Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich

ASTRONOMICVM 
CAESAREV M 
b inciditrequire,hoc aute adminiculo demonftrationis primx fiet,' 
arcui nam# L Q, xquiparatur omnino, B D iam intellecto, C 
D quo# arcus erit indagandus hoc modo. Demoftratio quarta often 
dit latus A D triaguli AB D, quo habito, id quod ex hypothefi pri* 
copertumeft A C ab A D demes,refiduus aute arcus C D erit,ita 
nouum triangulum B D G coftituifti, qui reCtangulus in puncto D 
eft, duobus ergo lateribus copertis, tertium quo# hvpothcnufan fcz 
C B ita offendes. SiC Dbafimefleexiftimas, D B aute cathetum, 
hvpothenufam C B eodemodoquoin quinta G L arcuminuenifti, 
demonftratione cognofees,veluti clari (lime exponit figura fubiecta* 
Adhuc alia via eunde triangulum condere licet, veluti (i arcufn A C 
maximum bafi imponas, vtinfequeti figura apparet,hinc enim arcus 
B D orthogonalis inter A C cadit,quodvbifit,prima cum demon» 
(Iratione arcum B D luftra,cum quarta vero bafim A D,poftmod(j 
AD fubtraheabarcu A C,&relinquetur D C,latusquo#cogni* 
tum. Ia rurfus triangulum habes B D C, cuius latera B D & uC 
Iciuntur,tertium vtnofeas reftat, fedhocquinta demoftratio per arcu 
G L docet. Hxc ita# licer pauca fint/ufficietia tamen ad omnes to* 
tius primi mobilis vfus intelligcndos fore non diffide. 
SECIVVNTVR 
NVNC OBSERVA 
TIONES COMETA 
RVM quinque, 
OMETARVM EXEMPLIS 
vfurus,oportune facturusfum fi d prio 
ribus no difceflero. Vifosergo Come 
tas quin# temporibus C AR O LI & 
FERDINANDI Cxfarum fere coti 
nuos,pro inftitutionc in praeiens afferre 
non abfonum mihi perfuadeo. Atqui 
hxcnoftra exemplificationS tam obin 
ftrumenti vfum plene exequendum ftu* 
diofiori amplectenda erit, qua proptet 
cometica,fi licet ita loqui ,ftellx eflentia 
perdifcenda, & maxime cauda obferua* 
dam,qua de,ne# Philofophos,ne# Hiftoricos,ne# Aftrologos hunc 
vf# in die probatiora falte attuliflecoftat,vt taceainterim coteplatio* 
nis modu, q ue fimiliter i nemine vnq priore oftcfum legimus traditu* 
U 5> vn de nobis liqueret quo paCto Sc vetufiisindagatorib^celeftes mot* 
coftitiftent,queinterim negIigentia,proh dolor deploranda quis non 
videri Sedeftono arduu fit, quomodo cauda a Solis radtjs generetur 
tpgnofcere,nihilominus tame cofultum indicare videtur, quo paCto 
ac iplemeteorofcopii auxilio idipfum vey efle copererim, & hoc ideo, 
Vt polleris quo#,fiquadopoft vius poftularit aliqua qua coifietas h*:« 
iufinodi obferuent(quonia hactenus, vtpaceomnium dixerim, nulla 
vel perquam exigua fuit) ratio extet. Ve^ hoc nomine no omnia co 
metant genera inclufifle volo, quoijt alii radios circumcirca emittetes 
criniti appellant,alii caudasin terra vf# demittunt,qualis anno j 474 
apparuit, cuius no pauci adhuc memores reperiuntur fenes, pauonis 
cauda vocantes ,quonia no fecus at# lumelucerne inditum,terre cau* 
dam defixerat. Alii alio modo caudas radiof# proficiunt,fuper quiri* 
5 philofophisia olim abunde differtum eft. Quo aute modo fequetes 
Cometx quin# caudas fecundum Solem inftituerint, demoftrandum 
affijmpfiinus,idcp fufficientcr ex meteorofeopio prefenti, quaquidem 
probationis viam alias quo# per numeros docuiffe nos pala eft. Prae 
terea hac inftitutione vfus,licet non vna,fed multiplici ratione idem 
oftendat vel demonftret,contentus tame erit fimplici inductionis exe- 
plo, quo fb extera per fe non difficulter nouerit,breuitate enim omnia 
comprehendere non eft, 
COMETARVM PRIMVS 
anno jf 3) luxit,eoquo Auguftae comitia per Caelares Ca 
rolum 8c Ferdinandum celebrata limt, a die Augufti vfqj 
ad 1 3 menfiseiufdem,cuiusquojDadroobferua^ 
donem i nftiru erim > nu nc capitulis con 
(equenter aperiam. 
