Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ASTRONOMICVM 
CAESAREVM 
Eufebii error 
define Mace» 
donici Imperii 
ftatuentis* 
Quomodo Li 
uius intelligen 
dus de horis 
ccHpfis, 
F.x hiis deliquium inueftiganti,ceu praeceptum eft,eadem qua infra 
fubfcribitur forma fe offert,qua; repraffentat, 
fTunfta jx. m 30* 
^[Dimidiamquocp Moram m j tf, 
^ Tempus callis horam j m xs, 
^Motum !> dimidiae durationistempore m «3 
Dimidiam durationem Hori m 44-» 
^[PrincipiumecHplis Hor: jo m $-7 poli meri: 
MediumEc^plis Hor: jx m 
^[Finem ecHplis Hor, x m poft medium noiftis* 
Tempus vera oppofitiois poftremo, Macedonicum ad meridianu 
f Perfeo fc* in eodem debellato) referendum foret, nifi in Samotra> 
tia idem captus eflet,quapropter Samathracico meridiano vtiquoqs 
maluimus. Ex regionum itaqp tabula, horam 1 m 3 4 reperta,ve 
rx oppofitionis tempori Ingolftadiano addentibus, Hora: 14 m 
j 3 pomeridiana,quae fuerunt medium ecHpfis tempus Samothratip, 
prodibunt. Ex hrjs vtiq? liquet, fex annis Eufebium in afferenda Per- 
fei captiuitate/ & Macedonici Imperrj fme, tardiorem effe. Quod 
vero Liuius dicit eclrjpfim hanc confpeCtam a fecunda noCtis ho* 
ra q uartam vfcp effe, putandum eft,nonita exacte numeratas,hoc 
in loco horas a solisoccafu incipienti Liuio, fed a crepulculo 
verius,ficuti fere fit penes vulgum, cuius opinionemtortaf» 
fe imitatus eft, & prefertim milites,quorum obferuatio po» 
tior in esede quam coelo, mens intentior pilo quam po» 
lo, contemplatioq* abfolutior in arcis quam aftris po» 
(ita eft. Quo circa,quod negligentia militari co» 
miffum hic effe reor, nihil nos moueat pe« 
nituSjfedpotiushoram jx, qualis cer 
te fuit, cum minutis i 9, pro 
deliquii principio de 
fummamus* 
historiae depravatae exem 
pium adhuc aliud e Plutarcho fumptum, 
Metus Niciae 
obecliplimvi» 
fam, 
Quando bellti 
Nicia geftum 
fit. 
Taxatur Plu* 
tarchi interps 
primo. 
LVTARCHVS IN VITA 
Nicia: ducis Athenienfium tradit, Ni» 
ciamiama Syracufanis,quos aliquan» 
diu oppugnarat,quodamodo circunue 
tum,no&u cum luis abitum deftinafle, 
nimirum 13 antequam caperetur die 
vnacum£>emofthene,ficutex hiftoria 
colligere eft» Verum hic forte fortuna 
eadem noCtc Lunam deficere contigil# 
fe, indeq? vehementius adeo Niciam 
omnefq; milites turbatos,cum propter 
caufee ignorantia,grande aliquod ma» 
Ium libi portendi vererentur, Anaxagorasenim tunc temporis pri» 
mum caperat de L una: motibus vera tradere,qua: vulgo adhuc igno» 
ta erant &c, Sed hac Lunae obfeuratio,quonam tempore cuencrit, 
inquirendum reftat, hoc enim eft quod inftituimus, Eufebiusin cro* 
nicis diis bellum hoc geftumelleferibit anno mundi 4781, hic nu* 
merus annum ante Chrifti incarnatione 4)7 fuifledemonftrat, fiue 
olimpiadis 90 mae,annumfecundum,quodnequaqfeitahabere,res 
ipfa oftendet, verum anno poft hunc tertio, 4)4 fetante Chriftum 
labente nec dum pleno,die Septembris 8, quando non ita multo poft 
occalum Luna per quartam lui partem,id eft,ad puncta tria obumbra 
ta eft, mox poft ortum fuum. Annus Eufebii defectum nullum conti 
net, neq? etiam pofteriores aliquot,neq? priores illo, adco,vt alius prg 
ter hunc noftni effe nullus queat. Meminit praeterea Plutarchus Ni» 
ciapaulopofta Syracufanisiuxtafluuium Aflinarum capti, his ver* 
bis. Erat dies 14 tus menfis,quem illi Carnium, Athenienfes /arra» 
