Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

TOPOGRAPHIA. 
INSVLA HVENAINCELEBRIPORTHMOR EGNI 
DANIAE, 2VEM VVLGO OERSVNDT VOCANT, SITAE, IN .:9VA ARX FRAN IBVRGV AM 
dicla,quampluvimis, Varia exatiad, ratione , elaboratis Macbinis Aftvonomicis referta, in fumma illius fcientia bonoreni 
e» inflaurationenià TX cHONEBRAHE mobili Dario, Doiainó de Knudsdrüp,circá 
anum M. D. LXXX. exadificata e[f. 
/1vsInfule medium vbiarxipfa confiftit,eleuationem Poli quinquaginta quinque, 54.cum dimidio graduum obti. 
1et,& ab occafu remouetur partibus 37.feré.Habet autem in circuitu $160.paffus maiores , quorum quilibet 5. peduni 
iffumitur,vnde duo quafi miliaria germanica mediocria in àmbituadzquat. Qua, cüm in celeberrimo totius Regni 
freto,per quod quam plurima naues ab Orientali in Occidentale mare, & vice verfa iucundo profpectu tranfeunt, 
-onftituatur,quedam etiam przcipua huius Regni opida in propinquo circuitu confpicit: In Selandia, Hafniam Reg? 
xi Metropolim Academia Regia mercaturad; celebrem,verfus Libanorum diftantem tribus miliaribus Helfingoram; 
ibi naues pratereuntes foluunt vectigalia,& Arcem Croneburguri dictam, magnifice à Rege Friderico 2, nouiter eX« 
ru&am,verfus circium duobus miliaribus.Totidem etiam Helfinburguin in ipfam teptentrionem, idd; in Scanie lit- 
rz diftatin quo etiam Landiskronia,vnico faltem miliari diffita verfus Eurum patet. Lunda, qua licet màritima nó 
ittamen hinc fpe&tatur verfus Meffeurum in diftántià 4.miliariurà . Malmogia veró Vpopliznicem refpicit, remotá 
miliaribus quinis.Has ciuitates infula in circuitu videt,& vicilfim ab his,cüm fitadmodurn altà, profpectatur. Licet 
rero non admodum magna tit,nüllàtamen eius pars ociofa & fterilis exiftit,eflque ferax frügum,& iumentis abundat, alit damas, lepores; cunicu- 
los & perdicés in magna cópia,& pifcaturz circumundique apprimé opportuna eftSyluulam habet ex corylis,vbi nulla nuciim vermiculis vnquá 
infecta vifa eft,vt neque glires hecterra patitur. Olim quatuor Arcibus infigniserat,cum Huenelli gigantiff (ex qua hzcinfulà nomen accepiffe 
creditur)pófteri,inter quos Hugo & Grunhilda apud Germanos in Athletarum hiftoria celebres memorantur,illam inhabitarent. Nomina Arciumi 
adhuc recenfentur:Synderburga,quz verfus meridionale littus fita eratquemadmodüirn Nordbüurga oppofitas partes,circa Boream obtinebat. Ka- 
thecidia véró ortum hyemalem,veluti Hamera zítiuum refpiciebat; Harum quatuor Arcium fundámenta àdhucconfpiciuntur, fed rudera nullá 
fantrefidua.Licet vero infula hzc admodum alté inter márinám falfedinem exurgat,tàmen riualos & fontes aqux dulcis,non paucos habet. Eftqué 
inter alios fonsqui nulla vnquam hyberni frigoris vehementia con gelatur,quód aliás in his Regionibus eft raritfimum. 
ORTOGRAPHI A 
ARCIS VRANIENBVRG IN INSVLA PORTHMI DANICI HVAENÀ; 
OPT. ET POTENTISS. REGIS FRIDERICI 1I. DECRETO, ASTRONOMIAE 
inftaurandz gratiaày T v cHoNEBRAHE D. deKnudsdrup exzdificatz. 
