJln ista parte pBia docet
quomodo p :opue loquedum sit be beo! &
be munbo dicens-^bi nos (equentes pla-
tonem velimus imponere nomina digna-i-
conuementia rebo dicamus beum ee eter-
num- mundum vero dicamus perpetuum
&Z hoc consonat dicto anteris 0recisim. •
sternum vere fine principio fine fine - p-
petuum cui principium sed fine carebit
4 <^ioma igif omne indicium :.jpic pBia ex
dictis o( tendit modum scientie duune •
fjbiimo ergo o( tebit qlis sit scietia bruina
i
*\
)X qualiter sit nominanda dicens q^uom-
amomne indicium compzehendit ea que
sitnt sibi subiecda - i - sita obtecta sim siti na-
turam-1-sim naturam virtutis cognoscetis
Iratum aut dei talis est cp femper ipsi beo
est ltatus e ternus X prefentarius/ex quo
sequi tur/q> scientia dei supergeesia omnem
motionem temporis manet in simplicitas
te pzefentie X compledrens infinita fpacia
pzeteriti Sc futuri temporis omnia Conside-
rat quasi iam-i-plenti aliter gemns in sita
si mplici cognitione • ^sitnc ostendit quo-
modo scientia dei est nominanda dicens.
3tacp si velis pensare picictiam qne cuCta
cognoscit no dices dtmna scientia esse pici
etia quasi futuru feci re edi? esthnabis bini
na scientia ce initatie-t.picntie nuA defi-
cientis-Jqct cofirmat p etbrmolcgia bnius
nominis puridetta biccsf vnbe cognitio di-
uina no dicis puibetia/quia illa importat
ordine ad futuruffed dicit ¿pandentia qsi
porro i - procul a rebus infimis constituta
ab excelso cacumine rerum cunCta p>lpici-
at ^ Motanda quia cognitio sequis mobu
rei cognoscent^ ideo cognitio X scietia dei
{equis statum X dispositionem dei -/stat?
aut dei est e ternus X preientarius cum ee
dtranum mensures eteenitate-ergo scien-
tia dei erit eterna X p scutaria/-ita q> onia
q simt pterita X futura cognoscit qsi sint
pntia Iflotadu aliquis diceret no ens no
por alicui ee pfensffeb pre ter itu Sc futuru
est non ens 4 ergo non potest este presens
cognitioni drnine • tDicendum cp duplex e
non ens i quoddam quod nullo modo e ens
JX tale non est: realiter peesens alicui cum
nibil sit. Aliud e id non ens no simpliciter
sed quia aedu no est ens & licet bariusmo-
bi non postit realiter coexistere tempori p-
fenti/tn potest coexistere etermtati yquia
cternifas cum sit infinita excedit tempus
presens extcnbebo fe ad pieteritum X su-
turum . Et sic preteritu X futurum sunt
etermtati ccexi (dentia peefcntialiter/quia
in eternitatL non est siiccesiio y vnbe non
sequis si aliquid coexist it etermtati quod
pio tanto simpliciter existat-/quia eterni-
tas etia extendit se ad non existens sicut
ad pzeteritum X futurum 4(\ Uotadum $
omnia sunt beo pedentia X nibil est sibi
siiturumfibeo scientia siia non est dicenda
peesciztia que sonat aliquid futurum | nec
bebet dici prenidentia jffittr eandem cau-
sam f sed bebet dici promdentia quasi ¿pcul *
constituta a rebo mfincribus omnia pro-
ficiens: •
4jC>iud igis postulas : -hDic soluit obiecdio-
nesfuperTus Facdas contra proiudentiam.