yerviavct vocant, latinis vero Maium arbitror appellari. Hoc in loco 
meverbofioremefle cogit Plutarchi interpres, dum bis in prafentia 
inpingit grauiter,parerga 8c ad textum nihil pertinentia ingerens,qug 
propofitum noftrum, nifi confutentur, euertant maxime, f[ Primus 
itaq? error eft in hoc,vbi dicitur, Erat dies vicefimus quartus mefis &c, 
vbi legendum vicefimus feptimus,minime aute vicefimus quartus,grg 
cum enim exemplar per 7t7f«c/lt effli quartum quidem fignifi* 
cat,fed eum qui ante finem menfis eft diem, Athenienfes enim decenos 
quoflibet & vltimos dies cuiufeunq» menfis (in tres enim decurias om 
nemmenfemdiftribuerunt) retro numerare loliti funt, <$A'vovt@-', id 
eft,deficientis, Lunae nimirum vel menfis appellantes, ficvltima dies 
tvH W91)) nae, id eft vetus 8c noua, penultimaJW'?«, ideft, fecunda defi* 
cientis,antepenultima nfln, id eft tertia, pro antepenultima 
ideft quarta (pdiyovTov dicebatur. Vnde conflat uTotfTKjj cpSimrQ^ 
quam 
quam Plutarchus’ nTfxJbt. vocat, vicefimum feptimum, nonviccfiitifi 
quartum,menfis diem efle, ffSecundus error vbi dicitur, Latinis ve» A rguitur Plu* 
ro M aium appellari arbitror. Illa enim verba Plutarchi non funt, fed tarchi interps 
comentuomnino tranflatitium,inftitutoqjnoftro,fi concedamus,ad» fecundo* 
uerfiffimum. Onx autem tranflatorem iilum caula impulerit cur Mc 
thagitnionem Maium vocaret, meoiuditio eft ifta, Ariftoteles li» 
bro fexto de hiftoria animalium feribit, vrfos coire menfe Elaphibo* 
lione,ferre aute vterum diebus 3 o, poft partum \'ero menfe tertio, ve 
re iam exiftente f fic enim verba fonant,»(Ai ii iap@- / ) e (pecu prodire» 
Plinius item libro naturalis hiftoria oCtauo, capite 3 <$ refert,vrfogt 
coitus hyemis initio fieri,partusautem 30 die. Si itaq? coeunt vrfi 
hvemisinitio,vt feribit Plinius, oportet vt menfis eAc*4>nCoAi<»V fithy 
bernorum primus autem hyemis initium, quare fi Ariftoteli Plinioqj 
audiens, omnes ordinarim menfes Graiorum examinas, Elaphibolio 
nemcp ordine nono repertum Decembri latino, qui 8c ipie principium 
hyemis eft, confers, Hecatambeonem Aprili, Methagitnione Maio, 
coincidere neceffe eft. Verum ifta menfium grjecorum Ccz cum lati* 
nis collatione, interpres vius eft,perinde atq? noftro tempore bellum 
hoc geftu foret, Noftro enim acuo Sol Capricornuingreditur ([vn» 
de verum hyemis initium computamus) decimo Decembris die, 
quamobrem interpres nonum graccorum menfem Elaphiboliona 
Decembri,Munichiona Ianuario, Thargiliona Februario,Scirrho* 
phoriona Martio cStulit&c, Atqui loge aliud erat Ariftotelis fiue bel 
li tepore,quodideeft,ac praefentia eftimare. Belli naqp fiue Ariftoteli9 
quod fere idc fuit cetate, Sol Capricornfi introiit, no in decimo,fed vl 
timis Decembris diebus. Ita potius pro anni exordio Januarius erat 
eligendus, t A«4>«^oAiffl'vqp, dicendus. Quod fi feciffet, videre poterat 
anni Attici principiu in Iunium vfq» proferri. Praeterea fi confide 
raflet Atthenienfes aulpicari annos in nouiluniis faltem, indeqt fie» 
ri,Cficut 8c belli tempore euenit) interdumanni origo in lulium 
vfq; progrederetur, facile intcllexiffet Methagitniona menfem fecun 
dum Augufto Septembri^ coincidere polle. Quid quod Ariftote» 
les illud ipfum aftruat, libro de animalium hiftoria ottauo, vbi de Quale Athenl 
ceruis tracftat/, quos palam teftatur menfe Boidromione 8c Mema» enfesanni pri» 
