Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ASTRONOMICVM ■ 
nam fit, an prima,. an fecunda, an tertia ab anni principio, 
eandem enim conjunctionem fiue oppofitionem in pofleriori refum 
mes inftrumento, perq? eam traduces filum, quod fi incidit ter mi/ 
num eclipticum,fiue in capite, fiue in cauda illud uccidat,vbicuq* 
tandem reCta illius cyfra inuenitur,certus es de poflibilitate ieclipfis, ^ 
fi modo id media coniunctio vel oppofitio admittit. Quomodo ve 
ra coniunCtionum vel oppofitionum poflibilitas agnolci debeat, ali» 
bi eft' dictum, Vt vero terminos eclipticos reCtius perdifcas,fciendu 
eft Solis fore eclipfim,quoties filum huiufmodi area 
aut huiufmodi jn quibus O charaCter reperitur in ^ 
cidit, 8c hoc in die artificiali tantum, Luna: vero deliquium fit,quo^ 
ties filum talem I 3> 1 ■ ■ i aut talcny ■- r <£ 1 figuram > 
intro rapitur, fed nocturna fit illa oppofitjb oportet* 
EXEMPLVM 
C AR OLI 
Imperatoris ^ 
Quod fi in natiuitate Ctefarea indicem X Y dirigis' fiiper die o > 
horas «, minuta lanuarii, tum rotam hanc fuo loco dederis, 
annus enim nondum dapfus eft, Sicoftenforem orbis fi;perni Z V 
diei ii,horis i 3 minutis admoue,& locata erit pro vfu totius 
anni. Iam fi inftrumentum prius infpexetis jz Maiidie media 
comperies,quintam in ordine, quare fi filum per quintam </> inflru- 
menti fecundi ducis, oflendirur per illud in gyro Menfis Maiidies i 3, 
hora zO) ii io fere, Verum Biffcxti ratioe demes hic diem vnu,. 
& reflabunt dies ) z, Quoniam vero iuxta rP hanc f inuenitur 
cauda, 8c hoc in inftrumento priorr,ecMpfis,vtfiat putandum eft. Pm 
i nde fequens etiam inftrumetum erit intpiciendum, ( filo fiiper oppo» 
(itione $■ perfeuerate) vtrum terminos Luna: eclipticos filum com> 
prehendat, in cauda quinta, & certe comprehendi videtur, ideo citrae 
dubium aflerueris Lunam in hac <P delinquere. Attamen, quia 
diurna illa <P eft,ea propter Lunam fub horizonte confiftere necefla 
rium eft,nec fieri potefl vt nobis appareat illa eadem de caufa. Rc/ 
periturpreterca </ quedamin Maio,& haec z8 die Menfis eiufde,. 
coniunCtio autem lexta haec eft,ab anni principio,contingens fere ca» 
put Draconis fextum,quocirca filum pex fex tum inftrumenti fequen- 
tis coniunCtionem fi educitur, idem demonftrat diem 28 in circulo 
Maii,horam quoqt jf, Bifextu propter dies 47 accipitur* Nunc 
fi videatur caput draconis fextum quoq? terminus eiufdem eclipfis fo» 
laris a filo contingi cernitur, adeo vt oporteat Solis deliquium fieri, 
hoc autem intelligitur fecundum </ mediam. Verum quia vera cir 
ca noCtis medium euenit,velutifequentiadocebiJt,idcirco penes nos • 
confpici nequit. At Nouembrisdie vndecima, circa draco» 
nis caput duodecimum offenditur,quam fi per inftrumentum fequens 
examinas, filum in draconis capite j z mo terminum ecWpfis Lunaris • 
fcindit,ea igitur <P finedubio,quia in noCte euenit nobis,colpicua eft, 
L 
EXEMPLVM 
REGIS • 
FERDINANDi; 
\ T 
ExemfcKim -> fRex FERDIN AND VS eafclcm cum Cacfareradices habet na*■ 
ReoisFER^ tus, quapropter rota X Y in diem o, hora zz, m ftatuitur, . 
DIN A N DI I & deinde filum per annum educitur tertium in limbo eiufdem rotae, 
UL ' 1 ' rurfufcpoflenforfubducitur,6eorbisille reCtificatus eft. Superiorem 
pariter orbemhdcmododiQronejadducens primo radici quae eft dies 
] j hora m ff. Deinceps tertio anno, Poft hoc inflrumen* 
tumintuentiprimum occurritlecunda <p die Martii fz fieri, ter= 
tiam attingens caudam, Ideo videndum eft,vtrum Lunae ecHpfis acci 
derepOflit. Iam fi per fecundam <P tendis filum in inftrumento po 
ftcriottjCernisquod idem incidat ecltfpfis Lunaris terminum nequaq, 
ob id neqi ecHpfis fjaeranda eft,hoc intelligendu eft, quo ad media o 0 , 
quo adversi adhuc fieri potefl, vt terminfi incidat ectypfifqj contingat, 
idquodfequentiafatisaperiunt* Adhuc eode anno die 27 Martii 
tertia caput draconis quartum contre&at, quapropter fecundi inftru 
menti filum per d' tertiam directum ollendit in gyro Martii diem 
extenori vero in limbo horas Preterca terminum fblaris de 
liquii quarto in capite attingit; quamobrem certo ecHpfis afleritur 
fututa Solis,nifiaccidcret autem circa noftem mediam, ficuti lcies 
confequcntcr,ob idnuQam fperaueris* Eadem ratio iirreliquis eft vni 
uerfis* 
*. Enuntiatum j 
CAESAREVM 
BNVNCTIATVM VICE SIM VM Q.VAR. 