jp:rmo ergo ostendit qualiter btnufmobi
obicdiones soluans-secubo resumit pri-
mam obiccdione ipsam fiortificado vt for-
malrns io luas | fecunda ibi Dic si dicas-
^(Xirca permum notabuni/q» tres erant la-
tiones quarum prima X fecunda fundans
super bocjq> nibil potest esse pzescitu a beo
nisi id sit necessarium - ^ercia fundas sti-
per boc q> euentus incertus no potest ceiv
titudvnaliter cognosci - (Facit ergo duo -
, «primo ostendit cp prescientia non imponit
neccflitatem rei p rescite per qnob so Kntur
pruna X fecunda ratio - .dbecunbo ostedit
¡cp scientia dei non mutat natumm rei sed
simul stant certitudo a parte scientic X v
certi tubo a parte euentus/per quod solius
tercia ratio-fecunda ibi-jt^uare bec dtmna
{Dumo dicit-Ex quo beus cognoscit orria
tancjp prefeutia /quid igis postulas vt illa
fiant necessaria que lustmns-i-eemprebe-
duns dtmno lumine-1 • dtmna cognitione
cum nec bomines faciant ea necessaria que
peefentialiter vibent/verbigratia-^ bomo
videt in prefenti non facit este neceflariu
“Flunquid eiii intuitus tuus dabit aliquam
necessitatem eis que tu cernis pcesencia ♦
jdicit £>oecitts -. AVmnne ♦ X pbia • Edi est
digna collatio diurni eburnam intuitus
f refectu plentis sicut vos videtis qda boc
prefenti tempemno-i- a prefenti temporis
ita dens stio e terno intuitu omnia cernit
tancp prefeutia lllotanbumlq» intuitus
noster rei prefentis nullam imponit neces -
sitate rei prefenti/quia visio fortis cunctu
tis non imponit necessitatem forti curre#
ti/quia porci t fortes currere vel no cunae
^btc etiam intuitu« dtmn? qui omnia pre-
sentialitcr cognoscit nullam imponit rcbtts
nccessitatcmseb videt ea psentialiter sicut
fututa sunt necessario futura &t continge tia
videt contingentes sutura: ♦
^ ciliare bec dnrina pzenotio: .1/Dic ostendit
cp circa contingentia simul stat certa cog
nitio dei & icertu« enetus rei dices ^c^ua-
re bec drmna pzenotio qua deus nouit fu i
tura illa non mutat proprietat em rerum
quo ad necessitatem H contingent'a/quia
non imponit necessitatem rei que cotinge«
csdiscb talia apud se spectat p:escnfta qlia
oltm peouement fusura ncc confundit r«ru
mdicia|vt cotingens faciat no ce eotinges
sed vno intuitu mentis cognoscit tam ne-
cessarie cp non necessarie sutura quod de-
clarat in exeplo dicens ^btcuti vosbomi-
nc« quando pariter • i • m eodem initante
videtis borrrinem ambulare in tcriafe sole
oriri in celo licet vtrucp simul fit cospedru
tamen bisccrmti« boc esse voluntarium s'
bominem ambulare in terra U illud ee ne-
cessarium f solem oriri-"Ita similiter duu
nus intuitus cuncta despiciens • i-deorsum
aspiciens mirrime perturbat rerum qvali-
litatcm-s-contingentiam H necessitatem
rerum dico apud se pec sentium ratione e-
termtatis sed sutum rum ad condicionem
temporis • $uo fit vf cognitio fututos dei
tanq> pze sentium non sit opinio sed cogni
tio veritate nixa-i-coftrmata cu cognoscit
aliquid esse extituru-usiituru quod ibe no
nesciat i - carere pote st necessitate exiske-
duf/ Rotandum de boc cp dicis beum 6
mia pzeientialiter cognoscere seg pzeterita
&C sutum ponunt quibam exemplum de ba
culo fixo in aqua qui fttccesiitte toti fi li-
nio presens est quia partibo ems-sic eter-
nitas simul esi cu toto tempo re cu oniba
que fluunt m tempore ita cp totum temp?
&C quicqnib est successitium in tempo:c est
presens etermtati<vt fi ponat" ctcrnitas si
cut centrumtotum tempus sicut circiis
fr rentia »tunc licet cizcumftrentia cbtiiuie
moueas Sc par« toti succedat/tri m copa-
tione ad centrum vmfbznriter se babet •
^Vltud exemplum ponic de aliquo qui va-
dit per viam & no videt borrrines post se
veniente« sed ille qui de alta turri respice
rct videret totam viaa & homines per eam
transeuntes tam pzecebentes sequente«
1 sic deus de speculo siie etermtatis respicies
omnia pzesenrilait videt tam pzesentia K
futura :•
q pie si dicas . Dic j. Bia reditad primam
rationem superius positam ipsam sioztifica
bo vt sbtmalm« soluas cC fbztificat eam .