Ctirione coi tus celebrare. Hoc autem fit nobis in Septembris initio ncipium confti 
Sole iam decimumquintum Virginis gradum, iuxta ftellam quee tuerint,ex Ari 
Leonis cauda dicitur, occupante. Sed Ariftotelis a:uum confide» ftotele «illigif 
ranti,apparet circa Septembrismedium fere factum effe,cum Sol pri* 
mum virginis gradu in Septembris initio teneret, & ideo Boidromio* 
nem menfem vlterius quiddam, imo ex Septembre in Octobrem 
vfip prorogatum effe, fimiliqj ratione methagitniona menfem in Au 
gufto ca-ptum, in Septembri demum finifte. Praeterea Plutarchum 
innuille Methagitnionis nomine Septembrem,tam claru eft, vt affer 
tione non egeat alia, nifi vt eiufdem verba trurinentur fincerius,in 
quit enim, lunc quando Nicias abitum pararet fuce profectionis, 
caufam propofuifle hanc maximam,quod videlicet Autumnusinc» 
piens grauarctiam, acrcp fubinde corruptior, peftem (moriebantur 
enim iam tum non pauci militum) pra:fentaneam inueheret, imd 
poft pauca fubiungit author idem. Siquidem cum elfent relidti, 
poft ftragem, in loco depreflo, Sc ante tot, & lub dio prius in Sole 
Sc ceftu deficiebant. Dehinc fuperueniente autumnalium nodtium 
gelu, ipfa mutatione contrariorum valetudinem contrahebant &c» 
Adde quod Thucidides hiftorix gvxcx accuratiffimus feriptor,ide 
cum Plutarcho fuper hoc bello, quod Thucidide viuo geftum eft, 
fentiat. Cuius verba, ne. forte quis fucum putet, fubiunxi. Cum 
enim de Nicia iam fugiente, & iuxta collem Lepada obfeffum lo» 
quitur, libro Peloponefiaci belli, feprimo, fub finem fere, inha:cver 
ba excurrit. Verum cum i tot viris e loco eminenti ferirentur, fa 
cilius enim fuperne tela vibrabantur, nec pollent perrumpere, retro 
fe receepere, atq? quieucre, cum prefertim extiterent tonitrua,pari» 
ter 8c imbres, qualis anni tepore in autumni! vergente fieri conlueue 
re, Vnde exteriti funt, 8ceo vehementius,quod exiftimaretin furi exi» 
tium ifta omnia fieri ’ &c, Quibus didtis, quid manifeftiuseftbellj 
tempus Autumnale, vt Plutarchus quoqi aflerit, fuifle afleueranti* 
bus^ Saris ergo conufetum arbitror, hoc loco, non Maium per Me» 
thagitnionem accipi, fed Septembrem verius oportere. Quando 
vero feribitur Niciam vicefimo feprimo die captum effe, factum id Per Metagitn* 
contjcitur decimo tertio poft ecHpfimdic. Athenienfesenitn,vt in» onem pbtar» 
fra paulum copiofius dicetur, menfium fuorum dies, iuxta Lunas chinon Maius 
aetates numerare foliti funt, Pra:terea fxvntyHTviav menfis fecun# fed September 
dus Atticis fuit, vnde cuiuis promptum intelligere, principium an=* inetlligendus. j 
ni illius, proxima poft asftiuum Solftitium coniunCtione inchoal» 
fe,eo enim tempore Solftitium Eeftiuale vltimus Iunn vel primus Iu» 
lq dies continebat. Autumni vero principium ingreffus Solis in Li» 
brampenultimo Septembris die conftituit. Cum ergo ecWpfis illa 
prefens Autumni exordio vicina extiterit, odtauo enim Septem» 
bris vifaeft, a quo die retro adhuc jf fi numeres Methagit» 
nionis principium habebis, a quo adhuc 30 diebus retrogreffus 
tKgLTOfxGouaiioo' menfis, id eft, primi caput, quod eft z<s Iuliidiesof» 
fenditur. Ea autem die Nouilunium primum, Solftitium arftiuale fe 
quens, fieri (blitum eft. Iam fi in Methagitnione menfe numeren* 
tur x7 quo Nicias fe dedidit, dies idem dfe xo Septembris de* 
prehendetur» Poftremo Atthicos menfium fuorum numeros 
K I tunac