Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

TRAIECTVM. AD MOSAM- 
R ATECT VM, Vrbsinfinibus Eburonum am pliffima, ad vtramq; fluminis Mofzripam fita, 
& lapideo ponte iun&ta,fornicibus aliquoraccuratitlima (tru&ura confe&o,àtraijciendo flu 
minenomen habere,conftanti hiftoricorü fententia perhibetur.Eius incolas Bethafios, Ta- 
«ito di&os, Marlianus exiftimat,quanquam nefcio, vnde Ammianus Marcellinusacceperit 
)btrincenfe Mofz oppidum,quo Traictum fuper Mofa fitum intelligere videtur,nififorte 
dà Tungris (t mutuatus,qut Traic&um in Zridyt mutárunt. Etquia Traie&ti nomine duo 
oppida vocabantut : alterum inferius apud Barauos,alteram fuperiusin Tungris, hoc Jy; 
»ertricbt/id eft,SuperiusTraiectu m,Et fyncoptos Jpytricht vocarunt,é quo Obtrinceníe op- 
oidum Marcellinus fecit : lllud OO tterftricbt? id cít, Exterius Traic&um,&concisé 9 tctriayt 
;ominárunt.Que Vero pars Traie&iad Mofam,Orientali littori adiacet QBicf/vulgari idio- 
mate dicitur. De vtriufqueorigine,antiquitate nomin e.actutelari Diuo,huncin modum Matthias Herbinus,fcho- 
ie Traiectenfis R e&or,àloanne Turhemio Abbate Spanheimenfi commendatuslibello de Traiettoin(tauraro fcri 
bit: Q^ Ex vico,latino nominetradum X vfurpatum effe videtur. Hancautem interpretationem inde conicdtura 
colligo,quod illelocusantequam Ciuitasad tantam amplitudinem,in quanunc e(t, veniret, forté vicus paganus e 
rat.Conftacenim ex antiquis hiítorijs, Ciuitatem hancpofítaduentum S. Seruatij maxime auctam, & ampliatam ho. 
minibus,muris,X xdificijs.lIta. qux tune vicus paganus erat,nunc eft teferta viris vrbanis,& tamen a ntiquum nom:n 
retinet quod ex appellatiuo,loago vfu,proprium £adtum eft, quod frequenter apud prifcos accidiffecomperim ts. 
Nam & tota Ciuitas noftra apudillos via R egta appellabatur,quia perillam Roma ni Reges,qui ijdem Imperatores, 
veleotum Legati Tungrim,nobililimam tunc Galliarum Metropolim iter £icientes,tranlibant: cümdq; ad Mofam 
perueniffenr,qui ponte catebantraiedione opus erat,à traijciendo ergo Traiectum cft nuncuparum , quo vocabulo 
lulius Cafar tam eloque ns,quàm bellicofus,in commentarijs fuis vtitur fxpé. Et,quoniam Cafaris mentio facta ett, 
libet hicde Cefarealiquid interponcte,quod jd rem noftram attiner.Quoniam ex clarisfundatoribus vrbes nonni- 
hilfibigloriz folent vendicare,vt Conftantinopolis à Conftantino.à i omulo R oma:Primordiülraq Ciuitaus no- 
rz condendzlulius Czfar fuit, qui cüm multisac magnis przlijs Galliam,Getmaniamque oppretfitlet, T vaiedtum, 
conuenientiffimumlocum h ybernandt copijs luis delegit.Confpexerat enim prudentiffi mus Imperator,quod is lo. 
cus feipfum facile muniebar,& nihilominus alimenta viuentibus abundé fuppeditabar. Habet enim ad Auftrum tal- 
tus apricos amoenitli mos,pabulationib usiumentorum aptiffimos.Ad occidentem X feptentrronem,patentes caute 
pos, fatorum fertiliffimos.Nam ad or! entem, Mofa eftinfinitis vüibusaccommoda.Cui in modum femicirculiadiua 
&um vallum omnia caftra girando tuebatar,füper cuius aggeribus pofiti funt poftea muri antiqui Ciuitatis, qui víq; 
in hodiernum diem appareno & nonnihil fortitudinis afferunt. Hacha&enus deducta có fpectant, vt, (i nobis glo- 
tiandum fit de antiquitate antequam Saluator noíter carnem humanam affumerer, anno circiter octauo &feptua- 
zefimo initiati fumus:fi de fundatore lulio Cefare originem traximus: (ide noimineàtraijciendo flumen Mof2 di- 
&um eft Traie&tum, quum Aliquando via Regia appellaretur.$: de prifidente Parronoatque Ampliatore, b. Serua. 
natio plurimum obligati fum us,qui pontificalem (edem primus huic Vrbi intulitiin qua viginri Epifcopi refederunt. 