Axrcundo soluit-percio solutionem becla
rat* secunda ibi- Psefponbebo -Jtercia ibi»
jfhic em-fjkrmo dicit • H>i dica« bic obi*
ciendo illud non posse no euenirc quod de? . *
videt euenturum |quia tunc dens salleres
quod aut potest non enenire id ex necessca
te contingere SL sic astringas me ad nome
necessitati« vt concedam contingens ali-
quo modo esse necessarium - Hgo fatebor
rem solidissime ve nitaris cui vix aliquis
accesserit eam concedendo nisi speculator
diurni. i • durine nature. ^unc soluit ob-
ieCtionem dicens • A>i coartaueri« me vt
concedam aliquam necessitatem futuros
Despondebo idrm cp futurum est quo ad
nos cum refers ad d minam notionem cui
ipsum esi presens /dico necessarium esse
seg necessitate condtcionata -s- mirione p-
sentie- cum aut ibem suturum perpendis
in fui natum ratione cutu« ba!xt futuntio-
nem 2>C ibeter mi nationem in siti ca isa ne-
cesse est viberi liberum ^/Rotandum cp si-
cut illud quod in se est contingens qu ado
est nobis presens mtione peesentie /sortis
quondam neceiTitatem/ qua ne cesse e ipsiim
esse dum presens sit/quia omnia sunt beo
pzesentia -ratione istius pzeientie in ordine
ad ipsam brumam cognitionem sozeiuntur <
quandam necessitatem licet infui natum
prorsus vibeanslibem*.-
c»n simt necessitate« - !t)ic ploia becla -
mtlolutione p quaba bistinciHonem necef-
sitatisl^ ea applicat ab ^ppositum ^sedo o-
clubic ex prrrissis simul i tare/cp aliqua sunt
simie continge tia incerta que tamen e-
uemut certitubinalit iAtu a beo puiia • se
A
1
Lunda ibi «(Fient igiturpiocul dubio cuCta
pj);rmo dicit H)ne fent necessitates • 'Vna
simplex - que est necessitas nature / sicut
omnes bonrines necessario esse mortales *
Alia est necessitas conditionis / vt si scias
coi eg abulare illu ambulare ne cesse e f quia
quod qui% nouit illud non potest aliter
ee quam notum est/sed hec conditio id est
necessitas wditionata minime trabit tecu
simplicem necessitatem f quia necessitatem
conditionis non fecit propria natum f sed
abiedrio conditionis f slulla enim ncccssi^
tas cogit ambulare volutarie ambulantem
j quamuis necessarium sit eum ambulare
tunc cum ambulat * pane bistmdionem
ajplicat ad propositum dices. ^odem mo-
do si quid prouidentia diurna pretens vi-
det illud esse necesie est scilicet ea conditio-
ne qua prouisurn estfiz qua ponitur sibi p-
sens quamuis nullam babeat necessitatem
nature f sed deus ea fetum contuetur tanq»
pectentia que ex Ubertate aebitry peouem
itnt f- igitur bcc relata ad in tuitum diur-
num fiunt necessaria per cognitionem dmi
ne notionis f per te vero- id el> in fei natu
ra non babito respedu ad dimnam cogni>
tionem ipfe non defitinnt ab absoluta id
esb a pcrfeda Ubertate fec nature -4/ Ros
tandurn sim intentionem Doecy im mtio
^uicquid esi ptovafam a deo necessario e -
nemt sckutur- dicendo q> verum esb q> ne >
cessario euenit necessitate conbitonata. ted
non necessitate absoluta • TKly aliter sol-
uunt/q> illa propositio esi vera in tenfe com
posito. ted fessa in tenfe diuiso ./vnbe cum
dicitur. ^uicquib prouifem esi- necessario
euenit f verum esi m tenfe composito • quia
impossibile esi prouifem a beo non euenire
tamen ni tenso duuso fella esi, quia euen;
tus rei feltem contingentis in te non esi
necessarius: •
^(fient igitur procul dubio eunda que:
Wic pbitosbfoia couclubtt ex pbidis^p isia
simul fiant/q» aliqua fente fent contm i
gentia bZ incerta que tamen certitubmalU
ter cuemuf in quantum pzeuisa a deo ♦ §be
ambo obicit contmbcc-ibi-^suib igitur re-
fert non esse necessaria cum • fPermo dicit.