DE OBSERVATIONE PRIMVM IN 
ftituca adornataqj, Caput Primum. 
T E L L A ia diebus aliquotconfpCCta, imo tertium 
decimum Augufti diem ia occupantedeeiuscontem 
pl atione cogitare fclicitus cepi. Hicautefixu Boo* 
tis aftrum cum prope circulum verticalccSfifterc ccC 
nerem,eo prefertim rempore,quo Cometa euidenrifi 
fimepoftSoleoccultfi luceret, nimirum ho. 8 mi. :o 
poft meridie,illico animu ad aliud tranftuli. Sed obii* 
ciet aliquis foriam me citra ratione follicitatum, obferuarcenim come 
ram Torqueti opera facillimum fui(fe,bene quide,& fateor,ficut etiam 
fubfequens Torqueti declaratio patefaciet. Veat fic agenti mihi neu* 
tiquacaudx ratio inueftigari potuiffet, quare eo q ue enumero modo 
procedi a me debuit,per que prxter illud mobilis quoqs primi vfus ofta 
di potuerunt,id quod no minus qua aliud laboraui fedulo. Primum 
ergo Bootis ftellx longitudo latitudocp requirebantur,quoij: primum 
Alfonfusefieteftabatur J4 gra. 8 m fecundum jj gr. 30m 
leptctrionale. Poft hac ex tabulis eiulUe Alfonfi Augi am ffelarumcp 
fixarum motus,q ui & medius oCtaux fphxrx motus dici poteft,exccr 
pendus erat,huiufmodi aute a tepore Chriftivfipin apparitionis ho. 
peragrafle videbatur $ 0 gr. n mi. ye 2* 39. Poftea acceflus re» 
ccflulcpcurfum,quid<,oCtauxfphxrx Argumetumvocatur, collegia 
mus, qui erat V 2. gr. ]8 mi. 9 z 8. Quequide motum deinceps 
inmeteorofeopiilimboalitera C verius B requifitum, in puncto E 
finiri coperimus. Filo deinde fuper linea A B tenfo, margaritaq» in 
9 gra. eiufde linee fixa, cum H lirera exprefiimus, 9 enim illi gra. cir 
culi trepidatisfemidiametrureferunt. Filo rurfus perpunctum E ex* 
tenfo, margarita in area punctum F, vbi gr. 8 mi. 4 8 cernuntur, attin 
gereinuenio. Hxcautesux fphxrx xquatiofuerar,qux medio eiuf 
dem fphxrx motuiadiecta, augecomunem,quxeft V ogr. zom? 
procreat, totide enim gra. & m ftellarum errantium auges,inerran* 
tiumq; loca a tepore Chrifti vfcp ad obferuationis diem variata funt. 
Eadem ratione, motus a Chrifto ad Alfonfumquoqiperquirens me* 
dium octaux fphxrx motum s o gr. 9 mi. ni 38 offendi. Ar* 
gumetum autem 8 fphxrx s* z gra. 3 mi. 34 £ 4, xquarionem 
eiufde, gra. 8 mi. 4, que medio motui adieCta,augemcomunem V o 
gra. ) 7 mi. »4 creat, tot enim ftellarum fixa^t loca, planetafamip 
auges a Cbrifto vfqi in Alfonfi tempera promouerunt. Vltimo auge 
minorem d maiori fubtrahenri gr. z mi. ?y relinquuntur, quod qui* 
dem refiduum augium & ftella^ fixarum progrefliisab Alfonfo vfcp 
ad obferuationis tempus indicat, iccirco illud longitudini Bootis addi 
tum, verum ftellx ipfius locum, Gomefx tempore, gra, fc* )<smij 
?9 A reprclcncat-