Cognito iam eclipfis die, horam quoq; Sc minutu </nis 
vel nis mediae euenientis,contemplari* 
ENTENARII RADICEM PER- 
fpice in eade qua primis foluifti, coniun * 
tionis fcz Lunae Sk Solis tabula,quam 
mox in limbo inftrumenti prccfentis re 
quire,ab hora meridiana fest j z or# 
diens, Inuentam fuper Q oflenfbrem 
loca, Annum poft hac refiduum&cur» 
rentem in limbo rotula: Q, querens, 
cum P oftenfore fecunda: rota: figna. 
Nuc horam & minutu cf'nis vel <3^ nis 
media: cogniturtts,redi ad priorem figu 
, ram, inquadiflantiam eiufdem a prima lanuartj coniunCtione,oby 
ferua, fi coniuntionem vis,tum eam in limbo exteriori cum niime» 
risexprcfTam veftiga,perquam fimulacdutum filum fuerit, horam 
& minutum in limbo referet. Pari ratione & oppofitiones examina 
bis. Verum hic notabis , vt fi vfu vemat oppofitionem in Ianuario 
procedere coniun dio nem, eam in hoc inftrumento, ficut etiam in 
fuperiori, cum >£> infignitam efle* Documentum huius rei fit hoc 
planius* 
Exemplum C A R O L V 
Cautelae 
uahdaquaj 
<P pnecedij 
principii 
ni. 
q IMPERATORIS CARO LIradix fuit dies o hora ^ 
m fij.* In limbi igitur ambitu horas zz m pomeridianas quee^ CARO 
rito,quomox indices Q. 8c P vtrofqj ducito. Anno o refiduo ^ m P er ‘ U0! 
fnperante,& rota: fic omnes fuis reddita:locis fuerint. At cu enun 
Ctiatum vicefimum fecundum dederit Februari) natiuitatem 
pracuentionaIem,vt ducitur,quae fecunda eft <p poft primam anni 
coniunCtionem,filumper fecundam oppofitionem fecundi limbiren* 
des, 8c in horarum limbo, horas <f m o videbis, tempus,quod me 
dixconiunCtionis verum eft* 
Exemplum FERDIN A N DI* 
f FERDINANDVSROMANORVM Rex, quando eun Exemplull 
dCm*cumCariarecentenariumpoffidet jfoo fc^,index Q i» ho= gisFERI 
ra zz m ^4 permanet. Verum, quia natus tertio anno currenti NANDl 
dicitur, P oflenfor tertio anno in limbo Q rota: applicandus eft, 1 
Enunctiatum zz docuitnatiuitatemcoiundtionalem effe, quia pro 
xime eam anteiuerit coniunctio, z? fcz Februarii,quse fuit fecun 
da in ordine, propterea eadem in inftrumento luftranda eft,filum<p 
per eandem ducendum, quod horam jf m poft meridiem, die 
autem zf in quo media illa coniumftio faCta eft, indicat Non ali 
ter acturus es in annis Chriflum praecedentibus. Indicem enim Q 
fuper radicem centenart), P fiiper annorum reliquias inducens, Fi 
lum deinde per coniunCtionem vel oppofitionem extendis,quod ex<- 
tenfum, horas & minuta in limbo fignat* 
ENVNCTIATVM VICESIMVM QyiN 
Argumenta Solis & Luna: media, per qua: tempus ve^ 
rae alicuius coniundlionis aut oppofitionis diieitur,eon* ; 
fequi* 
VPERIVS VBERRIME IN 
theorica Solis tractata eft Argumenti 
medtj cognitio, ad quem locum te rele 
go, breuitati confufens; Similiter Lu 
na: motus, Arg,umentum<^ eius,inftru 
mentum proprium defini uit abunde, 
que repetend* tantum admoneo,cum 
pluribus anteacta perfequi,&moleflu 
legenti, & futife tradenti fit. Sedquo ’. 
exempla noflra finem perfectiore for- 
tiantur, pauca adbuc addentur. ExetoM 
Cxfaris pra:uenrione, fic enim loquti- CAR 0 " 
tur, quat orrumeius anteibat, Solisargumenrum mediu efle depra:- 
henditur ex enunCtiato jx, s 8 H 1 m j-8* Luna:Argumen ExempIu^J 
tum V x g 8 m j8* q In Regis autem coniunCtione (nam gisFE 
cf natum praccefllt) af die, ir hora, 31 mi. Februarii.Argu NANDI' 
mentum Solare medium, habet s 8 g J3 M $a* Argumenta 
Lunare, s f gra, jo m 3f*