Arocul dubio cuncta fetum fiunt que de?
prenoscit esse asioquin felleretur dinina pro
uidentia(ted quedam eorum prcficiscunrur
id esi procedunt de libero arbitricyitaq
quantam esi de esse ipsorum possunt non
cuenire. ^nde febdit que quis eueniant
tamen non amittunt propriam naturam
libertatis • quia prinsA fierent potuissent
no euenire ^Kota q> tota intentio ♦ Decy
fendabfepbocq?aliquiblibere fetu^ex
fiii natum x ccmptone ad prescictia diurna
necessario euenit bZ tas e necessitas oditona
ta quia i qntu puifeg e sic necessario euenit
ted no absolute circuscripta pzeuisionc : •
duid igitur refert non essi necessaria cu:.
ple obicit cotm solutionem bZ soluit obiec
tionem-^Deambo contm illam solutionem
iterum obicit- ibi. Jbeb si inquies in mea •
Obbiedio in boc consistit • ^Ex quo futurum
contingens pseitum certitudinaliter euenit
bZ necessario non vibef ee bra mt contm ;
gens bZ necessarin ivnde dicit« <$uib igit?
refert contingetia bZ libere fetum no ce ne-
cessaria cu ipa cueniat inssar • i-ab sitrrilb
tubim necessitatis -Tunc soluit btces./<&.
mt euentu necessartu bZ contingcte bcc re-
fert qct manifeteu ajparet p exempla que
pauloan pofei seg q> sol oriens bZ bo grabi
ens q dum ftut non fieri no possimtf bZ ita
viriis eis necessariit feb conditione pntie*
pntia em necesse ess esse dum fent pntia •
tn vnu eorn scZ sol oriens priusip fieret ne
cesse emt existere-Alteri vero seg Fb gm-
biens minime babet necessitatem fieri an-
teA fiat ita etia illa q de? babet pntia pro-
cul dubio exisfut ^pt necessitatem conditi
onis qua fent puaia euenire taq prefentia
H^ed eorn q sic fent puiia boc de rerii ne -
cessitate dndit sicut sole oriri 5 aliud d po-
teteate fecietiu scZ bomine ambulare. ex q
concludit ideo no mturia bixrm? boc pri?
<p illa que contingenter cueniunt si re-
ferantur ad diurnam noticiam fent neces-
saria scilicet ex conditione dnnne scientie
^b>i vero per te confibercnf ipa fent abso-
luta a nexitou-a viculis necessitatis quod
A
¥
maniseseat x ñnnle.sicutsñ id quob patct
sensibo referas ad ratione tile e vníucríalí
A>i ant resera« ad senfum tile c singulare
Rotandum q> si idém relatu ad dmerla
potcí t elle vnút críale BC singulare videtur
sirmliter <p ibe compartí ad dtuería possit
ce cofmgen« BC necessarium • Rarn partí*
culare bebet ratione cotmgentis BC vniuer
(ale rationem nccesiáry • Aed vi be mu« cp
humana natura copata ab intellectu ágete
abserabente a conbiciorrífco mbtinbnantibo
BC copata ab íntclledum possibilem babet
rationem vniuersali« sed compata natura
humana ab sensiim qui particulariter co-
pre bendit babet rationem singularis - sida
vniuersále cid biim mtellígií «particulare
vero bum sentit ^similiter erit be fusuco
cotmgenti cp ipm copartí ab diurna pfcie*
tia c necessarium cobicionalíter m se aute
consiberatu babet se contmgenter: •
éJJjyib sim mea mquíe«:. Dic cbicit centra
solutione iam dictam BC sóliút illa obieCti
onc - secsibo m$uet dubitatione ibi • Auid
igis| pernio bicit-ICu obicies contra solu-
tione sic • íjbi fn mea pote (date ese mutare
Apositu meu seZ currendo vel no currendo
egoeuacuabo • i • fruserabo puibétiá d ma-
ná cu ego mutaueco illa q pnouát cé futura
3pse soluit dicens «^go rcsponbebo'te pos
sefteCtere-i•mutare Apoñtutuused ven-
tas pmábentie illa intues illud te poste fez
mutare ppositíí • BC an sacias cp ¿jpositum
mutas BC ítuef quo conuertas tuu pposi-
tu ideo seias te no poÑe vitare diurna psei-
cntiá sicut Kuis libem voluntate te conuer