Pauczigitur Ciuitatesin procinétu noftrotunt,qux de hisque poffunrgloriari. Nam,aut non tam antiqua , aut à 
minus nobili conditore fundata,autnon tàmdi$no Prafidente atque ampliatore memorábiles, Cüm Caefar oppi- 
dum conftruxerat agge ribus, impleuit R omanis. nam lingua Latina v (i funt, per multatempora, Vt ex certiffimisin- 
dicijs adhuc apparet. Et precipue omnia,coràm Scabinis,& Confulibus negoria,làtiné aca [ünt,vt conftat ex diuerfis 
idhuc 3&tis,aclitetis hzrcditatu m,tranfacionum,infra ducentosadhucannos latine fcriptis. Hucufque Herbinus. 
Ciuium pars Epifcopo Leodien(i, pats Duci Brabantizx (qui nunc eft Inai&itlimus Philippus Hifpaniarum Rex Ca. 
-holicus)paret.Qui vtrique, uos ibihabent Prefe&osedilefd;.Senatus Romanorum more,quotannis nouus creari 
(elebat:Bini videlicet Coff cam X I. Procoff. ac Quzítorc ex vtriufque Principis plebe.Sed propterturbas qus non 
folà haiusoppidiR em p.Ied totius Belgij ftatum, paucos ante annos, miferrime agitarunt,is Senatus cóftituendi mos 
interruptusett;Senatu iam per Principum deputatos ordinato, víquead cotum reuocationem perdutante. Prima- 
tia Traie&i Eccl efia,fuper crypta exigua,in qua $.Seruatij corpus,miraculis clarum,tepultam eratopere,reliquijs fa: 
cris Canonicorum focietate, X ampliffimis redditibus nobile, S. Seruatio auncupata eit religione ac pietate ciuium 
vt Vfuardusin Martyrologio fuo,iuffu Caroli Magni confcripto) velà Monaulpüuo Tungreufi Epi(copo, vt Bedate- 
(tatur. In qua etiamnum eius offa,quemadmodum & fex exordine fuccefiorum , cam multis alijs prattantiflimis re- 
liquijs religiose Afferuantur,qu£ ex O&auienfi Galli vibe,S.Seruatius Hunnorum deuitans tyrannidem, huctran- 
(tulit,quarum eratia,cx remotiffimis orbis partibus, vtputa ex Styria, Croatia, Sclauonia , Hungaria, Bohemia, Alfa- 
ria,tota Francia,alijfque innumeris regionibus maximé fingulis feptennijs,dum facra reliquiz potiffimum o(ten- 
lunturtürmatim homines Aduolate confueuerunt Epifcopal em Tungrentem (edem D. Seruatits Traie&tumtran- 
(tulit.Cuiibidem XX.ex ordine,fan&itate vitz clariffimi, fucceflerunt Antiftites. Quorü pénultim usfuitgloriofus 
Scinclytus martyr D. Lambertus;qui Leodij,pro Chritti nomine,fangainem fuu m profudit.Cuius difcipulus,atqus 
(ucceffor Haupettus,loci,fanguine Magiftri,ac Pradeceffo ris fui cófecrati tactus affc&u,Epifcopalem fedem có tran- 
(tulit.Cui hoc rempore Reucrendittim us Illaftritla mufque Princepsac D. Dominus Gerardus liGrofsbeck, S. A. E. 
Cardinalisfumima cum laude praeít.Traiedto plurimum vtilitatis lecora przbet, fluuius cxigaus quidem, fed fub- 
inde niuibus refolutisaut immodicis imbribusita éxundans,vt pagis,edibufque vicinis,non parum detrimenti infe- 
tat.Profilitnon proculà Centronibus, Tungrofque alluens, Traiectam (inuofus fe confert:in cuius fuburbioin duos 
diuifusalueos,totidem etiam locis vrbem intraGibique turfum,altero alucó in plures fe pandente,maximàm moli. 
oribus fullonibus,tin&oribus,coriarijs.alij que opificiDus, ciuiumque domibusconm moditatem adfert. Demum 
Francifcanos praterluens,omnes fuosalueosin viiunico zit,ücque oppidum efiluens in Motam (e exonerat. Quin 
& illud memorabile,quod patfim in vicinis Traie&to locis,potifiimu m vero in Gronsfeldt, fabulofi e terrx vifceri- 
Us eruantut lapides pre tanziffimi 1utemin Pago Tichen,viputa durióres,ac diutu riiorés, At deterrimi,in Hunno- 
-um monte,in quibus prater conchiliorum fpecies,im lapideni indurátas, animalium quoque offareperiuntur,vn- 
leconijcere quidam volunt, co$ montes ex diluuii zitibus aee regatos, Qua de re accuratius differiturin Veronz dc- 
riptione.in operis iftiuslndice. 
Y