Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ASTRONOMICVM 
CAESAREVM 
quibus in Ianttario perlpeAis, indicem X inducis, ideo,quia nati * 
uitas habeatur centenaria,necdum plane exafta. Poft hac cum filo 
xaf Februarii diem,natalem fc^Cxfaris figna,vnde cum eodem fi 
lo contra dierum ordinem procede eoufcp, donec vel • vel © 
occurrat, 0 autem offertur, qua: genitura: huius prseuen^ 
tionalis (licet ineptiori tamen aftrologis notiflimo vocabulo, tu li 
mauis, prxcedentcm dicere nil erraueris) oppofitionalifue, quonia 
natiuitatem prxcedit oppofitio ilia, vocabitur. Perquamvbifilum 
traduxeris, in Diario fiue Calendario j* Februarii diem,quo con 
tingit huiufmodi oppofitio, cernes. Quanq is Biflextilis fit annus, 
non opus tamen fuerit diem demere, cum lux prxuentionalis fiue 
praecedentis oppofitionis z^ Februarii non excedat, imd dies, 
qui inuenitur,recipiendus pro eo. 
fRegi FERDINANDO natalem fcimus annum jfo}, velut 
fxefflplu Re-# ante ^ index X fimiliter,vtpriusdiem o horam zz minutum 
gisF E RD I< j anuar ji fuperiacet. Oftenforem modo V fuper Ianuariidiem jr 
J«JANDI ft a tue,& tertius annus, regius fc*, in limbo rota: X expref 
fus, idem cum filo notandus venit. Subtus vero filum proxima -<f 
cum jj lignata, in rotula videlicet Y , ducenda eft. Poft hoc 
filum, vbi jo diei Martii, Natalicio regis,impolitum, ab hincq» 
retro lubinde quo ad </ vel ^ obucniat, duCtum fuerit, coniudtio 
primum occurfare, filumq? fubire, horis aliquot poft zf Februa 
rii diem, videbitur. Coniuntfioni huic oblata: 11 aftant, qua: prae 
lentis anni fecundam efle eandem fignificant. Natiuitas aute hxc 
regia Aftronomis coniunCfionalis, co quod coniundio prima oc» 
curfarit, nominabitur. Quo deinceps ordine in annis Chrifto prio 
ribus, agendum fit,paulo infra habebitur. 
EN VNCTIATVM VICESIMVM TERTIVM 
Lunae, Capiti^, vt dicitur, Draconis, leu Caudee eiuQ 
dem,propofito,quouis Sc anno,&die,& menfe, coniuiuflio 
nem mediam inuenire, percp illam futura (It,nec ne,aliqua 
luminarium ob(curatio, eodem temporis (pacio, citra dii* 
ficultatem aut dubium, pnclagire. 
ODEM QVO DIES, QV1BVS 
Sol & Luna coniungnnturvel oppo 
nuntur , indagafti modo, Lunam de 
Caput draconis coire quoqj teies.Ra 
dice tantummodo alia ex pra:(enti ta 
bella excepta, indiceqj Z fuum in lo 
cum deducto. Qua: res paradigmate 
clarior euadet. f Annus j^oo 
Cxfari CAR OLO natalis, radicem 
habet, dies )), horas z%, m i ^Ea 
dem radix in pracedentis figura Ia- 
nuario perlpeCta cum indice Z figir 
tur. Quia vero annus eft nondum plenus V quoqj index cum Z 
Exemplum 
! AR O LI 
peratoris 
terDrdconis li 
uemtdligeter 
tninu cchpticUf 
quoties [cz fili 
huiufmodi 
areS,ideH,teY 
Uliftu cclipticUy 
inciderit 3 Solis 
fieri cckipjtnt 
demojlrdt,li{z 
tifltcrodehqu, 
quoties filutcile 
figurata attin 
git- t>u!iqb'UC 
ro exepUribus 
pofuimwstcrm 
nil Solis fic Qm 
^ttnxfic 
|ferdi» 
PANDI, 
coniungatur, fic agenti rota: latis commode ordinata: erunt. Iam 
ergo filum orbiculatim omnibus inducito, 8c conjunctionibus 8c 
oppolitionibus, quando fi qua liibincidit cauda: vel capitis Draco 
nis linea, filo, pronuntiare futuram ccHpfim in ea coni unctione vel 
oppofitione potes* Horam vero futura cognoteere datur nodum, 
donec certus fis, vtrum die coniunCtio illa oppofitioue noCtu nc 
eueniat. Interdiu enim eclipfis Luna: nemini fieri poteft,ficut neqj 
in noCte Sol deficere conlpicitur. Satis igitur nuncefto cognouif* 
le die ne futura ccl^pfis an noCtu fit, Vt "j z Maii O 8c 7>cet 
niturcaudam prope, quo quidem die pralagire licerer ecl</pfim,ni(i 
ex tequentibus conflaret oppofitionem illam diurnam exifterc. Ite 
licet zy menfis eiufdem </ appareat, ea tamen cum fit nocturna 
nequaq animaduertenda eft, fic & coniunCtio j j Iunii caudalis, 
quoniam Luna iam digrefla longius eft, non amplius fperabituf. 