Explicatiopartztum exteriorum pracipua domus. - mE 
Ianua Orientalis exIonico & Dorico opere compofita. B.Cocnaculum h ibernum.E.Lapis fundamentalis quem pofuit Magnificus Dn.Carà 
Ars Danzzus Legatus Gallicus.G.& H. Feneftrz cella fubterranex.C.Camera pró hofpitibus; SuntQue verfus Occafum dux fimiles. M. Mu- 
feum rotundum curn Bibliotheca & globo magno aurichalcicó.cuius diamiter é.pedum eft. K. Caueà auiaría cui fimilis refpondet verfus 
occafum.L.Laboratorium chymicum fubterraneum & rotundum continens 16, Varias fotriaces arti Spagytice deftinatas.I.Foramen per quod dimit- 
tuntur carbones pro laboribusPyronomicis.Z.Cella fubterraneà pró reponeridis lignis ad comburendü hyberno tempore.X.Coquina D. Camera 
Regis rubea. «, Camera flaua octógenalis.E.Camera Régihz cérulea;Hisitribus refpondet verfus otcafum Coenaculum maius zfítiuum viridi colo- 
:e exornatum, vnde naues omnes ex vtroque inari occidentali & ócléntali pér fcetum illud vltro citroQue frequentifsimó comeantes iucundo pro- 
[pe&u videri poffunt.X.Feneftrz füperioris cohtignatiónis.O.Obferuatorium maius iii meridionale fex infignes & maiores machinas Aftronomi- 
-ascontinens, P.Globus volubilis cui imponitur inftrumenturti idtet ób(eruandum diftantias ftellarum,cui fimilis verfum occafum refpondet. Q: 
Ambitus octogenalis in quo fitus eft globus przdictus.N.Obferuatoribim minus meridionale Armillas Aequatorias magnas Continens.VV. Defcen- 
fusin laboratoriumi & Afcenfus in Obferuatorium.R.Obferüatorium maius Septentrionale quatuor magnis inftrumentis Áftroriomicis refertum; 
S Obferuatorium niinus Septentrionale;alias Armi]las Aequatorias magnas capiens. T.Alius globus veríatilis imponendis inftrumentis inferuiens; 
cui etiam verfus Occafüm fimilis refpondet. V.Locusin quo fitus eft globus ille magnus.£.Suprema camera o&ógehalis próximé infra cuf pidem de 
mus,ex quá vndique patet profpectus habensin circuitu ambitum quem Galeriam vocant fupra tectum.yy.Strücture ódtogenales it quibus imagi- 
nes exciíz,4.Anni partes confpiciuntur,& per artificium Hydaticum,quando lubet;gyrantur,aquafQue fingüla ternas furfura attollu nt.GG.Sex cami 
niin vnum definentes verfus Auftrunt,& alij fex verfus Boream,in quibus omnes camini totius domus diftiti&im concurrunt: N, Lócus pro Horolo- 
gio fonante liorás per campanam,quz fuperiüs pendet in c:A.Pegatus oftendens vndefpirent venti,qui duri Circurnüoluitur infra tabulatum fupre- 
mz Octogonicz camerz per indicem volübilem,omnes ventos,prout quotidie flant, indicat ; vnaQue hotz fub eodem tabulato patent per aliuni 
:ndicem ex eodem centro reuolutuim, Atque fizc eft exterior domus delineatio qualis patet ab Oriente afpicientibus, qnibus omnia eodem modd 
tefpoiidet ab Occidentali parte,quemadmodum Meridional i$ & Septentrionalis faciesetiam fibi ipfis in omnibus affimilantur: 
| ] 0 Ichnographia explicatio: | | | 
A fanua Orientalis.C.Occidentalis ianua.3. Trafitus quatuór ad anglum rectum coricurrente.B.Fons aquarium volubilem rotans,qui aquas hinc 
*indeeiaculatur. D.Coenaculum hybernum.E.F.G.Camerz pro hof| pitibus.L.Gradus maiores per quos afcenditur in fuperiorem contignatio- 