tas ña varias actiones tu no potes effúgé
intuitu psentis oculi ^flfíot^cp licet bomo
poflít mutare positu sim p boc tu no es«*
fugit pscictia btmna /quia bc? illa mutato
ne pnoscit /posito em cp deus puideret te
cms itup ab seeu <|m« possis no ire BC ppo
nas non ircfno tú no ibis quia be? puibet
simul JBC ^positu BC potestate no eundi BC
mutatione Apositi BC actione eundi BC ideo
non potes aliquo modo effugere eius pre-
scicntiam: •
Y<feub igts inquies ^. Dic monet dubitatio-
ne dicens. ^u serte inquies quid igitT w-
tingat ex ista solutione mutabis ne scien-
tia burina ex mea bispositoned«ex mea va
riarsone seZ cu ego nuc volo boc nuc aliud
vibes ne pfeierttia burina ex boc alternare
♦i«mutare vices suas cognoscendiy ipe ru-
det minime contingit bcc cp burina scietia
mutes' quia dirrin? intuit? peurrit omne
futuru BC retorquet illud ab psentia Aprie
cognitionis cognosccnbo omnia simul tan
cp psentia nec ait nat. i* mutat vices suas
p cognoscendi nuc boc uiic illud successine
sicut tu estima« sed manen« liber a muta-
tione viro ictu pnemt BC complectitur tuar
mutatione« psentia compbenbenbi ora
tanq» psentia beti« non foetis' ex rebo fu-
turi« fseb ex Apr ia simplicitate ex quo re*
soline «bbeclame illud qb pauloan posuisti
scZ tnbignu ee si sutum nostra dicar psea-
re causam scie bei virtu« em scientia diur-
ne cu età compte Cten« psentialit ipa impo-
nit modu ommbo reto quia scientia dei est
carila rm ipa vero mbit debes ipsi« rebus
qmarribil ab ei« accipit sicut nos accipi-
mus scientia a rebo 4/Rota si dens simul
non cognosceret ea que successine eueniant
in tempore tunc scientia dei cet variabili«
Mt boc cp cognitionem vnius succederet
cognitio alterni« f sed quia ora simul cog-
noscit tancp presentia ideo msira scienrta
non cadit variatio vt pus neseiat ee alie?
BC postea sciet f vel cp pus sciat boc non ee
BC postea ce- rmmo simul omnia cognoseit
BC ideo simul scit aliquid no ee r vna disse
rentia temporis meniumntis rem • BC ee in
alia disserentia temporis
^<àrre cu ita sint:«lDic concludit ex prmfsis
compassibilitate liberi arbi try esi pscictia
diurna dicens^ <z^ue cu ita sint vt pbitfru e
manet liberta« arbitry mtememta«i « rcor-
rupta « Ree leges ¿jpenunt boibo pena« BC
pnna inique iiiuste volutati bo no seris so
luti« • i ♦ Ubemtts ab om necessitate manet
etia immobiliter deus pseiu« cuticbop. BC
psen« eternità« sire visioni« concurrit cu
sutum qlitate seg bonitate BC malicia no -
sero^ aestuu dispen/an« • i • diser ibuen« bo-
nis ptrria BC mas siqplicia.nec frustra simt
posite pces ScHes m deo que non poflune
ce incfftcaces cu sint reCte ^(fllota ex quo
Apt liber« arbitria possunt res sic BC aliter
cuenire non inmste bonis peerrria/& malis
siqplicia Aponus jnec ipes BC pces fruitra
tur -f frustraretis aute omnia bcc si omnia
vinculo necessitatis vterentur sicut patet
ex didis:.
4 Auer femini igit vicia: • tOic pbia sutum
girexBbztatione vtile dicens. Ex q sic est
q? no ei lis eoad i necessitate ad fecundum
aliquid fed manet in vobis libera volutas
ideo auerfe mini - i-ipernite vicia ne per ea
iuste incurratis penas. colite - i- exercete v-
tutes Apter quas merita confeqrrrim • siib-
leuate animu vestru ad recitas ipes que m
veram beatitubinc tendat»poerigite incx-
celsum icZ ad dea bwniles pces BC bcc me-
rito feciatis quia si non vultis bissimilarc
auertebo ammu vestru ab bis rnc magna
vobis e \bicta necessitas ¿pbitatis-i-vtutis
qitia illud qct agitis non potest latere illft
qui est index actuu vestron ♦ rfn siibbit.