Verum tf Nouembris mediam ^ed^pfis Luna: omnino futu 
ra eft, quia noCtuma oppofitio & vera, $• die contingit, Cofidera 
ti reliquas anni pretentis oppofitiones, io quoqj Nouembris pro 
pe caudam altera videtur, at, quoniam longius quid diftet, neque 
illic ccRpfis expeCtanda fuerit. Diuerfa in Solis ecllpfi habetur ra 
tio, vbi licet non ex amufii coniunCtionum linea: & capitum,fiuecau 
darum conuenient, nihilominus tamen ecl</pfim fieri poflibile eft, 
&id ratioediuerfitatisafpeCtuSjVtterminusecl^pticus 0 demoftrat. 
§Rex FERDINANDVS eandem cum Ca:lare radicem obtinet 
proinde X 8e Z oftenlores udem perdurant. V autem rotula 
pro anno 3 polita in limbo Z, & Y rota pro anno quoqj tertio 
inlimbo X (quoniam rex 3 poft tequimillefimum natus dicitur) 
reCte locata, rotas omnes quatuor reCte difpofueris. Inftrumento 
itagp fic ordinato, filum lingulis conjunctionibus & oppofitionib 1 * 
infer. 
infer, vbi fi caput aliquod vel cauda filum fiibit, luminaris alicuius 
defectum certo pradicere potes, vcluti zy Martii, Solis deliquiu, 
nifi noCtu foret, & Lunce cd<lpfim j j Aprilis, & f Odobris, (i 
non interdiu contingeret* ^ Ante Chrifti tempora agendi ratio 
non eft differens a priori, nifi quod annum propofitum fubtrahis 
d centenario maiori, quod refiduum,anni refidui vocantur» Radi 
cem deinde centenarii maioris quatfitam cum oftenforibus X & Z 
fignas. Annos vero reliquos cum Y & V indicibus exprimis, 
quemadmodum fupra dictum eft. 
ENVNCTIATIHVIVS VICESIMI SE* 
eundi additafnentum Huc complementum. 
ANQYAM PRECEDENS ENVN 
IjCtiatum fufficienter, Aperte fibi conftet, 
j! nihilo ledus tamen aliud infuper addere 
j libuit, immo neceflum fuit, & hoc iccirco, 
! quia filum prioris non adeo exacte quem 
uis diem coniunCtionum 8c oppofitionum 
edjpfiumqj poflibilitates denotat, papiri vitio, quse, neteio quomo 
do, dum intercudendum paulo humores vberius conbibit,nuncla- 
xari, nunc coarCtari folet. In pretenti adhuc precifius omnia co^ 
gnofei queunt. Licet vero cum fpirali inftrumento idem agas quod 
cum inftrumento draconibus pleno, difficultas tamen non vulgari* 
operationi fiuevfui eiufde incumbit. Verum quia alterum alterius 
requirat offidum, necp fatis perfecte vnum ex his operetur, ideo 
vtrumq* fibi oppofita Iocauimus, ita,vt paginam vertere nemo co 
gatur, qua ratione inftrumenta fitum fiium & verificationempleru^ 
amittunt, Sriendu prasterea rotulas huius duas idem efficere,quod 
quattuor prioris inftrufflenti fadunt, vfus tamen pratentis eft hu# 
iufmodi, Vbi prioris inftrumenti rotas reCte ordinaueris finiftras, 
ordina 8c pretentis duas eodem modo. Radicem eandem, coniun» 
Ctionisvel oppofitionis, qua vfus es in difponenda rota X prioris 
querein lanuario Calendarii ibidem inferri, id eft, fpiralis, primum 
die radicis habito,in limbo exteriori quoqj radids horas luftra,quili 
bet autem gradus horam vnam defignat, vnde radicis minuta quoqj 
colligi poflunt,per minuta illa filum traducitur,cui index X Y rotg 
inferioris fubftituitur. Deinceps in limbo riufdem orbis annus re 
quiritur currens, ad quem coniunCtio vel oppofitio, vel edi- 