nem.H.Coquina.I.Poenu. K. Puteus profundus 4e.vInarum artificio Hydatico feruiens, & aquas per Sifiplionesin omnes Cameras totius domus di- 
ftribuens.M.Ambitus pro lignis réponendis.O. Gradus in poeno fubterraneum ducentes.S.Circuitus fupra Laboratorium , vbiin quaídam fornaces$ 
tarbones deijciuntur.P.Gradus mirióres dücentes à Laboratorio in Obferuatorium;R.Cauea auiaria vetfusoccidentem. Q. Alia cauea auiária ver- 
(us ortuni;iii quibus aues libere in paruis arboribus hiincinde volantes cantitant. T. Bibliotheca, V V.Globusille rnagnus aurichalicus, 4.Camint, V« 
Menz. Y. Led. N.loci fecreti.Sunt auté omnia in hactota diftributione fe inuicem tefpicientia & equalidjia vt quatuor Camere eiufdem fint mag- 
nitudinisitidem & turres vtrinque adlivrentes cum fuis ambitibus. Porticus etian & atria decuffatim concláuia zequabiliter dirimentia, eanderi 
inuicem magtiitüdinem feruant.Omnia veró quz tum iii Orthographia confpiciantur proportionern magnitudinis eam habent,cuius B2fis quadra- 
a intelligitur in quolibet latere effe pedum «o. 
| | | Delincationis totius capacitatis explicatio, . : 
A Domusprazcipua in ipfo meditullio totius capacitatis extructa,& per quatuor latera zquale quadratum efficiéRtia in 4. mundi plagisexadif: 
- $ *imévryensjita vt dux turriculz Meridiem & Septentrioneri.dmbz vero value Ortum & Occafum exquifité refpiciant. E. Porta Orientalis o- 
pera ruftico & Tufcano compofita.D.Porta Occidentalis eodem opere elaborata. Habent aütem hz duz port fuperius duos canes maiores Angli- 
cos excubatores cuim fua domuncula,vt vndique aduenientes latratu indicert.B.Officina Typographica maioris domus Idzam in parua forma refe- 
vens.C.Domuncula pro feruis,etiam maiorem domuim,quà ad frontifpicia reprefentans & fubterraneum liabens carcerem. F.Exterior valli facies. 
G.Interior valli forma €um fua planitie,vbi duo coniunctiri fpaciári poffunt. N.Quatuor viz verfus ambas portas & vtramque domunculani ducen 
tes,in 4.mundi plagas adamuffim excurrentes.O.Qyatuor ianüz fiortorum.M.Vrabracula amoenitatis gratia ín hortis cóftructa, L. Horti lierbarunt 
& florum.H.Horti arborum vari] generis nuiero trecentaruni.I.Ludus quem Pilkertefel vocant.K.Ludus globulorum quem Re/t«f:l vocant; Atq; hzc 
e(t totius capacitatis generalis defcriptio.Habet autem valli ambitus figuram quadratam,cuius fingula latera continent pedes 3oo. Altitudo veró ip- 
Gus valliab imo fundamento eft pedum :8.Craffitudo eiufdem infima eft pedum 14. Suprema vero vbiambulatur, pedum y. Domus ipfa in medio fi- 
t,que etiam exacte quadrata eft; habet in fingulis lateribus pedes 4o.Altitudo muri so. Turres vero rotundi à Meridie & Septentrione annexi habét 
20. pedesin diametro, quibus ambitus exterius adhzrentes addunt pedes 9. Porticus ab Oriente & Occidente inferius quadrati habent 14. pedesin 
quolibet latere.Tota latitudo domusàterrz fuperficie víque ad Pegafum fupremum eft pedum 7o.Domus etiam tota, quaquauerfum patet,hypoge? 
habetadificiaquorum profunditas eft pedum i. hzc vero fubterranea cim fint.non hic reprzíentantur.