(tum agitis ante oculos • i-cum actiones
vestre sint m Ari^eCtu tubicis cuncta cer-
nentis scZ dei 4f Mota vicia sunt iperneba
quia rebbut leo mine scrmle nam qui fecit
peccatu femus e peccati* Me S^eneca bicit
scire deos peccata ignoscituros BC bo-
mines ignoraturos abbuc Apter vilitatem
peccati peccare erubescere 4Virtute« aute
sunt colendel quia virt? est que babentem
pfteit c% opus eius bonum reddit .^eCka
jpes BC recte pecces sunt deo porrigende •
{quia bis beo coniungimur -JBC ipsum allo-
quimur BC si non bissimulam? negligenbo
p dicta magnam virtutis jpbitatcm nobis
mbictam BC peormssnn mbe consequcmur
quonia omnia que agim? simt in pipectu
dei cunCta cernentis i sicut em scribitur ab
bebeeos ♦ quarto .omnia nuda BC apta iunt
oculis eius qui est dens benedicius in fe-
cula feculo^r.
iDic Uber Doecij de osolatione pbilosopbic in textu
latina alemamcacç lingua refertus ac translaté vna
cu ajparatu BC expositione beati îbome de aqumo
oebrnis predicatoeum simt feliciter. Armo domini
M • CCCC • Ixxrij • xx m) -mensis ^uly.
(2onbibit boc Cinis alunis Tturembergensis
Dpus artesiia Antonius Coburgcr
mdòfwr uw, Ä 'K; mr .4?. -Wa W'^Æ
WÑU^/ ■ ® A; «B ^MWM m: HW
}f ■• - ■ i: :7nwÊ, ■iss ’ à DM^WWW- ,.? 7^W
j! ' \ j -, I'M
. ys H {Jn ' : I. ■ î P#
1 X i 'ir -'«. *»MáñqMW
liebe beibet attcb bie volckeze mit bei
cc mit k
liechten ober rosenfarben tag. vnb bar der monbe gebeutet den neebten die der
abmtstem bat her zu bracht - vnb auch das das geitgig ober wütend rnere fein
fluten ober unben betzwinge mit einem gewissen ende * vnb das den wüsten cr-
trieben iebt ^yme ober verbengt werde Zuerftrecken ober Zn weittern die praiten
Zile. vnb bas bie gewaltig oder gebietend liebe am brmel die bau das emieb vn
bas mere regiert • pinbet bie Ordnung bifer ding • (J)b aber bicielb den Zawm von
if lassen wirbet • &>o wirbet Zubant • alles das das vetz aneinanber liebet-streit
haben- vnb krige werbent Zerpreeben bie grossen wezlt- bie sie yetzunb ober nw:
maln bewegent mit geselliger treü vnb schonen bewegungen • t$>ie vorgenant
i: .i.~ t-.fc.... j- vi i-i--— ‘ ‘ ’igem gebinge • vnb pinbet bie beiligkeit ber
■5- » feine recht ben getreuen gesellen - 0 ein
! • ob eur gemüte regiert bie liebe • von ber
bet sieb bie bas anber pueb von bem tröst
tt bueb - vnb vabt an A^oeeius Zereden.
^ fecuncfus de consolatione
Indpit^ertiu». '
jädi auidü ftupenrem^ arrectis adbuc auzibo
tilo post 0 inejuam siimmü lassbZr fblamen
,dcre. uel canendi etia ioeuditate refbirifti
ine idibo non arbitrer • Dac^ remedia qne
do non perbo zrefco. fed audiendi amdns
! mejuit cu verba nostra tacitus attentusc^
pedaui - uel quod eft verius ipla perfeci -
^Jita ejuide mordeant. mteriu« aut reccpta
du dieis cjnanto ardore Bagmres . si cjno
s-A). Qitonam inepta - (D • y^d veram in-
■minus. 2bcd occupato ad miagines uisii
ego-säeobsecro 3CPieillaverasitsine
I | .. ,
laut illa tui causa libenter • ^>ed ejue tibi
-p> bis at$ infezmare conabor - ut ea pfpeda