pfium poffibilitas defideratur, annus ille cum filo fignatur, ei* 
demqj dcnuooftenfor X Y fubiungitur, inferioris fcz rota:,ita au 
temrota illa vlrimum fui locumfortita eft. Index ille cum nota X 
& Y fignatur, eo quod tantum preftat atgj illi duo prioris orbes, 
alter cum X, alter cum Y notatus. Ab hinc rotam difpo* 
ne fuperiorem non fecus ac illam, radid coniunCtionis inferens 
Lunx fc* & Capitis Draconis,&hoc in lanuarii dicbus&horis.Ro 
tahxc pariter literas gerit duas, Z viddicet^: V, eadem enim 
agit, qux alix dux feorfum, altera cum Z, & altera cum V figna 
te, fuper quibus Dracones funt, prioris fcz inftrumenti. Sic autem 
dux iUx rotx dofpofitx omnino ad vfum funt. His ambobus fic or 
<£jnatisIhftrnmcntis, videndumin priori quanam cvfra coniunCtio 
' yel Opp<wrtio„quam fcirecupis, infigniacur, tum quando euemt, an 
; \prinuL,an tecunda, an tertia &c fit ab anni prindpio faCta, per 
eam filii dzzm extendis, notat in quem mentem &dsem coniunCtio 
vel Oppositio incidat. Similinumeroaut cyfra inpofteriori require 
inafrumefein rotula X Y, \d coniunCtionum C quales nigriuteu- 
lx reptejentiint facies, vel oppjofit:onem,cuiufmodi flaua Lunarifue 
color exprimit) filu vero reCta iftius faciei diametro fuperpone, quod 
ita cxtenfuminlimbo exteriori coniunCtionisvdoppofitionis horS 
minutum^ denotat. Adhxc obferuaquo in beo filum contingatme 
(em,in quo coniunCtio vel oppofitio reperta eft per inftrumentu prius, 
cyfra enim tunc oftendit verum diem coniunCtionis vel oppofitionis 
medix, tam faCtxquam fiendx. Diem ita cognotees, A filoextefo 
contra fignorum ordinem fiue dierum numerum retro perge, donec 
occurrant menfium nomina, non autem fecundum dierum ordinem, 
fic enim falli pofiis,precipue, fi menfium nomina primo obuenirent 
eorum in quibus dierum numerus incipit* Inter mentes igiturhos, 
mentem illum require,cuius cC nem vel o° nem priori in inftrumento 
offendifli in fuo autem fpirali rirculo digitum tuum ad filum vfqj pro 
moue,iuxta quod verum diem agnotees,& hoc fi annus currens exi* 
ftat Communis aut Ciuilis. Idem in Bifiextili quo^ euenit, fcd aprin 
cipioanniad z^ Februarii diem dumtaxat. Poft quem fi fiat con 
iunCtiovel oppofitio perpetuo vnusdies auferendus eft, velutifi fi 
lum indicet primum Martii, pro eo Z9 Februarii fummatur, aut fi 
filumnotet z Martii, protecundo primus capiatur, Similimodoin 
reliquis agitur* InftrumentumhocnonfaCtumeftquo horas 8c mi 
nuta per illud indages,ted diem tantummodo, illumqj veriflime. Ho 
ras tamen Se minuta cogniturus certo,proximum accedas inftrume- 
tum oportet. In eo enim nihil deefttalia querenri* Pratereafi co- 
gnoteere cupias,vtrum in anno ecWpfis aliqua, tam Solis, quam 
Lunx, fiue vna, fiue plures fint euentura, tum confidera in prio 
ri inftrumento quoties cauda vel caput aliquod coniunCtioni 
aut oppofitioni concurrat, cyfra interira diligenter notata,quota 
G III natQ 
Ante ChrifW 
operadi mod'\ 
%e 
Cur quilibet 
orbis geminas 
habeat litteras 
Vfus inftrumi 
ti. 
\ 
Quomodo in 
anno Bitextili 
procedendum 
fit, 
Quo paCto co 
gnofcaturecll 
pfis futura io 
<Y vel,/».